DE MARINE IN 1929.
Een stil en rustig jaar.
Wanneer men voor eenige oogenblik-
ken verwijlt bij belangrijke gebeurtenis
sen, welke, ten opzichte van onze Ko
ninklijke Marine, gedurende het bijna al-
gesloten jaar hebben plaats gegrepen, dan
komt imen reeds spoedig tot de oonclusie,
dat het afgeloopen tijdperk betrekkelijk
rustig voor haar is voorbijgegaan in
•en houding van rustig-afwachten wat
de toekomst haar, door de gewijzigde om
standigheden, brengen zou. Groote emo-
tie's, welke de voorafgaande jaren de
Marine-huishouding in opschudding had
den gebracht, deden zich niet meer voor,
sedert de Staten Generaal het wetsont
werp tot de samenvoeging van de Depar
tementen van Marine en Oorlog, tot een
Departement van Defensie, had aangeno
men. Een belangstellende afwachtende
houding omtrent hetgeen er groeien zooi
uit dezen nieuwen toestand, werd door de
Koninklijke Marine aangenomen, een
hcuding, waar op het oogenblik eigenlijk
nog in volhard wordt, aangezien er door
de samenvoeging der belde hierboven be
doelde Departementen, nog geen markan
te punten naar buiten zijn getreden, welke
een nieuwe beroering in bet Marine-leven
zouden kunnen veroorzaken.
Toch, de gebeurtenissen van het afge
loopen jaiar.nog eens de revue latend pas-
seeren, stuit men wel op eenige feiten,
welke voornaam genoeg zijn om hier nog
eens even een enkele maal gereleveerd
te worden.
In de eerste plaats, had dan in April,
de zoo hoopvol en moedig begonnen, maar
helaas zoo droevig geëindigde vliegtocht
van drie Dornierwatervliegtuigen, naar
Oost-Indië plaats.
Elders In dit blad wordt er reeds op ge
wezen, welke belangrijke resultaten toch
nog door dezen tocht verkregen werden,
zoodat in deze kroniek, met een aanstip
pen van de gebeurtenis, kan worden vol
staan.
De Indlenststelling van Hr.
Ms. „Jacob v. Heemskerck".
In Mei werd Hr-, Ma „Jaoob v. Heems
kerck" in dienst gesteld, en hiermede
deed zich voor de Marine het heugelijk
feit voor, dat zij, evenals in vroegere
jaren, weder over twee pantserschepen
kon beschikken voor de verschillende op
leidingen van het personeel, het houden
van de noodzakelijke oefeningen, vlag
vertoon en de tallooze andere diensten
welke er steeds weer van haar worden, ge
vraagd. Het was een dubbel heugelijke
gebeurtenis voor 's Dands Regeering, dat
deze indlenststelling had plaats gehad,
vóórdat de alarmeerende berichten om
trent den overval op Willemsoord te Cura-
5ao zooveel opschudding in ons geheele
land veroorzaakten. Want nu kon een van
de beide pantserschepen, binnen enkele
dagen, naar West-Indië worden uitgezon
den, zonder dat het moederland geheel
werd verstoken van de diensten welke een
oorlogsschip van eenigszins grootere af
metingen het kon bewijzen, en zonder dat
het jaarprogramma van u j marine totaal
en hopeloos in de war gestuurd werd.
Natuurlijk werden de opleidingen en
de gezamenlijke oefeningen nadeelig be
ïnvloed door het plotselinge vertrek van
Hr. Ms. „Hertog Hendrik" naar de West-
Indische wateren, maar door de aanwe
zigheid van Hr. Ms. „Jaoob v. Heems
kerck" beschikten de marine-autoriteiten
nu tenminste over een gelegenheid, om
de ongunstige gevolgen zoo gering mo
gelijk te doen zijn.
Wat Curapao leerde.
