HELDERSGHEGOURANT
Oudejaarsavond
Fa. J. v. Willigen,
Zesde Blad
BUITENLAND.
00ST-INDIË.
BINNENLAND.
VAN DINSDAS 31 OECfMBER 1929
AL-INDISCH CONGRES TE LAHORE
GEOPEND.
VFRSTOgPINi;
ia een ellendige kwaal. En toch
gemakkelijk te genezen met
behulp van Foater's Maag pillen,
het ideale laxeermiddel.
f0.65 per flacon in alle apo
theken en drogistzaken.
Communistische agitatie in
Duitschiand.
Krijgt een schenking van 25.000.
zijn onze magazijnen na
zes uur gesloten.
Weststraat.
LUCHTVAART.
Een geheele
het luchtschip.
De Zuidpool-expeditie van Byrd.
Ingezonden.
ENGELAND.
De resolutie voor volledige on
afhankelijkheid aangenomen.
Lahore, 29 Dec. Na een debat, dat tien
uur duurde, heeft het algemeen bestuur
van het Al-Indisch Congres Gandhi'b re
solutie ten gunste van volledige onafhan
kelijkheid met 134 tegen 77 stemmen aan
genomen. Het amendement van den extre
mist Bose, die onmiddellijke verbreking
van de betrekkingen met Engeland eisch-
te, werd met 131 tegen 89 stemmen ver
worpen. Het verzet hiertegen kwam
hoofdzakelijk van leden, die hun functies
in de bestuurslichamen niet willen op
geven.
Uit Lahore wordt nog gemeld, dat h' t
congres er zich toe zal bepalen de do-/r
het bestuur ingediende resolutie aan te
nemen en de maatregelen tot het voeren
van actie aan het bestuur zal overlaten.
Ghandi is voornemens in Februari een
buitengewone vergadering van de leiders
bijeen te roepen, waaraan ongeveer dui
zend personen zullen deelnemen. In deZe
vergadering zou over de te nemen maat
regelen worden beslist
BEL6IB.
DE BRUIDSGESCHENKEN VOOR
PRINSES MARIE JOSE,
De plechtige overhandiging der bij na
tionale inschrijving aangekochte bruids
geschenken voor prinses Marie José had
Zaterdagdagmiddag ten paleize plaats.
De leden der centrale en plaatselijke co-
mité's voor deze inschrijving ten getale
van ongeveer 300 werden in de empire-
zaal van het paleis door de prinses, om
geven van enkele hofdignitarissen, ont
vangen.
De ministers Lippens en Baels spraken
de prinses toe. Minister Baels deed het in
het Fransch en in het Nederlandsch. Zij
overhandigden haar de geschenken, aan
geboden door 200.000 gezinnen. Het eer
ste gesohenk was een prachtig juweelen
kistje met drie medailles in goud, zilver
en brons met den beeltenis van prinses
Marie José en prins Humbert van Italië.
De gouden medaille kwam van de elite
van het land, de zilveren medaille ven de
burgerij en de bronzen medaille van den
arbeidenden stand. Daarna kwam de
bruidssluier van Brusselsche kant, aange
boden door de dames van het comité, als
mede een ring, versierd met een blauw
witte brilliant.
Na in de Fransche taal dank te hebben
betuigd, noodigde de prinses alle aan
wezigen uit op een thee.
Kort na deze plechtigheid werd een de
legatie van het tweede regiment lanciers
ten paleize ontvangen. Deze delegatie ver
zocht de prinses een mooie schrijftafel uit
de 17de eeuw als bruidsgeschenk van de
officieren van dit regiment te willen aan
vaarden.
Nog een ander huwelijksgeschenk werd
de prinses Zaterdag aangeboden en wel
door de hofdignitarissen zelf. Dit ge
schenk bestond uit een grooten spiegel,
versierd met het wapen van het Itaiiaan-
sohe Koninklijke Huis.
VERHOOGING VAN DE HAVEN
RECHTEN TE ANTWERPEN.
Mei: fr. 0.50 per bruto ton.
