Nieuwjaar Nummer
VARIA
Populair Bijvoegsel van de
HELDERSCHE COURANT,
5^
VAN 'S LEVENS g
WIJSGEERIGEN KANT
van Zaterdag 28 Decembet 1820
b.v. zelf 'n beetje ln de bov^naardaohe
kracht van de haring gelooft....
Blijft er van de gierstpap wat over,
dan doet men goed ont restje nan de kip
pen te geven; die loggen ex doodgewoon
„schrikbarend" vanl
HET LIEDJE VAN DE WEEK.
Tob Nooit Hoekje.
Dl GELEGENHEID MAAKT HET
SUCCES.
Nieuwjaarswensch met 'n presentje.
't Juffertje
414. (AUTEURSRECHTEN VOORBEHOUDEN).
VAN HET „OUDE" IN HET „NIEUWE!"
„Wat verschijne Wat verdwijne...!
Van de „Almanak" tot de Radio."
De almanak.
De „Almanak? We kennen
haar zoo goed als niet meer tenzij
hoogstens bij name. Maar in de praktijk
d.w.z. om er de noodige gegevens voor
weer en wind, kermis en jaargetijde, wa
terstand en veemarkten, nieuws en anec-
doten, zaaivoorschriften en zons- en
maansverduistering uit op te diepen
Neen daar hebben we tegenwoordig
minstens de krant voor!
Toch was het 'n aardig ding in den
ouden tijd die Almanak. Bij het begin
van een nieuw jaar vergat geen goed bur
ger zich een vernieuwd exemplaar aan te
schaffen.
De Almanak was een geschrift, dat ant
woord gaf op de velerlei vragen, waarin
de mensch belangsteldeEr waren er
van allerlei soort. Niet alleen de nog bij
ons bekende „Enkhuizer"- en de „Utrecht-
sche"- en de „Deventer-almanak", waarin
de voor het loopende jaar geldende op
gaven vermeld stonden van de week- en
jaarmarkten de gang en stand van zon,
maan en sterren de watergetijden....
de beurtvaarten enz., enz. Maar er
waren zeer bijzondere uitgaven op dit ge
bied! Er waren b.v. Almanakken voor
meer dan een jaar, zooals die van een
Duitscher George Purbach omstreeks
1450. Er was omstreeks dienzelfden tijd
zelfs 'n „Eeuwig-durende" almanak!
Er was in Oostenrijk een Hof-almanak en
in Frankrijk in den tijd van Napoleon een
Almanach Royal en daarna een Almanaoh
Imperia!.... De meest beroemde van
deze soort is de nu nog bestaande „Al
manach de Gotha"
In deze jaarboeken verschenen de in
lichtingen over de hoffeesten de post-
tarieven. de muntbepalingen, de ver
jaardagen van de leden van het koninklij
ke huis en de. namen en titels van
's Lands hoogwaaraigheidsbekleeders. De
kennis hiervan was in vroeger dagen
dringend noodig omdat aan een en ander
zware regels van etikette verbonden wa
ren en het niet nakomen daarvan ernsti
ge straffen tot gevolg had. ^Bovendien is
de Almanach de Gotha beroemd om de
uiterst nauwkeurige wijze van opgave
van de familie-verwantschap van adelijke
families, geslachten en regeeringen.
Wij kennen uit de vorige eeuw nog ver
scheidene letterkundige almanakken en
z.g. Muze almanakken 'n soort voor-
loopers van ons tegenwoordige tijdschrift
en waarin allerlei bijdragen op bel-
letristisch gebied verzameld werden.
Als -laatste vorm hiervan houden o.a. de
studenten nog hun jaarlijksche uitgave
vol van een Studentenalmanak!
De kalender.
Een variant op den almanak en
daaruit eigenlijk gegroeid is de kalen
der! In den beginnen was de kalender
ook een verzameling yan wetenswaardig
heden voor het geheele jaar en verscheen
aan hét begin van ieder jaar.
Langzamerhand werd het eigenlijke
doel van den kalender terug gebracht tot
het geven van een gemakkelijk overzicht
van de dagen, weken en maanden van het
loopende jaar benevens' soms feest
dagen en andere kleinere opmerkingen.
