Wat kikker Karei en Tuimeltje beleefden.
J)
Indrukwekkende
natuurverschijnselen.
Is een Vrijdag
een ongeluksdag.
Schubert-vereering.
„De tram om naar huis te rijden!"
„Nou, jij bent ook nooit tevreden!
Wat mankeert er nou weer aan?"
(„Journal".)
door
Dr. H. WESTERMAN.
De hemellichamen verschillen ten
zeerste in grootte; wij zouden de zeer
kleipe splintertjes, die een onderdeel
(van een gram wegen en soms in den
dampkring van onze aarde als snel
verschietende „sterren" zichtbaar
Worden, ook hemellichamen kunnen
noemen, doch aan den anderen kant
'heeft men de grootste vaste sterren,
reusachtige zonnen, die als gloeiende
gasbollen door de wereldruimte snel
len. Daarbij vergeleken is onze zon een
dwerg, maar voor onze begrippen is
zij toch reusachtig. Als men een rij
aardbollen als kralen aan een ketting
reeg, zou men er 109 noodig hebben,
voordat de ketting zoo lang was als de
middellijn van de zon.
De zon is ongeveer 149 millioen km
van ons verwijderd; met zijn snelheid
van 300.000 km per seconde heeft het
licht ruim acht minuten noodig, om
dien weg af te leggen. De groote zon
nebol bestaat uit dezelfde chemische
elementen als de aarde, doch in ver
band met haar hooge temperatuur
kunnen deze elementen daar niet an
ders dan in gasvormigen toestand aan
wezig zijn. Nergens op aarde bestaat
een temperatuur, die ook maar bij be
nadering gelijk is aan die op de zon.
In het middelpunt van de zon bedraagt
de temperatuur misschien wel 40 mil
lioen graden; in de licht uitstralende
laag bedraagt zij nog ongeveer 6000
graden Celsius en zelfs in de allerbui-
tenste lagen, die aan de wereldruimte
grenzen, daalt zij niet onder de 5050
graden.
De massa van de zon is ongeveer
300.000 maal zoo groot als die der
aarde en iemand, die op aarde 100 kg
weegt, zou op de zon een gewicht van
2780 kg hebben mee te sleepen, zoo
groot is haar aantrekkingskracht. An
ders zou zij de planeten niet in vaste
banen om zich heen kunnen laten wen
telen. De gasbol der zon bestaat ech
ter niet alleen uit weegbare materie,
maar ook uit groote hoeveelheden
energie, die uit haar binnenste naar
buiten dringen en een reusachtigen
stralingsdruk veroorzaken. Hierdoor
wordt het licht als het ware in de we
reldruimte weggeslingerd en er wor
den zelfs stofdeeltjes door voortgedre
ven tot zelfs in den dampkring van
onze aarde en van de verst verwijderde
planeten.
De reusachtige krachten, die hier
ontketend worden, houden de opper
vlakte der zon in voortdurende beroe
ring. Zooals kokend water geen oogen-
blik in rust is, zoo vormen ook in de
buitenste lagen der zon de gloeiende
gassen een soort van lichtende wol
ken, die een aaneengesloten laag vor
men, de fotosfeer genaamd. Daarin
vormen zich als storingshaarden
machtige draaikolken, die zich aan ons
oog voordoen als lichtende fakkels en
donkere zonnevlekken. Op plaatsen,
waar de werking bijzonder hevig is,
verheffen zich boven de laag van
gloeiende waterstof, welke zich buiten
de fotosfeer bevindt en om haar rood
achtige glans de chromosfeer wordt
genoemd, groote gaswolken; als een
fontein schieten de gloeiende gassen
van een of meer chemische elemen
ten omhoog tot reusachtige hoogten.
Als bij een zonsverduistering de
zwarte maanschijf de lichtende foto
sfeer geheel bedekt, kan men deze
erupties (z.g. protuberansen) uit de
roodachtige chromosfeer goed zien.
Men heeft er wel gefotografeerd, die
een hoogte van 225.000 km hadden;
ter vergelijking deelen wij mede, dat
de aarde een middellijn heeft van
12.786 kan.
De allerbuitenste lagen van den zon
nebal hebben een zoo geringe dicht
heid, dat kometen er met groote snel
heid onbeschadigd doorheen kunnen
vliegen. Deze lagen kan men zien,
wanneer bij een totale zonsverduiste
ring de donkere maanschijf de lich
tende zonneschijf geheel bedekt. Op
dat oogenblik schijnt de donkere maan
plotseling omgeven door een zilverigen
stralenkrans, de z.g. corona.
Een Engelschman verwedde zijn
fortuin en zijn leven om de menschen
te toonen, dat Vrijdag geen ongeluks
dag is. Hij verloor evenwel beide. Men
vertelt van hem, dat hij de kiel van
een schip legde op een Vrijdag, het
deed afloopen op Vrijdag, het den
naam Vrijdag gaf, een een schipper
nam die Vrijdag heette, en schip en
equipage gingen beide verloren.
