MARINE-BRIE
'EN UIT INDIË.
i
tober a.s. een met de nieuwste techni-
gci,e vindingen uitgeruste, groote, mo-
derne film-studio rijk zijn, waartoe het
fabrieksgebouw „Oranje" aan de Ring
vaart verbouwd wordt. De exploitee-
,-ende maatschappij, die ook enkele re
gisseurs, geluids- en andere technici
piet ervaring aan zich verbonden heeft.
voorloopig voornamelijk als ver
buur-inrichting optreden. Aanvragen
van gedadigden die, met behulp van
rleze studio, films willen gaan vervaar
digen, zijn reeds van verschillende
kanten binnengekomen. Mischien is dit
dan wel het begin van een voor de
hoofdstad nieuwe en belangrijke indu
strie! Laat ons het hopenUitbrei
ding van onze industrie is, vooral
nu het met onze haven (waar we overi
gens niet alleen van bestaan kunnen)
piet meer rooskleurig gaat voor de
stad meer dan iets anders geboden,
heiten als de vestiging van een auto
mobiel-industrie (de nieuwe Fordfa
briek) en nu weer dit eerste stekje
voor een mogelijk toekomstige film
industrie, zijn ons dan ook boven al
les welkom en bieden thans eenig
tegenwicht tegen bedroevende feiten
ais het langzamerhand totaal verdwij
nen van onze vroegere bloeiende siga-
renindustrie en het kwijnen van Am
sterdam als diamantstad. Het ge
meentebestuur, verklaarde wethouder
de Miranda onlangs in een interview,
doet al het mogelijke om die vestiging
van nieuwe industrieën in de hand tb
werken en zoo was men dan ook Cine-
tone. met een snelle afdoening der
keuring van de betreffende studio
bouwplannen als anderszins, zeer ter-
wille. Of dit „terwille zijn" van adspi-
rant-stichters van nieuwe industrieën
echter veel zal helpen als men eerst
niet ons huidig erfpachtstelsel bij de
uitgifte van gronden afschaft of al
thans belangrijk „coulanter" maakt,
staat volgens steeds meerdere zaken-
menschen sterk te bezien,...
Een ongelukkig plan.
Taxi-stad, film-stad, nieuwe
moderne industrieën allemaal best,
allemaal een „volledig-terwille-zijn"
vaard! Maar laat ons daarnaast toch
niet de groote waarde, de rentabili-
teitswaarde ook (vla het vreemdelin
gen-bezoek), miskennen van bet oude
schoon onzer binnenstad. Er zijn zon
der twijfel, wat de in zekeren zin
tegenstrijdige eischen door het mo
derne verkeer en de moderne werk
methoden en het behoud van het oude
stadschoon betreft, hier en daar com
promissen noodzakelijk. Hier en daar
moet wel eens een boom vallen, een
stukje grachtkade verbreed of een
stukje water gedempt worden. Maar
laat ïuen op Publieke Werken niet met
vondsten en nieuwigheden aankomen
die al misschien wel erg vernuftig en
effioient schijnen, maar een stuk
bekend en klassiek schoon dermate in
het hart treffen als dit onlangs het ge
val was met een plan tot verbreeding
van het stuk Singelkade tusschen Ko
ningsplein en Munt, waarop vanouds
de bloemenmarkt gehouden wordt.
Teneinde den bloemenhandel daar ter
plaatse terwille te zijn, werd met dit
plan 't idee uitgewerkt een meter hou
ten plankier over 't water uit te bouwen
waarmede dan dit stukje gracht, dat
mede zijn schoonheid aan de harmo
nische verhoudingen ontleent, ten
eenënmale voor het oog bedorven zou
zijn. Dat aanstonds van verschillende
kanten dit ongelukkig plan om het
felst bestreden werd, mag een geluk
kig teeken heeten!
Nieuw plantsoen.
