T 25-jarig jubileum Ambachtsschool. dvsr efli® grenzen. VAN DONDERDAG 8 SEPTEMBER 1932 TWEEDE EN LAATSTE BLAD. Stadsnieuws. Licht op voor alle voertuigen: Zomertijd. Donderdag 8 Sept20.01 uur Vrijdag 9 19.59 Onze vroegere stadgenoot, de heer D. P. van Suylekom, behaalde te Arnhem liet oalculatorsdiplonia in het grafisch be drijf. DANSINSTITUUT POLAK. Wij verwijzen naar een in dit nummer bijgevoegd prospectus van het Dansinsti tuut Polak, welk instituut wederom zijn lessen heeft aangevangen. Leerlingen kunnen zich dagelijks aanmelden. TWEEDE NATIONALE VERLOTING. Versohenen is de trekking^lijst voor deze verloting, waarvan de baten, zooals men weet-, bestemd zijn voor lectuur ver spreiding onder liet marinepersoneel. De 10 eerste prijzen zijn gevallen op de vol gende nummers: le prijs, woonhuis Langestraat, no. 24505; 2e prijs, salon- ameublement, no. 12520; 3e prijs, slaap kamer-ameublement, no. 16120; 4e prijs, Brennabor motorrijwiel, no. 19036:5e prijs, radiotoestel, no. 24351; 0e prijs, radio toestel, no. 24811; 7e prijs, Velo-wasch- machine, no. 5128; 8e prijs, Protos-stof- zuijger, no. 4278; 9e prijs, heerenrijwiel, no. 16410; 10e prijs, eiken theekast, no. 23867. Blijkens mededeeling van het comité is de opbrengst tengevolge van de overal heerscfeenèe crisis beneden de verwach ting gebleven, de loten verkoop was dubbel moeilijk. De trekking had plaats door notaris A. M. Engelman-u. EEN DAPPER VROUWTJE. Wü moeten nogmaals terugkomen op de t-|As per cano van Frau Muller, het moe dige Duitsohe vrouwtje, dat geheel alleen pp weg is naar Engeland en hier aan het Huisduiner strand landde. Inderdaad is zij Dinsdagmorgen weder vertrokken, maar gezien den stevig-en westenwind, hadden <fe bewoners van Huisduinen, die van dat ver-trek getuige waren, al dadelijk een zwaar hoofd in het slagen van haar pogin gen den hoek om te komen. En dit lukte dan ook niet; na een uur worstelen had FRau Müller het ongeluk op den steenen dam te sfootenwaardoor haar positie zeer gevaarlijk werd in deze sterke branding. Zij heeft haar pogingen dan ook moeten opgeven; door den gerant van het badhotel is haar onderdak verleend, en Woensdag middag, toen de wind noordelijker was ge- wordfên en dus de situatie gunstiger, is zij opnieuw gestart, ditmaal, naar wij wil' len hopen, voor goed. Reeds te zes uur kregen wij bericht uit GaWantspog, dat Frau Müller daar welis waar drijfnat, maar ovëragemj in goeden t^§tod was aangekomen. Zij had een riioeijiike landing. WITTE BIOSGOOP. De Witte Bioscoop heeft deze week een buitengewoon programma zpoals uit de ad vertentie in dit nummer blijkt. „Vadertje Langbeen" is een zeer geliefd onderwerp, ook als film en hoewel het hier reeds ver toond is, is het toch nimmer als geluids- fdsn hiér gedraaid. Janet Ga-ynor en War ner Ba-x-tor vertolken hier de hoofdrollen. Óver de film zelf behoeven wij niets te vertellen, indertijd, bij de „stomme" film, wgs de belangstelling groot en ongetwij- fe® zal dat ook nu het geval zijn. fn datzelfde programma is als tweede hoofdnummer opgenomen de bekende film „awê-i Hêrzen und ein Schlag" (twee har ten, m^ar één klop), met muziek van den leenden oggrette-eomponist «Tean Gilbert. liOQfdrdï^n hierin w;orden vertolkt >r Liljan Barvev, die de storpiachtige <m tempêramentvoie rol van Ria Bella lu-ygt ts vertolken en Wolf Albach-Retty, die haar beklagenswaardige echtgenoot moet uitbeelden. Langs welke wegen deze beiden elkander tenslotte weten te vinden en voortaan als „twee harten in één klop" door het leven gaan, vertelt deze aardige film den toeschouwer. GEMEENTERAAD. Wijziging salaris-verordening. B. en W. stellen voor, in verband met de ingebruikname vannieuw aangebouwde gedeelten van school no. 1 te Julianadorp, het salaris van de conciërge dier schooi te verhoogen van f 500.— op f 750.