T
Stadsnieuws.
TAXI
VAN DONDERDAG 22 SEPTEMBER 1932
TWEEDE EN LAATSTE BLAD.
Zij, die zich van
heden af, voor min
stens drie maanden op dit
blad abonneeren, ontvangen
de tot 1 OCTOBER verschijnen
de nummers
GRATIS.
Velourshoeden
Het Scheepvaartmuseum.
adm. held. crt.
Licht op
voor alle voertuigen:
Zomertijd.
Donderdag 22 Sept19.29 uur
Vrijdag 23 19.26
Onze vroegere plaatsgenoote, mej.
A. Smit, slaagde te Makassar voor het
diploma A, boekhouden en handelsreke-
nen.
AFSCHEID VAN DEN HEER
J. W. VAN AKEN.
Amanuensis aan het Kon. Instituut
Dinsdagmorgen kwart voor 10 had in de
receptiezaal van het Koninklijk Instituut
een intieme plechtigheid plaats, die wij
evenwel, met de van ons bekende onbe
scheidenheid, door dezen wereldkundig
wenschen te maken. Door commandant,
officieren en leeraren van het Instituut
werd namelijk, naar aanleiding van het
feit, dat de amanuensis, de heer J. W. van
Aken, den pensioengerechtigden leeftijd
heeft bereikt, van dien ambtenaar, die ge
durende een lange reeks van jaren zijn
functie met liefde en opgewektheid heeft
vervuld', afscheid genomen. Daartoe had
den zich op dat uur in de receptiezaal ver-
eenigd de commandant, de officieren en
leeraren om den vertrekkenden beambte
voor het laatst de hand te drukken.
De eerste commandant, kolonel Heeris,
wees er in een buitengewoon hartelijke
toespraak op hoe door dit heengaan het
missen, die met het Instituut als het ware
samengegroeid was. Ik heb, zegt spr., het
Instituut nooit gekend zonder Van Aken.
Hij kwam hier in 1888 met den zonderlin
gen titel van „opzichter van de •model
kamer", een titel, die in 1897 veran
derde in sergeant-amanuensis. Hij was de
schrik voor de adelborsten van het oudste
jaar, want zijn uniform was voor ons een
onoplosbaar probleem. Moeizaam hadden
we ons heengeworsteld door de reeks van
chevrons, sterren en andere onderschei
dingsteekenen, en dan stonden we voor de
puzzle: wat was nu de uniform van Van
Aken? Of zijn onderscheidingsteeken twee
gekruiste moleculen waren, daar konden
we maar niet achter komen.
Hij is een der laatsten van de oude
garde, die heengaat, en evenals iedereen,
zijn ook in zijn leven naast aangename,
ook de onaangename perioden geweest.
Maar bij het balans opmaken zal er, daar
ben ik van overtuigd, een groot plus aan
wezig zijn, en dat plus is ontstaan uit de
groote waardeering van ons allen voor de
wijze waaz-op Van Aken zijn werk heeft
verricht, voor zijn grooten ijver en groote
plichtsbetrachting.
Van Aken gaat thans naar Gouda; hü
heeft 44 jaar laboratoriumluohtjes gero
ken, hii wil nu wel eens de lucht van Goud-
sche kaas inademen. Dat de oude dlag gaat
komen, realiseert men zich nog niet aan
stonds; wii wenschen hem van harte het
beste en hopen, dat het hem goedgaat in
zijn gezin en dat hij nog vele jaren zal
mogen genieten van zijn pensioen, dat hij
zoo dubbel en dwars verdiend heeft.
Namens oommandlant, officieren en
leeraren overhandigt spr. den heer Van
Aken een eikenhouten boekenkastje.
i Alsnu wordt het woord gevoerd door
den heer ir. Slingervoet Ramonöt, die als
scheikunde-leeraar in de allereerste plaats
j met den heer Van Aken in dageliiksche
aanraking kwam. Spr. heeft bü het 40-
jarig jubileum ook het woord gevoerd, en
thans moet hü afscheid nemen met een
droevig hart. Want spr. is hier 20 jaar en
in die 20 jaar is Van Aken letterlijk alles
voor hem geweest. Hii was de kurk, waar
op ik dreef, hii vertegenwoordigde het ge
heugen. Maar een kurk is een levenloos
ding en Van Aken was meer dan dat: hij
was tevens een kameraad. Ik denk hierbij,
zegt spr., aan een ander docent, omtrent
wien een levensbeschrijving is versche
nen, namelijk de scheikundige Faraday.
Deze spreekt daarin zoo treffend over zijn
amanuensis en sohetst hoe hij aan hem
gewend was, welk een waar kameraad
deze voor hem was geweest. Welnu, dat
was Van Aken ook. En wat ik altijd nog
het meest in hem bewonderde en waar
deerde. was zijn benijdenswaardig gevoel
voor humor. Die humor hielp hem over
veel narigheden heen, en die humor was
oorzaak, dat hii het laboratorium opvroo-
liikte met een goeden mop en zelf ook
zoo'n mop wist t° waardeeren.