De overval op Cura?ao demonstreerde
wel heel onverwacht, en heel duidelijk,
hoe gevaarlijk het Is om een zoo mobiel
gedeelte van 's llands weermacht, zooals
de Kon. Marine is, de strikt noodzakelijke
middelen te onthouden, welke het voor
een richtlge naleving van de haar opge
legde taak noodig heeft.
Mede door de gebeurtenissen te Cu-
raigao, kan de Marine nu met trots wij
zen op het feit, hoe Hr. Ms. torpedoboot-
jager „Kortenaer", binnen 24 uu na de
ontvangst van de geheel onverwachte
order om naar Cura5ao te vertrekken, de
haven van den Helder uitstuomde, en na
in Hoek van Holland eerst nog een de
tachement van het korps mariniers aan
boord te hebben genomen, reeds negen
dagen later op de plaats van bestemming
aankwam, tot algemeene geruststelling
van de geheele burgerij aldaar. Het is
een staaltje van mobiel zijn van onze
Kon. Marine, dat wel is waar voor insi
ders geen verwondering behoeft te wek
ken, maar waar hier, voor buitenstaan
ders, toch nog wel eens even in het bij
zonder op gewezen mag worden. Na een
afwezigheid van een vijftal weken was
Hr. Ms. „Kortenaer" weer in het moeder
land terug, terwijl Hr. Ms. „Hertog Hen
drik" in Februari a.& de thuisreis wel
zal aanvaarden.
Diverse gebeurtenissen.
Na de parade op 81 Augustus, die als
steeds, veel publiek tot zich trok, had in
het begin van. September de beëediging
van de nieuw benoemde officieren plaats,
terwijl op 16 .September d.a.v. op het Ma
lieveld te 's-Gravenhage een gebeurtenis
heeft plaats gehad, waarbij het onderdeel
van onze Marine, het korps Mariniers,
weder de bewijzen heeft, mogen in ont
vangst nemen, hoe bekend; en geliefd dit
korps in ons land is.
De Koninklijke belang
stelling voor de Marine.
Hare Majesteit de Koningin, en de le
den van het Koninklijk Huis, hebben Im
mer talrijke bewijzen gegeven, van de
groote belangstelling, welke Zij voor de
Koninklijke Marine koesteren. Het feit,
drt bi het 'gelogen jaar Z.K.K. da Priaa
der Nederlanden tot driemaal toe een be
zoek bracht aan de Marine te Den Hekier,
moge hier even.gereleveerd worden. Zeer
sterk kwamen deze gevoelens evenwel tot
uiting toen het Hare Majesteit de Konin
gin behaagde een Koninklijk Vaandel uit
te reiken aan het oudste korps van onze
weermacht. Aan het korps Mariniers vie
de eer te beurt- om op 16 September j.'
dit vaandel uit de handen van Hare Ma
jesteit persoonlijk te mogen in ontvangst
nemen.
Ue Róuniefeesten
Den 20sten en 21sten September werden
te Den Helder de róuniefeesten gevierd,
bij gelegenheid van het 75-jarig bestaan
van het Koninklijk Instituut voor de Ma
rine, waarbij de burgerij de feestgangers
verraste, door de spontane wijze, waarop
zij op verschillende manieren ertoe heeft
bijgedragen, om het dein réunisten aange
naam te maken, en de feestvreugde daar
door niet onbelangrijk te verhoogen. Het
feest was een belangrijke gebeurtenis in
de geschiedenis van Den Helder, waarby
de Koninklijke Marine in dankbare herin
nering zal blijven gedenken, de blijken van
belangstelling, welke zij wederom van de
zijde van de Koninklijke Familie mocht
ondervinden, toen Hare Majesteit, verge
zeld van Z.K.H. den Prins der Nederlan
den en H.K.H. Prinses Juliana, de feesten
op Zaterdag 21 September met Hunne
aanwezigheid vereerden. Vol bewondering
voor Onze Landsvrouwe heeft de Marine
aanschouwd hoe Zij, storm en regen trot-
seerend, het geheele programma met
groote belangstelling beeft beëindigd.
