r&diO' progyr&mmek
1
Jschakem.L
ZwartfhK8kD£5TT7drPd5,Lpf c3Pei °2' f5' g4
Varia.
Nimzowitsch.
a gf6volgt Pd6:, Td6:, Dg3f.
NIEZEN.
Door niezen voor bigamie
.jehoed. Heeft men op uw
(ruiloft geniesd?
„Wei bekome 't ui" hoort men een
jp'èd Hollander zeggen, als iemand in
zijn nabijheid niest. Maar daarbij denkt
men er dan niet aan, dat het gebruik,
j iemand, bij het niezen iets goeds toe te
i wenschen al heel oud is. Reeds de oude
Grieken zeiden: „Zeus helpe u!" of:
„Zeus behoede u!" De Romeinen rie
pen „Wees gezond!" of: „Wees ge
groet" In later eeuwen wenschten de
Franschen „God zegen u!" en de Duit-
schers „Helfe dir Gottl".
Er heerschte een heel oud begrip
dat, gedurende het niezen, de men-
schenziel voor een zeer kort oogenblik
het lichaam verliet en men dus geen
macht meer had over zijn lichaam, zoo
dat een goede of booze geest er bezit
van kon nemen, of zooals het in de
middeleeuwen heette, een heks hem kon
betooveren. Daarom was een zege
spreuk noodig, teneinde de kwade
machten af te wenden. Vele oude vol
ken hechtten een bijzonder gewicht
aan het niezen. Bij het nemen van be
sluiten gold het voor een gunstig tee-
ken, als iemand dadelijk na de beslis
sing niesde, het was dan een beves
tiging. De germaansche priesters letten
bij hun beraadslagingen er op en ook
bij hun voorspellingen in hoofdzaak of
en hoe de heilige rossen niesden en
brieschten. In de literatuur der oude
klassieken vindt men vele plaatsen
waaruit blijkt, welk een bijzondere
waarde aan het niezen wordt toegekend.
Zoo beweerde men bijvoorbeeld, dat
hieruit de aanwezigheid bleek van den
goeden genius, den scheppenden geest
of het genie, vooral bij groote geleerde
mannen als Socrates e. a. Toen de
Grieksche geschiedschrijver en leger
aanvoerder Xenophon zijn tienduizend
krijgsknechten zou aanvoeren, niesde
een der mannen. Dadelijk vielen allen
ter aarde, aanbaden de goden, die zich
door dat teeken openbaarden en ver
wachtten daarom van hun tocht alle
goeds.
Ook Homerus schrijft over het nie
zen. Toen Penelope's echtgenoot Ulys-
ses maar niet terugkwam van het beleg
voor Troje, geloofde men algemeen, dat
hij gesneuveld was. Een stoet van min
naars verdrong zich om Penelope, ten
einde naar haar hand te dingen. Nog
altijd hopende op de terugkomst van
haar echtgenoot, trachtte zij de keuze
te verschuiven. De pretendenten drom
gen aan, maar de gekwelde vrouw nam
een list te baat: zij was bezig een kleed
te weven voor haar schoonvader Laer-
tes, en als dat gereed was zou zij be
slissen. Maar 'n nachts haalde zij uit
wat zij overdag gedaan had, zoodoende
kwam zü nooit klaar. Een slavin ver
ried haar geheim aan de aanbidders van
haar meesteres, die het haar nu nog
veel lastiger maakten dan te voren.
„Als Ulysses ooit terugkomt", riep
Penelope, „zal lui wraak nemen over
alle beleedigingen mij aangedaan".
Toen niesde er iemand in de nabijheid
en dat beschouwde zij als een hoopvol
teeken. Zij werd niet teleurgesteld, want
haar man keerde eindelijk terug en
strafte de kwelgeesten van zijn gade.