Door den tijd onderging de vorm en
den inhoud belangrijke veranderingen,
en ook het doel! Een van de meest voor
komende praktijken van den kalender is
deze aan het begin van het jaar present
te doen aan cliënten als blijk van dank
voor de genoten klandizieen als stil
zwijgend verzoek om verdere klandizie
ook voor het a.s. jaar!
Dit gebruik is afkomstig of in ieder
geval op de meest interessante wijze heel
lang in praktijk gebracht door den "man,
die den kalender.maakte. N.l. dooi
den drukker. Hiervan stamt het welbe
kende „Koppermaandag!"
Het was namelijk gewoonte, dat de
drukker op den eersten Maandag van het
Nieuwe Jaar zijn knechten rond stuurde
met exemplaren van nieuw door hem ver
vaardigde kalenders naar de geachte
cliënten om te toonen tot welke schoone
exempels van de boekdrukkunst de firma
in staat was en tegelijkertijd 'n kleine
vingerwijzing voor eventueele opdrach
ten.
Op de nieuwe kalender werden dan ook
door den patroon en door de gezellen, de
uiterste krachten ingespannen. Het moest
zijn een proeve van meesterschap.
Aangezien de patroon niemand anders
dan zijn knechten met de koppermaandag
kalenders kon zenden werd het lang
zamerhand zoo, dat deze Koppel-maan
dag niet anders was, dan een vrfle dog
voor de gezellen, later 'n vastgestelde
feestdag en nog later een beruchte
boemeldag.totdat het gebruik weer
werd afgeschaft!
Al werd Koppermaandag afgeschaft -
het maken en geven van jaarkalenders
bleef tot dezen dag. De wedstrijd schijnt
zelfs de laatste jaren weer toe te nemen.
Er zijn weinig zaken en vereenigingen
enbarbiers die geen kalender uit
geven!
De heilwensch.
Een derde gebruik bij de intrede van
het nieuwe jaar is de heilwensch die
van een mondelinge begroeting ook
langzamerhand den vorm heeft gekregen
van een gemodelleerd en op schrift ge
steld gedicht!
In de vorige eeuw vooral was het ge
bruikelijk deze gedrukte wenschen als
middel te gebruiken voor het binnenhalen
van fooien en giften. Iedere soort van
werklieden zoodrcf* ze een gildeclu'b
vormden, had haar eigen nieuwjaars-
wensch op papier, versierd met de ge
bruikelijke emblemen van haar vak.
Zoo gingen in Oud-Amsterdam op
Nieuwjaarsdag de asehkarreman de
lantaarnopsteker en dé nachtwaker en
de omroeper van den torenrond. Ook
de toenmalige politieman haalde vaak z'n
turfje!
In de laatste jaren vervielen de soms
prachtig en weidsch gedrukte en van ar
tistieke houtsneden voorziene Nieuw-
jaarswenschen en voor het gemak (goede
dichters zijn schaai-soh) behielp men zich
met een 'eenvoudige kaartje...,. De
wensch was evengoed bedoeld en wie wat
geven wil geeft toch wel!
Alleen in de Amsterdamsche Schouw
burg wordt het al-oude gebruik voortge
zet van de Oud-Hollandsche bruiloft van
Kloris en RoosjeOp deze bruiloft
waren indertijd twee gasten uitgenoodigd:
Thomasvaer en Pieternel geheeten, die de
geboden gastvrijheid aan 't jonge bruids
paar vergolden door het zingen van een
eigengemaakte Nieuwjaarswensch, waar
in zij alle gebeurtenissen 'van het afge
loopen jaar herdachten en zegen al-
smeekten voor het Nieuwe.
En telkenjare kan men in onze hoofd
stad de bruiloft van Kloris en Roosje
herhaald zien waarbij Thomasvaer en
Pieternel nog altijd de vroolijke gasten
zijn en waarin telkens opnieuw de Nieuw
jaarswensch gezongen wordt!
En wat het zingen betreft: Voor het
jaar 1930 zullen we geen behoefte meer
hebben aan een almanak geen heil-
wenschen op rijm meer aangeboden krij
gen, maar naar alle waarschijnlijkheid
vanuit de verte worden toegezongen en
toegewe-nscht doorde Radio!