De Marine manoeuvres
Onmiddellijk volgend op de róuniefees
ten hield de Marine haar jaarlijksche ma-
n euvres, waarvoor ditmaal het Noorder-
frontier als terrein van artie was aange
wezen. Op ruime schaal waren vertegen
woordigers van de pers, tot het bijwonen
van deze oefeningen uitgemooüigd, en zeer
velen hadden aan die uitnoodiging gehoor
gegeven. Het gevolg hiervan is geweest,
dat in verschillende bladen een serie arti
kelen over de Marine is verschenen, waar
in over het algemeen zeer waard eerend
over dit belangrijke onderdeel van 's Lands
Defensie werd geschreven.
De portefeuille-wisseling.
Als slot van deze kroniek zij nog ver
meld, dat na de gehouden verkiezingen,
de Minister Lambooy, die in zijn Marine-
begrooting aan zooveel felle kritiek heeft
blootgestaan, werd opgevolgd door Minis
ter mr. Deckers. Het heengaan van Minis
ter Lambooy werd in marinekringen niet
al te zeer betreurd, en tengevolge van de
gunstige persbeoordeelingen, welke de
nieuw opgetreden functionaris in bladen
van uiteenloopende richtingen geniet, en
de e.'trouwenwekkende wijze, waarop de
nieuwe Minister in de Staten-Generaal is
opgetreden, tijdens de behandeling van
de Begrooting voor Defensie, wordt het
verdere Tegeeringsbeleid in marinezaken,
met bijzondere belangstelling en wellicht
niet zonder verwachtingen voor de toe
komst, tegemoetgezien.
De Marine-vliegdienst in 1929.
De Dornier-walvliegtuigen.
Bij een terugblik op het afgeloopen
jaar treedt wel als belangrijkste feit naar
voren de tocht van de 3 Dornierwal boo
ten in April j.1. naar Oost-Indië onder
leiding van den Luitenant ter Zee le kl.
W. H. Tetenburg.
Deze vlucht, welke helaas zulk een
droevig verloop had door het noodlottig
ongeval een der bekwaamste Marinevlie
gers, den Officier-vlieger 2e kl. P. S.
Everts, overkomen, leverde zeer belang
rijke gegevens op allerlei gebied, oqjc
voor de civiele luchtvaart op, aangezien
dit toch de eerste maal was, dat militaire
vliegtuigen dezen tocht, waarvan de route
sterk afweek van de tot nu toe gevolgde,
ondernamen en waarby dus geen gebruik
kon worden gemaakt van gegevens in het
verleden verkregen.
Oefentochten.
Behalve deze groote buitenlandsche
tocht, waarvan tot onze blijdschap de
leden door Hare Majesteit de Koningin 81
Augustus j.1. allen werden onderscheiden,
hadden onafgebroken oefentochten plaats
binnen de grenzen, zoodat er wel geene
plaatsen in Nederland zullen zijn die het
geronk van marinevliQgtuigen niet hebben
waargenomen.
De landvliegtuigen bezochten daarbij
vrijwel alle landings- en noodlandings
terreinen; de watervliegtuigen oefenden
geregeld ver in zee en bezochten niet al
leen <fe verschillende kustplaatsen, doch
ook de verschillende plassen, waar ons
land zoo rijk aan ia
In het bijzonder zij hierbij vermeld hét
inrichten, te Harlingen, van eene tijdelijke
basis met radio-installatie gedurende de
herfst-manoeuvres ln zeer korten tijd en
geheel met eigen middelen.
Demonstratie-escadrilles.
Bij de verschillende gebeurtenissen van
belang in de vliegwereld was de Marine-
Vliegdlenst als steeds vertegenwoordigd
met demonstratie escadrilles van water-
of landvliegtuigen, dan wel met beide.
