VIERDE BLAD
HET EILAND TEXEL IN 1931.
HELDERSCHE COUR&MT
VAN DONDERDAG 31 DECEMBER 1931
WïERiNGEN EN DE ZU3DïaRZEEWE*?*<cw 1931.
Het begin van
een zeer bevredigend resultaat. Uit de
publicaties blijkt trouwens, dat van de
den, is echter uit een journalistenduim
gezogen. Evenveel attentie bewees de
pers aan de eerste gladiolen van den
kweeker Brakenhoff, aan de Texelsche
schapen, die tijdens den zomer op de
gras- en klavergronden werden geweid.
Weinig attentie ondervonden
uit de Ned. Botanische Ver. geïnteres
seerd.
Om verstuiving tegen de gaan, werd
een deel der zandgronden met behulp
van woelmachines voorzien van een klei-
Bevolkkig.
1931 vond hier, als
elders "de'burgers gebogen over de vele
vragen "an de volkstelling. Het resultaat
der telling «'as> dat Wieringen op 1 Ja
nuari inwoners bleek te hebben,
een getal, dat eind December tot rond
6000 was gestegen- Een verdubbeling dus,
vergeleken met de oude bevolking van
3000. Uit deze en andere cijfers blijkt het
best de invloed der Zuiderzeewerken. De
omstandigheid b.v., dat Wieringen een
surplus van mannen heeft (op 1 Jan. 2870
mannelijke tegenover 2595 vrouwelijke
personen), staat in verband met de vele
mannelijke arbeidskrachten. Ook het feit,
dat naast 1325 woningen niet minder
dan 131 woonketen, 17 woonwagens en
48 woonarken en schepen werden aan
getroffen, wijst op den bljzonderen tóe
stand. Het ligt dus in de lijn, dat aan het
Wieringer jaaroverzicht weer een en
ander over de Zuiderzeewerken vooraf
gaat.
De Zuiderzeewerken.
Twee belangrijke werken zijn het ge
weest, die dit jaar de aandacht sterk heb
ben getrokken: de voortgang aan den
afsluitdijk en de cultiveering van den
Wieringermeer. In binnen- en buiten
land is hiervoor een zeer groote belang
stelling. Het geheele jaar heeft het ge
wemeld van bezoekers, deskundigen en
niet-deskundigen, ministers, militairen,
landbouwers, journalisten en wat niet al.
Alleen reeds de rondvaartbooten van
Gebr. Kaan vervoerde duizenden per
sonen.
De afsluitdijk.
Wat betreft de afsluitdijk: hierbij
heeft driemaal de belangrijke gebeurte
nis plaats gevonden van het dichten van -
een sluitgat- In den loop van den zomer motorfiets over een uitstekenden weg.
is gesloten het dijkvak Javaruggen (tus-postkantoortje in de Cantine bij Sluis I
schen Breezand en Vlieter), daarna de werd vervangen door een nieuw en groo-
Blinde Geul (tusschen Breezand en Mid-
delgronden). Vooral bij laatstbedoelde
sluiting zijn groote moeilijkheden te
overwinnen geweest in verband met den
stroom, doch geconstateerd mag worden,
dat de ingenieurs en aannemers ook der
gelijke harde noten weten te kraken. Het
vastgestelde programma voor 1931 was
hiermee uitgevoerd, doch de omstandig
heden leidden tot een derde sluiting, n.1.
van de Middelgrmonden. Hier lag n.1.,
evenals in de Vlieter, een beteugelings-
dam, om uitschuring door den stroom te
voorkomen. Bij duikeronderzoek bleken
nu de zinkstokken, speciaal ijzerdraad en
ijzerkoord, door het zeewater aangetast
te zijn, waarom het gewenscht- werd ge
acht ten spoedigste het dijkvak te leggen-
Mede in verband met de gunstige weers
omstandigheden is dit vlot verloopen; op
22 November was ook dit deel van het
werk voltooid, opengebleven is nu alleen
nog de Vlieter (pl.m. 5 K.M- beoosten
Den Oever), waar de zinkstukken een
jaar later zijn gelegd en dus minder heb
ben geleden. Als in 1932 ook deze opening
wordt gedicht, zal het grootsche werk
::n b^s'ecT hebben gekregen.
der boeren geen resultaat bereikt. Inj Vermeldig verdient nog een besluit
den raad kwam ook ter sprake de vesti- van Armvoogden tot vermindering der
ging van industrieën (vischrookerjjen) landhuren.
De plaatselijke politiek.