Reeds ten tijde van Aristoteles en
Hippocrates was het niezen bij zieken
een gunstig teeken; daarom trachtte
men dit kunstmatig op te wekken. Nies
poeder en snuif was nog in de middel
eeuwen een zeer gezocht geneesmiddel,
dat zelfs nu nog bij de boerenbevolking
en onder de volksklasse veel in zwang
is. Wanneer men een zieke hoorde nie
zen, meende men, den dokter wel te
kunnen wegzenden, want nu was beter
schap ingetreden. Obk bij de Israëlie
ten was het niezen een goed voortee
ken. Een legende verhaalt, dat in heel
vroeger tijd eens een zware ziekte
heerschte, waaraan kinderen stierven
bij tientallen. De patiënten die niesden,
stierven allen. Daarom bad aartsvader
Jacob het slechte voorteeken in een
goed te veranderen. En als iemand van
dat oogenblik af niesde, riep men:
„het middel zij u tot heil!" En de zie
ken herstelden
Verschillende kerkvaders als Orige-
nes en Augustinus hebben op allerlei
manieren gewaarschuwd tegen het hei-
densch bijgeloof omtrent niezen. Dat
was in een tijd.- dat de christenmaat
schappij nog geheel van heidensche
begrippen was doortrokken.
En zelfs later, na de kerkhervorming,
hebben de predikanten hevig geageerd
tegen al die overblijfselen van het hei
dendom. Maar noch vermaningen, noch
kerkelijke hervormingen hebben iets
uitgewerkt. Men zegt bij 't niezen nog:
„Wel bekome het u" en voegt er zelf
vaak nog bij„Dat belooft mooi weer".
Ongetwijfeld moet de zegenwensch bij
het niezen beschouwd worden als een
overblijfsel uit den tijd, dat de men-
schen zich bii voortduring bedreigd
voelden door de demonenwereld. De
vrees voor een demonenheir bestaat
niet meer, maar de zegewensch is ge
bleven.
B.
ZONDAG 29 NOVEMBER.
Hilversum, 298 M.
8.1 Sio.oo VARA. 10.30—12.00 VPRO.
12.005.00 AVRO. 5.008.oo VARA. 8.oo
12.00 AVRO.
8.15 Gymnastiekles.
8.30 Esperanto.cursus.
8.55 Voetbalnieuws.
9.00 Tuinbouwhalfuurtje.
9-3010.00 Instrumentaal concert. Cor Kint
(Viola d'amore), Joh. Jong (piano).
10.30 Kerkdienst vanuit de Remonstrant-
sche Kerk te Haarlem.
12.002.00 Concert AVRO-Kamerorkest
o.l.v. L. Schmidt.
I.001.30 Lezing over Filmkunst door L.
J. Jordaan.
2.002.30 Boekenhalfuur.
2.304.30 Ooggetuigen-Verslag van den
Voetbalwedstrijd FrankrijkHolland in het
Stade de Colombes te Parijs.
'4.305.00 Grammofoonpl.
5.00 Kinderuurtje.
6.00 Concert VARA-orkest.
6.^5 Voordracht door W. v. Cappèllen.
7.158.00 Vervolg en slot VARA-orkest.
8.00 Vaz Dias.
8.15 Omroeporkest o.l.v. N. Treep. O.a.
Tweede Peer Gynt suite, Grieg.
8.45 Rodi Roeters met een praatje.
8.559-15 Vervolg Omroeporkest.
9.159.25 Praatje door W. Vogt.
9-2510.15 „Het Spook van den Molen",
komisch zangspel in één bedrijf van
Adam. M.m.v. Solisten o.l.v. Nico Treep.
10.1510.30 Rodi Roeters.
10.3012.00 Kovacs Lajos en zijn orkest.
Refreinzang: Bob Schol te.
Huizen, 1875 M.
8.30 NCRV. 9-305 00 KRO. 5.007.45
NCRV. Hierna KRO.
8.309.30 Morgenwijding.
9.30 Grammofoonpl.
10.00 Hoogmis uit de Kloosterkerk der Pa
ters Minderbroeders te Weert.