—. Hiervoor is wijziging noodig van de salaris-verordening 1920. De bedoeling is deze verhooging te doen ingaan met 1 September. Deposito-rekening Bank voor Ned. Gemeenten. B. en W. schrijven aan den Raad: De overtollige, voorloopig zonder be paalde bestemming zijnde, gelden, ver kregen nit de dd. 11 Maart 1932 aange gane geldleening, groot f 1.000.000.—, zijn in rekening-courant geplaatst bij de Bank voor Nederlandsche Gemeenten, waarvan de overeenkomst indertijd werd aangegaan voor een bepaald doel. Nu den laatsten tijd en wellicht ook in de toekomst de overtollige middelen dezer gemeente bij genoemde Bank zijn respec tievelijk zullen worden geplaatst, waar voor, in tegenstelling met andere Bank instellingen, van hoogerhand geen onder pand wordt vereischt, komt het ons ge- wenscht voor een nieuwe overeenkomst aan te gaan. Ten aanzien van den vorm dezer over eenkomst meenen wij, dat, aangezien de gemeente geen bankkapitaal zal opnemen, volstaan kan worden met een deposito overeenkomst. De voorwaarden eener zoodanige over eenkomst zijn in een concept-besluit nader Bel dan op CITROEN GARAGE omschreven, dat B. en W. voorstellen hiervoor te nemen. OPENBARE LEESZAAL EN BIBILOTHEEK. Gedurende de maand Augustus werd de leeszaal bezocht door 1534 personen, t. w. 1438 mannelijke en 96 vrouwelijke. Uitge leend werden 3801 boekdeelen waarvan 570 studiewerken, 1757 romans en 1474 jeugdboeken. Aangeschaft werden de navolgende werken: Asbleiph: Een mensch ontwaakt. Bert rand: August inus. den Doolaard: De wilden van Europa. Fabricius: Komedianten trokken voorbij. v. Genderen Stort: Staal als bouwmateriaal. v. d. Leeuw: Verspreid proza. I.ehmann—Bussbüldt: Revolutie voor den vrede, Maurois: De vicieuse cirkel. v. Meurs: Medezeggenschap. Riemens—Reurslap: Nieuwe zakelijkheid in opvoeding. Söderblom: De ware broederschap. de Stoppelaar: Op Friesland's wijde wa teren. v. Zeppelen: Mevrouw Marianne. Ten geschenke ontvangen: Persstemmen over Krishnamurti. Gidsen van: Boxtel, Geertruidenberg, Hil- legersberg, MeppeT, Naaldwijk, Ouden bosch, Ridderkerk, Rijssen, SIiedrecht, Voorne, West Zeeuwsoh-Vlaanderen, Zuilen, Valkenswaard, Voorburg. Jaarverslap 1931 van de Nutsspaarbank Den Heider. Verslap 6e Internat. Arbeidsconferentie, geh. te Genève, 1932. Beitsma: De verkeerschaos in Nederland1. Wij hebben al melding gemaakt van het zilveren jubileum onzer Ambachtsschool, dat Woensdag 7 September zou worden herdacht. En aangezien dit de courant is van den Ssten, verwacht de lezer daarin natuurlijk een uitvoerig verslag van deze plechtigheid. Nu is de groote moeilijkheid waarmee te beginnen. Bijna waren we tegen den zil veren lantaarnpaal aangeloopen, die voor den ingang staat van de school, en dat dit kon gebeuren kwam door het feit, dat we met den neus in de lucht liepen te zien naar de vlag, die was uitgestoken van den voorgevel. Daar heeft u dus al twee fees telijke feiten: de zilveren lantaarnpaal, die, zooals u natuurlijk wel uit gedichten weet, in de duisternis gouden stralen verspreidt en dus volop de edele metalen vertegen woordigt, en ten tweede de vlag. Verder moeten worden genoemd de bloeiende planten, die in de vestibule, onder en bo ven, waren opgesteld. Dan: de receptiezaal, vulgo teekenzaal. Daar was het.... ja, zwart kan men niet zeggenbont en fleurig vanwege de velé bloemstukken, aan de jubileerende vereeniginig aangeboden, en die steeds nog werden aangevuld: Eu die weldra gevuld werd met een menigte belangstellenden en genoodigden. Onder hen merkten wij op Burgemeester Driessen en de wethouders De Boer en Smits, Burgemeester Lovink van Anna Paulowna met wethouder Lub bert, de oud-directeur der school, de heer Kruys Voorberge, en verder gedelegeer den, bestuursleden, leeraren, directeuren van gemeentelijke diensten, enz. Napiens den SchouDbii-Nacht was overste