De raad is ook al enkele malen ter
sprake gekomen, de plaatselijke politiek
te Den Oever. Er schijnen wel gegadig
den te zijn, die echter moeilijkheden on
dervinden bij het verkrijgen van terrein
aan de haven te Den Oever. De raad heeft
daarom besloten bij den minister van -
waterstaat aan te dringen op medewer- moet ook nog eenige vermelding vinden,
king in dit opzicht. Van belang is in dit De verkiezingen hebben heel wat drukte
opzicht ook, dat er zekerheid is verkre-1 veroorzaakt. Bijde Statenverkiezingen,
gen omtrent een zijlijn van de aan te j waarbij als candidaat der vryzinnig-ae-
leggen spoorweg naar d* Oeverschemocraten o.m. was gesteld de heer U. J.
haven. i Bosker, verkreeg deze meer dan 1000
Een typische kwestie is nog geweeststemmen. De raadsverkiezingen hebben
landbouwwetenschap het meest mogelijke de beruchte wisaelstaking, een uiting meer emotie gebracht dan ooit te voren,
profijt wordt getrokken. Wetenschappe- van soliditeit met den wissellooper den Het begin is geweest een zeer scherp
lijke bedrljfsvorming is het wachtwoord, heer C. Duynker, die lange jaren tot gesteld geschrift van den S.D.A.P., die
Het bericht, dat het eerste roggebrood j volle tevredenheid zijn werk verrichtte tot het laatst een groote activiteit heeft
uit de Wieringermeerrogge was gebak- en zonder eenig overleg zijn conjé kreeg, ontwikkeld. Daartegenover is een com-
ken, is als een loopend vuurtje door de De daarop gevolgde weigering dér zaken-
pers gegaan; dat bakker K. Halfweg de menschen op zijn opvolger te betalen,
eersteling aan de koningin had gezon- heeft tot een bevredigend resultaat ge
leid, n.1- tot wederaanstelling van Duyn
ker.
Verkeer.
binatie van vrijzinnig-democraten en
visschers ontstaan, die zich ook geducht
heeft geroerd. Katholieken en Anti-revo
lutionairen zijn meer op den achtergrond
gebleven. Het resultaat is geweest dat de
Vrijz-dem. 882 stemmen behaalden, de
visschers 434, de Soc.-dem. 607, de Kath.
158 en de Anti-Rev. 141. De Vrjjz.-dem.
en Soc.-dem behielden daardoor hun 5
en 3 zetels, de visschers daalden op 2, de
Het verkeer bleef buitengewoon druk
daaren- en de hoofdweg buitengewoon slecht. On- R
tegen lle varkens, die in bescheiden ge- danks de herhaalde verzoeken is voor de Kath. kregen weer als vroeger één zetel
tale werden gehouden, naar ons werd j verbetering nog steeds geen rijkssubsi-1 Uit den raad verdwenen de heeren Jb.
medegedeeld, ten dienste van de malaria-die losgekomen, waarop de groote ver- Lont (visscher) en J. Kooy (vrijz.); nieuw
bestrijding, als een verzamelpunt, waar j betering wacht. Met kleileem werd tijde- kwamen de heeren J- Doves (vrijz.) en T.
de muggen gemakkelijker zijn uit te J lijk eenige verbetering bereikt; dit onder-H. Boersen (R.K.)
roeien- En voor de onkruidverspreiding houd werd echter nogal kostbaar, terwijl De wethoudersbenoeming heeft nog
heeft zich alleen de Zuiderzeecommissie het bij droog weer veel stof, bij nat weer een groote verrassing gebracht, doordat
veel modder opleverde. Al met al heeft de heer J. Bosker niet werd herkozen,
de raad zich vrijwel in elke zitting met Dat de vrijz.-dem. hierbij uiteenvielen en
de wegenmisère geamuseerd, terwijl een de gekozene, de heer P. Kaan, zijn be-
uit de burgerij gevormd comité van actie noeming aannam, heeft in de kiesveree-
op dit punt ook nog een duit in het niging vrij wat rumoer veroorzaakt, dat
laagje of met stroowisschen bekleed. De zakje heeft gedaan. Ook de weg over den nog niet bedaard is.
zandgronden komen voornamelijk voor in
Polderafdeeling I, bezuiden De Haukes.
Zandgrond is spoediger ontzild dan klei
grond; vandaar, dat dit terrein reeds zoo
vroegtijdig bezaaid kon worden.
De samenstelling van den grond zal
ook leiden tot verschil tusschen de we
gen; wegens de inklinking zal op de
zwaardere gronden n.1. klinkerbestrating
worden toegepast, terwijl in afdeeling I
gesloten wegdek komt. Aan de wegen is
reeds hard gewerkt en, kon het in het
voorjaar nog gebeuren, dat de populaire
postbeambte Theunissen vrijwel in den
modder verdween op zijn reizen van De
Haukes naar Sluis, thans tuft hij op zijn
afsluitdijk Van EwijcksluisWieringen j Ëen woord van waardeering voor wat
heeft reden tot klagen gegeven, omdat de de heer Bosker in lange jaren van be-
verbreeding daarvan het verkeer sterk langeloos werk voor de gemeente heeft
belemmerd heeft. Verschillende min of gedaan, mag hier niet ontbreken,
meer ernstige ongelukken zijn op deze
drukke verkeersweg daarvan het gevolg
geweest.