Zoo wijzigt zich de tijd bij alles wat
telkens terugkeert!
Brensa.
WIJSGEERIGE OVERPEINZINGEN
BIJ HET EINDE VAN HET JAAR.
Het hoofd omhoog en recht
vooruitzien!.
Een van de meest bekende werksters
op het terrein van de Nieuwe Gedachte"
de grootsche beweging, welke zich
trots alles, bezig is over de aarde te ver
spreiden, doch waarvan de meeste men-
schen zich nog geen rekenschap geven
is de Aimerikaansohe schrijfster Ella
Wheeler Wi'lcox.
In een van haar vele wijsgeerige op
stellen z
jaarwlssel
met betrekking tot een
g ojm. het volgende:
egt zt1
ding om. het voigi
.Begin het Nieuwe Jaar: niet met
u zeiven en anderen nl uw geledon ver
liezen en uw doorgeste nn vordrlot te
klagen, 'bekommer u niet "teer om hot
verleden. Zoo.een goede vriendin n do
stof voor 'een geheel nieuw kjped kwam
schenken, zoudt gil haar dan willen be-
leedlgen door dlo stof van u te werpen
en haar al de schoone gewaden te be
schrijven, die gij in vergane tijden hebt
afgedragen?.
Het Nieuwe Jaar heeft u de gelegenheid
gegeven weer opnieuw het Léven te be-
ginne^i, waarom nu te verwijlen bij ge
beurtenissen, die achter ons liggen, bij
vreugden, zegeningen en verdrietelijk
heden van het verleden?.Zeg mjjj niet
dat hetnu reeds te laat is om vooruit te
komen of gelukkig te zijn. Zeg mij niet
dat het nu reeds te laat is om vooruit te
dat kón de geest niet zijrif.
Het is uw gemoed, dat uw lichaam
ziek maakt. I^at de geest tot,zijn recht
komen en gezondheid, hoop en geluk
voor u vragen in het Nieuwe Jaar!
Vergeet het geld, dat gij verloren hebt
de fouten, die gij gemaakt hebt de
belleedi gingen, die gij verduurd hebt en
de teleurstellingen, welke gij ondervon
den hebt.Weliswaar: de ware droef
heid, geboren door den dood van dier
baren, mogen wij niet vergeten. Maar
denk aan deze dingen als zijnde u opge
legd om uw wezen te verrijken en u men-
sohelijker en sympathieker te'doen wor
den.
Zeg dus bij den aanvang van dit
nieuwe jaar tot uzelven dat gij alle
doorstane moeilijkheden en alle zorgen
wilt beschouwen als middelen om uw ge-
moéd en uw ziel op te voeden en dat gij,
Van alle ervaringen, welke gij hegt opge
daan 'n edel en hoog karakter en een
succesvolle loopbaan zult maken.
Een Nieuw Jaar ligt voor u en voor mij!
Denk u, dat gij op den drempel staat
van een leven vol voorspoed. Een
jaar van leven vol rijkdom vol glorie....
ook vol nieuwe tegenspjoeden, maar die
gij overwinheri moet en overwinnen kunt!
In ieder geval: Voorwaarts recht
vooruit en het hoofd omhoog!.
OUD- EN NIEUWJAAR EN HET
BIJGELOOF!
Wilt gij een voorspoedig jaar,
veel geld 'n vrijer of ge
zondheid1?Let slechts op!..
Het bijgeloof speelt nog altijd een veel
grootere rol, dan men zou aannemen en
vooral op dagen, die algemeen de aan
dacht trekken op feestdagen, b.v.
steekt het hier en daar het Hoofd op.
De laatste jaar van het Oude Jlaar en de
eerste van het Nieuwe ontkomen daar niet
aan.
In Hessen beveelt Sylvester zeer sterk
aan om des middags witte kool te eten
als men zeker wil zijn in het komende
jaar altijd geld op ziak te hebben. En
die met gewoon geld niet tevreden is,
maar op goud gesteld is,, die dient zijn
maal op Oudejaarsdag met wortelen te
doen. Wie het niet gelooft, moet er de
proef maar eens mee nemen.