Blote aanwezig. Openingsrede van den heer Dekker. De Voorzitter van het Bestuur, de heer F. Dekker, riep te half drie de aanwe zigen het welkom toe. Het Bestuur heeft lang nagedacht over de beste wijze om de zen dag te vieren, zoo zeide hij. Ónze geld middelen waren uiterst beperkt, zoodat wij daarvoor in geen geval groote sommen konden uittrekken. Wij laten het aan u over te beslissen of wij erin geslaagd zijn den dag waardig te herdenken. Spr. heet nu allereerst burgemeester Driessen, die met de beide wethouders de gemeente ver tegenwoordigt, welkom. Voor 25 jaar was hier ook het gemeentebestuur van Anna Paulowna tegenwoordig bii de oprichting der school; het doet ons daarom groot ge noegen thans hier wederom den burge meester en den wethouder van die ge meente te mogen begroeten. Ook mevrouw Jaring, de weduwe van den mede-oprich- ter, den heer Jaring (kort daarna overle den), heet spr. welkom, alsmede den heer Kruys Voorberge, de stuwkracht destijds in de oprichtingscommissie en de eerste directeur onzer school. Korten tijd latei- werd hij te Zutphen benoemd, waar hij thans nog werkzaam is. Wij stellen het op hoogen prijs, zegt spr„ dat de heer Kruys Voorberge de lange reis naar hier heeft willen maken. Op een dag als vandaag gaan onze ge dachten een eind naar 't verleden. Wat spr. herinneringen betreft, die gaan wel 50 .jaar terug. Toen zag het er hier op on derwijsgebied treurig uit; er was geen Hoogere Burgerschool, geen Zeevaart school, geen Handelsschool. Wel een soort ambachtsschool was er, Industrieschool genaamd. Spr. was daarvan leerling; er werd les gegeven in taai, rekenen, natuur kunde en vooral lijnteekenen. Maar uit sluitend theoretisch. De lessen weiden notabene in het Ziekenhuis gegeven. De praktijk moest worden geleerd bii de ver schillende bazen, die niet altijd de, meest geschikte personen waren voor zoo'n op- ieiüir'" Het is dus begrijpelijk, dat het idee voor een Ambachtsschool kon opkomen en spr. herinnert aan de oprichting, 25 jaar terug, van de Commissie. Een drietal heeren, de heeren A C. Roem, C. S. Jaring en J. Kruys Voorberge, kwamen daarvoor bij een; een Commissie werd benoemd, welke tot taak had een onderzoek naar de wen- sclielijkheid van een Ambachtsschool in te stellen. Leden van deze Commissie van Onderzoek waren de heeren Kruys Voor- berge, N. Koers en R. Kastelü'n, die in een vergadering in „Tivoli", na een gloedvolle rede van den inspecteur van het onderwijs, de vereeniging oprichtten. Daarmede was evenwel de school er nog niét, de eerste aanvraag om subsidie bij den Raad werd afgestemd, eerst een jaar later werd een bijdrage uit de gemeentekas verleend. Een woord van erkentelijkheid jegens den heer D. H. Grunwald is hier op zijn plaats, die met kracht en klem de wenschelijkheid eener subsidie betoogde. De gemeente ver hoorde deze smeekbede met f 2700 sub sidie, en toen volgde ook het Rijk met 5000, en de provincie met 2000. De ge meende verleende bovendien een hypo theek van 20.000 en het Rijk gaf nog 2000 voor meubilair Een woord van hulde moge hier worden gebracht aan de oprichters, waarvan de heer Kaste!ijn sinds tal van jaren een bestuursfunctie bekleedt. Spi. geeft nu een overzicht van hoe ont staan en den bouw der school. Deze feilen hebben wij reeds in ons vorig nummer vt-rmeld, zoodat wij kunnen volstaan met spr. vermelding, 'at door den gewjjzigden finantieelen opzet krachtens de Ny'ver- heidswet de finantieele basis hecht en sterk werd. De vele mutaties in bet Be stuur der school zijn vastgelegd op het tableau, dat in de bestuurskamer is opge hangen. Drie jubilarissen aau de school. Een drietal leeraren viert tegelijk met do school het 25-jarig jubileum. Dit zijn de heeren A. Smit, de tegenwoordige direc teur, van het jaar der oprichting af als leeraar werkzaam, en de leeraren Kersten en