Overigens zijn verschillende verkeers-
verbeteringen tot stand gekomen, waar
van we noemen de verbreeding van de
Hoofdstraat, voor de Katholieke Kerk; de
verruiming van de hoek Koningstraat
Elftstraat; de bestrating en rioleering
van de Smidssteeg en de aanleg van een
straat op het schoolterrein te Den Oever.
De heer Tijsen (visschers) werd her
kozen. De S.D.A-P. blijft dus in de oppo
sitie. De sterk gegroeide afdeeling ver
loor dit jaar een bestuurslid van de oude
garde, door het aftreden wegens hoogen
leeftijd, van den voorzitter, den heer W.
F. Lub.
Van de onderwerpen, in den raad be
handeld, die niet elders ter sprake ko
men. noemen we de vasstelling van een
ambtenaren-reglement, de adhaesiebetui-
Jeugdbeweging.
Naast de J.V.O., die, zooals een goede
jeugdvereeniging betaamt, zeer actief is
geweest, een propaganda-avond gaf, ad-
spirantengroepen vormde en in het alge
meen veel van zich deed hooren, kwam
als tweede geheelonthoudersjeugdorga
nisatie de J-G.O.B.
De belangstelling, die in de kringen
der jugdbeweging bestaat voor het vre
desvraagstuk, bleek o.m. uit de door den
V.C.J.B. en Doopsgez. jongeren georga
niseerde J.V.A.-avond in het voorjaar.
In December werd nog een vredesavond
gehouden, ditmaal niet van een bepaalde
vereeniging. Spreker op den laatsttn
avond, die zeer goed bezocht werd. was
de heer W. L- v. Warmelo. Beide avon
den werden gehouden in de Herv. kerk.
Als jeugdvereenigingen op kerkdijken
grondslag zijn verder te noemen een
tweetal jongelings-vereenigingen, een
meisjesvereeniging en de Driehoeks-
meisjes. De laatsten gaven in December,
samen met de Herv. jongelingsvereeni-
<ring, een goed geslaagden avond te Den
Oever.
Kerkelijk leven.
Den Oever is een der centra van het
werk van de Gereformeerde en Her
vormde kerken onder de Zuiderzeewer-
kers. De Geref. candidaat Jonker ver-
trok; op 22 April werd een afscheids-
avond gehouden. Zijn opvolger werd de
j heer P. Robbers. Eveneens vertrok de
heer J. Bosma, evangelist te Hippolytus-
hof. De heer K- O. Finkensieper van het
j N.H. comité „Land in Zicht" ging van
Den Oever naar Sluis I, waar ook werk
zaam zijn de heer Wielinga (Geref.) en
pastoor Braak. Te Den Oever, waar voor
„Land in Zicht" werkzaam was de heer
Franck, werden diverse bijeenkomsten
gehouden. Een zangvereeniging werd
opgericht.
Van de Herv. gemeenten te Hippoly-
tushoef en Oosterland en de Doopsgezin
de gemeente valt weinig te vermeiden; de
laatste bleef het heele jaar vacant.
De oude Burenpomp op het Kerkpleinging aan een adres inzaker de mobilisa-
moest, als wijlen Naatje van de Dam, voor tie-invalieden, de renteverlaging van
het verkeer wijken. j enkele geldleeningen en de electrificatie
Onder de autobushouders onstond aan van de nieuwe straat te Den Oever. Ver
ter gebouw, waar ook een Direcf.ekantoor j het eind van het jaar een hevige run om schillend, vereenigingen (vakonderwijs,
Diverse onderwerpen.
Bezien we tenslotte het gebied, dat in
de krant wordt bestreken door het „ge
mengd nieuws", dan constateeren we een
groot aantal ernstige ongelukken.
Een woord van herdenking moge hier
plaats vinden voor hen, die vielen als
slachtoffers van hun beroep. Groot is de
ontsteltenis geweest, gewekt door de
ramp van de sleepboot „Veerga" op 6
Juni, waarbij kapitein, stuurman en ma
chinist het leven verloren. Zij, met een
bakschipper uit Den Helder en een
Zeeuw arbeider, die beiden verdronken,
geven voor het jaar 1S31 meer ongeluk
ken dan voorheen bij de Zuiderzeewer
ken plaats vonden. Ook in ander opzicht
waren er ernstige ongelukken; een motor
ongeluk, dat twee jonge menschen het
leven kostte, een tweetal doodelijke on
gelukken van kinderen liggen nog
versch in het geheugen.
Er was slechts één ernstige brand.
Den Oever kwam dit jaar in het bezit
van een motorspuit.
Het jaar 1931 was nog geen twee uren
oud, tóen eeen inbraakpoging in den
Polder Waard Nieuwland werd onder
nomen. Een slecht begin, dat overigens
niet herhaald werd.
De brigadier van politie, de heer C.
Witvliet, die naar Dokkum vertrok, on
dervond bij zijn vertrek vele blijken
van sympathie. Als zijn opvolger arri
veerde de heer A. Bergsma van Egrnond
aan Zee.