Zoo moge herinnerd worden aan het In
halen van den bekenden Australischen
vlieger Kingsford Smith te Amsterdam,
waarbij de demonstratie-groep van den
Marinevliegdienst de Southern Cross tot
aan de grens tegemoet vloog en daarna
hot toestel naar Amsterdam geleidde; zoo
waren bil het begroeten van de Zeppelin
boven ons land van de militaire vllegdien-
sten uitsluitend Marinevllegers met hunne
vliegtuigen in de lucht.
Ook de zoo populaire jaarlijksche vlieg-
J99flt9a ld BfOttii'tiötëk, Vflli'Vfript ic ar
de Rotterdamsche Aeroclub, werden op
geluisterd door een demonstratie-esca
drille, de bij het Nederlandsche publiek
bekende" „vijf teenen aan een voet", die
bij deze zoowel als andere gelegenheden
lof oogstte door hare geoefendheid ln
nauw, volgens het publiek angstig nauw,
opgesloten verband, hetgeen haar dezen
naam bozorgde en door hnre uitnemende
groepsdicipline.
Militaire vluchten.
Behalve de normale oefeningen, noodig
om de vliegers te vormen tot gevechte
vliegers op water- en landvliegtuigen,
werden verscheidene vluchten gedurende
den nacht, zoowel met water- als met land
vliegtuigen gemaakt.
Het werpen van bommen, het lancee-
ren van torpedo's met vliegtuigen vallen
onder de militaire oefeningen die ge
regeld plaats hadden.
Het werpen van bommen volgens een
nieuwe methode met een daartoe door
den luitenant ter zee le kl. C. A. Weem-
hoff ontworpen bommenrichttoestel, welk
richttoestel het werpen met zijwind op
vaartloopende doelen vergemakkelijkt en
beter mogelijk maakt dan tot nu toe, werd
met zeer veel succes beoefend in samen
werking met officieren van de Lucht-
vaartafdeeling te Soesterberg.
Dit richttoestel waarvoor de uitvinder
in alle landen patent genomen heeft, trekt
bij de militaire mogendheden buiten de
grenzen sterk de aandacht.
Het leggen van nevelschermen werd in
studie genomen, waartoe een proefinstal
latie in een C V-toestel werd ingebouwd
en juist is gereed gekomen.
Ook vredesdiensten.
Behalve het uitvoeren van militaire
oefeningen of opdrachten heeft de Mari
nevliegdienst wederom de gelegenheid
gehad zuivere vredesdiensten te mogen
verrichten.
Veie malen toch werd met vliegtuigen
assistentie verleend; voor het meerendeel
gedurende de strenge vorstperiode in het
begin des jaars.
Zoo werd een zesjarig kindje, dat met
spoed geopereerd moest worden van Texel
overgevlogen naar Den Helder, daar
wegens ijsgang vervoer per boot onmoge
lijk bleek.
Voedsel werd gebracht aan de eiland
bewoners van de „Oude Zeug", waar door
de stremming van het normale verkeer
hongersnood dreigde uit te breken.
Een schip, dat vermist werd, bleek in
gevroren en werd opgespoord.
Een tweetal toestellen werd ingericht,
om, ingeval strandingen plaats hebben op
de kusten benoorden IJmuiden, een re^
dinglijn over te vliegen.
Ook het Loods- en Betonningswezen
maakte gebruik van vliegtuigen van den
Marinevliegdienst, daar het met behulp
van de watervliegtuigen mogelijk bleék
na stormweer in korten tijd de bebakening
te controleeren en in voorkomende geval-
en te inspecteeren.
Buitenlandsche belangstelling.
Over belangstelling van het buitenland
viel niet te klagen, vele officieren kwa
men kennismaken en de verschillende in
lichtingen, opleidingen, enz. in oogen-
jchouw nemen.