Het Antwerpsche stadsbestuur heeft
besloten tot een verhooging met 50 cen
times per bruto-ton van de havenrechten
voor de te Antwerpen blnnenloopende
schepen, welke niet behooren tot een vas
te 111 n. Deze rechten worden aldus van
fr. 8 op fr. 8.50 per bruto-ton gebracht.
Voor de schepen der vaste lijnen blijft de
bestaande regeling voorloopig onveran
derd.
DUÏTSCHLAND.
eeerd. Er blijkt uit, dat het ln de bedoe
ling van de communistische leiders ligt, de
ontevredenheid en opgewondenheid on
der de werkloozen voortdurend aan te
wakkeren, In de circulaire, die door
Obuoh. lid van den Prulsisohen Landdag,
is onderteekend, wordt gezegd, dat ae
ttld thans rijp is voor een krachtig com
munistisch optreden, daar de omstandig
heden hiertoe voortdurend gunstiger
worden. Gedachtenwisseling over de taó-
tiek binnen de partij moet voorloopig
rusten. Een kern van vertrouwde man
nen moet thans in de eerste plaats wor
den gevormd. Deze zullen voornamelijk
trachten de noodige inlichtingen te ver
schaffen over de tegenstanders en in het
bijzonder over de rijksweerbaarbeid en
de politie. Voor 8 Januari a.s. moeien aan
het partijbestuur de noodige gegevens
over sterkte en bewapening van rijks
weerbaarheid en politie in verschillende
steden worden verstrekt Indien de drie
millloen werkloozen, communisten zullen
zijn geworden, kan men zeker zijn van de
overwinning van de proletarische revolu
tie. In alle gemeenteraden moeten voort
durend voorstellen worden ingediend,
waarin de aandacht op den nood der werk
loozen wordt gevestigd. De onwettige
propaganda, die gemaakt wordt met het
doel de soldaten en de politie te demorali-
seeren, moet aanmerkelijk worden ver
sterkt, vooral in de groote steden. De tijd
van protesten en oppositie, aldus sluit de
circulaire, zal weldra ten einde zijn, dan
zal het oogenblik zijn gekomen om te han
delen.
Een vervalschlng?
De in de democratische Hamburger An-
zeiger openbaar gemaakte circulaire van
het centrale comité der communistische
partij, is volgens de Rote Fahne 'n verval-
sching, vermoedelijk door „een onhandig
politiespion vervaardigd".
Obuch, het communistisch Rijksdaglid,
verklaart in de Rote Fahne, dat hij „ge
lijk eigenlijk vanzelf spreekt, nooit een
dergelijk geschrift heeft onderteekend".
DE MOORD VAN DEN GEZAGHEBBER
DE QUANT IN Z.O.-BORNEO.
Kapitelln J. 0. de» Quant la door twee
Malelers vermoord terwijl hij optrad als
fungeerend controleur. H& op tournée
en» in den kampong Moeara Roentoe ls
hij doodgestoken. De oorzaak tot de daad
moet waarschijnlijk gezocht worden in
het innen van de belasting.
BUITËNLAND8GH NIEUWS.
den Ssten Januari een ultdeeling van
kleeding en levensmiddelen te houden
onder de arme gezinnen.
POLEN.
HET NIEUWE POOLSCHE KABINET
BARTEL.
PUsoedski minister van Oorlog.
Warschau, 29 Deo. De president van
de republiek heeft het nieuw© Poolsche
kabinet benoemd, waarin Pilsoedskii, mi
nister van Oorlog zal 2ajn. Heden (Dins
dag) zal het nieuwe kabinet in handen
van den president der republiek den eed
van trouw afleggen.
CHINA.
FRANKRIJK.
DE LANDSVERDEDIGING.
Het vlootprolgramma. De ver
dediging van die Oostgrens.
De Kamer heeft Zaterdagochtend het
wetsontwerp aangenomen tot uitvoering
van het eerste deel van het vlootprogram-
ma voor de eerstvolgende vijf jaar. Dit be
vat voor 1930 den aanbouw van een krui
ser van 10.000 ton, zes torpedoboot jagers,
zes duikbooten eerste klasse, een duik-
boot-mijnlegger, twee lichte adviesjach
ten voor den dienst buitenslands en e*n
mijnenveger. Voor de jaren 1980—'31 zijn
in totaal 1.267.128.000 frs. voor aanbouw
en voor aanschaffing van munitie en ver
dere uitrusting geraamd. De rapporteur
wees er op, dat men in plaats van den
aanbouw van een kruiser een liniekruiser
20.000 toii had willen aanvragen met
MALAISE IN HET DRUKKERSVAK.
