MARINE-BRIEVEN UIT INOIË.
pe Amsterdamsche week.
de week van de Amsterdam-
njf ,af „n eigenlijk mocht nier. dus
^e len.da' dit keerde Amster-
;,(l hi-ief ook tot berstens toe ge-
Wi,iClie fftn niet fleurige en opgewekte
n van wat er zoo allemaal te
„«eest aan bijzondere en fees-
is ^heurtcnissen. Dal valt inlus-
^jfi Unee.... Vermelden we het
ijcieii »11 in d-e winkelstraten hier en
feit- dalJvt veel meer was het niet!) ge-
jaar '4 dat de winkels tot 10 uur
'geopend waren, dat er
'saVt>nt o-middag een bloemencorso
»'oenf straten trok. dat tenslotte neer-
jo°rde» het snei voorbijstuiven van
tfl'f tientallen Ford-auto's, hier en
f»M t wat bloemen versierd, en dat
ijsr'f^dag een reclame voor.... de
f» was dan zijn we reeds aan
#n<L va'n de verslagen der speciale
^•e'Ken, verslagen die echter
zelfs niet met den besten
*111 enthousiasten toon te schrij-
'AT. Nu moet hier dadelijk aan
vet a1 joeo-evoegd, dat het ook eigen-
>td-e bedoeling van 't Koggeschip,
li"1 deze week organiseerde ge-
1' fis een aantal bijzondere gebeur-
15ffS'tot het middelpunt van het
l'ïramnia te maken. In de eerste
Ipr0gA heeft de bedoeling voorgezeten,
Iferiiani zooals het d-agelijks reilt
I' fit meer en beter onder niet st-ad-
l ir f'tp'n zoowel als onder stadgenooten
iCid te maken, - wat dan voor-
1 Lliik door midctel van gereduceerde
!L-en OP de spoorwegen en het be-
hikbaar stellen van bonboek.ies voor
IS bezoeken van diverse instellingen
I wiriiven (gratis dan wel tegen zeer
reduceerden prijs) had te geschieden,
r wat dit hoofdpunt van d-e Am-
rlldamsc-he week betreft, kan men,
Lenstelling met de bovengenoemde
|ier uiterlijke demonstraties, wel
eeu succes spreken. Bii den aan-
L van de week waren er reeds een
Mie 6000 van dergelijke bonboekjes
taffijeii en het bezoek van bonnen-
leiders aan inrichtingen als onze Tele-
I foonoentrale. Werkspoor, het Abattoir,
een onzer grootste krantendrukkerijen,
Ienz.enz., waar men alles in vol bedrijf
van nabii kon aanschouwen, is dan ook
|noot geweest.
lk sprak hierboven van een speciale
Amsterdamsche week-attractie, die piet
bepaald een reclame voor de reclame
Iwas.Er was echter een andere speciale
attractie, die dat wél was en die trou-
I wens ook niets anders bedoelde te zijn.
IEr was n.1. met medewerking van het
IGenootschap voor Reclame in het oude
gebouw van de Ned. Handelsniaatschap-
Laande Heerengracht '11 tentoonstel
ling ingericht van „Verkeers-affiches"
luit binnen- en buitenland; niet minder
Iianeen 600-tal aanplakbiljetten uit vijf-
Itifii verschillende landen waren hier
fengehan-gen en vele daaronder wa
lm behalve reclame voor het een of
andere vervoermiddel of voor een be-
Kpaalle stad. of landstreek, een bewijs
foor het feit, dat.... d-e reclame-
plireeuw, die ons vanaf aanplakborden
|ffl muren tegemoet komt, niets aan
perkte en aan vasthoud vermogen be-
peft in te boeten, indien hij ook in
Wiver artistiek opzicht aan de hoogste
Jtischen voldo-et. Ook kan men hier
lleeren dat de affiche zijn eigen sehoon-
iWiseischen stelt en miet die van b.v.
hen schilderij (wat, naar ook hier blijkt,
Imor velen nog niet voldoende begre-
I» wordt). We hebben in ons land,
I-el treft men op de kleine Holland-
|®Je afdeelin-g van deze tentoonstelling
Jool; enkele goede „plakkaten" aan,
Inliet gebied der goede moderne affiche
lp een groote achterstand in te halen.
V% deze expositie, die n-og enkele
heken geopend blijft, een prikkel blij-
piull speed aan het .inhalen te gaan!
De Ford-fabriek.