Er zijn echter ook verstandige men-
schen, die inzien, dat men er met geld en
goed nog niet is en die werkelijk geluk
verlangen. Welnu: de eenvoudige
menschen in Brandenburg zullen hen
den raad geven het jaar te sluiten met
haring en gierstpap. Misschien vindt
deze en gene dat nu niet zulk een bij
zonder aanlokkelijk gerecht, hij bedenke
dat men voor het geluk ook wat over moet
hebben.
Die haring kon bovendien het nage
slacht nog ten goede komen, want als
men het zieltje van den haring tegen het
plafond werpt en' het daar blijft zitten,
dan komt daar een gezadeld paard uit te
voorschijn, maar eerst overhonderd
jaar! Men-beleeft dit laatste dus zelf wel
niet, doch het kan toch een voldoening
zijn op goedkoope manier zijn nazaten
aan een rijpaard te helpen. Ook de ha
ringkop mag niet veronachtzaamd wor-
dén, want wie hem goed fijngesneden
aan het vee voorzet, zal zien, dat opeens
al het vee kerngezond is 't ook blijft
verondersteld natuurlijk, dat het vee van
haring houdt en dat de betreffende koe
Dat men, om gezond te blijven op Syl-
vesteravond Zaterdagavond moet houden,
ook al ls het geen Zaterdag is een
zeer verbreid geloof. Maar er zijn weer
anderen, die beweren, dat het hoogst ver
derfelijk is. Zoo blijkt alweer, dat hot
moeliyk ls eiken goeden raad op te vol
gen, want doen en nlet-doen gaan slecht
samen.
Wanneer de klok eenmaal twaalf uur
slaat, dient men vooral niet met leege
gliaizen te klinken. Dat is niet alleen on
betamelijk, maar ook gevaarlijk!
Nu behoort het klinken met leege gla-
ze gelukkig niet tot de gewoonten van
hen, die drinkende den overgang van oud
en nieuw vieren, zoodat wij ons op dit
punt niet al te ongerust hoeven maken.
Maar het is niet hetzelfde wat er in de
glazen is. Champagne en rijnwijn zouden
wij in elk geval ontraden, want rood is
de kleur van het bloed, van de kracht,
van energie en van werkzaamheid. En
wie dus in het Nieuw© Jaar vooruit wil
komen, dient met rooden wijn te klin
ken. ALs hij klinkt.
Met al dat klinken bestaat natuurlijk
gevaar, dat men wat over het theewater
raakt en te bed gaat liggen, zonder eerst
te onderzoeken of men wel goed ligt.
Daarom, als zoo iemand 'n stukje van
zijn volle bewustzijn heeft teruggevon
den en merkt dat hij mét het gezicht naar
den wand gekeerd ligt, dan is het hem
geraden om met een vaartje zich om te
keeren. Want licht behoort overal bil en
zonneschijn kan niemand missen.
Over dien zonneschijn gesproken. Als
op Nieuwjaarsdag om twaalf uur de zon
schijnt kunt ge erop rekenen dat het een
goed vruchtenjaar wordt.
Jonge meisjes zijn wel eens nieuws
gierig en er zijn er, zegt men, die geheel
vervuld zijn van den wensch om in het
komende jaar te trouwen.
Nu, er is een heel eenvoudig middel
om .te weten of dat het geval zal zijn.
Zoo'n jonge dochter behoeft maar om
middernacht tussehen 31 December en 1
Januari driemaal aan het kippenhok te
kloppen. Als' dan de ,haan begint te
kraaien, kan de trouwlustige gerust zijn
en maar voor den uitzet gaan zorgen.
Maar kakelt 'n kip op dat kloppen, wacht
dan nog maar 'n poosje.
Hoe dat nu gaan moet als men geen
kippenhok heeft, kunnen wij niet zeggen.
En wij zitten dan ook met het geval, dat
kip en haan beidé of. geen van beide
op het kloppen reageeren.
B.
OP OUDEJAARSAVOND
door
Mr. RHYNVIS FEITH.
