De muiterij op Hr. Ms. „De Zeven Provinciën
TWEEDE BLAD
HELDERSCHE COURANT VAN DONDERDAG 9 FEBRUARI 1933.
De regeeringsverklaring. - Minister Deckers spreekt krachtige taal. - Vrijdag de ontmoeting met het eskader?
De muiters herhalen hun aanbod tot overgave op de reeds gemelde voorwaarden.
ff
"Wat wilt li bmnï
Een situatie-kaartje van den tocht van de „Zeven Provinciën en het eskader.
De streepjeslijn geeft de positie van beide partijen aan.
Hr. Ms. „Gouden Leeuw" die zich bij de „Eridanus"
ter achtervolging van het muitende schip heeft gevoegd.
5
35
Een van de onderzeebooten, die met het eskader
onderweg is naar „De Zeven Provinciën".
iBKni
Een escadrille van drie Dornier Wall-vliegtuigen
is met geheime orders van Tandjong Priok vertrokken.
Buitenlandsch Overzicht
Feuilleton
Radio-programma
Van links en rechts
pa g. h
li
2
O
Sabang
.Oleh Lab-
Ta nam)
^nedjlong "Rad.1a
Tanatoe
Route vsgi dg~"2gvuu piuv-aiclua''
RE<? ^RINGSVERKLARING,
.bij den aanvang van de vergadering
van de Tweede Kamer van Dinsdag heeft
de minister v. defensie, dr. L. N. Deckers,
namens de regeering de volgende verkla
ring afgelegd.
„De regeering stelt het op prijs, de ge
legenheid te hebben, te dezer plaatse een
verklaring af te leggen naar aanleiding
van de muiterij aan boord van Hr. Ms.
„Zeven Provinciën", een misdrijf, waar
van de regeering en het Nederlandsche
volk met leedwezen en verklaarbare erger
nis hebben kennis genomen.
Aan boord van het muitende schip be
vonden zich zestien officieren, negen
Europeesche onderofficieren en ongeveer
140 Inheemsche schepelingen.
De „Zeven Provinciën" volgt thans
sedert den nacht van Zaterdag op Zon
dag de Westkust van Sumatra en wordt
op korten afstand gevolgd door een gou
vernementsvaartuig, aan boord waarvan
zich bevinden de commandant van de
„Zeven Provinciën", zeven officieren,
tien En'-ooeesche onderofficieren en twin
tig Europeesche korporaals en manschap
pen. De overige bemanning van de
„Zeven Provinciën, bestaande uit vier
officieren, zeven Europeesche onderoffi-
ren, zeventien Europeesche korporaals en
manschappen en 106 Inheemsche schepe
lingen bleef achter aan den wal.
Het achtervolgende gouvernementsvaar
tuig is in staat, omtrent plaats en koers
van de „Zeven Provinciën" juiste inlich
tingen te geven. Volgens de laatste be
richten bevond het schip zich ter hoogte
van Simoek, bezuiden Nias.
De noodige strijdkrachten: de kruiser
Java, torpedobootjagers, onderzeebooten,
bewapend met oorlogstorpedo's, en vlieg
tuigen, bewapend met bommen, worden
samengetrokken om de muiters tot over
gave te dwingen. Van onderhandelen mag
en kan geen sprake zijn. Geschiedt de
overgave niet onmiddellijk en onvoorwaar
delijk na sommatie, dan zal met geweld
worden opgetreden.
Ingrijpende maatregelen zullen worden
genomen tegen verderfelijke invloeden,
die de geesten hebben rijp gemaakt tot
aanranding van het gezag door landsdie
naren, die vrijwillig den plicht op zich
hebben genomen, dat gezag te dienen.
De regeering zal het op prijs stellen, als
de Kamer zou kunnen besluiten, de op
haar dagorde voorkomende interpellatie
onmiddellijk te doen plaats hebben."
Gedurende de voorlezing van deze ver
klaring werd de minister van defensie
herhaaldelijk in de rede gevallen door
Kamerleden. Er ontstond eenig rumoer.
De president moest eenige malen hame
ren en verzocht ten slotte aan de Kamer,
den minister in staat te stellen, met zijn
verklaring door te gaan.
De Commandant was op de
hoogte gebracht van het wegva
ren van de „Zeven Provinciën".
Hij beschouwde de mededfeeling
als een grap.
Batavia, 8 Febr. (Aneta).