Naar de Vosslsche Ztg. aan grafische
vakbladen ontleent, neemt de malaise in
Duitsóhe drukkerijen grooten omvang
aan. De crisis uit zich in tal van faiillisse-'
menten, waarbij ook oude, aanzienlijke
bedrijven betrokken zijn. In 1928 was het
aantal faillissementen 72, dit jaar bedroeg
het op 81 October al 75. Daarbij komen
dan nog zeer vele gevallen van surséance
en van liquidatie. De werkloosheid in de
grafische vakken heeft een ongekenden
omvang gekregen en het prijspeil voor
drukwerk staat lager dan in vele decen
niën is voorgekomen.
Eén streng vertrouwelijke mededeeling
van het centrale oomité van de Dultache
oommunlatische partij aan de afdeelin-
gan, ia in een Kaxaburgaoh blad gepublU
héi oog op den zwaargepantserden Duit
schen kruiser, doch dat men bij nader in
zien daarmee nog een jaar wilde wachten
De Kamer ging hierop over tot de be
handeling van het wetsontwerp tot uit
voering van de eerste werken ter beves
tiging van Frankrijks Oostelijke grens.
Het totale crediet, dat hiervoor is aange
vraagd bedraagt 2900 millioen, waarbij
nog 400 millioen komt voor de verdedi
ging tegen aanvallen uit de lucht en
waarvan het volgend jaar ongeveer een
milliard verwerkt zal worden. 750 mil
lioen voor vestingwerken en 250 millioen
voor artillerie. De rapporteur van de le-
gercommissie ging uit van de opvatting,
dat Frankrijk in staat moet zijn dadelijk
bij het uitbreken van vijandelijkheden
met een betrekkelijk zwak dekkingsleger
eiken vijandelijken inval op Fransch ge
bied af te slaan. Bij de nieuwe vesting
werken heeft men alle voorzorgen geno
men om de bezetting tegen de krachtigste
granaten en tegen gasaanvallen te be
schermen. Proeven dienaangaand hebben
goede resultaten opgeleverd. In 1930 zal
een eerste keten van afsluitingswerken
gereed zijn, die dan geleidelijk versterkt
zal worden.
De credieten werden, na een kort debat,
met groote meerderheid aangenomen.
Het wetsontwerp inzake de credieten
voor de vestingwerken aan de Oostgrens
is daarop naar den Senaat gezonden, die
het eveneens, met 274 tegen 28 stemmen,
heeft aangenomen.
De Senaat en het vlootprogram.
De Senaat heeft met 280 tegen 17 stem
men de uitvoering van het derde deel van
het vloot-program goedgekeurd.
GRATIE VOOR LEON DAUDET.
Parijs, 80 Dec. President Doumergue
heeft een decreet geteekend, waarbij gra
tie wordt verleend aan Léon Daudet en
een aantal uitgevers van bladen en vlug
schriften.
CHINA EISCHT AFSCHAFFING DER
BUITENLANDSCHE CONCESSIES.
De Chineesche regeering heeft aan den
wetgevenden raad der Chineesche repu
bliek een ontwerp doen toekomen, betrek
king hebben op de afschaffing van de
buitenlandsche concessies. De Engelsche,
Fransche, Italiaansche en Japansche
concesises zullen tegen betrekkelijk kor
ten termijn worden afgeschaft en zij: zul
len onder bescherming der Chineesche
republiek worden gesteld.
Bovendien wenscht de Chineesche re
geering de aanwezigheid van vreemde
oorlogsbodems te verbieden, aangezien
hierdoor de soevereiniteit der Chineesche
republiek geschonden wordt. Men ver
wacht, dat de wetgevende raad der Chi
neesche republiek de voorstellen der
Chineesche regeering zal bekrachtigen.
DE OOST-CHINEESCHE SPOORWEG.
