IN DE SPAANSCHE SAHARA,
TOB NOOIT HOEKJE
Een dag temidden der gedeporteerden.
>len sterkt er langzaam
Reisindrukken van
MARIA MASSAI.
„Het beste! En tot ziens!"
„Niet hier naar ik hoop, Don Al-
fonso!"
„O, zeker niet hier. In Europa. Dat
spreekt vanzelf!"
Don Alfonso van Bourbon en Leon,
Markies van Squillace, een neef van Al-
foiis XIII en kapitein bi,i de Spaansche
luchtmacht, klom op het ïinkenviel van
mijn vliegtuig, dat met den neus in
den wind gereed stond om op te stijgen
van het vliegveld van Villa Cisneros en
schudde mij hartelijk de hand. Eerst nu,
een week later, begrijp ik de diepere
beteekenis van zijn woorden. Want Don
Alfonso is ontvlucht. Menige vlucht is
mislukt, maar de zijne niet. Daarvoor
was zij te zorgvuldig voorbereid. Ik zou
er zelfs om willen wedden, dat onder de
28 mannen, die zich met hem op zee be
vinden, ook zijn onafscheidelijke vrien
den Sanjurgo eh Don Jaime Arteaga
Folguera, graaf van Serail, gezocht
moeten worden. Nu zal voor hen de bal
lingschap beginnen het is geen aan
lokkelijke vrijheid voor mannen, die ge
hecht zijn aan hun land doch er is
tenminste een einde gekomen aan hun
afschuwelijk bedrijf te Villa Cisneros.
Er bevinden zich daarginds nog 110
mannen, die zullen boeten voor de vlucht
der anderen, vooral nu Don Ramon Re-
gueral als gouverneur van Rio de Oro
is afgezet en voor den krijgsraad is ge
daagd. Het is geen aangenaam lot, dat
deze Spaansche grandes, deze hooge
ambtenaren en officieren woht,.
Van twee oleanders.
Twee jaar geleden ben ik ook reeds
te Villa Cisneros geweest met de „Aos-
ta", die benzine en olie bracht voor het
eskader van Balbo, en in die twee jaar-
was mijn herinnering aan dit landschap
nog niet verbleekt. Het heeft iets be
klemmends over zich. Het geel van het
steenachtige plateau der Sahara, 't felle
blauw van den Atlantischen Oceaan,
het witgekalkte fortje, een en al verla
tenheid onder een verblindende zonne
schijn. Vlak bii het fort zag ik de on
zindelijke tenten van de Oelad Deüm,
het reservoir voor het drinkwater, dat
van de Canarische eilanden moet wor
den aangevoerd, de barakken, waar de
visch gezouten wordt en het vliegveld.
Verder is er niets. Het is het toppunt
van droogte en eenzaamheid.
Bij die gelegenheid zag ik ook, hoe
een paar van de Caranarische eilanden
afkomstige soldaten met zorg een hand
vol aarde begoten, die van Santa Cruz
de Teneriffe hierheen was gebracht. Zij
wilden in dit koninkrijk van de droogte,
twee oleanders opkweeken, de eenige
vertegenwoordigers van het plantenrijk
op het geheele schiereiland van Durn-
ford. Toen ik onlangs die twee olean-
dertjes op de binnenplaats van het fort
terugzag, constateerde ik, dat ze in die
twee jaar gegroeid waren.
De kennismaking met de
„hidalgos".
Maar nu zag ik nog iets anders te
Villa Cisneros, n.1. de Spaansche poli
tieke gevangenen, in wier gezelschap ik
een etmaal heb verkeerd. Ik heb ge
tracht ze objectief waar te nemen, zon
der mij door mijn gevoelens te laten be
ïnvloeden. Zij zagen mij overigens aan
voor een eenvoudig Italiaansch militair
en niet voor een journalist, dien zij de
zaken zoo tendentieus mogelijk moesten
voorstellen.