Besluit.
Het jaar overziend, kan geconstateerd
worden, dat Wieringen een drukken en
interessanten tijd doormaakt, maar dat
het oude Wieringen voorgoed verdwe
nen is. De laatste stukjes zijn of worden
opgeruimd: de burenpomp en de buren-
plicht en zelfs.... de huwelijksvoltrek
king op Zondag, die dit jaar werden
afgeschaft. De tijd gaat voort en de we
reld verandert, ook het vroeger afgeslo
ten Wieringer wereldje.
in werd aangebracht en dat reeds lang
telefoon- en telegraafverbinding heeft
Sluis I is reeds een dorp geworden met
een honderdtal inwoners en vele huizen
in aanbouw. Er is een school onderge
bracht in één der huizen, waar mej. Van
concessies voor de Wieringermeer. Be- malariabestrijding, instituut, drankbe
slissingen hieromtrent zijn nog niet ge-strijding) ontvingen subsidies,
nomen. Een vooruitziende onderneming
Het onderwijs.
Visscherij.
Evenals het vorig jaar, is ook nu weer
het onderwijs een bron van veel zorgen
De kwestie van den bouw van
een Kath. school is nu tot voor de Kroon
uitgevochten; zooals te verwachten was,
gaat de bouw door. Een aantal Christe-
De visscherij geeft aanleiding tot de 11«ke adressanten tegen den bouw van
volgende opmerkingen. De ansjovis-een openbare school te Den Oever werd
vangst met netten besomde slecht', on-daarentegen uit wandelen gestuurd. Ver-
danks de ruime vangsten, door de lage moedeljjk is de minister nu voorloopig
prijzen; bij de ansjoviskuilvischerij wer-van de Wieringer schoolkwesties verlost,
den de lage prijzen door zeer overvloe-M.i.v. 1 Sept. werd in de oude school
dige vangst goedgemaakt. Alikruik ei i te Hippolytushoef een Kath. hulpschool
vroeg reeds aan voor een dienst Alk
maarLeeuwarden over de Afsluitdijk,
terwijl een aanvrage om vergunning
Harlingen de Wierigermeersche kinde-j voor een dienst WieringenAmsterdam i
ren onderwijst, er zijn Hervormde, Ka- geen genade kon vinden in het oog van geweest,
tholieke en Gereformeerde gesetelijken Ged. Staten
en er is een wijkverpleegster. Midden
door de nederzetting heen loopt de grens
tusschen Wieringen en Medemblik.
Ook het aantal landbouwschuren, ver
spreid in den polder, is en wordt snel
uitgebreid. Bij de schuren komen wonin
gen, overigens wordt de bebouwing ge
concentreerd.
Van de ruim 2000 arbeiders waren er
500 ondergebracht in kampen; ruim 1000
woonden in het oude land om de Meer;
500 waren daar als kostgangers onder
gebracht. Toen op 19 Maart de 10-uren-
dag 'werd ingevoerd, leidde de ontevre
denheid der arbeiders tot een staking De prijs van gevischt zeegras was duur,- maken van een plan opgedragen aan den
van pl.m. 300 arbeiders van Wieringen, doch de productie eerst zeer slecht, door- architect, den heer J. A- Peeters, die ook
meest ongeorganiseerden. Er was anar-1 dat er eenvoudig niets aanspoelde. Dit de leiding heeft bij den bouw van het
chistische invloed, hoewel de bouwarbei-leidde tot een vergadering van de pach- Herv. gesticht voor ouden van dagen,
dersbonden de eischen der stakers ge-ters der dure dijksperceelen, die eenTot hoofd der O.L. school te Wester-
ndere werken. rechtvaardigd achtten. Veel kwestie is request verzonden om pachtverminde- land werd benoemd de heer H. N. Cor-
er geweest over de vraag, of het werk I ring. Nadien is er een korte periode ge- nelissen; tot hoofd der R.K. school de
Voor over te gaan naar den Wierin-J grondwerk of landarbeid was; de Direc-komen, waarin meer zeegras aanspoelde;heer Joh. Geerts. Benoemd werden ver-
germeerpolder, noemen we in het kort tie nam het laatste aan en heeft alleen helaas kwam toen de crisis als spelbre- der: mej. E. Groenland (OL. school Oos-
de kleinere werkzaamheden, die zijn uit- contact gezocht met de landarbeidersbon- ker; de handel stagneerde, niet het minst terland); mej. K. Langedijk (O.L. school
gevoerd. Als zoodanig kunnen worden den. Later is, na een enquête onder de door het wankelende pond, en het zee- i Westerland); de heeren F. H. Slik en A,
waren bevredigend; de prijzen vrij goed.