„Van Aken", zegt spr., „met jou gaat
een stuk van mijn sfeer west. Ik zal je heel
erg missen. Vierenveertig jaar ben je hier
geweest en ie hebt vele adelborsten opge
leid. die thans al lang admiraals in ruste
zijn. Niemand onder de zee-officieren, die
je niet kent, die niet weet dat je onmisbaar
waart. Wij hopen dat 't je gegeven moge
zijn in de nog restee rende jaren de ont
wikkeling, die je je als autodidact hebt
verworven en waarvoor ik altijd zoo'n
groot respect heb gehad, te mogen voort
zetten en uitbreiden. En dat het geschenk,
dat we je hebben gegeven, gevuld moge
worden met hoeken naar je smaak. En
misschien, wie weet, als we Van Aken
over een paar jaar weer eens spreken, of
hü niet zegt: ik wou, dat ik maar weer op
het Instituut terug was".
Tenslotte sprak overste Boldingh, als
oudste der leeraren, een kort woord. Uit
den aard dier zaak heeft spr. niet zooveel
aanraking met den heer Van Aken gehad;
hij herinnert aan diens werkzaamheden in
de bibliotheek, enz., die altijd met groote
toewijding zijn verricht, en ook de heer
Boldingh herdenkt dankbaar den humor,
die Van Aken kenmerkte.
Ontroering belette den heer Van Aken
op deze toespraken, die zich vooral ken
merkten door hun buitengewoon hartelii-
ken toon, te antwoorden, zoodat hiermede
de plechtigheid geëindigd was.
Het boekenkastje draagt de inscriptie:
„18881932. Aan 'J. W. van Aken, ama
nuensis aan het Kon. Inst. v. d. Marine
als herinnering aangeboden door Com
mandant, Officieren en Leeraren".
Bü de onderofficieren.
Woensdagmorgen ten 10.30 u. werd op
de onderofficiers-wachtkamer bü monde
van den heer Plasmeiier namens onder
officieren en collega's, allen aanwezig, met
'hartelijke woorden afscheid genomen van
den heer Van Aken.
Door welwillende medewerking der auto
riteiten was het mogelijk, dat alle onder
officieren hierbij tegenwoordig konden
ziin.
In zijn toespraak memoreerde spreker
den prettigen omgang van den heer Van
Aken met alle onderofficieren en collega's
en haalde nog eenige staaltjes op van den
altijd zeer gewaardeerdlen humor, waarvan
de heer Van Aken een onuitputtelifken
voorraad scheen te bezitten en waarvan
hij anderen zeer vaak liet medegenieten.
Spreker heeft zelf een kwarteeuw met hem
samengewerkt en steeds in de beste har
monie. Spontaan hebben allen dan ook
medegewerkt om den heer Van Aken bü
zijn vertrek een aandenken aan te bieden
in den vorm van een wandelstok, welke
hem hierbij wordt overhandigd, met een
oorkonde, waarop de wensch: „dat hü
dezen metgezel nog vele jaren zal mogen
meedragen bü zijn welverdiende rust".
De stok is voorzien van een zilveren
J knop, waarop gegraveerde „Ter herinne
ring aan Collega's en Onderofficieren
K. I. v. dl Marine. 21932".
De heer Van Aken dankte zeer geroerd
voor dit bewijs van kameraadschap.
Ook de Senaat der Adelborsten heeft in
de receptiezaal om tien uur den heer Van
Aken toegesproken en hem een blijk van
waardeering aangeboden.
Bel dan op
CITROEN GARAGE
AU BON MARCHE
vanaf
f 5.25
CONCERT
HARMONIEKAPEL „WIWUBST".
Hedenavond.
V an 8.30 uur tot 10 uur geeft de Har
moniekapel „Winnubst", onder leiding
van den directeur den heer H. B. Schen
kels, het laatste concert van dit seizoen
in het Julianapark.
Programma:
J. Le Retour d'Ath. Marsch L. Langlois
2. Tibère, Ouverture Dramatique Delmas Popy
3. Wiener Bürger Walzer C. M. Ziehrei
*t. a. Ungarische Tanze No. 5 l T u u u
b. id. No. 6 j0h" Brahms
5. Concert Variationen pour
Trombone A.Friedemann
Solist de heer C. E. Koopman.
6. Suite Ballet Fr. Popy
1. Entrée-Mazurka.
2. Pizzicati.
3. Valse-Lente.
4.Largo.
5. Galop.
7. Groot Amsterdam H. Lureman
VEREEN. VAN HUISVROUWEN.
Een uitstapje naar Den Haag.
Dinsdag j.1. maakten een veertigtal
dames van de Ned. Vereen, van Huis
vrouwen 'n uitstapje naar Den Haag. Het
e?.rs'e „^oe^ was lunchroom „Lensvelt
Nicola", vanwaar men een schitterend ge-
zicht op den stoet van de Koningin had
j ter gelegenheid van de opening der
Staten-Generaal. Daarna werd 't Vredes
paleis bezichtigd wat wel de moeite waard
was en na afloop maakten wjj per auto-
j car een toch door Den Haag, Wassenaar
en Scheveningen, waarna allen zeer vol
daan 's avonds om half elf in Den Helder
terugkeerden.
CIRCUS VAN BEVER.
Een posthume recensie.
Inderdaad, een posthume recensie. Want
als dit verslag onder uw oogen koint,
heeft het circus in de Javastraat zyn
voorstellingen alweer gestaakt en is het,
ergens in Medemblik, aan het opbouwen.
Want zoo is het leven: een reizen en
trekken, een eeuwigdurende verandering,
eer. perpetuum mobile.