O stervling- wat zijt gij, ten toppunt van eer?
Een veldbloem. De wind blaa9t zij is reeds
niet meer!
Zoo wordt gij, en wordende, neemt gij reeds af:
De schaduw eens droom scheidt uw wieg van
het graf.
Geen tijdstip is 't uwe of de tijd knipt het uit:
Gij juicht nog, en reeds is uw rijkdom zijn
buit!
Hij kruipt, kruipt schier duldloos, waar smart
u vermoordt,
Maar vliegt, als de wind, met uw zaligheid
voort:
Gij ziet haar, nog nakend' zij is er met één
Is 't heden verleden, uw blijdschap daarheen!
't Is alles verandring het hloeti en het
kwijnt!
't alles verandering bet blo eit en hte gk
't Is alles beweging .het komt en verdwijnt
Geen denkbeeld, hoe snel, rukt een tijdstip op
zij;
Dit tijdstip ik noem het, maar 't is reeds
voorbij
Het schakelt reeds uren, reeds dagen, aan één:
't Is week reeds, 't is maand reeds, 't is jaar,
en 't is heen!
Daar vliegen ze aan eeuwen, die de eeuwig
heid vindt,
En, even als dagen, en uren, verslindt.
Zóé rollen de golven in 't weemlend verschiet;
Zij volgen zich rustloos, en grijpen zich niet,
Totdat haar de rots aan haar voeren verbreekt,
En rustig het hoofd uit de <Jwarrelzee steekt.
O! Stervling! gevoel u kies wijs en kies ras!
Waar alles verandert, blijft God die Hij was.
trrrrrfftrmn
De Nacht wacht
tV IH- 1NOK36ETLNKN.
M - 1
Ihllj t,1t< Hwtt ««n J<#¥ M'pSct
ft M UK-IJ yftl HxttJiU 1'
ihi n' WwktDt
i IW «14 ifc' tuxbl u»'t i «r vjfwbftcö
1 jjjjHiiiii VOfl»' CJJi Wftff lc«r lx tó tMdlt clïidi 'l'
i Kijk
V \X0ff j, M totlrr'É,— 1% ftiwlerp tyfy-;>
\Uyvu ilc *iJW flc
i (/■ivf -v VWhbn, ut v<y.D|0(
dte >|(H vrtin. j.J hei,Ui
Jji'f ju tlDÏig GJ wl 3» l'a kftttyp i - 1,'j' ij
VHII-WV, -vatfi' d>' jxw
i Hl cm Sucfcaa 'U l||ffl|| lil
VX';;"': vftn tyU:3j(«<tbla C't Ip-ui r
li. C vvmm, H'ïl'K L MjKlU'hHi i
l'i e't 'i iivfit
Het goholim vtan hot «uocog ln
hot leven ls: gereed te z(Jn voor
de gelegenheid, zoodra ze zlob
aanbiedt.
Disraell.
„Er ls tegenwoordig geen gelegenheid
meer om vooruit te komen," wordt er
geklaagd, „overall ls de markt overvoerd".
En toch, kijk eens om u heeri, toch
zijn er nog altijd menschen die vooruit
komen, die slagen. Ja, zult ge zeggen,
maar zij waren ook in de gelegenheid
om te slagen, hun werden kansen ge
boden. Zdjt gij er wel zoo zeker van,
dat u nooit in de gelegenheid; is, dat u
geen kansen worden geboden? Misschien
kijkt ge uw kansen voorbij, misschien
merkt ge de gelegenheid niet op. De
kunst om in het leven te slagen bestaat
misschien wel in de eenste plaats uit. het
opmerken van gelegenheden om vooruit
te komen. Die gelegenheden benutten is
natuurlijk de directe weg naar succes,
maar als we alleen nog maar geleerd
hebben de gelegenheden te zien, zijn we
toch al een heel eind op streek. Ze benut
ten, och, dat doet ieder' mensch dan
wel, die niet èl te lui of te onverstandig is.