Wulken dito; hierbij was de prijs lageiL
maar de vangst beter. De palingvangsV
was slecht, de prijs laag. Beter was de
botvisscherij, die behoorlijke pi-ijzen gaf,"
geopend; de bouw van een nieuwe werd
aanbesteed. De Christelijke school te Den
Oever kwam bijna gereed. In den bouw
van een openbare school zat geen schot;
na veel critiek in den raad is thans het
Het jaar 1930 heeft den ambtenaren
van den Burgerlijkenstand in deze ge-1
meente veel arbeid gegeven. De lijst der
ingekomen personen overtreft verre, die
van voorafgaande jaren, doch ook het
aantal personen, dat onze gemeente ver
liet is veel grooter dan gewoonlijk; het
boortecijfer was hooger dan normaal,
doch het sterftecijfer bleef vrijwel gelijk. I
Dit druk komen en gaan is in hoofdzaak
toe te schrijven aan de vele personen, van j
elders, die bij de Texelsche dijken werk-
zaam waren, ook het hoogere geboorte
cijfer is aan het tijdelijk verblijf van deze
arbeiders met hun gezinnen toe te schrij
ven, van een bevolkingsvermeerdering kan
dan ook moeilijk gesproken worden, al
verblijven ook thans nog wel vreemde ar
beiders met hun gezinnen in deze ge
meente en is het bevolkingscijfer hooger
dan 31 Dec. 30, toen het bedroeg 7613
zielen.
Het aantal geboorten bedroeg tot 20
Dec. 147: 75 jongens en 72 meisjes. Ge
storven tot dien datum 25 mannen, 30
Bevolking. I dienst op 350.819.20 en voor den kapi-
taaldienst op 22.889.50. De cijfers voor
dit jaar bedroegen resp. ƒ324.861.65 en
18.119.46.
Geldleeningen.
genoemd het plaatsen van den boven
bouw der draaibruggen te Den Oever en
Kornwerderzand, het aanaarden der uit-
waterings- en schutsluizen, het plaatsen
van de schuiven in de uitwateringsslui
zen en het maken van twee leidammen
als Noordelijken toegang tot schutsluis
te Den Oover (dit laatste werk wordt
uitgevoerd door de firma De Vries en
Van den Bosch, terwijl de bruggenbouw
werd opgedragen aan de N.V. Machine
fabriek Thole te Enschedé). Ook moeten
nog worden vermeld de verdedigingswer
ken (schuilplaatsen en kazematten), die
door de genie te Den Oever en Kornwer
derzand worden aangelegd.
De Wieringermeer.
De ontginning van de Meer heeft het
heele jaar werk gegeven aan ongeveer
arbeiders, de 9-urige dag ingevoerd.
Vrijwel het heele jaar werden onder de
arbeiders, de 9-urige werkdag ingevoerd-
werk en lage loonen.
De geestelijke verzorging der arbei-
Eendebak (Chr. school; mej. M. v. Hui
gras werd onverkoopbaar.
De oogst van gemaaid zeegras was j zen en mej. D. Bakker (R.K. school),
normaal, de afzet slecht. Ontslag verkregen mej. M. S. A. Glaser
Bij het chapiter visscherij moet zekeren de heer C. H. W. v. Rossum du Chat-
een woord worden gewijd aan den keur-tel, beiden wegens vertrek naar Indië.
ders is boven reeds genoemd. De Natio- meester der zeegras-exploitatie, den heer
nale Commissie tegen het AlcoholismeA. Zomerdijk, die in het najaar overleed,
nam in het najaar de eerste proeven met (Een zeer bekend figuur is hij geweest-
recreatiewerk (film- en voordracht- Aan de geschiedenis van de zeegras
avonden). Ook de gezondheidsbelangen,! exploitatie is zijn naam onverbrekelijk riirf'S
speciaal de malariabestrijding, vroegen verbonden; van het eerste begin af is hij ^t én organiseerde handwerk ursi s
de aandacht. de behartiger van de belangen der zee- G ,e5°® w fJv
We kunnen hier met verder ingaan op grasvisschers geweest en tot het laatst j Ln'comité van artf« Wn w
de belangrijke kwesties, die over Zuider-j heeft hij zich hiermee bezig gehouden n -tie tesen het wetsont-
voaurorlron on Wmninrfflymoomiitrfinnionf f^rClr- oln i4. tt»i_
Ontwikkeling en kunst.
Verschillende vereenigingen waren
^zeegras-werkzaam op ontwikkelings- en kunst-
zeewerken en Wieringermeerontginning
aan de orde zijn geweest, zooals de wijze
van uitgifte der gronden (verkoop, erf-
Ook als voorzitter van het Visschers-
fonds heeft hij veel voor de visschersbe-
volking gedaan, terwijl het katholieke
inrichting van de Meer. Bovenal is de
vraag gesteld: moeten de Zuiderzeewer-
ken worden stopgezet of niet; een vraag,
2000 arbeiders. Het is zeer interessant waarop de crisis en de zeer tegengeval-
van nabij de ontwikkeling te volgen van len kosten invloed uitoefenden,
de modderwoesternij tot een geordend en i
pacht of eigen beheer) en de bestuurs- vereenigingsleven door zijn overlijdeh
bewoonbaar gebied. Geconstateerd mag
worden, dat er zeer snel wordt gewerkt-
Meermalen is al de vergelijking getrof
fen met de Haarlemmermeer, en daarbij
blijkt afdoende, hoe veel verder men
hans in technisch en organisatorisch ver
mogen is gekomen. Goede organisatie
i.s het kenmerk van de ontginning van
de Meer, niet alleen op landbouwkundig
maar ook op sociaal gebied.