Dat wy er nochtans over sohryven,
komt zoo: U weet natuurlyk niet wie
Keesie is? 't Doet er ook niet toe, maar
Keesie was met glanzende oogjes en ver
rukten kinderblik by me komen binnen-
loopen met de boodschap, dat er een
circus was. En verder had het bestuur
van de Speeltuin-vereeniging gemaakt,
dat er nog eer, dag by aangeknoopt werd,
ter wille van de kinderennou, en
tegen zooveel, kinderverrukking kan een
krantenman, die nu eenmaal de spreek
trompet is van al wat daar leeft onder
de menschen, niet op. En dus krijgt u
het posthume verhaal van het circus van
Bever.
O, 't viel geweldig mee, 't viel reus
achtig mee. Heel veel reclame was er
niet voor gemaakt, 't circus zelf is niet
groot, maar wat er gegeven wordt, mag
gezien worden, 't Begint met keurige
paardrijkunsttwee Russische meisjes,
beschaafd en smaakvol gekleed en dan
komen al heel gauw de twee clowns. Nu
heb je in het genre clown groote verschei-
de n heid, maar vaak kenmerkt het zich
door afwezigheid van geest en gebrek aan
fantasie. Voor een clown, die het grooten-
deels van zyn oogenblikkelyke invallen
moet hebben, zyn dat fnuikende eigen
schappen.
Bij den clowns die wy in het circus
van Bever zagen, ontbreekt het niet aan
deze twee eigenschappen. Het gevolg is,
dat zy den ganschen avond het publiek
prettig bezig weten te houden; tusschen
de rynummers vormen zy een aangename
afwisseling. Het trucje met de kaars bij
voorbeeld was zeer aardig en ook de scène
met de acrobate. Maar het kostelykst was
er na de pauze, de groote scène met de
brandkast.
Zeer mooie staaltjes waren er van dres
suur, en prachtig zyn de paardjes die hier
bereden worden, vooral die van madame
van Bever. Met trots wyst de eigenaar er
op: »Zyn zy niet mooi, meneer?*
Inderdaad, dat zyn ze.
»'t Zal nog niet meevallen zoo'n bedrijf
in dezen tyd gaande te houden*, merkt
de verslaggever op. »Want paarden ver-
eischen zeer veel zorg en hebben met
malaise niet te maken..
»Neen, maar de gemeentebesturen hou
den ten opzichte van de staangelden en
belastingen óók geen rekening met de
slechte rijden*. En wy krijgen een ver
haal, wa ruit blijkt, dat ook de gemeente
Den Helder hieruit geld weet te slaan.
Ter wille van de kindertjes van den
Speeltuin heeft de eigenaar zijn verblyf
een dag verlengd, maar hy rekent ons
voor, dat hij byna voor niets werken moet
dezen laatsten avond.
We zien de halfvolle zaal rond en
moeten de waarheid der cyfers beamen.
„Toch hebben we geen klagen over den
Helder'', voegt madamei er by, „het be
zoek was hier alleszins bevredigend".
Ja, de Helderschen houden nog wel
van een circus-vertooning, dat blykt altyd
weer.
Behalve de afwisselende rynummers
kregen we trapèze-werk, dat wij desrijds
bij Sarrasani niet beter zagen. Heelemaal
niet op sensatie of griezelen berekend,
interessant en boeiend. Ook het nummer
met de fietsen was dat. Miss Mary is een
vlotte koorddanseres en Harry en Zulma
geven werkelyk goede luchtacrobatiek.
Wat er op rywielen vertoond werd, was
de moeite waard.
Een speciale vermelding verdienen de
levende beelden, waarvan ons een groot
aantal groepen vertoond werd. Meisjes
geheel in 't wit, tent in het donker, en
de groep met scherpe belichting: waar-
lyk, dit nummer stak hoog boven het
gewone circusgedoe uit en zou in menige
schouwburgzaal geen slecht effect maken.
Wy pikken hier en daar maar wat
uit: het geheel heeft ons zeer voldaan,
was beschaafd en smaakvol. Laat ons
tenslotte nog vermelden, dat het hier een
geheel Nederlandsche onderneming be
treft.
Dus Keesie had gelijk toen hy zyn
verrukte jongenssnuitje naar ons ophief,
niets anders deed dan lachen en nog
eens lachen en niets anders wist te ver
tellen dan dat er een circus was. Ik denk
dat de Medemblikker Keesies wel even
enthousiast zullen zyn als dit Heldersche
kereltje.
HOOG BEZOEK.
Gisteren heeft de Egyptische zaakge
lastigde te Den Haag, Mourad Kamel Bey
met zijn zoon, een particulier bezoek ge
bracht aan de marine, alhier.
De zoon van den gezant is officier bij
de Egyptische gouvernementsmarine en
heeft zyn opleiding in Engeland ontvan
gen. Hy heeft verschillende reizen om de
wereld gemaakt en wilde nu ook gaarne
een bezoek aan de Nederlandsche Marine
brengen.
Het bezoek droeg geen officieel karak
ter. De hooge gasten bezochten achter
eenvolgens het Koninklyk Instituut, Hr.
Ms. torpedojager „Banckert", het vlieg
kamp „de Kooy" en de kazerne van den
Onderzeedienst, waar speciaal de „O 12"
werd bezichtigd.
Een foto van dit bezoek is in onze pla
tenkast opgehangen.
VOOR DE KINDEREN.
Een middagvoorstelling.
Zaterdagmiddag wordt het weer een
leuke middag in Casino, voor de kinde
ren en hun ouders. De beroemde gooche
laar Wil van Houten van Amsterdam, zal
dien middag te half 3 een buitengewone
kindervoorstelling geven met een zeer
afwisselend programma. Hy zal allerlei
wonderlyke toovertoeren laten zien,
waaraan verschillende kinderen zelf mo
gen meehelpen. Veel grappige staaltjes,
waarbij je kunt schateren van 't lachen,
zal hy u laten zien en ook zal nog op
treden een Wonderdwergje uit Lillyput
iets heel vermakelijks. 't Belooft een ge
zellige, vroolyke middag, niet alleen
voor de kinderen, maar ook voor de be
geleidende grooten. De toegangsprijs be
draagt slechts 20 ct., zoowel voor klein
als giuot, zoodat te verwachten is dat
hiervan een druk gebruik za! worden ge
maakt. Voor kaartverkooi) verwijzen we
naar de advertentie „Casino-agenda".
CABARETAVOND IN CASINO.
Blijkens de adverteptie zal Zondag
avond in Casino een interessante cabaret
avond worden gegeven. Om van de overige
nummers niet te spreken, willen wij hier
wyzen op het optreden van een wonder-
460e Si
(Niet officieelt
Trekking van Dinsdag, 30 September
5e klasse. 2e lijst
HOOGE PKUZEN
50.000 11983
1000 979 4940 6362 7309
400 748 6870 7712 13889 20887 21167
200 7628 10481 13194 15806 20777
f 100 4466 6193 7419 7951 8337 11194
15559 19859 21341 21940 22240 22912
Prijzen van f 70
481 640 672 731 923 1172
1723 1813 1841 1920 1932 2110
2414 2463 2834 2860 2953 3009
3303 3594 3601 3838 3974 4114
4220 4248 4414 4626 4720 5855
6230 6245 6387 6412 6761 7446
7834 8256 8544 8691 8975 9005
9361 9446 9566 9865 9966 9993
10394 10619 10897 11094 11208 11258 11339
ÜSZ H552 11597 11943 12071 12304 12303
12508 12630 12672 12994 13156 13163 13222
13657 13872 13983 14276 14314 14372 14650
15131 13151 15227 15229 15265 15267
15387 15401 15415 15429 15465 15490 15591
15873 15960 15979 15997 16301 16331 16345
!6o99 16918 16965 17756 17916 17990 18297
19035 19100 19245 19275 19451 19496 19505
19738 19984 20062 20124 20551 20577 20644
20859 21040 21683 21723 21839 21852 21917
22528 2"f 6 29Ü72 "3010 o—
137
1715
2388
3163
4214
6095
7726
9223
1932
14981
1678
2345
)04i
421'.
591
7632
912
1010
11381
1246
1348-'
1474
1528
1569
1637.
185.
1951-
2076
2220
2?°'
NIETEN
39 120 216 256 273
600 648 691 738 762
928 955 956 972 1054
1308 1317 1372 1423 1432
1522 1579 1582 1643 1645
1846 1855 1860 1934 1955
2049 2114 2131 2197 2217
2365 2391 2430 2458 2469
2646 2653 2694 2803 2846
3055 3216 3217 3236 3238
3547 3565 3649 3666 3726
3995 4182 4222 4253 4258
4374 4384 4425 4509 4547
4856 4895 4925 4962 4979
5131 5192 5219 5286 5303
5400 5428 5486 5511 5535
5694 5717 5813 5830 5851
5889 5941 5986 5994 6007
6187 6198 6296 6368 6795
6896 6920 6928 7106 7139
7279 7361 7368 7450 7459
7587 7700 7715 7720 7787
7975 8011 8052 8139 8192
8303 8305 8332 8351 8378
8498 8541 8551 8614 8648
8770 8789 8798 8935 8943
9024 9074 9104 9183 9276
9554 9583 9609 9648 9728
9836 9867 10087 10323 10333
10710 10758 10812 10822 10876
11029 11037 11075 11085 11166
11373 11430 11533 11587 11622
11801 11818 11852 11958 11968
12078 12079 12090 12177 12281
12635 12638 12652 12681 12785
13008 13043 13060 13120 13131
13216 13305 13310 13357 13410
13617 13625 13639 13705 13742
13869 13967 13994 14001 14027
14297 14301 14344 14350 14491
14559 14629 14726 14740 14791
14998 15066 15073 15141 15145
15311 15320 15370 15537 15554
15693 15840 15841 15871 15944
16016 16175 16228 16246 16300
16405 16407 16428 13445 16529
16909 16916 17010 17045 17102
17206 17230 17232 17258 17264
17426 17489 17599 17910 17998
18276 18293 18375 18437 18443
18576 18615 18642 18670 18733
18876 18922 18936 19028 19038
19162 19241 19265 19335 19342
19558 19570 19576 19580 19582
19750 19779 19783 19862-19902
20108 20347 20427 20517 20533
20782 20848 20870 20923 21005
21304 21331 21378 21408 21471
21749 21752 21883 21885 21887
22018 22098 22100 22123 22130
22313 22332 22343 22404 22414
22555 22666 22821 22829 22830
23029 23292 23373 23397 23415
23527 23559 23646 23649 23700
Verbeteringen 5e kl. le lijst,
met 70.
422
777
1112
1473
1711
1997
2327
2514
2850
3242
3892
4294
4638
4994
5308
5612
5867
6062
6806
7217
7483
7878
8195
8447
8678
8967
9362
9740
617
837
1262
1519
1787
2026
2361
2586
2923
3513
3976
4356
4739
5029
5391
5675
5875
6140
6886
7581
7966
'1243
8477
8689
9014
9508
9819
441
817
1205
1492
1779
2028
2358
2543
2897
3283
3916
4322
4665
5003
5376
5634
5873
6136
6845
7232
7580
7919
8207
8475
8679
8998
9478
9761
10424 10524 10656
10930 10990 11026
11242 11293 11368
11692 11729 11799
12018 12029 12037
12330 12355 12489
12791 12866 12927
13143 13144 13174
13418 13519 13555
13809 13810 13866
14036 14068 14118
14515 14553 14555
14792 14828 14996
15156 15273 15282
15629 15631 15657
15959 15972 15982
16314 16380 16400
16577 16587 16710
17103 17114 17121
17323 17336 17377
18106 18109 18144
18528 18529 18562
18738 18756 18761
19099 19125 19135
19362 19414 19474
19585 19590 19625
19931 19938 19988
20573 20606 20743
21037 21103 21220
21516 21566 21637
21905 21927 22003
22133 22186 22274
22416 22442 22529
22851 22864 22914
23477 23492 23520
23778 23795 23942
15722 15893 m.z.
kind, Nelly Paoli, »het grootste psychi
sche raadsel van dezen tyd«, zooals het
in de advertentie luidt. Het betreft hier
een achtjarig meisje, dochtertje van den
auteur E. Paoli, welk kind begaafd is
met wonderlyke psychische gaven. Zy
antwoordt zonder haperen op haar ge
vraagde tdin gen, die niemand weten kan,
zooals uit ons ter inzage verstrekte ver
slagen blykt. Spelenderwys zegt de kleine
u waar gij zyt geboren, hoe gy heet, wat
voor geldstukken gy in uw zak hebt,
alsmede het jaar waarin ze zyn geslagen,
zy noemt het woord dat gij in gedachte
hebt genomen, kortom zy verricht een
reeks onbegrypelyke en ongelooflyke
wonderen. En hierbij is geen sprake van
een truc, daar de experimenten, waar
over hier gesproken wordt, volkomen on
voorbereid geschiedden. De vader heeft
al aanbiedingen voor het buitenland ge
kregen het dochtertje spreekt ook
Fransch en Duitsch maar wil liever,
met het oog op de onzekere toestanden,
daarvan geen gebruik maken.
Wy mogen dus Zondagavond een in
teressanten avond verwachten in Casino.
Zaterdagmiddag heeft een buitenge
wone kindermiddag plaats met een gooche
laar.
Voor nadere bizonderheden verwijzen
wy naar de advertentie.
ONGELUK OP HET
BETONNINGSVAARTUIG.
Naar wy vernemen is er Dinsdag aan
boord van het betonningsvaartuig „Am
sterdam", dat sedert eenige dagen in
Vissingen ligt, een ongeluk gebeurd. Een
van de leden van de bemanning, D. Kos-
sen, wonende in de Piet Heinstraat, al
hier, zou bekneld zyn geraakt tusschen
460e biAz-iio^uiERlJ
(Niet officieel)
Trekking van Woensdag. 21 September 1939
5e klasse, 3e lijst
HOOGE PRIJZEN
f 100.000 10317
10.000 4489
f 1000 2466 9250 9291 10230
400 3023 5011
f 200 516 5616 5992 20495 22866
f 100 1282 8980 17024 20827 21240
PrUzen van f 70
169 225 462 685 760 810 916 927
1073 1074 1121 1292 1445 1656 1703 1768
1804 1844 1866 1971 2027 2344 2415 2578
2670 2702 2972 2994 3028 3128 3169 3368
3608 3720 4132 4210 4378 4583 4697 4717
4722 4849 5135 5382 5397 5490 5519 5541
5622 5672 5684 5768 5770 5804 5947 5991
6253 6339 6909 7306 7324 7345 7393 7434
7540 7548 7792 7793 7818 8116 8239 8574
8699 8786 8818 9022 9151 9386 9934 10200
10435 10614 10640 10824 10832 10857 11195 11738
11964 11989 12007 12048 12162 12252 12265 12315
12472 12474 12524 12612 12801 13092 13264 13298
13463 13661 13710 14195 14404 14521 14727 14821
14927 15051 15371 15374 15518 15565 15694 15900
16017 16111 16441 16449 16487 16520 16626 16721
16943 17014 17577 17696 17882 17915 18089 18333
18381 18587 18833 ^9894 19047 19068 19132 19144
19307 19751 19808 19837 19895 20049 20064 20081
20193 20209 20307 20436 20538 20736 21087 21285
21323 21427 21433 21526 21636 21799 21896 21928
22122 22162 22471 22653 22692 22802 22868 22940
23264
°3280 23312 23451 23584 23771 23856 23923 23953
131
765
1077
1228
1509
2056
2819
3261
3626
4011
4455
4666
4919
5348
5683
5944
6234
6713
7069
7671
8159
8507
8894
9098
9626
10076
10355
10751
11175
11572
12086
12592
12967
13294
13509
13805
14058
14388
14698
15118
15508
15876
16250
16436
16868
17123
17646
18251
18526
18944
19279
19616
19861
20434
20774
21154
21567
21822
22253
22695
23227
23737
23990
189
771
1079
1244
1542
2251
2839
3351
3670
4035
4459
4755
5072
5363
5689
5969
6331
6746
7219
7686
8204
8533
8901
9122
9643
10086
10359
10786
11343
11753
12127
12749
13032
13303
13529
13845
14078
14457
14751
15138
15530
16008
16260
16660
16953
17152
17650
18352
18543
18951
19284
19626
19904
20489
20815
21186
21571
21889
22288
22732
23321
23770
201
789
1082
1304
1552
2289
2851
3402
3862
4049
4460
4772
5100
5394
5711
6055
6483
6769
7313
7804
8268
8608
9002
9222
9695
10112
10369
10794
11365
11775
12137
12781
13075
13308
13624
13885
14094
14465
14862
15310
15556
16058
16269
16705
16961
17181
17742
18392
18581
18988
19344
19683
19943
20518
20912
21218
21688
21909
22325
22790
23407
23785
METEN
305 414
790 829
1117 1168
1328 1335
1558 1658
2352 2398
2919
3430
3910
2870
3416
3881
4143
4477
4845
5166
5416
5716
6075
6535
6799
7349
7814
8346
8618
9038
9303
9709
4334
4492
4847
5205
5559
5780
6087
6538
6955
7494
7889
8394
8697
9065
9340
9801
10116 10157
10396 10644
10869 10882
11406 11412
11321 11824
12152 12194
12844 12865
13086 13158
13419 13441
13682 13706
13968 13992
14134 14142
14565 14630
14980 14991
15313 15317
15567 15572
16105 16125
16286 16299
16728 16793
16971 16989
17362 17405
17785 17800
18435 18463
18602 18619
19069 19172
19406 19435
19701 19705
20211 20289
20628 20682
20955 20975
21310 21351
21703 21739
22041 22074
22436 22445
22911 22941
23411 23469
23816 23836
433
960
1214
1339
1659
2683
3101
3449
3962
4355
4530
4855
5294
5600
5812
6121
6590
7014
7504
7940
8435
8745
9068
9430
9918
10192
10681
10948
11434
11863
12203
12867
13208
13475
13720
13993
14245
14639
15074
15408
15585
16147
16333
16848
17049
17565
18051
18473
18677
19175
19461
19711
20373
20720
21017
21401
21780
22083
22557
22989
23538
23890
438
1006
1221
1348
1777
2724
3102
3590
3993
4395
4539
4889
5318
5656
5835
6142
6607
7019
7533
8094
8469
8829
9071
9463
9937
10194
10697
10949
11444
11929
12573
12891
13211
13482
13757
14017
14312
14654
15099
15442
15645
16161
16338
16859
17106
17604
18053
18492
18829
19207
19475
19755
20405
20721
21077
21460
21785
22188
22619
23094
23686
23911
689
1068
1222
1374
1786
2748
3129
3591
4007
4405
4552
4902
6340
5662
5861
6207
6702
7043
7631
8149
8497
8869
9080
9493
9967
10210
10717
11137
11500
11980
12581
12926
13292
13485
13761
14042
14325
14659
15116
15471
15678
16188
16356
16860
17122
17608
18056
18500
18885
19257
19507
19827
20412
20747
21151
21478
21802
22104
22623
23139
23718
23964
het vaartuig en een lichtboei. De man zou
eenige ribben hebben gekneusd of ge
broken. De juiste toedracht van het onge
luk konden wij niet te weten komen, daar
officieel nog niets bij den Loodscommis-
saris alhier bekend was.
HOOIKLAMP IN BRAND GESTOKEN.
Gisterenmiddag is op het land van den
beer Sinnige aan den Ruijghweg, zeer
waarschijnlijk door kinderen, die met
lucifers speelden, een hooiklamp in brand
gestoken. Om 2 uur werd bet ontdekt en
oogenblikkelijk werd de politie met den
brand in kennis gesteld entoogmenmet
den slangenwagen er op uit om den strijd
tegen bet vuur aan te binden. Het bleek
echter niet meer mogelijk het met succes
te bestrijden, daar het vuur in het zeer
droge hooi tot het hart van den hooiklamp
was doorgedrongen en door den tamelijk
sterken wind den berg rondom had aan
getast.
De politie en brandweerautoriteiten
waren spoedig ter plaatse en laatstge
noemde namen de leiding van het blus-
schingswerk ter hand. Gelukkig kwam
de wind uit het Noorden, zoodat de groote
schuur, die in de onmiddellijke nabijheid
van den hooiklamp stond, geen gevaar
liep. Met man en macht werd de klamp
uit elkander getrokken en zoodra de wind
wat speling kreeg in het losse hooi, sloegen
de vlammen fel uit en „genoot" 't publiek,
dat in tamelijk groot aantal van den
Ruijghweg het vlammenspel gadesloeg.
De klamp was overgebleven van het
vorige jaar en bevatte nog ongeveer 10
a 12000 K.G. hooi.
De heer Sinnige was tegen brand ver
zekerd.
In Amsterdam, in de Cornelis Sohuyt-
straat, hoek de Lalressestraat, bevindt zich
het Nederlandisch Historisch Scheepvaart
museum en het is over deze, bü velen he
laas onbekende stichting, dat wü iets wil
len vertellen.
Holland en de zee.
Wanneer in één land de stichting van
een Historisch Scheepvaartmuseum ge
rechtvaardigd' was, dan was dat toch wel in
Holland, Aan die zee danken wy onzen
roem. De zee heeft gemaakt dat de naam
van Holland over dien geheelen aardbol
ging en dat die naam met eerbied werd' en
wordt genoemd. Wanneer wü teruggaan
tot onzen gouden tiid ter zee, eenige
eeuwen geleden, dan zien wü dat Holland
de zeevarende natie van de wereld was.
Waar de Hollandlsclhe vlag verscheen, daar
verwekte zü ontzag en ook vrees, wanneer
dieze vlag van schepen van oorlog woei.
De Ruyter, de Trompen, Van Galen,
Banckert en zoovele namen van Holland-
sche admiraals komen ons in gedachte,
wanneer wü ons in dien tijd verplaatsen
Vrijwel alle Nederlanders ziin met deze
namen bekend', de namen van diie zeehel
den, die, toen de vüand van alle kanten
ons land belaagde, met hun vloten redding
wisten te brengen.
Wü weten wel, dat in dezen tiid zooiets
niet meer zoo tot het vol'k spreekt als „in
verleden dagen". De oorlogen van dien tijd
moet men echter niet door den hedendaag-
schen bril beküken. zü pasten geheel in
het raam van dien tiid en bü het oordeelen
daarover moet men zich in dien tiid weten
te verplaatsen.
Doch het vertoonen van de Nederland
sche vlag op de wereldzeeën beteeken de
niet altijd oorlog. Koene ontdekkingsreizen
zyn door onze voorvaderen gemaakt en op
de kaarten vinden we nog tal van namen,
die aan die tochten herinneren. Wii noe
men Kaap Hoorn, Tasmanië, Straat Le
Maiire, Barentszee en nog vele namen, die
door de Hollanders aan eilanden, kapen
en baaien zijn gegeven, die men thans nog
aantreft.
Le Maire, Tasman, Schouten, Barents,
Heemskerck, Houtman, napien, die voor
altijd in de geschiedenis van de ontdek
kingsreizen staan opgeschreven.
Waar Holland' en de zee zoo onafschei
delijk met elkaar ziin verbonden, waar
Holland in de geschiedenis op zee zoo'n
grooten rol heeft gespeeld, daar behoeft
het geen verwondering te wekken, dat po
gingen zy'n aangewend het verleden leven
dig te houden voor de latere generaties en
dit verleden komt ons voor oogen in het
Scheepvaartmuseum.
Het Museum,
Het ligt niet in de bedoeling een nauw
keurige beschrijving te geven. Dit zou te
omslachtig worden en ligt bovendien bui
ten de bedoeling van dit stukje, dat alleen
wil zy'n een korte samenvatting van het
vele interessante, dat het museum biedt.
Vangen wy' thans onzen rondgang door
de zalen aan.
In de hal zien we al dadelyk iets dat ons
aan Den Helder doet herinneren, n.1.
maquettes van het voormalige oorlogs
schip „Evertsen" en van de torpedoboot
„Michel Gardèyn", een zusterschip van
de „Willem Warmont" (Ki „Christiaan
Cornelis", welke beide laatste men nog
iederen dag in onze haven kan zien.
Na een kaartje gekocht te hebben, dat
ons zegge en sdhry've tien cent kost, be
treden wy' de benedenzaal.
Het eerst maken wii kennis met de
cartografie uit de oude dagen. Daar be
vindt zich de oudste Nederlandsche globe
van het eind van de 16e eeuw. Voor onze
hedendaagsche begrippen onbeholpen en
zeer onvolledig. Even verder weer een
globe van 1609, waar reeds verschillende
nieuwe ontdekkingen op ziin aangebracht.
Verschillend© zeldzame „zeespiegels" en
atlassen van Willem Jansz. Blacu geven
een idee van den voortgang, die de aard
rijkskunde in dïè dagen gemaakt had.
Sommige landen ziin nog „terra incog-
nita". Van Australië is alleen de West
kust te zien, Siberië is niet te vinden.
Noord-Amerika houdt bii het Californische
schiereiland (dat als een eiland wordt voor
gesteld) op. Verder naar het Noorden is
niets. Eigenaardig doet de vorm van Zuid-
Amerika aan, dat op alle oude kaarten veel
te breed wordt geteekend, doch welke fou
tieve vorm langzamerhand verandert. Deze
kaarten worden afgewisseld door andere
documenten, die op diezelfde rijden be
trekking hebben. Daar ziin reisverhalen
van de oude reizen, w.o. de eerste reis van
Houtman naar Oost-Indiië, de „Drie Sey-
lagiën" van Barents naar het Noorden in
1594, '95 en '96. Daar is een relaas van den
eersten tocht om de aarde in 1522, door
den Portugees Magelhaes, de journalen
van Olivier van Noort, Le Maire en Ra-
leigh vinden er een plaats, eveneens een
vertaling van Cook's reizen.
Naast de hemelglobes van dien tiid ont
breken ook de nautische instrumenten
niet. Het astrolabium en de Jacobsstaf, de
instrumenten, waarmede de zeeman in die
dagen op zee ziin weg vond, ziin tentoon
gesteld; het logplankje, het penkompas,
quadranten en oude zeevaartkundige hoe
ken geven een idee van de ontwikkeling
van de zeevaartkunde en wii gevoelen be
wondering voor de mannen, die met zulke
primitieve hulpmiddelen en in kleine
scheepjes zulke stoutmoedige tochten
durfden te maken.
Tusschen al deze voorwerpen van den
ouden tiid treffen wii ook dingen aan van
deze dagen en zelfs voorwerpen, d'ie ons
onmiddellijk in Den Helder terugplaatsen.
Daar is het model van de „Gelderland", het
oude pantserschip, dat wii hier dagelijks
kunnen zien, de namen „Van Speyk",
„Emma" en „Atjeh" treffen ons oog; een
afbeelding van 't instructiesohip „Urania",
een naam, die de oude marineklanten on
der onze lezers zich nog wel zullen herin
neren. Verdler een maquette van de oude
kielkade van de Rijkswerf, waar een fregat
wordt overgewond'en en welke in 1842 ver
vaardigd is door den meesterknecht Over-
del inden.
Op de bovenverdieping kunnen liefheb
bers van schilderijen hun hart ophalen.
Talrijke zeeslagen zy'n vereeuwigd. Uit
den lateren tiid, omstreeks 1840, vinden
we vooral schilderijen, waar prins Hen
drik, de koninklijke zeeman, met ziin sche
pen staat afgebeeld.
In een vitrine zien wy' prachtig zilver
werk, dat door Isaac Sweers in den vier-
daagschen zeesla" op den Engelschen ad
miraal Ayscue is veroverd.
Bijzonder interessant ziin de penningen,
die ter gelegenheid van verschillende fei
ten ziin geslagen en voor den liefhebber
van de historie van den scheepsbouw de
afgietsels van de zegels van dte oude han
delssteden. Er zy'n zegels by', d'ie terug
gaan tot de 13e eeuw. De zegels van de
verschillende Hanzesteden zien wü, het
zegel van Stavoren van 1415, enz., enz. Zy'
geven een goed idee van de scheepsvor-
men in vroegere tijden. Daar hebben we
h.v. de koggeschepen met hun voor- en
achterkasteel. Zoo'n zegel is feitely'k niet
de juiste manier om een type schip in een
bepaalde periode te plaatsen. De zegels
hieven natuurlijk langen tiid van krkacht,
terwijl gedurende dien tiid de vorm der
schepen veranderde. Al vindt men dus het
zegel op een document uit b.v. 1450, dan
wil dat nog niet zeggen, dat het type, wat
daarop staat afgebeeld, in dien tiid ge
bruikt werd.
Wii gaan verder. Een groot aantal docu
menten, voorwerpen, enz. is gewiid aan
de heldendaad van Van Speyk. De Groen
landvaart heeft ook een groote afdeeling
en dan komen wii aan de scheepstypen
van lateren tiid.
Het eerst noemen wii de „Luctor et
Emergo", onze eerste onderzeeboot, waar
van het model is afgestaan door den heer
Paul Koster, haar eersten commandant.
Verder de „Van Neck" van de K.P.M. en
verscheidene andere maquettes en half-
modellen.
Tusschen al deze herinneringen van de
zeevaart, hangt een document, dat op de
luchtvaart betrekking heeft, n.1 de oor
konde vervaardigd ter gelegenheid van de
eerste HollandIndië-vlucht.
Een ander gedeelte van de bovenverdie
ping is weer aan die oudere tijden gewiid.
Indische episoden ziin in beeld gebracht
en verder bevinden zich er tal van histo
rische documenten, brieven van de beide
Trompen, van De Ruyter, Piet Heyn, de
officieele aanstelling van Kortenaer, enz.
Heldendichten ter gelegenheid van den
zeeslag by' Doggersbank doen ons zien
hoe men in de tijden waarin onze zeemacht
zoodanig in verval was, blii was, dat onze
vloot zulk een dubieuze overwinning had
behaald.
Verschillende documenten hebben be
trekking op onze nederzetting in Noord-
Amerika „Nieuw-Amsterdam", en den
pionier daarvan, Kiliaen van Rensselaer,
wiens naam men nu nog in New-York
terugvindt.
Handleidingen voor den Scheepsbouw
treffen wii er aan. Al bouwden wii in die
tijden goede schepen, er zat echter geen
methode in, wat Czaar Peter van Rusland
moest bemerken, weshalve hü naar Enge
land toog, waar men in d'ie wetenschap, als
men het in die dagen al zoo noemen mag,
verder had gebracht.
Thans gaan wii weer naar de beneden
verdieping, waar wü nog talrijke kaarten
moeten bezichtigen, te veel om op te
noemen.
In groote vitrines staan verder de mo
dellen van oude oorlogsschepen en wy'
kunnen ons voorstellen wat een prachtig
gezicht het geweest zal ziin zoo'n volge-
tuigd oorlogsschip door de golven te zien
klieven.
Wy' hebben getracht in het kort een
overzicht te geven van wat in dit museum
te zien is. Wii zy'n er echter van over
tuigd', dat het overzicht lang niet volledig
is. Er ziin talrijke curiosa, die wii niet
hebben beschreven. Andere voorwerpen
of documenten hebben wii even genoemd,
doch een nadere beschriiving ziin zü over
waard1.
De bibliotheek moeten wii nog noemen.
Deze bevat vele werken, waaronder zeld
zame exemplaren en alleen deze te be
schrijven zou een werk op zichzelf ziin.
Tot slot vermelden we het groote anker,
een der jongste aanwinsten van het mu
seum, dat in den tuin staat opgesteld.
Kortgeleden is het bii Ter Heide opge-
vischt. Het is hoogswaarschy'nliik afkom
stig van een der schepen, gezonken in
1653, in den slag bii Ter Heide tusschen
M. H. Tromp en de Engelschen.
Het is onze bedoeling geweest met dit
stukje belangstelling op te wekken voor
het zoo interessante scheepvaartmuseum.
Mochten zii, die eens naar Amsterdam
gaan, dit museum bezoeken, dan hebben
wü ons doel bereikt en achten wy ons voor
onze moeite beloond.