De „Deli Courant" meldt dat de in
specteur van politie, J. Vermeer, te Kota
Kadjah Zaterdagavond 4 Febr. om 7u30
een waarschuwing kreeg dat de schepelin
gen met de „Zeven Provinciën" zouden
wegvaren zoodra de commandant en de
officieren in de sociëteit zouden zijn. De
heer Vermeer waarschuwde onmiddellijk
den assistent-resident van Groot Atjeh
die het bericht onmiddellijk doorgaf aan
den commandant van de „Zeven Provin
ciën", overste P. Eikenboom. Laatstge
noemde heeft het bericht blijkbaar als
een canard beschouwd, zoodat de heer
Vermeer om 10ul5 alleen op den steiger
stond toen het schip wegvoer, onmachtig
om iets te doen.
De Nw. Rott. Crt. schrijft naar aanlei
ding van dit telegram:
Wij zouden de juistheid van de verba
zingwekkende mededeeling in bovenstaand
telegram het liefst in twijfel trekken. Ze
is echter met zooveel bijzonderheden toe
gelicht, dat men haar wel als juist moet
aannemen. De Deli Courant, waarvan ze
afkomstig is, heeft in Atjeh goede verbin
dingen en zij is het ook geweest, die de
eerste nadere bijzonderheden omtrent het
op „De Zeven Provinciën" voorgevallene
heeft gemeld.
De waarschuwing als feit aannemende,
kan onze eerste indruk niet anders zijn
dan dat de houding van den commandant
volkomen onverantwoordelijk is geweest
en hij in dezen troebelen tijd daarmede in
elk geval rekening had behooren te hou
den. De commandant heeft haar blijkbaar
opgevat als een canard. Moei men hieruit
misschien afleiden, dat er tevoren méér
dergelijke waarschuwingen in verband met
de bestemming van het personeel zijn ge
daan, waaraan men géén waarde bleek te
hechten? In elk geval bevestigt deze op
vatting dan toch, dat de commandant
geen begrip gehad heeft van hetgeen er
onder zijn personeel omging en ten on
onrechte ten volle gerust moet zijn ge
weest omtrent de gedraging der beman
ning. De waarschuwing kan den comman
dant tijdig genoeg hebben bereikt. Ze is
ongeveer twee uur ontvangen vóór het uit
gaan van de lichten aan boord, hetgeen
om 9 uur geschiedde, waarna om 10 uur
„De Zeven Provinciën" wegvoer. Het is
thans zeker nie' het oogenblik om nader
de schuldvraag ten aanzien van den com
mandant te stellen. Een onderzoek naar
alle omstandigheden van het gebeurde zal
vanzelf ook omvatten de vraag: in hoe
verre het gebeurde voorkomen had kun
nen worden van de zijde van den com
mandant en zijn staf.
Vrijdag ontmoeting met eskader?
De speciale Bataafsche corr. van „De
Telegr." seint aan zijn blad o.m.:
Men verwacht op grond van verschil
lende gegevens, dat het eskader zich Vrij
dag tegenover de muitende „Zeven Pro
vinciën" zal bevinden. Op dien dag wordt
dan ook de beslissing verwacht, die zich
op een wijze, waarover op dit oogenblik
nog niets definitiefs te zeggen valt, ver
moedelijk zal afspelen nabij de Straat
Soenda.
Het ligt naar wij vernemen in de be
doeling van het Java-eskader om, indien
dit noodig blijkt, over te gaan tot een ge
meenschappelijke krachtige actie, d.w.z.,
dat gezamenlijk zal worden geageerd met
de vliegmachines en de torpedobooten,
die tot het Java-eskader behooren, zoo
dat de muiters zich zullen bevinden tegen
over een gesloten front van gevechtseen
heden van uiteenloopenden aard.
De bewapening van „De Zeven
Provinciën".
Batavia. „De Zeven Provinciën", welke
naar bekend is twee kanonnen van het
28 cm kaliber, vier kanonnen van het 15
cm kaliber en enkele stukken van 7§ cm
voert, heeft geen luchtafweergeschut aan
boord.
D« I.S.D.P. verzoekt den gou
verneur geen geweld te doen ge
bruiken.
Batavia, 8 Febr. (Aneta).
De Indische Sociaal Democratische Par
tij en de Nationale Fractie in den Volks
raad verzond het volgende telegram aan
den gouverneur-generaal van Ned. Indië
en aan den minister van Defensie.
„Het gebeurde op de „Zeven Provin
ciën" betreurend en de noodzakelijkheid
van het terugbrengen van het schip on
der marine bevel erkennend, wil de Na
tionale Fractie in den Volksraad en de
fractie van de I.S.D.P. in dat college Uwe
Excellentie dringend aanbevelen slechts
in uiterste noodzaak geweld te doen ge
bruiken aangezien:
le alsdan de geheele bemanning en hun
familiebetrekkingen benevens het schip
het slachtoffer zullen worden.