Het verkeer tusschen China en Europa
door Siberië zal op 10 Januari hersteld
worden door de hervatting van het ver
keer op den Oost-Ghineeschen spoorweg.
De eerste trein zal de gevolmachtigden
voor de Chineesch-Russische vredescon
ferentie naar Moskou brengen.
HET RUSSISCH-CHINEESCH
CONFLICT,
De Russen ontruimen de grens.
Uit Moskou wordt gemeld, dat de troe
pen in het Transbaikalgebied de stellin
gen ontruimd hebben, welke zij in den
strijd met de Chineesche troepen bezet
hadden.
ITALIË.
GIFTEN TER GELEGENHEID VAN
HET HUWELIJK VAN DEN
KROONPRINS.
In Italls.
De centrale commissie van het beheer
van de spaarbank voor de provincie Lom-
bardije heeft besloten 2,5 millioen lire te
schenken ter gelegenheid van het huwe
lijk van den prins van Piemont, waarvan
een millioen ten bate van de kindertehul-
jzen, een milLioen voor winterultkeerin-
gen en een half millioen voor andere lief-
dadlige doeleinden.
Ds spaarbank te Turijn kaalt baalotaa
RAZZIA BIJ DE LEIDERS DER
PARTIJ NASIONAL INDONESIA.
Huiszoekingen op groote schaal
bU de P. N. L-leldlers op grond van
geruchten omtrent ongeregeldheden
omstreeks de jaarwisseling. Groote
hoeveelheden papieren ln beslag ge
nomen.
Batavia. Door geheel Ned.-Indië orga
niseerde de politie Zondagmorgen op
groote schaal invallen en huiszoekingen
bij de voornaamste inheemsche, politieke
propaganda voerende leiders, in 't bijzon
der bij de leiders der P. N. I., naar aan
leiding van versoherpte verderfelijke pro
paganda, kort geleden onder de groote
rustige massa gevoerd. Een groot aantal
papieren werd in beslag genomen. Ver
scheidene arrestaties worden verwacht.
Aneta verneemt nader dat bij de autori
teiten bericht binnen kwam, dat er ern
stige aanwijzingen bestonden dat het in
het voornemen van de P.N.I. lag omstreeks
den tijd der jaarswisseling georganiseerde
ongeregeldheden te verwekken. Teneinde
hieromtrent zekerheid te verkrijgen ge
lastte het hoofdparket om overal waar de
P.N.I. vertakkingen heeft tegelijkertijd
huiszoekingen bij bestuursleden en andere
voormannen van de P.N.I. te verrichten
De voorbereiding geschiedde in het
geheim en de uitvoering werd bepaald op
Zondagochtend om 6 uur. Eerst op dat
tijdstip werd den politiemannen het juiste
doel medegedeeld.
Te Batavia geschiedden ongeveer 50
huiszoekingen,elk door eene afzonderlijke
ploeg van tien man onder leiding van een
Europeeschen politieambtenaar. De be
trokkenen bleken totaal verrast.
De huiszoekingen verliepen zonder inci
denten. Karrevrachten papieren werden
in beslag genomen, die door de politieke
recherche worden bestudeerd. De resul
taten zijn nog niet bekend.
De brandpunten der P. N. I.-actie zijn
Bandoeng, Guroet en Soekaboemi, terwijl
in Batavia deze aotie tamelijk kalm is.
In Bantam is bet thans zeer rustig.
HB VOLKENBOND.
Blijkens een Reutertelegram uit New-
York (stad) heeft de Woodrow Wllaon
Stichting bekend gemaakt, dat haar prijr
voor 1929 ten bedrage van 25.000
is toegekend aan den Volkenbond, als er
kenning van wat de Volkenbond in den
loop van 10 jaren in het belang van den
wereldvrede heeft verricht. De toeken
ning van den prijs door de curatoren der
stichting geschiedde met algemeene stem
men. Newton Baker die dit feit wereld
kundig heeft gemaakt op den dag vóór
den geboortedag van Wilson, gaf de hoop
te kennen, dat het geld zou worden be
steed voor een monument, aan Wllson's
nagedachtenis gewijd in het nieuwe ge
bouw voor den Volkenbond te Genève.