Bij den tocht van drie Deensche toestel
en naar Barcelona kon onder moeilijke
omstandigheden assistentie verleend wor-
len, toen deze toestellen wegens benzine
gebrek tegen duister worden waren ge
land in de buurt der Waddeneilanden.
De vliegeropleiding werkte op volle
capaciteit en leverde in totaal een 16-tal
vliegers af, die het marinevliegbrevet
behaalden.
Helaas komen gedurende deze oplei
ding nog van tijd tot tijd vliegongevallen
voor.
Zoo betreurt dit Jaar de Marinevlieg
dienst een veelbelovend jeugdig officier,
den officier-vlieger 3e kl. D. Duykers, die
1 Mei bij een oefenvlucht boven het'Balg-
zand omlaag stortte en daarbij het leven
liet.
Nieuwe watervliegtuigen.
Vol spanning verwacht ieder de komst
der nieuwe watervliegtuigen, die in 1930
hunne intrede in den vliegdienst zullen
doen, n.1. een 24-tal Fokker O VH W en
een 6-tal Fokker C VIH W-toestellen,
waarna de verouderde W A-to^stellen ge
leidelijk uit de sterkte zullen worden af
gevoerd.
De aanneming van het lagere technisch
personeel, die verscheidene jaren heeft
stil gestaan, werd wederom opengesteld,
zoodat thans een 40-tal metaalbewerkers
in opleiding zijn voor leerling-, matroos-
en korporaal-vliegtuigmaker, terwijl uit
sluitend voor een 5-jarige detacheering in
Oost-Indië een 20-tal sergeants, afkom
stig van de Luchtvaartafdeeling te Soes
terberg, zullen overgaan en opgeleid
worden.
Fusie van zee- en
watervllegdlenst?
Reeds jaren lang werden door verschil
lende commissies op last van aan het be
wind zijnde Ministers van Marine (Defen
sie) nagegaan of een fusie van de mili
taire vliegdlensten van Zoe- en Land
macht mogelijk was en voordeelen op
leverde.
In de zoo juist verschenen Memorie van
Antwoord wordt daaromtrent vermeld, dat
de Minister van meening is voorloopig
geen ingrijpende wijzigingen te moeten
aanbrengen in de thans bestaande organi
satie der vliegdiensten en dat hü van oor
deel is, dat zulks eerst kon geschieden,
wanneer het mogelijk zal blijken do op
leiding van de voor de vloot in Indië be-
noodigde vliegers aldaar te doen plaats
vinden.
De Minister achtte het voorts onnoo-
dig nu geen wijzigingen ln de bestaan
de organisatie worden voorgesteld de
rapporten der verschillende oommlsaies
aan de Kamer over te leggen.
Geen opleiding In Indlö.
De kans dat ln de naaste toekomst de
opleiding dezer vliegers ln Indië zou
kunnen plaats hebben, achten wij buiten
gesloten en daarmede het gevaar, dat het
bestaan van den Marinevliegdienst hier
to lande bedreigde, afgewend.
De Marine kon zich evenwel yje» "eer-
leggen bü het oordeel van den Ambts
voorganger van den Minister, die sinds
1926 de watervliegtuigen onnoodig oor
deelde voor de defensie, aangezien deze
vliegtuigen volgens haar niet gemist kun
nen worden voor verkenningsdiensten ten
behoeve van de vloot, welke bij het ver
hoeden van een landing op de kust een
eigen taak heeft.
Met vol vertrouwen wacht de Marine
dan ook op een herziening van dit oordeel
door den huidigen bewindsman.
J. P, REMIJNSE.
Het Vliegkamp
in 1929.
,De Mok"
Door de strenge vorst werd het. kamp
inplaats 1 Maart eerst 18 Maart in dienst
gesteld. Direct werd begonnen met de
laatste voorbereidingen voor de Holland-
Indië-vlucht, t.w. overvliegen der drie
Dornier Wal-vliegbooten D 21, D 22 en
D 23 van Papendrecht naar „de Mok", de
noodige proefvluchten werden gehouden
en de inventaris aan boord gebracht.