Zooals behoud van oud stadsschoon,
gelijk boven gezegd, ook zeer zeker
zijn practische waarde heeft, zoo heeft
verfraaiing van nieuwere stadsgedeel
ten haar direct practisch nut. De aan
leg van een plantsoen ter hoogte van
het de Miranda-bad bij den Amstel b.v.
waarvoor de gemeenteraad in zijn zit
ting van deze week een 127.000 gld.
uittrok, zal niet alleen op den duur
onze reputatie van de schoonste stad
van Europa (zeide Carel Scharten, die
nu reeds vele jaren in buitenlandsche
steden, en daaronder van de schoon
ste! woonde; het in zijn onlangs ge
houden voordracht niet ook weer zoo?)
helpen handhaven, maar zal ook, door
flat er een halve Ion aan arbeidsloon
aan verwerkt zal worden, de arbeids-
loosheid helpen bestrijden en vele ge-
'"eentearbeidrs van plantsoenen voor
^vloeiing naar de Reserve behoeden.
i'e zijn overigens met ons arbeids-
loozen-cijfer de laatste maand eindelijk
«ts (een goede duizend) teruggeloopen
wi met dingen als vlak voor den boeg
"Sgende uitvoering van de spoorweg-
Plannen-Oost, dè doorwerking van ne
uitbreiding van het Douwes-plan in de
diamantnijverheid voor oogen, begint
er dan toch eenig licht aan den
horizont te schemeren
Wat evenwel, dit, tenslotte nog
problematisch, licht, - geen aanlei
ding voor de redeneering kan zijn, dat
we eigenlijk toch niet in de „bijzondere
omstandigheden" verKeeren die een
opnieuw ter sprake brengen van de
kwestie der gemeenteloonen wettelijk,
volgens de belangen van de bestaande
overeenkomst, rechtvaardigen; bijzon-
aere omstandigheden, die de meerder-
beid van B. en W. als bestaande aan
neemt. B. en W. hebben, naar men
weet, reeds in het Georganiseerd
Overleg voorstellen tot loonsverlaging
aanhangig gemaakt. Hoe dat G. O. op
die voorstellen zal reageeren is op het
oogenblik nog niet bekend, wel werd
reeds bekend, dat in de voorvergade
ringen van vertegenwoordigers der bij
bet G. O. aangesloten organisaties
deze voorstellen unaniem verworpen
werden: tot het onderhandelen over
voorstellen „die het beginsel der tegen
woordige salarisregeling niet aantas
ten zou men eventueel wel bereid wil
len bulijven. Wij krijgen de geheele
zaak nu over veertien dagen, niet
reeds over een week zooals aanvanke-
ijk bepaald was, - in den Raad. En
bet zal daar ongetwijfeld heet toe gaan.
niet alleen tusschen de diverse frac
ties onderling, maar, naar wij geloo-
ven, ook in den boezem van bepaalde
fracties zelf. Zoo is het o. i. bijvoor
beeld lang niet uitgesloten, dat het in
de S.D.A.P.-fractie min of meer zal
spannen en we in zekeren zin een her
haling zullen beleven van het., drama
13 Mei 1933.
Beste Jan,
Zoo is dan de „majoor" Stam (wie
kent hem nu anders in de marine) spoe
dig aan het einde van zijn zeer verdien
stelijk werk bij Zeemacht, en kan ik
niet nalaten hem in mijn brief aan jou
even te memoreeren. Weet je nog wel
hoe of we onze eerste schermlessen van
hem ontvingen, hoe of hij ons fanatiek
wist te maken voor het „N.O.C.", en te
dien einde rondjes stond, te tellen (ik
meen het waren er 23) rond het sport
terrein op de werf voor de tien kilo-
mterloop, hoe hij de afstandsmarsch
voor de proef altijd zelf meemaakte,
hoe hij de ziel was van bijna alle wed
strijden van Zeemacht, kortom Jan, ik
weet zeker, dat er velen van ons zijn,
die, wanneer ze „de groote kruizen" op
spelden en daarbij het blauwe lint heb
ben, steeds weer denken aan den schei
denden voorzitter van Zeemacht, die
hen het eindelooze klimtouw in joeg tot
♦weemaal toe, en die kritisch stond te
kijken, als we badend in ons transpl-
reerscl, de worstelproef stonden (of
lagen) af te leggen. Ik vernam, dat aan
Stam het eere-voorzittersohap van de
Matine-Sportvereeniging is aangebo
den en zoo zal deze allerWege gewaar
deerde kracht nog niet geheel voor de
vereen iging verloren zijn.