Dit is de vierde toekenning van den
Wilson-prijs. De eerste prijs was toege
kend aan lord Cecil, de volgende aan
Llihu Root, de derde aan Lindbergh.
Wilson was geboren op 28 Decèmber.
ten tot de oprichting van een bedrijfsver-
eeniglng voor de uitvoering van de ziek
tewet voor het bloembollenbedrljf. Voor
de definitieve oprichting zal medewer
king gevraagd worden van de r.k. en chr.
patroonsbonden in het bollenbedrljf. Ren
oommissie zal statuten en reglement ont
werpen.
PRINSES JULIANA EEREDOCTOR
VAN DE LEIDSCHE UNIVERSITEIT.
De senaat van de Rijks-universiteit te
Leiden heeft aan Prinses Juliana het
eeredoctoraat in de letteren en wijsbe
geerte verleend. Als promotor is de hoog
leeraar dr. J. Huizinga, decaan der facul
teit van letteren en wijsbegeerte, aange
wezen.
Maandag heeft H. K. H. met goed ge
volg haar laatste tentamen in het volken
recht afgelegd.
A. W. GROOTE.
Zeventig jaar.
Op 30 December was het zeventig jaar
geleden, dat A. W. Groote, de ontwerper
van het Nederlandsch alfabetisch kort
schrift, te Amsterdam geboren werd.
In 1896 was het stelsel gereed en gaf
Groote les aan enkele onderofficieren en
aan eenigen van zijn vrienden.
A. W. Groote heeft aan het Nederland-
sche volk een eigen schrift geschonken,
dat evenzeer theoretisch bewonderens
waardig als practisch voortreffelijk is ge
bleken. Hij heeft niet gerust, voordat rijn
werk ln menig opziicht de plaats had in
genomen, waarop het krachtens zijn
waarde recht heeft. Daarvoor zijn velen
hem dank verschuldigd, die den persoon
niet kennen. Zij, die dat voorrecht wel
hebben, kunnen den naam van A. W.
Groote niet anders dan met eerbiedige
genegenheid noemen.
OPSCHORTING VAN DE
VACCINATIEVERPLICHTING.
Door die Eerste Kamer aan-
De
genomen.
Eerste Kamer heeft het wetsont-
VLIEGTUIG ONGELUK.
Zes dooden.
Amarillo (Texas), 86 December. Een
vliegtuig, dat korte passagiersvluchten
maakte, is bij den laatsten tooht van 65 M.
hoogte omlaag gestort Zes inzittenden
werden gedood.
DE R 10L
verbouwing van
De draadlooze dienst meldt dat de in
richting van het nieuwe luchtschip R 101
geheel veranderd zal worden.
Het «chip zal in tweeën verdeeld wor
den en tusschen deze twee stukken zal
een nieuw middengedeelte met een gas-
zak van een half millioen kubieke voet
inhoud gevoegd worden.
Het hefvermogen van het luchtschip
a daardoor vermoedelijk met zes ton of
meer en de lengte tot ongeveer 800 voet
vergroot worden. De gasinhoud zal dan
5l/« millioen kubieke voet bedragen en
het luchtschip verreweg het grootste ter
wereld zijn.
Deze verbouwing zal betrekkelijk een
voudig verricht kunnen worden. De
stroomlijn van het luchtschip zal er even
min door veranderen.
WETENSCHAPPELIJKE
BERICHTEN.
werp, waardoor de indirecte vaccinatie
verplichting weer voor een jaar wordt
opgeschort, aangenomen.
Tegen stemden de drie aanwezige libe
ralen Rink, Fock en Smeenge, één van de
drie vrijzinnig-democraten Kranenburg,
en vijf sociaal-democraten Ossendorp,
Mendels, Oudegeest, Polak en Moltmaker.
Vier sociaal-democraten met de rechter
zijde stemden voor het wetsontwerp,
TELEFONEEREN OP
OUDEJAARSAVOND.