3 April ten 6 uur 's morgens startten de
toestellen van „de Mok" met bestemming
Hourtain.
ln memorLm P. b uverts
Met grooten eerbied gedenken we den
ons zoo vroeg ontvallen kameraad P. S.
Everts, één onzer beste zeé-vliegers, die
als piloot van de D 22 op weg naar Indië
tengevolge van een vliegongeval te Bag
dad op 2 Mei overleed.
Dadelijk na indiensttreding van het
kamp begonnen de opleidingen tot zee
vlieger en zee-waarnemer. De vlieger-
opleiding, die dit jaar op „de Mok" voor
het eerst sedert 9 jaar weder onder een
Hollandschen vlieg-instructeur stond,
•everde 13 gebreveteerde vliegers af. De
opleiding tot zee-waarnemer werd door 5
officieren geheel doorloopen. Driemaal
in dit seizoen werd een oefdhing gehou
den met den Luchtwachtdienst. In Sep
tember hadden manoeuvres der vloot
plaats, waaraan door twee groepen water
vliegtuigen voor verkenningsdiensten
werd deelgenomen, waarby te Harlingen
een tijdelijk vliegkamp werd opgericht.
Watervliegtuigen
Heemskerck.
a. b
Voor het eerst gingen dit jaar twee
watervliegtuigen mede met het oefen
schip Hr. Ms. \,Heemskerck" tijdens de
buitenlandsche reis naar de Oostzee, ten
einde in volle zee vanaf het groote schip
verkennings-oefeningen voor onderzee
booten te houden.
In Mei werd door onze vliegtuigen as
sistentie verleend bij het zoeken naar de
Deensche escadrille, die van Kopenhagen
was vertrokken voor een officieel bezoek
aan ,4e Mok", doch daar niet arriveerde.
Tot diep in den nacht werd naar de toe
stellen gezocht en gelukte het alle drie
Deensche toestellen behouden op „de
Mok" binnen te krijgen.
Alle oefeningen werden dit jaar nog
uitsluitend met W.A.-watervliegtuigen
(Brandenburg type-drijvertoestel) gedaan.
Geregeld waren er 10 ln dienst en
werd totaal ongeveer 2700 uur gevlogen.
In Augustus had nog een ernstig onge
val plaats, dat gelukkig goed afliep; een
toestel sloeg bij den start over den kop,
vlieger en waarnemer werden met zeer
veel moeite door onze motorsloep gered,
het toestel is gezonken. Overigens had
den geen bijzonderheden plaats.
1 November 1929 werd het kamp weder
uit dienst gesteld tot 1 Maart 1930.
Op 17 Augustus 1917 werd het vlieg
kamp „de Mok" voor 't eerst in dienst ge
steld, zoodat in Februari 1930 het kamp
121/» jaar bestaat
O. 0. E, JAGER,
De Marinewerf.
Op de werf hadden in den loop van dit
jaar belangrijke mutaties plaats. Begin
Juli vertrok de directeur, jhr. ir. H. Rap-
pard; hij werd opgevolgd door ir. A. L.
Bijl. Met jhr. Rappard vertrok een man,
die ook Voor de burgerij een man was, die
een open oog had voor haar belangen en
op wiens medewerking In allerlei belang
rijke zaken men steeds ten volle kon re
kenen. Dat de nieuwe directeur dienzelf
den koers wenscht te volgen, 'heeft hij
reeds' getoond door zitting te nemen in het
bbstuur der onlangs gehouden "Pluimvee
tentoonstelling. Aan het bureau Arsenaal
had tengevolge van het vertrek van over
ste Seret mede een directeurs-wisseling
plaats. De heer Poortman werd als admi
nistrateur opgevolgd door den heer Kort
man; ln de plaats van dezen laatste werd
tot griffier benoemd de heer De Barban-
son, van Hellevoetsluls overgeplaatst.