Niettegenstaande deze treurige uit
komst, zijn er toch bewijzen, dat Vrij
dag geen ongeluksdag is. In de ge
schiedenis van Engeland en andere
Europeesche staten komen voorbeel
den voor, dat Vrijdag integendeel de
gelukkigste dag der week is.
Op Vrijdag den 21sten Augustus van
het jaar 1492 zeilde Christoffel Colum-
bus op zijn eersten ontdekkingstocht
uit. Op Vrijdag den elfden October
ontdekte hij voor het eerst land. Op
Vrijdag den vierden Januari vertrok
hij weer naar Spanje, waar hij op een
Vrijdag veilig landde. Op Vrijdag den
elfden Juni 1494 ontdekte hij het vaste
land van Amerika.
Tot de groote mannen in de geschie
denis of op wetenschappelijk gebied,
die op Vrijdag geboren zijn, behooren:
George Washington, Gabriël Fahren-
heit, Maarten Luther, George Steplien-
son, Bismarck en anderen.
Koningin Victoria trouwde op Vrij
dag.
Op Vrijdag 17 Januari 1808 werd de
slavenhandel in de, Vereenigde Staten
afgeschaft.
„Wanneer kan ik u eens bezoeken om
die lieve tweeling van u te zfèn?"
„Nou, komt u dan om twee uur van
nacht, dan zijn ze 't levendigst!"
Zeg, vent, wat zou je graag op je
verjaardag hebben?
'n Trompet, pa.
Nee hoor, zoo'n lawaaierig in
strument krijg je niet.
Maar pa, ik beloof heusch dat ik
er alleen op zal blazen als u slaapt.
Wie de kunst verstaat woord te hou
den tegenover zich zeiven, behoeft niet
te leeren het jegens anderen te doen.
Het kan ver koeren!
Nog niet lang geleden word op een
handschriftenveiling in Duitse lil and
een brief aan Schubert verkocht voor
veertienhonderd vijftig mark. Met de
jaren is de roem van den jong ge
storven muziek poëet gegroeid, en toen
in 1928 in heel de wereld zijn honderd
sten sterfdag werd herdacht, werden
overal Schubert-herinneringen opge
haald, kocht ieder Schubert-boeken en
Schubert-niuziek.
Wel heeft de publieke opinie zich
gewijzigd! Toen de een en-dertigjarige
componist den laatste» adem uitge
blazen had bestond zijn nalatenschap
waarvan het gerecht zich meester
maakte uit drie overjassen en drie
jassen, tien pantalons, negen vesten,
een hoed, vijf paar schoenen, twee
paar laarzen, vier hemden, negen hals-
en zakdoeken, twee beddelakens, een
matras, een peluw en een deken, die
tezamen een waarde van amper vijf
tig gulden vertegenwoordigden. Boe
ken bezat hij niet; een paar oude bun
dels muziek, die op tien gulden ge
schat werden was al, wat de in meer
dan een opzicht onfortuinlijke toon
dichter naliet. En thansveertien
honderd vijftig mark voor een enkelen
brief! Weken van te voren uitver
kochte zalen voor een Schubert-con-
certterwijl de eenige uitvoering,
die Schiroert zelf eens gaf, in Maart
1828, weliswaar vele toehoorders
trok, en zelfs achthonderd gulden in
het laatje bracht, door de critici werd
doodgezwegen.
DRIEMAAL SCHERP DENKEN.
-*v
NO
MO J
Hier vinden jullie de oplossing van
de vorige week.
204. Kikker Karei moedigde de anderen aan om al
het hout wat maar te vinden was bijeen te brengen.
Het was een heel karwei voor de arme kikkers, maar
ze klaagden niet en droegen zooveel op hun rug als
maar mogelijk ,was. Tuimeltje zelf hielp zoo goed mo
gelijk mee en hij maakte soms van die gekke sprongen
om de kikkers aan het lachen te krijgen.
203. De kikkers riepen Tuimeltje luid „hoera" toe en
zeiden, dat ze allemaal hout zouden gaan sprokkelen.
Als je de ooievaar kunt krijgen, schreeuwden ze hem
toe, dan zullen wij je tot koning benoemen en met hun
allen gingen ze aan het werk om hout te vinden
u
Ji
205. Wat hadden ze een massa hout bij elkaar ge
bracht. Tuimeltje ging op een laddertje staan en sta
pelde het hout hoe langer hoe hooger op. De ooievaar
was gelukkig niet in het nest en kwam pas terug toen
het al donker begon te'worden. De kikkers en I uimei
tje hielden zioh stil en toen het nacht werd slopen ze
naar den brandstapel ,mut
433
206. Ze namen een brandende kaars en zetten die
onder den boutstapel. Deze begon te rooken en in en
kele minuten stond alles in brand. De ooievaar lag nog
altijd int zijn nest te slapen en toen hij wakker werd
van de rook en weg wilde vliegen raaktten zijn vleugels
in brand. Zoo gauw hij vloog hij naar een sloot en dook
onder water, maar toen hij er uit kwam, ontdekte hi1
tot zijn schrik, dat hij niet racer ken vfcegen, maar dat
was Biet attes.