Het is gebleken, dat vele telefoonabon-
né's er een gewoonte van maken, in den
laten avond van 81 December de telefoon
te gebruiken voor het overbrengen van
Jelukwenschen aan vrienden en beken-
en. Zulks heeft tot gevolg, dat op som
mige plaatsen extra-personeel in dienst
moet worden geroepen op een uur, dat
vrijwel iedereen thuis is ter viering van
de jaarwisseling in eigen kring.
De welwillende medewerking van de
abonné's wordt daarom ingeroepen om op
Oudejaarsavond zoo min mogelijk van de
telefoon gebruik te maken en telefonische
gelukwenschen tot den volgenden morgen
uit te stellen.
UIT HET BAKKERSBEDRIJF.
De federatie van bakkerijarbelders
heeft een conferentie gehad met de hoofd
directie te Amsterdam van de Grootbak
kerijen („Groote Coöperatie"). Naar van
werknemerszijde wordt medegedeeld, heb
ben deze besprekingen tot resultaat ge
had, dat de voorwaarden van het lande
lijk oollectief contract in hoofdzaak zijn
aanvaard door de directie dezer onder
neming, welke niet georganiseerd is. De
overeenkomst treedt op 1 Januari as. ln
werking.
BEDRIJFSVEREENIGING BLOEM-
BOLLENBEDRIJF.
In een te Lisse gehouden vergadering
van vertegenwoordigers van den neutra
len werkgeversbond voor het bloembol
lenbedrljf en van de r. k., ehr. en moderne
landajbedderabondan la
Een berlchtendepiót van Amund-
sen gevonden.
Men meldt uit Berlijn, dat daar vla New
York (stad) het volgende bericht ia ont
vangen:
De biologische i groep van de Byrd-ex-
peditie heeft aan den voet van den Axel-
Heiberg-gletsoher het berichtendepót ge
vonden, dat Amundsen na zijn terugkeer
van de Zuidpool daar 18 Jaar geleden had
achtergelaten.
In een draadloos berichtaan Byrd
meldt dr. Gould, dat hij onder een hoop
steenen een kan met 20 liter petroleum, 2
pakken lucifers en andere voorwerpen
met een mededeeling van Amundsen, ge
dateerd 6 Jan. 1912, heeft gevonden.
Deze mededeeling bevat een korte be
schrijving van het laatste gedeelte van de
expeditie en de verklaring, dat Amundsen
van 1416 Dec. aan de Zuid-pool heeft
vertoefd. Dr. Gould nam afschrift van de
mededeeling van Amundsen, voegde een
eigen bericht er aan toe en sloot het
depót op dezelfde wijze, als hij het gevon
den heeft.
Geachte Redactie.
Mag ik een plaatsje vragen ln uw blad
voor het volgende?
Sedert eenigen tijd wordt door het ge
meentebestuur van Amsterdam in de al
daar verschijnende dagbladen een annonce
geplaatst tot aanmoediging van het ge
bruik van dag-gas, en wel tegen den lagen
prijs van 4, zegge vier cent per kubieken
meter. En waar de toename van electri-
sche verlichting steeds grooter wordt, is
het gasverbruik voor verlichting, in gelijke
mate verminderd.
Dit is ook het geval in onze gemeente.
Ook hier is in toenemende mate de elec-
tricitelt als kamerverlichting in gebruik
gekomen, en1 wordt in diezelfde verhou
ding het gasverbruik minder. Maar wat ln
Amsterdam en in meerdere plaatsen mo
gelijk la, ls dit voor onze gemeente niet
doenlijk door den enorm hoogen gasprijs
van 12, zegge twaalf cent per kubieken
meter.
De vraag is, of die Amsterdamsche prijs
van vier cent per meter ook niet voou Den
Helder gesteld kan worden. Wij hebben
een uitgebreide fabriek, een uitstekend
bekwame directeur, goed geschoold perso
neel, enz., enz.
Voor onze huismoeders zou een gasprijs
van vier cent een uitkomst zijn, waardoor
het gasverbruik van dag-gas buitengewoon
zou toenemen.
Zijn aan uwe redactie soms de redenen
bekend, die een driedubbelen prijs voor
onze gemeente zou kunnen rechtvaar
digen?
Hoogachtend,
Uw dw. dn.,
J. KORVER, oud-Raadslid.