'2e. dat de zaak thans geen politieken
ondergrond heeft en alsdan de politieke
agitatie een middel van verschillende zij
den kan worden.
3e dat de bemanning zelf op den voor
grond stelt dat zij geen geweld beoogt
doch een demonstratie tegen de salaris-
vermindering en tegen de arrestatie van
hun kameraden.
Het eskader op w eg naar
Tandjong Priok.
Het eskader dat onder commando van
den eskader-commandant, kolonel M. H.
van Duim de „Zeven Provinciën" tege
moet vaart is momenteel op weg naar
Tandjong Priok. De „Eridanus" zet de
achtervolging van de „Zeven Provinciën"
voort. De mijnenlegger „Gouden Leeuw",
welke hedenmorgen Padang heeft verla
ten, heeft zich bij de „Eridanus" ge
voegd.
De muitende bemanning seint
aan den commandant, dat de voor
waarden voor overgave onveran
derd worden gehandhaafd.
Batavia, 8 Febr. Naar wij vernemen
heeft het radiostation van de „Zeven
Provinciën" het volgende draadlooze be
richt uitgezonden, dat gericht was aan
den commandant van het schip, kapitein
luitenant ter zee P. Eikenboom, die aan
boord vertoeft van het Gouvernements
vaartuig „Eridanus", dat nog steeds de
vervolging voortzet:
„Wij verzoeken u om de hoogere auto
riteiten namens ons te willen mededeelen,
dat door ons geen communistische neigin
gen worden gekoesterd en dat wij niet
van plan zijn tot gewelddadigheden over
te gaan. Wij willen alleen protesteeren
tegen de korting op de salarissen en tegen
het in arrest stellen van onze kameraden.
Alles aan boord is goed. Er zijn geen ge
wonden. De dienst heeft voortgang als
gewoonlijk. Wij zijn bereid ons over te
geven in den vorm waarvan ons eerder
bericht melding heeft gemaakt."
(onderteekend)
De Europeesche en inheem
sche bemanning.
De Indruk van dit telegram la
marinekringen.
Aneta-Holland meldt, dat in bevoegde
marinekringen aan het bovenstaande
radio-telegram van „De Zeven Provin
ciën" weiriig beteekenis wordt gehecht.
Aanvankelijk hadden de muiters een tele
gram van soortgelijken inhoud verzonden
aan den commandant van de marine te
Soerabaja. Nu daar met geen enkel woord
op geantwoord is, zullen de muiters waar
schijnlijk het nog eens via commandant
Eikenboom hebben willen probeeren. De
regeering zal echter ongetwijfeld haar
voorwaarde van onmiddellijke en onvoor
waardelijke overgave handhaven en van
het radio-telegram geen nota nemen; wat
de onderteekening: „Europeesch en in-
landsch personeel" betreft, is men van
meening, dat deze wel onder alle voorbe
houd aanvaard moet worden.
Het verbod van d'e Arbeiders
pers voor militairen en de nieuwe
uitgave De zeven provinciën.
In verband met het verschijnen van
„De Zeven Provinciën", het nieuwe door
de n.v. Arbeiderspers uitgegeven blad,
verneemt de Nw. Rott. Crt. van de meest
bevoegde zijde, dat deze nieuwe uitgave
ook onder het verbod van den minister
van defensie valt. Hoewel het nieuwe
orgaan niet met name genoemd wordt in
de lijst van geschriften, welke de militai
ren der zee- en landmacht niet in hun be
zit mogen hebben en niet mogen versprei
den, zullen de betrokken autoriteiten
uiteraard deze nieuwe uitgave eveneens
van de militaire terreinen weren.
Groote belangstelling te Moskou.
Het persbureau Vas Diaz meldt uit
Moskou:
De muiterij op het Nederlandsche
pantserschip de „Zeven Provinciën
wordt te Moskou met groote belangstel
ling gevolgd. De Nederlandsche sectie
van de Komintern heeft tot de bemannin
gen van de handels- en oorlogsschepen
van alle landen per radio een oproep ge
richt om bij een eventueel bevel tot ach
tervolging van het muitende schip ge
hoorzaamheid te weigeren, opdat aan de
„Zeven Provinciën" de vlucht voor de
Nederlandsche oorlogsschepen vergemak
kelijkt wordt. De Nederlandsche commu-
nistis sectie verklaart verder, dat het
pantserschip, wanneer het zich in de
wateren van Sowjet-Rusland bevindt, in
veiligheid is. De geheele politieke pers te
Moskou beschouwt de muiterij als een
bijzondere aanwijzing voor de revolution-
naire gezindheid in Ned. Oost-Indië.