Zij kwamen allen bijeen in de „socië
teit" om ons te ontvangen met die on
vermengde hoffelijkheid, welke de
echte Spanjaard steeds tegenover zijn
gasten in acht neemt. Don Alfonso stel
de voor: „Mijn broeder. Don Francisco
Maria de Bourbon y de la Torre, Her
tog van Sevilla, luitenant-kolonel der
infanterie". De beide broeders waren
op dezelfde wijze gekleed: een linnen
overall, tennisschoenen in zeer slechten
staat en een mutsje van de Amerikaan-
sche marine. Te Villa Cisneros hadden
de Markies van Squillace en de Hertog
van Sevilla in hun geheele garderobe
geen overhemd, geen ondergoed, zelfs
geen gewoon pak, en de andere gedepor
teerden waren ongeveer in dezelfde om
standigheden.
Een bezoek aan het kamp.
Na het voorstellen leidde Don Al
fonso ons rond door het kamp der ge
deporteerden. Hoe leven zij hier in ge
vangenschap, van de rest der wereld
gescheiden door zand en water en door
reusachtige afstanden? In elke tent zijn
er vier of vijf gehuisvest. Zij slapen op
stroo, dat zü op eigen kosten van de
Canarische eilanden hebben laten ko
men, of op primitieve bedden, moeizaam
getimmerd van hout, dat zij voor hoo-
gen prijs kunnen koopen van de vis-
schersbooten van Teneriffe, welke deze
zeer vischrijke wateren komen opzoe
ken. Ondanks hun pogingen, om gecivi
liseerde menschen te blijven, eindigen
zü er toch mee, in de tenten te leven op
dezelfde wijze als de Oelad Delim, trou
wens alles is gescheurd en vuil. De ge
deporteerden waren daar toen al drie
maanden geweest. Mannen van den
ho'ogsten adel, Spaansche grandes, maar
vooral hooggeplaatste officieren bevin
den zich onder hen, en hier kunnen zij
slechts trachten om door de meest ver
schillende vormen van Samenwerking
een samenleving te voorkomen, dat zij
geheel en al afstompen.
De republiek heeft ook hun persoon
lijke bezittingen verbeurd verklaard.
Slechts zü, die gelden in het buitenland
hadden belegd, kunnen nog wel eens
wat geld in handen krijgen. Dit deelen
zü broederlijk met hun lotgenooten.
Niet alle gedeporteerden leven overi
gens in tenten. Tot in den minsten
kroeg vindt men nog slaapplaatsen,
pantoffels, oude kleeren en vooral foto's
van geliefde personen.
Madrid antwoordt niet.
De Spaansche regeering geeft den
gedeporteerden 2 pesetas en 19 centaves
per dag, d. i. ongeveer 30 Hollandsche
centen. Hiervan kunnen zü eten in een
land, waar een blik petroleum als een
bitter; „Men zou bijna wenschen, wer-
kely'k schuldig te zijn, dan zou het niet
zoo gewenscht onbillük wezen!"
Doch. koppig als hy was en trotsch,
bleef hy' in de stad, waar niemand hem
meer scheen te kennen. Hij maakte
slechts een klein reisje, ter ontsnap
ping Verdroeg alle hatelijke blikken
en de volkomen maatschappelüke iso
latie, waarin hij gebracht was, met een
masker van koude wilskracht op het
gelaat.
Hij interesseerde zich voor tooneel
Bn liet zich niet afschrikken door
nieuwsgierige blikken en gefluisterde
opmerkingen. Hij sloeg zijn oogen niet
neer voor oogen, die hem niet meer
wilden zien. Maar naarmate de weken
en maanden vergingen, werd de wond
in hem dieper en pijnlüker. Soms nam
hij zich voor, weg te gaan, maar zyn
trots weerhield hem.
Toen, als een donderslag kwam het
bericht dat de moordenaar ontdekt was
en reeds bekend had. Binnen enkele
uren veranderde opeens de heele toe
stand. Sondberg kwair hem op straat
met uitgestoken hand tegemoet. Toen
hij zich in den schouwburg vertoonde,
waren de blikken en gefluisterde woor
den van geheel anderen aard. En Maya
schreef hem een lief briefje, dat zij in
haar hart nooit aan hem getwijfeld
had.
Doch den volgenden avond stond in
alle plaatselüke bladen de volgende
zeer groote annonce:
„Allan Bertin hoopt, dat hij in uw
aller herinnering zal blüven leven als
een waarschuwing tegen verhoovaardi-
ging. Want tenschen hebben niet het
recht te oordeelen en te veroordeelen.
Allan Bertin vertrekt, hy heeft hier
niets meer te zoeken, waar hü weet,
dat er geen oprechte vriend v^i hem
leeft, geen hart hem eerlijk genegen
was."