De zaak van de opheffing al of niet der
werf is, mede tengevolge van de ministers-
wisseling in den loop van het jaar, nog
steeds niet opgelost. Het schünt wel, dat
minister Deckers ln dezen een anderen
keors volgt dan ziln voorganger, minister
Lambooy, door wien de fusie is doorgezet.
Er is thans een nieuwe, kleine commissie
benoemd ter bestudeering van de reorga
nisatie der werf alhier. Nadat deze com
missie omtrent dit vraagstuk rannort heeft
uitgebracht, zal definitief worden beslist
of de werf te Hellevoetsluls zal worden
opgeheven. Omtrent Willemsoord ls meer
malen overwogen van deze werf een staats
bedrijf te maken, hetgeen het bedrijf in
vele opzichten ten goede zou komen.
Wat de werkzaamheden betreft, kan
worden vermeld, dat ln het afgeloopen
jaar vier mijnenvegers werden- aange
bouwd voor Koloniën. De eerste en tweede
hiervan zijn te water gelaten; en de eerste v
is g«reed voor afgifte. Au verschillende blad).
schepen werden herstellingen uitgevoerd
als de „Hertog Hendrik", de „Heen,9.'
kerek", de Z. 5 en Z. 6, de onderzeebooten
0 en 10. Ten gevolge van de bekende ge
beurtenissen te Curaoao was het noodig
Hr. Ms. „KortenHer" met spoed gereed te
maken voor een reis; men weet, dat dit
schip zich met loffelljken spoed van de
taak gekweten heeft en een reoordreis
gemaakt heeft naar ons eiland in de Ame-
rikaansahe wateren.
Hr. Ms. „Gelderland" werd omgebouwd
voor artillerie-irustructie8chip voor Neder
land, Motorsloep M. 24 voor duiksloep.
Hr. Ms. „Schorpioen" word gereedge
maakt voor logementechip van den Tor-
pedodienst
In October bracht de nieuwe minister
zijn eerste bezoek aan de werf ter bezich
tiging van gebouwen en installaties.
Bloembollenteelt in Koegras.
Met 1929 heeft de bollenteelt haar in
trede gedaan in Koegras, als we ten
minste uitzonderen het bedrijf van den
heer Guldenmond, nabij de Kooi, dat al
van ouderen datum is. Op het oogenblik
kunnen we veilig aannemen, dat reeds on
geveer 600 H.A. zijn bestemd om te zijner
tyd voor bollencultuur te worden ge
bruikt Dat is dus een achtste deel van
den polder.
Meen nu echter niet, dat nu voorjaar
1980 die gansche oppervlakte zal prijken
met bloeiende tulpen, hyacinthen, narcis
sen e.m.d. Ieder, die eenigszins met de
bollenteelt op de hoogte is, weet welke
enorme bedragen er noodig zijn, en bijv.
8 a 10 H.A. met bollen te beplanten, laat
staan, dat verschillende firma's die 20—
50 H.A. hebben gekocht in één jaar tijds
de gansche oppervlakte zouden willen be
telen.
Maar zeker, wanneer het Heldersohe
publiek in 't voorajar van 1930 omstreeks
Paschen gaat toeren, is er kans, dat het
bloeiende bollenvelden ziet, want de mees
te firma's hebben een aantal H.A. vol ge
plant
Waarom dan, zult ge vragen, deze
restrictie? Waarom dan „is er kans?"