I Jk' Amsterdamsche week zette overi-
|."s zeer goed in niet iets wat men een
rfSrammapunt buiten mededinging
|jJfunnen noemen. Het was de offi-
opening van de Neöerlandsche
ll^-atitomobielfabrieken in -ons Wes-
I havengebied, een voor de stad
belangrijke gebeurtenis, die
Lp bijgewoond d-o-or vele gemeente-
'zoowel als provinciale autoriteiten
Loeris door li-onderden vertegen-
Lf'W's van allerlei lichamen en
Lf«'Kingen, die per auto, per stoorn
is/" aiet extra bussen van de tram
e®rdeii. De openingsrede werd
ooor den V-oorzitter van onze Kamer
van Koophandel uitgesproken, die de
ingenomenheid van die Kamer vertolk
te met het feit van de inwerkingstelling
van dit „eerste en eenige automobiel-
fabricatie-bedrijf in o-n-s land" (een term
die lii.i wel meende te mogen gebruiken,
omdat de automobielfabriek, die Am
sterdam in vroeger jaren een-s aan het
and-ere uiteinde van Amsterdam, aan
den Amstoldijk, bezeten hoeft „on
tijdig moest worden opgeheven". Die
toenmalige Spijker-automobielfabriek
heeft inderdaad' nooit. spijkers niet
koppen kunnen slaan, zoo dat van een
wel gefundeerd bedrijf had- kunnen ge
sproken worden!
Daarvan is bij deze nieuwe fa
briek, die onder leiding van archi
tect Jan Kuijt geheel met Nederland-
sche krachten en met Ned'erlandsch
materiaal gebouwd werd, wel
terdege sprake, al was het alleen
maar omdat de industriek-on-ing Ford
er achter staat en in het i'elicitatie-tele-
gram, dat hij bij deze gelegenheid zond,
nog eens verklaarde, dat hij „op alle
mogelijke manieren" het succes van
deze nieuwe onderneming ook in de toe
komst zal blijven bevorderen.
Natuurlijk was voor vele belangstel
lenden bij deze gelegenheid de beroem
de en ook wel voor sommigen beruchte
lo-opendte band, anders gezegd het co-n-
ve.y-or-systeem, hét neusje van de zalm.
Er zijn hier twee van dergelijke syste
men: het eerste bestaat uit een zg.
jaloezie conv-eyor, die het werkstuk plus
de mensohen vervoert; het tweede
uit een ketting-oonveyor, die alleen
maar het werkstuk verder brengt. Di
recteur Both hield in zijn dankwoord
nog een kleine pleitrede voor die veel
verguisde lo-opende band. De bewering,
dat men telkenmale de conveyors weer
wat sneller laat loopen om de mensohen
sneller te do-en werken, noemde hii bij
voorbeeld ee valsche beschuldiging.
Op een enkele uitzondering na toch
hebben die conveyors een vaste snel
heid, welke is vastgelegd bii het ont
werpen er van en d'ie men onmogelijk
naar willekeur kan verhoogen.
Een interessante bezienswaardigheid
wa-s ook de anderhalve kilometer lange
baan, die bii de fabriek is aangelegd,
en waar-op men alle in Nederland voor
komende wegoppervlakken in natura
aantreft en waarop elke nieuw gefabri
ceerde Ford wagen aan den tand zal
worden gevoeld.
Henden op de tram.
Nieuw tarief.
Er bestond deze week niet alleen voor
de hoofdstedelijke menschen. maar ook
voor de hoofdstedelijkehonden,
red-en om te „vlaggen"! Zij zullen in
het vervolg als passagiers op onze tram
worden toegelaten. B. en W. hadden dit
punt in hun jongste tramvoordracht
opgenomen en, al bestond er hier en
da-ar in d-en Raad opp-o-sitie tegen, het
kwam er door, voornamelijk wel uit de
overweging, dat die tram zooals het nu
is geen enkele mogelijkheid van ver
meerdering van inkomsten mag laten
schieten. En de hondenliefhebbers had
den uitgerekend, dat hun trouwe vier
voeters toch zeker wel eenige duizen
den mee per jaar in het tramlaadje zou
den brengen.
Het nieuwe tramtarief, dat met
1 Juli a.s. in werking zal treden, is
er nu ook door. Het tarief blijft elf cent
behalve voor tienrittenkaarten en de in
te voeren vijfrittenkaarten, waarbij het
10 cent zal bedragen. De oude vro-eg-
ritjes zullen een hergeboorte vinden in
vróegi it-weekkaarten, gelaiig voor twee
ritten per dag; zij zullen 75 cent kosten.
Een andere nieuwigheid zijn de middag
schone rkaarten voor 2-25 per maand.
Er is, zooals te doen gebruikelijk, op
liet Prinsenhof naar aanleiding van die
tramvoordracht natuurlijk weer einde
loos over het tramvraagstuk geboomd.
Allerlei soorten tariefhervormingen
werden voorgesteld, waarbij het sectie
tarief-systeem ook weer eenige verde
digers vond. Tenslotte legde men zich
bii de genoemde kleine tariefwii-ziging
van B. en W. met een flinke meerder
heid neer. De meesten deden dat ken
nelijk in dezelfde stemming als waar
van de heer Gulden bij hot motiveoren
van zijn stem blijk gaf. Hij gaf zo-oiets
te kennen van: „Och, laten we 't dan
maar weer eens zoo probeeren; baat
„ijet, dan schaadt 't tenminste, om
dat er toch niet zoo heel veel gewij
zigd wordt, ook niet meer dan er nu
reeds voortdurend geschaadt wordt;
waar 't met die tram heen moet weten
we eigenlijk geen van allen. Misschien
heeft zij voor stadsvervoer in een ge
meente als de onze wel zijn tijd voor
goed gehad en moesten we eigenlijk de
zaak maar ineens over een geheel an
deren boeg (een gemeente-taxi-boeg
of niets dan autobussen b.v.) gooien....
maar dat gaat op 't oogeiiblik toch ook
nietMeer houtsnijdend waren de
oppositie-stemmen die zeiden waarom
niet nog even, met tariefswijziging ge
wacht totdat de nieuwe directeur,
die nu toch eerstdaags benoemd moet
worden, er is? Waarom niet even zijn
meening afgewacht en deze wijziging
er nog doorgejaagd, zoo dat die nieuwe
man (die het toch al niet gemakkelijk
zal hebben) direct aan handen en voe
ten gebonden is, waar hij toch niet, nu
dit besluit gevallen is, aanstonds weer
met een tariefswijziging kan komen?
Ja, inderdaad waarom niet? Het
zijn van die raadselen waar men in
overheidsbedrijven, niet het minst
in gemeentelijke overheidsbedrijven,
steeds weer voor komt te staan
Afschaffing vacantie-toeslag.
Er is tijdens dit laatste tramdebat
ook weer over de hooge loonen bij dat
bedrijf geklaagd. Enkele klagers kwa
men met voorbeelden als daar b.v. zijn
een portier van een garage met over
de 50 per week loon, die deze
klachten, op z'n zachtst gezegd toch
wel eenigen grond van rechtvaardi
ging gaven. De geineenteloonen in het
algemeen kwamen deze week in een
ander verband nog eens op den voor
grond en wel door toedoen van de
namens B. en W. in de Centrale Com
missie van het georganiseerd Overleg
gedane mededeeling, dat het gemeente
bestuur van plan is vanaf 1934 geen
vacantie-toeslag meer uit te keeren.
Bij de laatste vaststelling der gemeen-
teloonen is overeengekomen dat de
thans uitgekeerde loonen zouden gel-
23 April 1933.
Beste Jonker Jan.
Er is weer een begin gemaakt met
thuisvaren, waarvan uit den aard dei-
zaak natuurlijk veel gebruik gemaakt
wordt. De eerste maanden zijn de mail
booten al volgeboekt en zal je ook in
Nieuwediep spoedig heel wat thuis-
vaarders tegenkomen. Dan zul je daar
ook uit den mond van menschen die
het meegemaakt hebben alle gebeuren
van de laatste maanden kunnen hoo-
ren, van de dienstweigering, van de
muiterij op de „Zeven" en van den der
den Japanschen oorlog. En dan zul je
bemerken dat het eigenlijk met geen
pen te beschrijven is (laat staan de
mijne,) wat of ons geliefd „Jantje kaas"
allemaal te doorstaan heeft gehad.
Nu de zeekrijgsraad bezig is met de
eerste processen der dienstweigering,
zijn plotseling aller oogen (en speciaal
die felle persoogen) weer gevestigd op
de Marine en staan we wederom bloot
aan de meest felle kritiek. En nu
vooral merk je weer hoe of de Navy
bij het Indische publiek heeft afge
daan. Er komen stukken in de courant
als een der betrokken Zeven Provin
ciën-officieren ergens in een socië
teit gaat dansen, ja men doet het voor
stel ter perse gaan of de hoteldirectie,
als ze zooiets zien gebeuren, de mu
ziek niet zou willen laten stoppen, ten
einde de marine de gelegenheid te ge
ven zich van den dansvloer te verwijde
ren. Een ander maal komt in de cou
rant, als een Marine-man meenings-
verschil heeft met een djongos, over
een te betalen vertering en wordt ge
heel ongemotiveerd het optreden dei-
officieren op de Zeven Provinciën er
bijgehaald. Kortom beste jongen, het
zal nog wel een heel poosje duren al
vorens wij hier het oude aanzien weer
terug hebben, maar je toch al over-
kropt gemoed loopt wel eens over.