Hü vertrok met zyn goede tante, de
eenige, die getracht had, slechts het
goede te denken.
En veel later, toen de wond was
genezen, kon hü zeggen: „Ik ben
blij, want als het nooit gebeurd
was, zou ik Maya hebben getrouwd,
zou ik hebben gebouwd op vrienden
als Sondberg.
Hemzelf bleef die vreeselijke pe
riode, zyn leven lang, een les om niet
te rechten. Als hy zich erop betrapte,
een mensch slecht te beoordeelen, dacht
hy eraan, hoe vaak hy zich tot mis
dadiger gewenscht had, om het bittere
onrecht minder wreed te voelen.
Wenken voor heeren kelners.
Hoe een varkenskop niet moet wor
den geserveerd.
(„Vart Hem").
vermogen wordt beschouwd en waar
men niets anders vindt c'an gezouten
visch en zand. en weer zand. De banne
lingen moeten maar vergeten, dat er op
de wereld nog schoenen, kleeren, toilet
artikelen en ondergoed bestaan; hun
eten is een allegaartje, waar hun sol
daten den neus voor hadden opgetrok
ken. Maar dat is niet het ergste, zoo
lang men gezond blijft. Wij hoorden,
hoe 'n officier angina pectorjs had, een
tweede periodieke aanvallen van blinde
darmontsteking, een derde een ernstige
bloedvergiftiging. Een 62-jarige mar
kies, die reeds tuberculose was, had er
pleuris bfigekregen; een luitenant was
uit zy'n couchette gevallen en had daar
door een schedelbreuk. Don Ramon Re-
gueral, de thans afgezette gouverneur,
heeft voor al die ongelukkigen naar
Madrid getelegrafeerd om toestemming,
ze naar Spanje terug te zenden of al
thans ze te laten vervoeren naar een
hospitaal te Las Palmas of Santa Cruz
te Teneriffe. Op deze telegrammen is
nooit geantwoord. En de officier van
gezondheid in het fort doet wat hü kan,
maar hy' heeft geen geneesmiddelen tot
zijn beschikking
Drie liter water per dag.
Reeds jarenlang komt er om de twaalf
dagen een boot van de Canarische eilan
den te Vil'a Cisneros om water aan te
brengen. De aankomst der gedeporteer
den heeft de bevolking van dit droge
schiereiland aanmerkelijk doen toene
men, maar van de Canarische eilanden
komt geen grootere hoeveelheid water
Het water moest du9 gerantsoeneerd
worden; de bannelingen krijgen drie
liter water per dag om van te drinken,
hun eten mee te koken, en ook zichzelf
en eventueel hun kleeren te wasschen.
De dood der persoonlijkheid.
Men ziet dus, dat vele ontberingen
het toch reeds moeilijke leven der ban
nelingen kunnen verzwaren. Elke bal
lingschap maakt den veroordeelde los
van zijn land, zijn werkkring, zijn le
venswijze, doch deze bannelingen mo
gen zelfs niet door hun eigen kinderen
worden vergezeld een verergering
van straf, die zelfs het tsaristische Rus
land zijn bannelingen in Siberië niet
heeft opgelegd. Bovendien is Villa Cis
neros de vernietiging van d-e persoon
lijkheid, het geestelijk leven, ne men-
schelijke waardigheid; men raakt ei' af
gestompt. Die woestijn, die baai, dat
fortje van Rio de Oro hebben mij twee
jaar lang niet losgelaten, doch gedurig
vervuld met een vage afkeer. Ik denk.
dat dit de reden is, die mij er toe dreef
om nog eens daarheen terug te keeren.
En toen vond ik daar niet een van de
meest verlaten streken ter wereld, doch
een hel voor levende menschen.
(Nadruk verboden").
Familie-groep, opgenomen door den
Röntgenoloog der familie.
(„Ric et Rac"V
3
ATMOSFEER EN
GEDACHTEKRACHT.