Wel eenvoudig hierom. Het is niet vol
doende, dat de grond geschikt is voor bol
lencultuur, wat in casu met onzen zeer
kalkhoudenden grond het geval is, maar
de bollen moeten ook den winter door
komen en dat zal nog moeten blijken
Neeri, lezer fronst niet zoo verontwaar
digd de wenkbrauwen, wij weten zoo goed
als U, dat voor de vorst moet worden ge
dekt en als ge nü nog den moed hebt om
door Koegras te toeren, waar het volgens
een gevleugeld woord van een Uwer stad-
genooten „donker en nat" is, dan zult ge
de dekking in den vorm van riet en stroo
ook op de velden zien liggen. Neen de
vorst vreest men niet zoo zeer, als het.
water.
Dat water is in den winter de grootste
vijand van de bollen en zooals ieder Uwér
weet, heeft onze polder geen bemaling,
doch loost het overtollige water op na
tuurlijke wijze op het N.-H. kanaal. Maar,
nietwaar ook dat kan vooraf bij Z.W.-
wind verbazend oploopen en weet het te
gebeuren, dat er eenige dagen aaneen
niet kan worden gespuid. Het gevolg is,
dat de laag gelegen landerijen, alle ln de
practijk bekend, onderloopen en soms
dagen aaneen onder blijven. Wee, hem,
die op zulk land bollen heeft staan.
Nu probeeren de kweekers wel met be
hulp van electrische meters het land
droog te houden, maar nog altijd is het
de vraag, of dat afdoende kan geschieden.
We vermoeden dan ook, dat zal de bol
lenteelt hiér stand houden het stichten
van een stoomgemaal slechte een kwestie
van tijd is.
Laten we hopen, dat de bollen goed
overwinteren, dan kunnen de liefhebbers
van kleuren a.s. voorjaar hun hart op
halen.
We willen nu de bollenteelt even be
zien uit een aesthetiach en een oeoono-
misch oogpunt.
Beginnen we dan met de schoonheid.
Zoo oppervlakkig is men geneigd aan
te neöien, dat het landschap door de in
trede der bollencultuur wordt verfraaid,
maar wie dat meent vergist Zich niet wei
nig. Ja, voorjaars als de tulpen en
hyacinthen bloeien, en de velden prijken
met het.gloeiendste rood, 't helderste geel,
of 't reinste wit, met al de daar tusschen-
liggende tinten, dan is men een oogen
blik in extase, maar die oogenblikken vol
schoonheid duren zoo kort, want de kwee-
ker teelt de gewassen niet en de bloe
men, maar om de bollen en daarom
moeten de bloemen zoo spoedig mogelijk
verdwijnen. Zoodra men de zekerheid
heeft, dat op het bed geen verkeerde soor
ten zijn, worden de bloemen gesneden en
bi] manden vol in een kuil geworpen. In
minder dan geen ty'd is het gansche veld
van zyn tooi beroofd en prijkt nog slechts
een korte poos het lang niet frissche
groen der bladeren. En als ook dat is weg
gevaagd, dan blijft er niets anders over,
dan een barre zandvlakte met een woes-
tijnachtig aanzien ln tegenstelling met het
sappige groen der weilanden en de ver
schillende tinten der bouwlanden.
Neen, werkelijk uit een oogpunt van
schoonheid behoeven we de uitbreiding
der bollencultuur niet toe te julohen.
Als eerste gevolg van bollen speculaties
zien we het oploopen der landprijzen.
Een landbouwbedrijf van 70 H.A. werd
jaren geleden gekocht voor 7000 en nu
bracht 60 H.A. van datzelfde bedrijf on
geveer twee ton op.
Een ander, kleiner bedrijf werd ge
kocht voor 20 per H.A. En dezer dagen
werden de 28 H.A., waaruit het bestond,
verkocht tegen eein prijs van 4500 per
H.A.
Het zou ons gemakkelijk vallen zulke
voorbeelden met nog ettelijke te vermeer
deren.
(Wordt vervolgd op paf. 1 van hat 4s
Diverse sloepen, munitie en verdere ar
tikelen werden vervaardigd voor verstrek
king aan de vloot.
Anders staat het met de oeconomlsche
zijde.
Enkele voorbeelden:
