Spionagedienst tijdens den wereldoorlog.
'n Greep van Dit en Dat
Hoe Karl LODI den dood vond.
De avonturen van K. F. MUIIer.
De tegenspionnage is uitsluitend in
handen van den geheimen dienst van
Scotland Yard, het hoofdbureau van
politie te Londen. Haar voornaamste
taak is wel de bewaking van vreemde
gasten en potentaten. Een jaar voor
den oorlog speurde zij de adressen van
alle Duitsche agenten in Engeland op
en nam den 4en Augustus alle 230 ge
vangen, voordat zij nog een keer hun
beroep uit hadden kunnen oefenen.
Dat was haar belangrijkste bijdrage
tot geheimhouding der Engelsche mo
bilisatie.
He Duitsche spionnage had iedere
bron van informatie verloren en het
duurde weken, voordat de eerste Duit
sche agenten in Engeland konden
landen.
De speciale afdeeling der politie
moest ook de 80000 vijandige buiten
landers bewaken en tenslotte stelde zij
de postcensuur in.
Op welke wijze zij tegen de Duitsche
spionnen te werk ging, zal ik hier met
twee voorbeelden aantoonen:
Het einde van Karl Lodi.
Karl Lodi, een reserve-officier der
Duitsche marine, was een der eersten,
die naar Engeland werden gezonden.
Lodi had voor den oorlog Engeland als
gids van het reisbureau Cook naar
alle richtingen doorkruist. Hij sprak
de Engelsche taal als de inwoners en
bood slechts uit patriottische overwe
ging zijn diensten aan bij den Duit-
schen geheimen dienst. Hij had echter
weinig of geen routine en reeds onmid
dellijk bij zijn aankomst zond hij van
uit Edinburgh een telegram naar Zwe
den dat argwaan opwekte en aanlei
ding gaf tot scherpe controle van zijn
correspondentie. Daar zijn brieven niet
in geheimschrift, doch in open En-
gelsoh of Zweedsch waren gesteld, kon
gemakkelijk worden vastgesteld, dat
hij berichten verzond over kustvestin-
gen aan de Firth of Forth. Zijn lot was
snel bezegeld.
Men liet hem nog een week in vrij
heid, die hij voor een reis naar Dublin
en Liverpool benutte, vanuit béide
plaatsen werden berichten over het
havenverkeer opgevangen.
Den 2en October werd hij gevangen
genomen en den 30en en 31en voor den
krijgsraad gedaagd. Zijn moed en pa
triottische overtuigingen maakten
grooten indruk, toen zijn vonnis was
uitgesproken, dankte hij den officier,
die over het battaillon in den Tower van
Londen het commando voerde voor de
goede behandeling. Toen viel hij on
der de kogels van een peleton.
De eenvoudigheid van zijn ontdek
king werkt beschamend, doch alle 31
Duitsche spionnen, die in het verloop
van den oorlog in Engeland gevangen
werden genomen, kwamen op een der
gelijke simpele wijze aan hun einde,
Twaalf van hen werden geëxecuteerd,,
één pleegde zelfmoord. Evenals in den
Engelschen spionnagedienst zijn er in
den Duitschen slechts weinig vrouwe'
lijke spionnen opgetreden, van de wei
nigen die naar Engeland kwamen en
ontdekt werden, werd er geen enkele
terechtgesteld.
Hlglistrect nr. 578.
Een Duitsche spion van groot for
maat was K. F. Miiller, die tot 1915 on
ontdekt bleef. Müller behoorde tot het
commercieele type van den spion. Naar
alle waarschijnlijkheid hebben hem
materiëele zorgen in de rijen der
spionnen gedreven.
Hij was van Baltische afkomst en
kon zich gemakkelijk voor een Rus
uitgeven, om zoodoende onopvallend in
het land te blijven.
De postcensuur, die natuurlijk niet
in het blinde weg kon werken, had de
Engelsche agenten in de neutrale
landen o.a. de opdracht versprekt de
adressen van de tusschenpersonen op
te sporen.
In den loop van 1915 was men in
neutrale landen enkele adressen op het
spoor gekomen, die openlijk Duitsche
spionnen behulpzaam waren. Aan de
hand van zulke lijsten werd de Engel
sche post gecontroleerd.
Toen men op zekeren dag den brief
voor een zekeren Cohen vond, die aan
een verdacht adres in Rotterdam was
gericht, opende men den brief en
en vond als afzendadres Highstreet
578.
Een blik in het adresboek verklaar
de, dat op dit adres geen Cohen was
gevestigd. De brief verhuisde naar de
technische afdeeling en werd onmid
dellijk onder een heet strijkijzer ge
legd. Bruin en duidelijk te lezen tra
den tusschen de inktregels andere te
voorschijn, die nauwkeurige bewegin
gen over de Engelsche troepen in
Vlaanderen bevatten. Uit het poststem
pel werd vastgesteld dat de brief op
een bepaalde plaats in Londen, die
een Highstreet met zoo'n hoog num
mer bezat, zou zijn afgegeven.
Op het aangegeven numfner woonde
een bakker met een Duitschen naam,
Hahn. Hij was de zoon van een gena-
turaliseerden Duitscher. Al heel spoe
dig wist men dat hij in 1910 bankroet
was geweest, doch later opnieuw zjjn
zaak had opgezet en de onderzoekin
gen wezen uit, dat hij door den Duit
schen geheimen dienst werd betaald
om voor Duitsche spionnen als tus-
schakel te dienen. In den kelder vond
men materiaal dat diende tot het ver
vaardigen van onzichtbare inkten en
hiermede was bewezen dat hij met den
spionnagedienst in betrekking stond.
Hij ontkende echter pertinent een ze
keren Cohen te kennen.
Bjj de buren werd navraag gedaan
en enkelen wisten te vertellen, dat dik
wijls een Rus in de bakkerij werd ge
zien; een vrouw kende zelfs den naam:
Müller .Na een driedaagsche jacht
werd Müller in Londen gesignaleerd.
Hij werd gevangen genomen, veroor
deeld en doodgeschoten. Met Müller
deed de Engelsche spionnagedienst
een goede vangst Men bezat zijn
voor den dag te komen, doch dan over
valt hem plotseling de vrees, dat de
veiligheidswachten op afspraak hande
len, dat ze alles ontkennen zullen, en
hem zelf vrij onzacht zullen behande
len. Neen, dan is het beter morgen den
veldwachter te ontbieden en dien het
zaakje te laten opknappen.
Het geluid in de keuken is intus-
schen verstomd.
Ze zijn gevlogen, allemaal, en met
hen een worst of een ham. Maar nu is
het ook de laatste keer. Morgen liggen
z? *n (?.e k°eien van den veldwachter,
dien hij, Krelis, met een flinken fooi
tot kranig optreden zal weten over te
halen.
Terwijl Krelis zich aldus verkneu
kelt in het schitterende verschiet, over
valt hem plotseling een geweldige
angst. Weer is er gedruisch in de
keet. Fluisterende stemmen, een ge
smoord lachend geluid dringt tot hem
door. Weer wordt er licht ontstoken in
de keet, en een zacht gerammel als van
ijzeren voorwerpen doet zich hooren.
Het angstzweet breekt Krelis uit, want
natuurlijk zijn er nu geroutineerde in
brekers en dieven aan het werk, voor
zien van allerlei gereedschappen, ge
wapend wellicht tot de tanden. Onge
twijfeld hebben ze den aftocht der vei
ligheidswachters afgewacht en komen
om htm slag te slaan.
N-ag nooit in zirjn leven heeft EreUs
wovetf a«gst uitgestaan ah? in deze
dekadres in Holland en verzond daar
heen onware berichten. Na eenigen
tijd kwam er een groote som geld, die
eigenlijk voor Müller bestemd was,
doch die door de Engelschen rustig
werd opgestreken. Dit was het bewijs
er voor, dat de Duitschers van het ein
de van hun spion nog niets hadden
vernomen, eerst begin 1916 werd dit
bekend.
Zulke trucs konden slechts een hoog
enkelen keer in praktijk worden ge
bracht, het beroemste voorbeeld is wel
het volgende:
Aan het Turksche front.
Daar had generaal Allenby in Juli
1917 het opperoommando overgeno
men. Toen hij een offensief tegen het
Turksch-Duitsche front opende vond
hij de volgende positiestelling voor
zich.
De Turken waren bij Gaza aan de
zee gelegerd in een bijna zoo goed als
onneembare stelling, doch hoe verder
de Turksche linies landwaarts inliepen,
des te zwakker werden zij.
40 K.M. Oostelijk van Gaza, in de
woestijn, had een aanval weinig succes.
Aan dezen kant de operaties te begin
nen, vereischte omvangrijke voorberei
dingen. Behalve de aanvalstroepen
moest hij ook water, voedsel en muni
tie door de woestijn naar de bewuste
plaats laten vervoeren. De bedoelde
plaats Beersheba vormde de sleutel
van het Turksche front. Het was van
het grootste belpng haar bij den eer
sten aanval al te nemen. Doch hoe
moesten de voorbereidingen voor het
offensief voor de Turken verborgen
blijven?
De eerste baby.
De Engelsche geheime dienst of
liever chef Al nam de uitvoering van
het plan in de hand. Ten eerste begon
men wekenlang valsche draadlooze be
richten den aether in te zenden, die
naar men wist, door de Duitsche sta
tions werden opgevangen.
Voor de week van den aanval wer
den valsche berichten over den gene
raal verspreid, die, naar werd gemeld,
op weg naar Kaïro was.
Na deze voorbereidingen bracht Al
zijn voornaamste Schlager. De op-
marsch voor Beersheba moest den lur
ken duidelijk worden gemaakt. Voor
dit doel vervaardigde het hoofdkwar
tier een valsch divisiebevel, dat een
aanval op Gaza en een verdedigings-
manoeuvre voor Beersheba inhield.
Dus ongeveer het tegenov rgestcide
van hetgeen er beraamd was. Het ging
er nu om de Turken het divisiebevel in
handen te spelen.
De chef Al zou deze gevaarlijke taak
uitvoeren.
Hij stopte den brief in een zadeltasch
en stopte er nog iets bij, dat men nor
maal gesproken in een zadeltasch van
een Engelsch officier zou kunnen vin
den. B.v. een foto van zijn vrouw, een
notitieboekje met opgaven betreffende
levensbehoeften, oude brieven enz. Om
er geheel zeker van te zjjn compo
neerde Al een roerende brief, waarin
de vrouw van den officier melding
deed van de geboorte van de eerste
baby. Deze brief was een klein kunst
werk, vooral voor Al„ daar hij nog
vrijgezel was.
Nadat op die manier UB
van de zadeltasch was gPC,n
stelde Al. een patrouille sam«
den vroegen morgen in de rièhr is
de Russische loopgraven
Turkon waren waakzaam b,.„
vuren en joegen de Engèla,}, ?DöeQ
vlucht en °P de
De officier, die hen aanvoel
loor zijn zadeltasch, zijn velao
kaart.esch ej
Het verlies van j,r
Deze voorwerpen vindt
woestijn. De Turksche korporaal *!9
hen vond, leverde hen aan
:er
en Turksche officieren gafTe f"
1 jjnr L
kwartier af en kreeg twee dagen
een stevige belooning. Zijn lw^
generaal Kress v. Kressenstein
raad, om zich nimmer met bevel/011
de tasch in den strijd te begeven
er goheel zeker van te zijn, verva»Jr
de Al. nog een tweede bevel if
verlies van het eerste werd u
gemaakt en het tweede divisi/hl
hekelde den betreffenden officie-
verbood in het vervolg het vervoer van
belangrijke stukken in den zadeWT
"Mo+nnrlHlr wftrH Ar itaav
oogenblikken. Aan ieder haartje hangt
een zweetdruppel. De adem stokt hem
in de keel. Zijn inspanning om zich
doodstil te houden ondanks zjjn moei
lijke, gebogen houding, mat hem zoo
danig af, dat hij zich een appelflauwte
nabij denkt. Slechts de wetenschap dat
bij iedere beweging de dood wacht,
houdt hem staande. Eindelijk, en tot
Krelis' allergrootste verbazing wordt
het weer stil De dieven schijnen te zijn
afgetrokken zonder tot de woning te
zijn doorgedrongen. Vermoedelijk heb
ben ze onraad gehoord en het hazenpad
gekozen.
Ondanks de benauwdheid van zün
verblijfplaats haalt Krelis ruimer adein,
durft zelfs een andere houding aan te
nemen al veroorzaakt dat wat gekraak
Gelukkig zal het nu weldra dag ziin
en dan is ook het laatste gevaar ge
weken. 6
Doch eerst als de hanen kraaien in
den omtrek, durft hij uit zijn schuil
plaats te voorschijn komen. Met een
lucifer inspecteert hq den inhoud van
de schouw. Hé! alles hangt nog net
als gister. Niets is weg. Vreemd. Wat
moest Jan Louwersen dan hier uitvoe
ren? Hij is dan niet de schuldige
Doch dan denkt de boer aan het be
zoek der dieven. Hij waagt het zijn on
derzoek tot de keet uit te strekken
opent de deur ervan en.... een snerpen
den gil snijdt door de stilte. Met een
enkelen sprong is Krelis weer bn de
keuloensdhotrw terecht gekomen, terwijl
hij druipt van water en daar staat als
een beeld van schrik.
Eerst langzaam komt hij tot bezin
ning, keert terug tot de ongeluksdeur,
ontwaart dan wat is voorgevallen. Een
paar snaken van de veiligheidswacht
hebben boven de deur een bak met
water zoodanig aangebracht, dat bij
opening van de deur de inhoud onver
mijdelijk naar beneden moest storten,
juist op de plaats waar de doortreden
den persoon zich bevindt. De veront
waardiging die zich eerst van Krelis
meester maakt, wijkt echter spoedig;
de boer lacht, al is het ook zuurzoet, zet
zich aan het opruimingswerk om toch
vooral zijn huisgenooten niets te laten
merken van wat hem is overkomen.
Als hij na verloop van enkele minu
ten gereed is en even zijn erf heeft ge
ïnspecteerd, om te zien of daar nog ver
borgen^ toeschouwers aanwezig zijn,
komt hij juist op tijd om te zien, hoe de
kat van zjjn dochter, vanaf de naast-
bijzijnde tafel den sprong in de schouw
waagt en met een heerlijke worst in
lle.n bek weer op den grond springt.
Minder gelukkig dan den vofigen
nacht is ze met haar behendigheid,
want de klomp van den boer die met
een vaartje in haar richting vliegt,
noodzaakt het beest, den buit in den
steek te laten, en met haastige spoed
staart-in-de-luoht, het hazenpad te kie
zen.
En woeHaebfc Kami zonder «nok
Natuurlijk werd er voor gezorgd dat
ook deze depêche in handen Z.
vijanden kwam.
Thans was men in het Turk**,
kamp van den aanval overtuigd.
De radioberichten, de bevelen, alk
duidde thans op een Engelschen Z.
val op Gaza. Men trok versterk]»»,
samen.
Den 5en November braken de E®,
schen door. Niet bij Gaza, doch
Bersheda. Het offensief gelukte en nÜ
digde met de verovering van Jen.
zalem.
DWAZE DINGEN VAN
VROEDE VADEREN.
Dat men eenige honderden jaren ge
leden nog volop in de angst verkeerde
voor heksen en derzelver tooverij, is
bekend. Overigens heel verstandige
menschen bewerkten toen met veel
ijver en nauwgezetheid heksenproces
sen. Waar geen heksen te vinden
waren, konden ook heel goeA dieren
door den duivel gebruikt zyn wnto
een of andere tooverij. Daaronder wa
len ook wel eenige uitermate brutale
exentrieke en baldadige beesten.
Zoo werd in 1474 te Bazel een haan
verbrand, die het gewaagd had een ei
te leggent?) terwijl een hen hetzelfde
vonnis onderging omdat zij gekraaid
had. Beide dieren verdacht men van
hekserij.
In 1553 werden te Frankfort een
paar zwijnen ter dood veroordeeld, die
een kind hadden omvergeworpen en
doodelijk gewond. In Sardinië stelde
men dieren aan den schandpaal (wij
vreezen dat het hun wel koud zal ge
laten hebben).
In de 17e eeuw werd in Rusland
zelfs een balsturige bok naar Siberië
verbannen! In 1618 werd door de
Spaansche Inquisitie een papegaai ter
dood veroordeeld wegens Godslaste
ring. Arme Lorre! die zoo voor de zon
de van zjjn eigenaar boette!
thans tegen de niet-schuldige, slechts
oolijke veiligheidswachters.
Den volgenden Zondag krfl?(
bezoek van Jan Louwersen, die
dadelijk overblufte met de vrttf 5 i
Krelis, heb je je goed geaniuseew
de keukenkast?" En toen de boer ee
verbaasd gezicht trachtte te zette"-
„Nou, nou baas kijk maar niet zoo
geloovig. Je dochter heeft me
teld, dat je vrouw een heelen
nacht
V., vamv »1VU W wil AiV/x/'
heeft liggen wachten vol angst. 1
dat gekraak in de keuken, dat we
in de keet hoorden, doch waarvan
de oorzaak niet konden ontdekte
daar weet jij meer van af! Enne.» d0
weet ook wat er 's morgens m
vroegte geschied is, en dat maak
kend, als je me niet gauw je ynrje
tot vrouw geeft. Je weet Ann®*" we
en ik houden van elkaar. w«e
het nu maar niet op een aceou*"»* 1
gooien?" 11 nrn^M
En zoo gebeurde het dat er "ie
den dag nog een paar jonge ge»
arm in arm langs den dorps* ^„»uuf
gen, hartelijk lachend om het a
van den boer-detective, dat de 00""^
was van hun groot geink.
R