De leiding van de ontginning is opge
dragen aan de Directie van den Wierin-
germeerpolder, gezeteld te Alkmaar. De
minister van waterstaat benoemde op 15
Januari tot voorzitter van dit college
Ir. S. Smeding. Tal van organisaties en
commissies hebben verder een taak: we
noemen de sociaal-economische afdeeling
van den dienst (leider Ir. A. Roebroek);
de daarmee in connectie staande commis
sie van advies, waarin autoriteiten op het
gebied van bouwkunde en volksgezond
heid zitting hebben; de commissie voor
de volksgezondheid (hygiënische verzor-
,<?er Uidelijke en blijvende inwoners).
Met do ontginningswerken is ook dit
sóh» Sjeest de Ned. Heide Maat-
d«1pP^1>'l vj'.aarnaast echter zijn gekomen
HaofJu11 11 et ingenieursbureau Van
cultunrmP .e, honing en de Landbouw-
ainnomappij- Diverse kleinere
's venden werk bjj het onder-
Middelen van bestaan,
arbeidersbevolking.
De
een groot verlies lijdt. Zijn tallooze be
kenden bewaren van hem de herinnering
aan een vriendelijk en opgeruimd man,
altijd vol oude herinneringen en altijd
bereid om ieder te helpen. Een stuk Wie
ringer geschiedenis is met hem verdwe
nen.
Nog tijdens zijn leven is tijdelijk als
keurmeester opgetreden de heer B. Kat.
De Zuiderzeesteunwet werd dit jaar
Vervolgens dan de invloed van de
werken op het oude Wieringen, aller
eerst op de bestaansmiddelen. Zooals
reeds is gezegd, zijn de arbeders over
het algemeen niet zeer tevreden over de
loonen geweest. Daar staat tegenover,
dat door de werken er weinig werkloos
heid is geweest. Een voorstel, bij den
rAaad Jn Februari ingediend door de S.D. aan d0 bestaansmiddelen die het zwaarst
A.P., tot uitvoering van een steunregeling dftn invloftd
van fip nrisist nnHprvnnrlpn
werp-Tterpstra. Bouwat ging door met
zijn cursussen, evenals Vakonderwijs.
Het Instituut voor Arbedersontwikkeling
was zeer actief met cursussen, tooneel- en
filmvoorstellingen en een tentoonstelling
van de Wereldbibliothek.
Muziekvereenigingen, de tooneelver-
eeniging Nieuw Leven, de gymnastiek-
vereeniging kwamen allen eens of meer
malen met uitvoeringen- De bloemenver-
eeniging „Flora" herdacht feestelijk haar
25-jarig bestaan.
Opgericht werd de Ontspanningsver-
eeniging van Zuiderzeepersoneel T.O.V.,
die enkele filmvoorstelligen en feestavon-
gewijzigd, waardoor o.m. de mogelijkheid Tr
werd geschapen om tegemoetkoming te mtt v nlronéfJli1
ipn vnm* wflflrdftvarTninfiavtnrT non il M.U.Z.-p6rson6©l is te beschouwen.
verleenen voor waardevermindering van
eigendommen.
Landbouw en veeteelt.
Met landbouw en veeteelt komen we
wegenaan1«c»Ver,)?ering der kanalen, den
schuren e" 1 ^ouw van landbouw-
scnuien en woningen.
voor werkloozen, werd eenigszins gewij
zigd aangenomen, doch later ingetrok
ken wegens strijd met de Armenwet, om
dat te Wieringen geen crisis heerschte.
Het aantal vakorganisaties werd ver
meerderd met moderne en christelijke
landarbeidersbonden. Het totaal aantal
vakbonden bedraagt thans 9; de 5 mo
derne vormden den Wieringer bestuur-
dersbond met in totaal ruim 300 leden.
|den invloed van de crisis ondervonden.
Door koude in het begin, veel regen na
derhand, was de opbrengst der granen
niet best; de prijzen als bij alle producten
Een eigenaardig conflict tusschen
Kunst en Kerk ontstond, toen door een
misverstand de muziekvereeniging Apollo
lustig ging blazen naast de Geref. kerk
te Den Oever, waar dienst was. Dit geval
1 leverde de muziekvereeniging een proces
verbaal op.
Gezondheidstoestand.
Epidemieën, als het vorig jaar, kwa-
slecht. De hooioogst was goed. De ge- j men thans niet voor. Er was een tamelijk
zondheidstoestand van het vee was goed; groote sterfte onder de kinderen- in dit
mond- en klauwzeer kwam vrijwel niet verband mag de instelling van een con-
voor. De prijzen van vee en zuivel waren sultatiebureau door het Witte Kruis als
dalende- De plannen voor stichting van een zeer nuttigen maatregel genoemd
een zoetfabriek schijnen voorhands geen worden- De raad nam verschillende be-
voortgang te vinden. Ook met de kippen-1 langrijke besluiten, o.m. tot aansluiting
en eendenhouderij, die hier een tamelijk der niet-rendabele gebieden aan de wa-
belangrijke plaats is gaan innemen, waa terleiding, waardoor vrijwel heel de ge-
het, door de sterk dalende prijzen in het meente goed drinkwater zal krijgen, tot
najaar, niet rooskleurig gesteld; een medewerking aan den gemeenschappe-
was de goedkoopte van het lijken schoolartsendienst, tot uitbreiding
Middenstand.
De middenstand is de tweede bevol
kingsgroep, die sterk beïnvloed wordt
door de Zuiderzeewerken. Aan winkels I lichtpunt
is geen gebrek, getuige het bij de volks- voer.
telling geconstateerde aantal van 155. De raad besloot in Februari tot invoe-
loch zijn er ook dit jaar weer verschil- ring van de provinciale regeling voor
.ende zaken gevestigd of uitgebreid, gaiuuitie van crisisvoorschotten (voor
iv».?r°ÏÏCrMiH^lkei RÜ00te- 0p instteatie meststoffen e.d. aan akkerbouwers; van
W«t is het resultaat crAwooof ,-o „a,, Mlddenstandsvereeniging, diedeze regeling is hier echter geen gebruik
jaar werk? geneest \an een I hieibi.i samenwerkte met de Hol], Mij. gemaaakt De raad verlëende ook een
veS 5?angrïk deeI van de Meer is ^n._VJr£?derin& subsidie van 100 voor een cursus van
verkaveld en begreppeld (eind Septem
ber 9200 van de 20-000 H.A.). 1000 H
II Qa 1 ,3 -i-v/vv/ i,x.xx.
Meer is gehouden om te komen tot opriching van de Holl. Mij. van Landbouw in bedrijfs-
een markt. Hoewel er een commissie leer, die in het najaar begon en door
werd ingesteld, hoewel de raad gunstig pl.m'. 30 leerlingen wordt bezocht,
reeds in Augustu7"óogS'UoDgdêverdDvan Ion W t h°/uT' °,?k gewezen werd! Het bestuur van den Polder Waard
rogge en gerst. Gemiddeld echter werd (r hi.°l 'omend« landbouw- en veeteet-Nieuwland stelde in November de elec-
ruirn 28 H.L. per HA rogge verkregen dn 'n nabl-1h(1'd. werd er tot heden trische bemaling in werking, ter vervan-
P n A' 10ffge verkregen, door gebrek aan animo onder een deel ging van het stoomgemaal.
van den vuilnisophaaldienst. Een voor
stel tot stichting van een zwembad
daarentegen kelderde met 6 tegen 5 stem
men.
Op het gebied van drankbestrijding is
te memoreeren het werk van de N.V.,
die o.m. een propagandakrant uitgaf en
het reizend drankweermuseum liet
komen. In den raad kwam in behande
ling een adres inzake wering van min-
derjarige personen uit verlofszaken, dat
echter door wetswijziging werd achter
haald en een adres tot niet-verleenen van
vergunningen in den Wieringermeer, dat
nog niet afgehandeld is.
vrouwen.
Het aantal huwelijken bedroeg 40.
Het Bestuur der gemeente.
De Burgemeester, de heer W. B. Oort,
werd in Mei bij Koninklijk Besluit voor 6
jaren herbenoemd.
De wethouders Keijzer en Vlaming na
men, naar aanleiding van de houding der
Raadsleden in de raadsvergadering van
13 Mei inzake de strandexploitatie hun
ontslag; in een spoedeischende vergade
ring van 23 Mei werden ze echter met
bijna algemeene stemmen herbenoemd, en
namen na een paar dagen beraad, hunne
benoeming weer aan.
De heer A. Boon, te Oudeschild, nam
23 Januari ontslag als lid van den Raad.
De opvolger op de lijst der S.D.A.P., de
heer F. Blom, bedankte eveneens, waarna
de heer T. Dogger, gekozen dferd ver
klaard.
In den raad van 1 Februari werd de
heer Dogger geïnstalleerd.
Bij de verkiezingen werden niet herko
zen de heer Pisart (Vrijhb.) en A. Vonk
(Chr. Arb. Partij). In hun plaats werden
gekozen de heeren J. Bruin (S.D.A.P.) en
Parlevliet (Gem. Belangen).
De samenstelling den raad is thans, 3
R.K., 3 S.D.A.P., 2 Vrijz.-Dem., 2 Vrijh.-
Bond, 1 Chr.-Hist., 1 A.-R. en 1 Gem.-
Belangen.
De beide wethouders werden in de ver
gadering van 1 Sept. herkozen.
Raadsvergaderingen.