11.3012.00 Grammofoonpl.
12.001.30 Concert KRO-sextet.
i-301.50 Godsd. Onderricht voor ouderen
1.50 Grammofoonpl.
2.10 Literair halfuurtje.
2.30—4.30 Concert KRO-Salon-orkest.
4.30 Ziekenhalfuurtje.
5.oo Orgelspel door M. v. d. Heyden
5-50 Kerkdienst uit de *Ned. Herv. Kerk te
Alphen a. d. Rijn.
7.45 Sociaal Economische voordracht
8.10 Voetbaluitslagen.
8'o—Ü°'4° ,C?ncert KRO-orkest m m.v. Fr.
Boshart (piano). O.a. Butterfly 'en Drei-
madelhaus.
Ca. 9.30 Vaz Dias.
10.4011.00 Epiloog.
MAANDAG 30 NOVEMBER.
Hilversum, 298 M.
VARgf™een programma, verzorgd door de
VARA. 10.00 v.m. VPRO.
en 7-307.45 Gymnastiekles,
ö.oo Grammofoonpl.
10.00 Morgenwijding.
WJL Y.°?,rdrach< d°°r Ad. Bouwmeester.
1030 Cello-recital door Max Rodrigues
Joh. Jong (vleugel)
h ^ord,raC^„d0°'r Ad' Bouwmeester,
n.15 Vervolg Cello-recital.
H.40 Voordracht.
!2.oo Concert ^ARA-septet en Grammo
foonpl
2.30 Grammofoonpl.
2.45 Stijn Streuvels leest eigen werk.
3.30 Grammofouiipl.
4.40 Voor de Kinderen.
5.00 Concert VARA-septet en Grammo
foonpl.
6.3c Causerie over de Paleis-Raadhuis-
Kwestie.
7.00 Paedagogisch concert VARA-Philhar-
monisch orkest o.l.v, H. de Groot. In
leiding: P. Tiggers.
8.00 Causerie door Martien Beversluis.
8.20 Concert VARA-Philharmonisch orkest
o.l.v. H. de Groot. O.a. Ouverture Furyan-
the, Weber.
9.40 „Droomkoninkje" van H. Heyermans.
Het Groot Volkstooneel.
11.10 Vaz Dias.
11.2012.00 Grammofoonpl.
Huizen, 1875 M.
Uitsl. NCRV-uitzending.
8.00 Schriftlezing.
8.159.45 Grammofoonpl.
10.30 Ziekendienst.
11.00 Lezen van Chr. Lectuur.
11.3012.30 Grammofoonpl.
12.301.45 Orgelconcert Jan Zwart.
1.45 Grammofoonpl.
2.00 Bataksche Tooverdoctoren (Causerie
voor de scholen).
2.35 Tuinbouwpraatje.
3.153-45 Grammofoonpl.
4.00 Ziekeriuurtje.
5.006.15 Concert. A. Borgers (hobo), P.
v. d. Hurk (fluit), B. v. d. Star (viola
d'amore en alt), J. Monissen (piano).
6.15 Verteluurtje voor jongeren.
6.45 Causerie door H. Amelink.
7.00 Engelsche les.
7.45 Ned. Chr. Persbureau.
8.00 Concert NCRV-orkest o.l.v. F.
Schuurman. O.a. Piet Hein Rhapsodie.
9.00 Causerie over Indië.
9.30 Vervolg concert. O.a. Aufforderung
zum Tanz, Weber. Hierna Vaz Dias en
tot 11.30 Grammofoonpl.
DINSDAG 1 DECEMBER.
Hilversum. 298 M.
Uitsl. AVRO-uitzending 7.007.30 VLRA
8.0010.00 Grammofoonpl.
Patta
t
10.00 Morgenwijding,
10.15—10.30 GramniofootiDl
10.30—12.00 Orgelconcert a„
M. Olsen, zang. d°0r P
11.00—11.30 Radio Volks-universW-.,
12.00—2.00 Concert. Lunchtrio en C
Berk, zang.
2.30 Grammofoonpl.
3.00 Kniples.
4.00 Piano-concert door Julia Noach
4.305-30 Kinderuurtje.