Wij allen zyn voortdurend omrinj
door de trilling van de kracht der
flnr»ht.ftn rïprpfpnp.n dip nna
dachten dergenen die ons omringen
Deze verschillende strooniingen hek"
ben een lietzü opbeurenden of neer
drukkenden invloed op ons. De stei
mingen die wij dikwijls toeschrijven
aan gestelsstoringen of aan de weers
gesteldheid zijn veelal enkel en alleen'
teweeg gebracht doordat een van dez!
trillingen contact vindt met een neer
slachtige gedachte of met de herinn»'
ring aan een mislukking, welke ziCK
in ons onderbewustzijn bevindt, led»,
van ons draagt een eigen atmosfeer
met zich mee, welke zich door middel
van trillingen voortbeweegt en contact
zoekt met gelijk gestemde trillingen
Ons onderbewustzijn en suggesties van'
buitenaf bezorgen ons een gevoel van
harmonie of disharmonie, al naarmate
het geval is. Gevoelige naturen zijn
buitengewoon licht te beïnvloeden
door de gedachtentrillingen die van
een ander uitgaan. Ook zieke men-
schen ondergaan in sterke mate den
invloed van gedachten-atmosfeer. Zij
hebben dikwijls de gewaarwording,
dat de eene bezoeker licht en zonne
schijn meebrengt, en een andere don
kerte en gedruktheid. Deze gewaar
wording openbaart zich reeds in hun
gevoel, nog voor er een woord is ge
wisseld. Hoe buigzamer en gevoeliger
iemand's persoonlijkheid is, hoe ster
ker hü dergelijke invloeden ondergaan
zal. Overgevoelige hyper-nerveuze
menschen ondervinden zelfs een uit-
gesproken physiek onwelzyn in het
bijzijn van iemand waarmede ze niet
harmonieeren. De geest werpt zijn
schaduw, evengoed als het lichaam.
Verschillende dingen hinderen en
drukken ons, andere beuren ons op en
geven ons kracht. Maar wij hebben het
hi eigen hand, in hoeverre' wij ons
door de omstandigheden willen laten
beïnvloeden. Wanneer men zich gron
dig in zelfbeheersching heeft geoefend,
kan men alle kwade invloeden weren
en eventueele fatale gevolgen bij voor
baat ontzenuwen.
Verkeerde autosuggestie daaren
tegen heeft in het algemeen een aller
schadelijkst effect, op den mensche-
lijken geest en kan ons op den duur
tot een hulpeloos stuk wrakhout maken
in de branding van het leven. Maar
gelukkig beschikken wij over het ver
mogen. om alle ongezonde en neer
drukkende invloeden te weren. Wan
neer wij ons geestelyk maar omrin-
<ren met een sterke muur van vertrou
wen Vastberadenheid, en wilskracht,
kunnen de bovengenoemde invloeden
op ons niet inwerken.
Nemen wij eens een oogenblik dat
u door overgevoeligheid en gebrek
aan afwerende krachtgedachten gees
telijk in een drukkende sfeer bent ge
komen. Wel, wat doet u wanneer het
programma dat u door de radio hoort,
u niet bevalt? Wel u stelt eenvoudig
uw ontvangtoestel in op een andeie
golflengte. Welnu, geestelijk staat u
precies'hetzelfde te doen, wanneer ge
van uw gedruktheid bevrijdt wil wor
den Bliif niet aangesloten staan op
een golflengte waarlangs slecht® oe-
nressie en ontmoediging tot u komen.
Kiest een andere golflengte die u
kracht, opgewektheid e" zelfverVoi-
wen tegemoet voert w n znn
allen kinderen van dezelfde natuur
de natui"' geeft aan een ïedm
kansen. Wanneer u dit maar m
zien. en d« u gegeve" krachVn ande^
nn vooral intens-r wilt aphrmkem<hm
znlt n zien. hoeveel n
Wh' moeten eerst creesHnk eer zui
heeld voor oo"on hebben van 'dat-me,
wat wh gra«" zouden verwezenlnium.
nvn werkelhk sriist ziet d° schermi
die zh'n geni° wü »°an mak°n ni p 0
pnde liinen voor zhn geestesoog,
bh in v-orVolUVhptd ,otfq no" n--
po 1-, Vipain hppft rrpmaakf met liet «r
Wanneer uw "eo*t ctpWI vertrm
i« rr-wprctpn met het beeld U
roilrto (tori. zal het vprwezenh'ken V
uw illusie u veel lichter vall-m
Dr. Jos. de Cork.
(Nadruk verboden).
De piin en de zwelling van ,ns
beten verminderen snel als men v
olek wat vochtig zout legt.