Korff. Hen spreekt de Voorzitter toe, roemt hun ijver en lust, waarmede ze al tijd hun werk hebben verricht, tot zegen van vele jonge menschen, en hoopt, dat ook voor hen deze dag aangename herin neringen moge achterlaten. De benarde tijden zijn ook nu oorzaak, dat het Bestuur niet dan met een zeer bescheiden stoffelijk blijk zijn waardeering kan uiten. Spr. overhandigt aan de drie heeren elk oen vulpenhouder als souvenir. Tenslotte wijst spr. er op, dat sedert de oprichting 840 leerlingen daar ziin opge leid, welke over 't algemeen hun weg heb ben gevonden in de maatschappij, som migen in zeer goede betrekkingen. In ver band met de komst van overste Stöve als vertegenwoordiger van den Schout-bij- Nacht wijst de heer Dekker- op de aange name relaties, die van den aanvang af met de marine hebben bestaan, de marine, die de school altijd welgezind was en die altijd haar volle medewerking en hulp heeft verleend. Bescheiden monument. Soberheid is betracht in het bescheiden monument, dat de Vereeniging als blij vende herinnering aan dezen dag meende te moeten stichten, door namelijk de be stuurskamer met eigen krachten te her bouwen. Getracht is daaraan een zoo voor naam mogelijk cachet te geven; op het oogenblik was het niet mogelijk ook reeds het meubilair daarmee in overeenstem ming te brengen. Hopen wij, dat betere tijden spoedig aanbreken. En die zullen komenhoe hoog ook de golven op de fel- bewogen zee mogen gaan, wij weten, dat er een tijd komt, waarop ook de meest on rustige zee weder tot kalmte zal komen. Zoo zal voor onze sc-hool ook weer een betere tijd aanbreken. Telegrammen en gelukwenschen. Voorgelezen worden telegrammen en schriftelijke gelukwenschen, die heden middag binnengekomen zijn. Telegram men van de heeren: oud-burgemeester Houwing, Van Meurs, Ver. v. Directies, Ned. Bond van leeraren en leeraressen Nijverheidsonderwijs, familie Korff, Zeist, mevrouw De BoerJongkees namens de Vakschool voor Meisjes; schriftelijke feli citaties van de burgemeesters van Texel, Wieringen en Wieringerwaard, den Com mandant Vliegkamp de Kooij, den Inspec teur-Generaal en den Inspecteur van het Nijverheidsonderwijs, Bond van Vereeni- gingen tot het geven van Nijverheidson derwijs, den heer Wijdenes Spaans, ir. Van Couwelaar, den heer W. J. Mantz, Heldér- sche Uitgevers Maatschappij, den heer T. C. Ran, mevrouw Van VlietWickel, den heer Nico Vinken, en den heer A. J. Wit- senhui-g. En bloemen. Bloemen van Gemeentebestuur Den Hel der, Nederl. Onderwijzers Genootschap, Commissie van Oud-leerlingen, Nederland sche Aannemersbond, de oud-leerlingen P. Kraan en C. Frederiks, boekhandel H. de Wit, H. Mouwes, Amsterdam, familie Koomen, Maatschappij v. Nijverheid, Zee vaartschool, Drukkerij N.V. v/h C. de Boer Jr„ Gemeentebestuur Anna Pau lowna, Firma Govers. De sprekers. Na de rede van den Voorzitter kwamen de verschillende sprekers aan het woord, die de jubileerende Vereeniging hun ge lukwenschen over wilden brengen. De rij werd geopend door Burgemeester Driessen, namens 't gemeentebestuur. Als oud-bestuurslid heeft spr. van nabij de werkzaamheden van het Bestuur der school gade kunnen slaan en gaarne wil spr. daarom een hartelijk woord van waar deering voor dien arbeid hier uitspreken. 'Burgemeester Lovink van Anna Paulowna is no. 2. Hij herinnert eraan, dat voor 25 jaar, bii de oprichting der school, het gemeentebestuur van Anna Paulowna daarbij tegenwoordig was. Thans komt hetzelfde gemeentebestuur wederom ter receptie, maar ditmaal niet om te beraadslagen of de nieuwe onderne ming al dan niet zal slagen: wij weten het nu, dat zii in deze vijfentwintig jaar zege nend werk heeft verricht. Namens de ge meente Ar.na Paulowna brengt spr. de ge lukwenschen over. Wü weten, dat de school een goeden roep heeft en zijn u dankbaar, dat tientallen van jonge men schen