De Raad dezer gemeente kwam 10 maal
in openbare vergadering bijeen, en wel op
31 Januari, 3 April, 13 Mei, 23 Mei
(spoedeischend) 30 Juni, 23 Juli, 1 Sept.,
3 Oct., 7 November en 23 December.
Hoewel ook dit jaar niet alles pais en
vrede was, heerschte in de vergaderingen
over het algemeen een veel kalmer toon
dan gedurende de laatste jaren. De be
sprekingen bij de vaststelling der begroo
ting waren echter vrij heftig en van lan
gen duur. Vooral de „nieuwe" raadsleden
weerden zich hierbij zeer.
Gemeente-financiën.
Door de nieuwe financieele regeling
tusschen Rijk en gemeente, waardoor de
gemeente-inkomsten werd afgeschaft, nam
de raad, teneinde tot het op de begrooting
geraamd bedrag te komen, het besluit om
de opcenten op de grondlasten der be
bouwde eigendommen en die der ge
meentefondsbelasting beide te brengen
van 40 op 60. Tevens werd een reinigings
belasting ingesteld, met een geraamde op
brengst van 3000.per jaar inplaats
van de tonnenbelasting, die 450 per
jaar opbracht.
In de raadsvergadering werd de gem.-
begrooting 1932 goedgekeurd, sluitende in
ontvangst en uitgaaf voor den gewonen
Den 23sten Juli nam de raad het besluit
een leening aan te gaan van 700.000 a
pari, rente hoogstens 4!/2 teneinde be
staande leeningen te kunnen converteeren
en ter bestrijding der kosten van verbete
ring van wegen, stichting en verbouw van
schoollokalen, uitbreiding alg. begraaf
plaats en andere werken, welke uitge
voerd zijn of worden.
In dezelfde vergadering werd boven
dien besloten tot conversie der bestaande
leening en voor uitbreiding van de Electr.
Centrale aan de N.V. T.E.M. een bedrag
van 397.600 te leenen tegen een rente
als door de gemeente zelf betaald wordt.
Verder werd in de vergadering van 23
Dec. nog tot het aangaan van een leening
besloten. Hiervoor zie men het desbetref
fend raadsverslag.
Grondbedrijf.
Den 13 Mei gaf de raad B. en W.
machtiging tot aankoop van gronden aan
de Witte Kruislaan, het gebouw Burger
hout en eenige perceeltjes aan den
Koogerweg van den heer C. Boon q.q.
voor hoogsten 20.000, welke koop in
middels is gesloten.
Te Oudeschild werden 4 perceeltjes
grond verkocht, aan de Havenstraat voor
het bouwen van woningen met gemeente-
steun, voor resp. 266, 228, 204 en
216, aan de heeren A. Schagen, C.
Krijnen I<. Dogger en P. Vlas, en aan den
heer A. Blom aldaar nog 84 M2. voor
168.
Verder werden strookjes grond aange
kocht aan den Oosterenderweg en den
Boschweg te Oosterend voor wegverbete-
ring en werd voor wegverbetering te De
Waal nog grond geruild met den heer D.
Dros Az. en te de Koog, met den Staat.
Aanbestedingen.
Verschillende werken werden in den
loop van het jaar van gemeentewege aan
besteed.
23 Maart: verbouwen van de voor
malige R.K. School te Den Burg, tot gym
nastieklokaal voor de leerlingen van alle
Lagere Scholen aldaar, aangenomen voor
2564.
12 Mei: Het bouwen van een nieuwe
O.L. School te Oudeschild; aanneemsom
28.280.60.
27 Juli: Aanbesteding uitbreiding school
met den Bijbel te Oosterend; aangenomen
voor 6685.
12 Aug.: Bouwen van 3 woningen te
Oudeschild; aangenomen voor 10487.50.
21 Sept.: Uitbreiding Gesticht voor
Weldadigheid; aangenomen v. 6153.
(de centrale verwarmingsinstallatie, waar
voor 3500 beschikbaar was gesteld, was
hierbij niet inbegrepen.)
Woningbouw.
De raad zegde steun toe aan vier aan
vragers voor plaatsjes volgens de bepa
lingen van de Landarbeiderswet, te weten
aan P. Kuiper Pz. Jr., G. Schraag Jbz.,
Jb. de Smit, allen te Oosterend en J. Ker
semaker te Den Burg.
Voor het bouwen van een eigen wo
ning te Oudeschild werd aan vier perso
nen een landbouwcrediet gegeven: A.
Schagen 3150: C. Krijnen 2600; K. Dog
ger 3050 en P. Vlas 3Ö60, terwijl aan
de Nutsbouwstichting op 7 Nov. een voor
schot werd verleend uit de gemeentekas,
van 16000 voor woningbouw te Oude
schild.
Raadsbesluiten.
Behalve vele belangrijke besluiten, die
onder verschillende rubrieken zijn ver
meld, besloot de Raad
31 Jan. tot aanleg van een gymnastiek-