Kijk dus uit naar uw kans, weet, dat
die kansen er zijn, of zhllen zijn. Houdt
u klaar om ze te benutten. Wiaar zijn die
kansen? Wel', overal om u heen. Mis
schien zijn ze er nu. In elke werkplaats,
op elk kantoor, waar ook, is een gedegen
heid tot slagen. Een eerste vereischte is:
doe meer dan een an<ier. Volmaak uw
werk, wees er nooit tevreden mee. En
bedenk, wie uw diensten hot best gebrui
ken kan. De maatschappij is geen insti
tuut voor weldadigheid. Uit goedheid, uit
vriendelijkheid zal men u niet vooruit
helpen. Men kijkt in de maatschappij uit
naar de beste arbeidiskracht, men zoekt
den man, die '<t meeste voordeel kan
brengen.
Wat heeft uw werkgever, wat heeft uw
zaak, wat heeft de maatschappij noodig?
Tracht dat uit te vinden. En wellicht doet
zich dan de gelegenheid voor om te ge
ven wat ontbreekt. Geef d© menschen wat
hun ontbreekt en ge zult slagen. Denk
maar eens aan de groote uitvinders, die
ons van zooveel gemakken voorzien heb
ben, aan Edison, aan Marconi. Allen man
nen die slaagden. En ook in het klein
gaat deze stelling op: geef de menschen,
wat ze noodig hebben, en uw artikel,
uw beleid, uw werkkracht brengt u
succes.
Zoek dus naar de gelegenheid: in het
onvolkoimene om u heen. Er zijn duizen
den, die een baantje als het uwe kunnen
bekleeden, de markt is werkelijk over
voerd met menschen met diploma's van
allerlei aard in hun zak. Maar voor een
mensch met open oogen, voor 'iemand,
wien 't niet om 't betalende baantje alleen
te doen is, die verder ziet naar verbe
tering en vooruitgang, voor zoo iemand
is er overal plaats.
Er is overal plaats, voor iemand die
gelegenheden zien kan en gereed is ze te
benutten!
Dr. JOS. DE OOCK.
Voor de lezer* van ons blad geeft onze
psychologische medewerker Dr. Jos. de
Cock, van Merlenstraat 120, 's-Graven-
hage gratis zielkundige adviezen, o.m.
over de wijze waarop zij hun geest kun
nen verfrisschen en hun wilskracht en
energie kunnen versterken.
De vragen worden geregeld ln dit blad
behandeld. Mochten de beantwoordingen
te uitvoerig worden dan direct schrifte
lijk aan de aanvragers.
GEBRUIKEN BIJ „NIEUWJAAR"
IN VROEGER TIJDEN!
Het is een al-oud gebruik elkaar geluk
te wenschen bij de eerste gelegenheid,
dat men elkaar ontmoet na een nieu
wen jaarkring te zijn ingetreden.
Een daarbij gehandhaafd gebruik
vooral in vroeger jaren, was het geven
van een presentje.
Van oudsher was het geven van ge
schenken op den nieuwjaarsdag onaf-
scheidënlijk verbonden aan het zegewen-
schen. Klei# en groot ieder deed eraan
mee. Gevangenen kregen dikwijls gratie
of vermindering van straffen bij wijze
van Nieuwjaarspresent. Kloosters, gast
huizen en verschillende liefdadigheids
gestichten deelden op dezen dag brood,
brandstof of geld aan de armen uit. In
België zond men elkander vergulde koe
ken zooals wij het op Sinterklaas doen.
In Brussel was een tijd, dat er op Nieuw
jaarsdag voor de hulzen een keur van
6pijzén en gerechten voor de voorbijgan
gers, ook een tal van kaarsen stonden.
Hoe zelfs de vorsten geen nieuwjaars
giften versmaadden, blijkt uit den inven
taris van de kleinodiën van Philips den
Goeden, 1421, waarin we vinden: een
gouden beker met deksel, dien de Hertog
van zün gemalin tot een Nieuwjaarsge
schenk had gekregen.
Zoo bood de stad Mechelen in 1508 aan
den longen Aartshertog Karei de la
tere Karei de Vde een zilveren oblie-
korf voor zün Nieuwjaar aan....
Dat waren wel andere geschenken dan
de burgerij later ln den vorm van rijmen
en prenten van den asehkarreman en
lantaarnopsteker ontving!