D« in Koetaradja achtergebleven
schepelingen.
Koetaradja. De 67 Inlandsche schepe
lingen, thuisbehoorende aan boord van de
„Zeven Provinciën", die alhier zijn ach
tergebleven, werden ondergebracht op de
posten Tjalang, Goumpang, en Tangso.
De 29 Europeesche schepelingen blijven te
Koetaradja.
De 3/e algemeene vergadering
van den Provincialen bond van
Rundveever. in N.-Holland.
De ondergang van de Atlantique.
Het schip afgekeurd
Smokkelaarsdrama onder de ge
meente Rucphen (N.-Br.) Ver
moedelijk een smokkelaar dood
geschoten
De schatten van de Lutine. De
plannen van den Gennepenaar
worden ten uitvoer gebracht
De audiëntie van de vertegen
woordigers van het Cambo bij
den secretaris-generaal van het
departement van defensie
Overval op 16-jarigen jongen
onder de gem. Nuland (N.B.)
De nieuwjaarsrede van den bur
gemeester
Tientallen motorbooten en hon
derden kano's verbrand bij een
brand te Amsterdam
De muiterij op „De Zeven Pro
vinciën'. Zal er Vrijdag een ont
moeting plaats hebben? De mui
ters herhalen hun aanbod tot
overgave
Alle uitgaven van de N.V. „De
Arbeiderspers vooor de vloot ver
boden
Gemeenteraadsvergadering
Omtrek nieuws
Marineberichten
Marktberichten s
2
1
X
m
2
1!
2
5
pag.
8
8
Radiobericht van het muiter-
schip?
Volgens een te Soerabaja loopend ge
rucht zouden de vrouwen der zee-officie
ren, die te Soerabaja wonen, reeds Zon
dagmorgen van hun echtgenooten, die op
de „Zeven Provinciën" zijn ingedeeld, te
legrafisch bericht hebben ontvangen, mel
dend, dat alles wel is aan boord.
De Indische Courant, die melding van
dit gerucht maakt, wijst er op, dat de mui
terij een bijzonder ernstig aspect heeft,
daar men van tevoren door de politieke
recherche was gewaarschuwd over den
geest onder een deel van de bemanning,
die beslist ongunstig moet worden ge
noemd.
De Aldebaran te Padang.
De „Aldebaran", welke de „Zeven Pro
vinciën van Oleleh af heeft achtervolgd,
is heden om 11 uur 45 v.m. in Emma-
haven aangekomen. Het schip had slechts
tweederden der bemanning aan boord. De
bemanning was zeer vermoeid, daar zij
2j/4 dag onafgebroken in touw is geweest.
De proviand raakte op, het personeel werd
op rantsoen gesteld.
De gezaghebber confereert met den re
sident van Sumatra's Westkust.
De Zeven Provinciën vervolgt
de reis.
Batavia. De „Zeven Provinciën" ver
volgt de reis. Voorbereidingen worden ge
troffen, waarbij vliegtuigen en het eskader
naar het Westen worden geconcentreerd.
Het eskader.
Commandant van de kruiser „Java" is
de kapitein ter zee J. T. A. Bruinsma.
Groepscommandant van de torpedoboot-
jagers, tevens commandant van de „Evert-
sen" is de kapitein-luitenant ter zee Door
man, commandant van de „Piet Hein" is
de luitenant ter zee der eerste klasse J. B.
de Meester.
Een telegram uit Buitenzorg
aan de Koningin.
Buitenzorg. Gisteravond heeft de ge
meenteraad van Buitenzorg, alvorens over
te gaan tot de behandeling van de agenda,
met algemeene stemmen een motie aan
genomen, luidende:
„De stadsgemeenteraad van Buiten
zorg bevestigd nogmaals in deze tijden
aan Uwe Majesteit en Haren Hoogen
Vertegenwoordiger in dit deel der Ne
derlanden de plechtige verzekering van
hechten trouw aan het Nederlandsch
Gezag en liefde voor het Huis van
Oranje".
Deze motie zal telegrafisch ter kennis
van H.M. de Koningin worden gebracht
en Z.E. den Gouverneur-Generaal van
Ned.-Indië.
Op de publieke tribune in de raadszaal
had een groot aantal leden van het Indo-
Europeesch Verbond plaats genomen.