uit de buitengemeenten in die vijf entwintig jaar ziin gevormd en opgeleid. Voor de vriendelijke woorden tot het ge meentebestuur gericht, is spr. dankbaar en bii hoopt, dat het schoolbestuur nog lange jaren zijn werk zal mogen voortzetten. I)e wethouder van onderwijs aan 't woord. Wethouder De Boer wijst er in een uitvoerige rede op, dat deze Ambachts school opgericht is vóór de totstandkoming der nieuwe Niiverheidswet, en nog valt onder de periode, dat in ons vaderland geen afzonderlijke wet bestond, die spe ciaal dit onderwijs regelde. In Oct. 1919 is de Ny'verheidsonderwüswet tot stand ge komen, waaronder de school valt. In art. 1 dezer wet wordt het doel van het Nijver heidsonderwijs omschreven. Daarbij staat het amljacht bovenaan, eerst daarna komen nijverheid, scheepvaart, huisboudonder- wiis, enz. De opleiding tot het ambacht heeft de wetgever dus bovenaan geplaatst. Spr. zet verder uiteen, hoezeer de arbeid in onze samenleving de laatste 30 jaren groote wijzigingen heeft ondergaan; te genwoordig is rationalisatie van den arbeid een der eerste eischen. Maar wijzigt zich dan al het ambacht, het blijft bestaan en de taak van de scholen wordt ver nieuwd en verzwaard. Onafgebroken voe ling met de praktijk is dan ook onafwijs- bare pbcht. Terecht spreekt de Commissie- Westerveld van de noodzakelijkheid eener innige samenwerking tusschen school en praktijk. Gelukkig is die samenwerking hier aanwezig, zooals blijkt uit het innig contact onzer school met 's Rijkswerf. Spr. betoogt verder hoezeer het noodig is tevens ten aanzien van het ambachts- onderwiis contact te zoeken met het bui tenland, teneinde de daar gevolgde werk methoden te leeren kennen. Ook op het gebied van verlenging van den leerplicht heerscht hier te lande een achterstand in vergelijking met hetbuiten- land. Duitschland, Oostenry'k, Frankrijk, Amerika, Zwitserland hebben den leer plicht ingevoerd voor het vervolgonder wijs hier te lande bestaat slechts het verlangen, maar is overigens niets in deze richting gedaan. De secretaris van het N.V.V. gaf in 1931 als de wensch van zijn bond te kennen leerplicht voor het vakonderwijs tot het 18e jaar en de R.K. jeugdbeweging bepleit leerplicht tot het 16e jaar, waarvan de laatste drie jaar verplicht vakonderwys. Aan onze Am bachtsschool de plicht te woekeren met tyd en gaven, om alles te geven wat zij geven kan. Ik hoop, zegt spr., dat gij allen wilt mede optrekken met ons. Het Bestuur heeft van de school gemaakt wat er onder de tegenwoordige omstandig heden van te maken was. Zeer stemt het tot tevredenheid, dat bij een bezoek, dat spr. met het bestuur der school bracht aan den inspecteur van het N.O. in den Haag, deze er zyn voldoening over uit sprak, dat reeds thans rekening is ge houden met de nieuwe klasse-samen stelling. Hulde brengt spr. aan den voor zitter voor de wyze waarop het bestuur de slechte rijden heeft weten door te worstelen. Gelukwenschen van de marine. Een theeservies. Overste Stöve brengt zijn gelukwen schen namens den schout bij nacht, die zelf wegens een kleine ongesteldheid verhinderd was aanwezig te zün. Zooals de voorzitter reeds releveerde, was het contact tusschen school en marine altijd goed, en persoonlek heeft spr. de pret tigste ervaringen over de kwaliteit van het werk, dat de leerlingen der ambachts school presteeren. Mevrouw Dekker Klik spreekt namens de Vereeniging van Huisvrouwen. Veel leden van deze vereeniging hebben kinderen op de Ambachtsschool en volgen uit den aard der zaak met belangstelling den gang van zaken. Nu zijn de vrouwen er altijd op uit een prettige sfeer te scheppen en waar zü óp vergaderingen van enkel mannen niet persoonlijk tegen woordig kunnen zijn om voor die gezellig heid te zorgen, daar heeft de afdeeling gemeend een theeservies te moeten geven omdat een lekker kopje thee