Gisteren was het bevelsovergave op
de „Java" en neemt de eskader-com
mandant meteen het commandement
van zijn schip waar. Of dit in de toe
komst beteekent dat er een kolonels-
plaats minder zal komen, daarover
tasten wij hier in het duister.
Van de vier veroordeelden van den
krijgsraad gingen er twee in hooger
beroep en zal dus het Hoog militair de
zaak ter hand moeten nemen. Overi
gens is men hier te lande zeer inge
nomen met de wijze, waarop de marine
leiding ingegrepen heeft in het honds
leven van zijn personeel. Maar al te
zeer zijn zeer jeugdige schepelingen
makkelijk te beïnvloeden en laat voor
jeugdige marine-menschen de militaire
invloed toch de voornaamste zijn. Maar 1
den tot 1935; aangaande de vacantie-
toeslag is toen niets vastgesteld, zoo
dat volgens de letter van de besluiten
B, en W. wat die toeslag betreft de
vrije hand lubben (althans in 1934).
Volgens de S.D.A.P.-fractie eischt ech
ter de goede trouw dat het geheele
complex arbeidsvoorwaarden tot 1 Mei
1935 gehandhaafd blijft.
Er zal, als de zaak eenmaal in den
Raad komt, dus nog heel wat te doen
zijn over het begrip „goeden trouw"in
dezen.... Ampel gelegenheid 0111 op
de zaak terug te komen krijgen we
dus nog wel.
Vóór den hoedenwlnkcV.
Wat is bii deze teekening wel ver
keerd? („Everybody's Weekly').
wie bad vroeger ooit gedacht, dat het
noodig zou blijken ministerieel een
samengaan in een vereeniging van
Europeaan en Inlander, te verbieden.
Momenteel vertoeft hier op Java een
Engelsche commissie, met een eigen
vliegtuig, welke zich bezig houdt' met
het bezichtigen van onze vliegvelden
op de Australië-route. Het traject Sin
gaporePort-Darwin zou in twee en
een halven dag worden afgelegd, waar
bij met de stukken SingaporeBata
via, BataviaBima, en van Bima over
Timor over Hollandsch grondgebied is
rekening gehouden. Wij zijn de Engel-
schen op hun LondenAustralië-route
toch wel een slag voor. Tot aan Timor
kunnen we het om zoo te zeggen hen
voordoen. Wist je, dat de K.N.I.L.M.
een der weinige ondernemingen is,
welke dit jaar winst heeft afgeworpen.
Thans is een nieuw contract met het
Gouvern. aangegaan, waarbij de Rijks
subsidie belangrijk is verminderd. Wel
een tegenowrodig niet alledaagsch tijd
beeld. De HollandIndië-route zal
ook verlegd worden over Singapore
wat voor de „Straits" een belangrijk
voordeel beteekent, maar het nam ook
een belangrijke plaats in, in ons post
vervoer. De Sumatra luchtpost wordt
dan per zijlijn op de groote Indië-route
gebracht.
Den zeven en twintigsten April zal
de G.G. hier de zoogenaamde Patjal-
werken openen. Dit machtige water
reservoir, dat in de droge moesson een
stuk Solo valei moet kunnen bevloeien,
is voor .Java, wat de Zuiderzee is voor-
voor den Hollandschen ingenieur.
In de Westmoesson moet dit re
servoir vijftig millioen kubieke meter
water opvangen. Nu zoo oppervlakkig
gezegd een paar van die prettige bui
tjes in den regentijd, waar het water
zoo onverwachts bij bakken uit den
hemel komt gudsen, en die bak is vol.
Het werk heeft vijf jaar geduurd en
er werkten ongeveer twaalf honderd
koelies aan. Zijne excellentie zal to
Soerabaja alsdan in ons nieuwe Mod-
derlust een diner geven. We hebben
nu hier een soos, waar we mee voor
den dag kunnen komen, wat jij. Dans
avondjes, bridge-concoursen en zelfs
kinderfeesten worden er gehouden.
Jan, ik beschik nog steeds niet over
alle couranten en daarom ben ik in
dezen brief misschien niet volledig ge
weest in het opsommen van alle Indi
sche gebeurtenissen, maar dat komt
dan wel weer een volgenden keer in
orde.
Schrijf me spoedig eens wat uit
Den Helder, saluut,
HENK.