5.30—6.30 Dansmuziek uit „TanzU,,,
Amsterdam.
6.307.00 Radio Volks-Universiteit
7.00 V.L.R.A.
7.30 Engelsche les.
8.00 Concert. Omroeporkest.
8.15 Causerie door inaj. Buiterman.
8.309.00 Vervolg concert, o.a. Fant. ,Der
Freischütz", Weber.
9.00 C^a
10.15—n.00 Vervolg concert, o.a. potp
„Victoria und ihr Husar", Abraham.
11.0012.00 Grammofoon.
aretliedjes. Tholen en v. Lier,
Huizen, 1875 M.
Uitsl. KRO-uitzending.
8.009.15 en 10.0011.30 Grammofoon.
11.30 Godsd. halfuurtje.
12.151-45 Concert KRO-trio
I.45 Grammofoon.
2.00 Vrouwenuurtje.
3.00 Kniples.
3.30 Cursus hoedenmaken.
3-454 00 Kniples.
4 15—500 Paedagogische sonatencyclus
(viool, piano).
5.00 Concert. Kunstensemble.
6.20 Cursus bedrijfscontrole.
6.45 Engelsche les.
7.10 Causerie „De Moeder",
landHolst.
7.45 Verbondskwartiertje.
8.00 Concert. KRO-orkest o.a.
delio'", Beethoven.
3.30 „Zand in de oogen", blijspel
Labiche en Martin.
9.059.20 Vaz Dias. Persber.
9.5011.00 Vervolg concert o.a.
d'enfants, suite, Bizet.
II.0012.00 Grammofoon.
van H. Ro-
Fant. ,.Fi-
Jeux
1 l - _J
De oplossing van het probleem van Kipping zal de volgende week gegeven
worden.
B. Weiss.
Sport Referee 1931 le prijs.
Wit:
Wit begint en geeft mat in twee zetten.
Van het congres te Breslau in 1925 is deze partij:
23. Kh2: gf6
v. Gottschall.
e6
dö
Pf6
Pbd7
c6
Ld6
Dc7
1- Pf3
2. d4
3. e3
4. b3
Beter is hier c5 en Pc6
5. Ld 3
6. 0-0
Lb2
Zwart dreigt nu e5.
8. C4
Na e5 volgt nu cd5:,
9- Pc3
10. Tel
H- cd5
Nu opent wit zqn spel
12. C4
13- Pe4:
14. Le4
p. u-u
art maakt zich geen zorgen over
de pion op d5. Deze lijkt onschade
lijk.
15. d5 c5
16. Tel Dd8
17. Lbl Te8
Wit verjaagt nu Ld6 en PdT
18. Dd3
19. Te8:
20. Ph4
21. Pf5
Zwart richt zich nu, te laat
Een offer verrast hem.
Lf6: Lti2f
b6
Lb7
Tc8
edö
de4:
Pe4
0-0
Pf8
De8
f6
Td8
tegen d5.
Nu blijkt d5 een sterke vrij pion.
24. Dg3t Pg6
25. f4 Kh8
Na het nemen van d5 volgt Tel en Pe7t<
26. Tel Df8
27. d6 Td7
Na Lc8 komt Pe7.
28. Dc3 Td6
Wit dreigde Te8, De8:, Df6:f, Kg8,
Ph6+,
Dd6
hg6:
Kg7
Lc6
Ld7
Dg3:t
Lf5:
Kh6
Lbl
bö
ba4
Kg5
Le4
f5
c4
c3
f41
c2 -
opgegev
Ta8is be$
29.
Pd6
30.
Lg6:
31.
Te8f
32.
Dg3
33.
Te3
34.
f5
35.
Kg3
36.
Te7f
37.
Ta7
38.
Ta6
39.
a4
40.
ba4:
41.
Tb6
42.
a5
43.
a6
44.
a7
45.
Tb3
46.
Kf2
47.
Tc3
Tc2:. en dan Tc8, a8 en
plan.
Dr. P. VEENSTRA KUIP##-