de discussies en besluiten van de vergaderingen slechts ton goede kan beinvloeden. Persoonlijke toespraken. Namens den Bond van leeraren spreekt de heer Pinkhof. Spr. wenscht de bizonder goede verstandhouding, die tusschen bestuur en leeraren bestaat, te releveeren. Het eigenaardig feit doet zich voor, dat we hier te doen hebben met een groep personen, die arbeid verrichten voor het rijk en dus voor de gemeenschap, zonder daarvoor een cent vergoeding te krijgen, en die dit werk nochtans even goed doen als ambtenaren. Dat mag hier wel eens worden gereleveerd, meent spr. NEDERLANDSCHE JAARBEURS. Verleden jaar hebben wij hier een de monstratie gehad met de auto van de Nederlandsche Jaarbeurs, diie propaganda maken kwam voor het bezoek aan die jaarlyksche instelling. Thans is deze auto wederom in onze stad met hetzelfde doel. Dinsdagavond gaf zü voor hotel „Bellevue" een filmvoorstelling en een concert ten aansohouwe en aanhoore van een groote schare belangstellenden. De Jaarbeurs wordt dit jaar gehouden van 6 tot en met 15 Sept. te Utrecht. thans voor de 27e maal. Vele Heldersche zakenmensclien willen de gelegenheid aangrijpen om ken nis te maken met allerlei nieuwe artikelen, die ondanks dezen crisistijd verschijnen. Ook nu verieenen de Nederlandsche Spoor wegen wederom reductie op de gewone plaatskaarten. Afbeelding van de auto der Ned. Jaar beurs, die bier propaganda maakt voor het bezoek. Zooals men ziet, heeft deze auto etalage-ruimten voor allerlei reclame-druk werk. Ook toegangskaarten worden ver kocht. De auto is voorts voorzien van film en luidspreker-installatie. 141. («Hot.) Mot sta#e Malmédy behoorde vóór den »or1f)g tot ÓuilM&and. ondanks zijn zffi$8r ï^rajisofien naam. Ook Eupen, noor- del ijker gelegen, was Duitsch; beidte ste den ztfö na liet vredesverdrag van Ver- sailles, zooals men zal weten, aan België toegewezen, tegelijk met het als onzijdig gebied bëüend staande Moresnet vlak bij onze grenzen. A'ls je een erfenis te verdoelen hebt, kun je de beste vrienden zijn onder elkaar, wie het meeste haar op de tanden heeft, kómt er het beste af. Toen in November lyl§ het Duitsohe front in elkaar was ge zakt en de oorlog dus praktisch verloren, kwamen de geallieerde mogendheden en dicteerden aan Duitschland de voorwaar den. Dat Frankrijk Elzas-Lotharingen, dat het van rechtswege toekwam, terugkreeg, was iets dat vanzelf sprak; discussie hier omtrent was niet eens noodig. De Elzas was, ondanks de jarenlange pruisificatie, Fransch gebleven in hart en nieren. Ver der was daar Polen, dat zün zelfstandig heid terug wildé hebben en het nog eens weer als zelfstandige staat wilde probee- ren. Dus moest Duitschland zijn Poolsehe provincie afstaan. Italië zou zijn deei van het vroegere Oostenrijk nemen en kreeg Zuid-Ti rol, een volkomen Duifsche, anti-Italiaansche landstreek, waar Musso- llni weldra een italianisatiepoliriek toe paste, die voor hen, die haar van nabii konden waarnemen, allerdroevigst was om te zien. Engeland nikte diverse Duitsohe koloniën in, evenals Japan en Amerika. Grappig was de kwestie van den I'ool- corridor. De prachtige Oostzeeha- ven Dsnaig gundeu de geallieerde mogend heden niet aan den nieuwen Poolsehen staat. Niettemin maakte Polen aanspraak op een haven aan de Oostzee. Hieruit is de Poolsehe corridor geschapen, een in ham, waardoor Danzig en omgeving tot- een vrije stad is gepromoveerd, Polen een doorgang heeft gekregen naar zee en het afgeknipte Oost-Pruisen tenslotte met een kwastje lijm weer aan het groote vaderland werd vastgeplakt. Ja, men komt in de po litiek voor rare toestanden! Maar het kleine België begon te mop peren. „Wat krijg ik nu?" zoo zei het. „Ik heb voor jelui de kastanjes uit liet vuur gehaald: ik heb aan de Duitsche grenzen den eersten stoot opgevangen, en als mijn forten van Luik de Duitsohe legers niet zoolang hadden vastgehouden, dan weet ik nog niet wat er gebeurd zou zün. En in ieder geval: verder dan de Yser zijn dg Duitschers niet kunnen komen. Ze hebben verschillende van mijn steden in brand1 geschoten; Dinant bijvoorbeeld moet ik hoelemaal weer opbouwen en wie vergoedt mij dat? Honderden vreedzame burgers ziin door de Duitsohers neergeschoten, al leen omdat ze weigerden liane- en span diensten voor de Duitsche armée te ver richtenEn nou zijn jelui aan 't ver deelen, wat blijft er voor mii over?". Toen zei de goedhartige John Buil: „Die kleine heeft gelijk, hü moet óók wat heb ben! Wat zou je graag wensclien, mejon- gen?" En België antwoordde: „Geef mii Eupen en Malmédy maar!" „Qu'est-ce-que c'est que ca?" riep Frankrijk uit; „wat moet-ie daar mee?" België zette uiteen, hoe deze beide steden, onmiddellijk bii de Belgische grens liggend, eigen Hik", hoe wel staatkundig aan Duitschland belioo- rend, Waalsch zijn wat de bevolking be treft. Bii den vrede van Parijs in 1814 werd de stad Eupen aan Duitschland toe gewezen en ook te Malmédy is de bevol king voor het meerendeel Waaisch. Zoo kreeg België zün Eupen en. Mal médy en omdat men nu toch den boedel aan het redderen was, werd ook meteen maar een beslissing genomen ten aanzien van het aan niemand beboerende Moresnet vlak bii onze grens. Ook dat werd, aan Bel gië toegewezen, en dat was logisch, omdat de bewoners daar meerendeels Belgen wa ren. Het was daar altijd een grappige ge schiedenis; Pruisen en België bestuurden het stukje grond, dat ruim een eeuw gele den bij de grensregeling was overgescho ten, en de bewoners konden bijvoorbeeld zoowel Duitsche als Belgische postzegels gebruiken en bii rechtzaken gebruikma- ko. van Duiisohe zoowel als Belgische rechtbanken. En wie het geluk had in het landje zelf geboren te zijn, behoefde in 't geh-el geen krijgsdienst te verrichten. Wel riep Duitschland er zijn eigen mili ciens, België de zijne, voor den krijgs dienst op. Die toestand >s nu veranderd en Moresnet is geheel Belgisch geworden Het is natuurlijk interessant om eens te weten hoe zoo'n bevolking zich onder het nieuwe staatkundig bewind gevoelt, en omdat wii in de buurt waren, besloten we eens een bezoek te brengen aan Malmédy. Te interessanter was deze onderneming, omdat ons gezegd was, dat beide steden in uiterlijk nog geheel Duitsch waren ge bleven. De onderneming was evenwel gemakke lijker gezegd dan gedaan. Niet, dat Mal médy moeilijk bereikbaar is, maar in ons eerste feuilleton zeiden we al, dat het zeer dichte spoorwegnet van België het noodig maakte vele minder belangrijke plaatsen door zijlijnen te verbinden, zoodat men ze vaak slechts langs vrij groote omwegen bereiken kan. Wie de beschikking heeft over een auto, trekt zich daar niets van aan natuurlijk. Het ergste bii zoo'n treinreis is het tijdverlies. Zonder hier nu verder over uit te weiden onze reis voerde van Spa per autobus naar Malmédy, een tocht van eenige uren, langs vaak zeer schilderachtige we gen, bereikten wij het nieuw-Belgische gedeelte. Plotseling ziet gij langs den weg een ouden, afged-ankten grenspaal van Duitsch model, dien de nieuwe bezitters daar hebben laten staan. Malmédy is een stil, vriendelijk stadje, waarvan de naam bordjes der straten in twee talen den naam vermelden. Hier evenwel Duitsch instede van Vlaamsch, en dat ook overigens nog een geheel Duitsch karakter draagt. Dat Duitsche karakter demonstreert zich o.a. in de architectuur van enkele woningen, in het knusse, gezellige, vriendelijke plein bij de kerk, welker toren voorzien is van een fraai carillon. Eupen. dat wii tot onzen spijt niet gezien hebben, heeft nog veel meer het Duitsche karakter bewaard; deze stad is evenwel ook veel grooter dan Malmédy. Een eigenaardige gewaarwording moet, dunkt ons, die verandering van nationali teit geven. Zeker, theoretisch gesproken is hy er het best aan toe, die zich aan past aan elk staatkundig verband, voor wien de heele wereld één groot vader land is, waarin hij zich wereldburger vóelt. Maar zouden er in de praktyk velen van zulke menschen zyn? Die vraag komt onwillekeurig in je op als je zoo door een dergely'ke stad wandelt. In myn eerste feuilleton heb ik al geconstateerd het verschil in landaard tusschen Belg en Nederlander. En natuurlyk is er dat tusschen Belg en Duitscher ook. Het Duitsche familieleven heeft, naast groote verschillen, toch ook veel verwantschap met het onze. Evenals wy kent ook de Duitscher huiselykheid, familieleven. De Belg is meer Fransch en zoekt de huise lijkheid buitenshuis. Wy waren op zoek naar sigaren, een artikel, dat in België slechts in zeer on- volmaakten staat te vinden is. En wjj kwamen terecht by een bleeke winkelier ster, die, o goden! Hollandsche sigaren verkocht. Uit haar spreken meenden wy te mogen opmaken, dat ze geen Waalsche was, en op onze vraag of zy Belgische was, kwam met trots het antwoord in het Duitsch: „Ik ben een Duitsche". „En hoe voelt gy u onder de Belgen?" was onze volgende vraag. Het antwoord was minder tragisch dan hetgeen wy eenige jaren terug verna men (voor zoover ze durfden te spreken) uit den mond van Mussolini's reeds eer der genoemde nieuw-Italiaansche onder danen. Het antwoord luidde namelijk: „Wü doen wat we willen! België legt ons niets in den weg. Ik ben Duitsche en dat blyf ik natuurlük!" „Dat is nu wel heel aardig", antwoord de de bezoeker, „maar gy moet straks uw kinderen naar school zenden, een Bel gische school, waar ze Belgische levens opvattingen leeren en Belgische inzich ten." „Mag sein, dat zal inderdaad gebeuren. Maar uit school komen ze thuis, bü Duit sche ouders, waar ze Duitsch blüven sproken en geheel als Duitschers worden opgevoed. En dat kan men ons nimmer ontnemen. Overigens is hier het meeren deel Waalsch, de taal Fransch. En on der de tegenwoordige omstandigheden zouden we het in Duitschland veel slech ter hebben dan we het nu hebben. Maar er zyn hier optimisten, die nog eens hopen op een hereeniging met Duitsch land!" In dien geest spraken ook andere inwoners. Ach ja, die oude Romein had gelyk toen hij de versregels maakte: „Waar het goed is, daar is myn vaderland!" Wat later door een grappemaker omgedraaid is in „Waar myn vaderland is daar is het goed!" Ondanks een politiek, die maakt, dat tweederde van de bevolking den ge- heelen dag kankert en sputtert op do maatregelen, die van regeeringswege worden genomen. „Weet u, hoe het karakter is van ons Belgen?" vroeg een Brusselaar. „Wy zyn vóór alles vryheidslievend, wy kunnen niet in een gareel loopen!" „Tout comrae chez nous!" was myn anL woord. „Jawel, maar gy' Hollanders, zyt meet gedisciplineerd dan wü. Gy sputtert en moppert wel, maar intusschen volgt gy, al mopperend, de u gegeven bevelen op. Wij doen dat niet!" „Het is mij opgevallen," was ons ant woord, „dat men in Brussel byvoorbeeld niet weet van rechtshouden. In de drukke straten als Rue Royale en dergelyke krioelt alles dooreen! Dat maakt het ver keer erg lastig!" „Precies. Maar indien men ons zou ge lasten voortaan rechts te houdenzou den wij integendeel juist als stoute kin deren links houden. Die karaktereigen schap hebben de Duitschers tot hun schade ondervonden tydens de bezetting. Bewaar ons, wat hebben wij het hen las tig gemaakt! Bevelen, die zü aan de be volking gaven, werden precies andersom uitgevoerd, er was absoluut geen land met ons te bezeilen." En zoo zal het dan ook met Eupen en Malmédy wel losloopen: in het Belgisch staatsverband zal men zich aanpassen en desondanks de Duitsche karaktereigen schappen behouden. schappeB behouden. B.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1932 | | pagina 5