Onze vorige stelling-commandant, de
Vice-Admiraal Quant hield, volgens
de berichten, welke ik uit Holland
kreeg, een verkiezingsrede voor de
partij van „Nationaal Herstel'. Zijne
excellentie zal in Nieuwediep een groot
gehoor gevonden hebben, en bet was
zeer goed gezien van de leiding van
deze jonge partij, om onzen vorigen
admiraal daarvoor aan te zoeken. Want
een populairder iemand had in onze
Jutterij deze rede niet kunnen houden.
Overigens wij spraken in onze jonge
jaren anders weinig over politiek
zijn we hier in Indië zeer benieuwd hoe
deze nieuwe partij zich in de Tweede
Kamer zal houden. Direct een zetel in
de Kamer is een goed begin, maar de
Vrijheidsbond voor oogen houdende
(en niemand zal kunnen ontkennen, dat
het meerendeel der stemmers op deze
nieuwe partij gerequireerd is uit den
Vrijheidsbond), denk ik, dat haar een
zelfde wordingsgeschiedenis staat te
wachten, in ieder geval is het ook een
partij, die het beste met de Marine
voor heeft en daar gaat het tenslotte
bij ons maar om.
Ik las in het Juttertje van het kolos
saal aantal spaarders van de Nutsspaar-
bank. Werkelijk een succes voor den
heer Witsenburg, die naar ik meen een
stuwende kracht in dit bedrijf is. ja,
ik kan je verzekeren, dat een zekere
gêne bij mij tegenover hem bestond als
ik „wang"-deelen (geld, geachte lezer)
van de spaarbank af ging balen, ter
wijl ik hem weer opgewekt in het ge-
DH kon kijken, als ik mijn luttele
waarvan indertijd het Raadslid Mr. van
den Bergh met nog twee lotgenooten,
het slachtoffer werd. Men is vooral be
nieuwd naar de rol die wethouder Po
lak in verband met zulk een drama
eventueel zal spelen. Een gemakke
lijke rol zal het in geen geval zijn (hij
zit nog altijd met de „ongedekte" 5
millioen op de a.s. begrooting), ook al
wordt hij dan door zijn voorganger
Wibaut gecomplimenteerd!
Geluidsfilm.
„Och, dat geeft toch immers niet,
want hij speelt een Rus!"
(„Ric et Rac").
spaarduitjes kwam brengen, zooveel
persoonlijk element wist deze man in
de Nutsspaarhank te leggen, en blijk
baar dus met succes.
De berechting van de dienstweige
raars van de „Piet Hein" heeft thans
ook plaats gehad. Er zijn, ondanks de
verdediging, zware poffen gevallen en
vrees ik, dat er bij de behandeling van
de muiterij op de „Zeven Provinciën"
nog veel erger klappen te wachten zijn,
een en ander zal in September plaats
vinden, waartoe de Zeekrijgsraad waar
schijnlijk naar Batavia zal verhuizen.
Ondanks alles is het toch een heel ding
voor die gezinnen (en in Nieuwediep
zullen er daarvan ook nog wol een groot
deel zitten), waarvan het hoofd hier in
Indië gedegradeerd werd, maar per slot
zijn die mannen en vaders toch oud en
wijs genoeg om de gevolgen van hun
afbrekend werk te kunnen hebben
overzien. Ik wilde nu maar, dat al die
zaken zoo spoedig mogelijk afgehan
deld werden, want zoolang die berech
ting nog niet heeft plaats gehad:, blijft
de kritiek bestaan en die is, zooals ik
al meermalen in mijn brieven deed uit
komen, hier in Indië lang niet malsch.
Het eskader is nog steeds niet terug
op Soerabaja en dat duurt nog wel even
ook. De geheele kampong Darmo, Goe-
beng en Ketabang ziin om zoo te zeg
gen „vrij van echtgenoot"; het begint
daar heusch wel iets op Saba in de
„Boven windsche" te lijken, daarvan
varen immers ook de mannen voor
jaren op de Amerikaansche koopvaar
dij. zonder op hun hooge eiland terug
te komen, en waar die arme vrouwen
maar alleen zitten, met als eenigste
verzetje een Hollandsch oorlogsschip
dat er zoo eens per jaar met den gou
verneur van Curagao aan boord op in
spectiereis komt.
Uit de brieven, die we uit Holland
krijgen, merken we, dat jullie niet te
klagen hebben over slecht weer, in
tegendeel een heerlijke Lente door
maakt. Dan wordt ons werk ook direct
veel aangenamer, als je niet steeds in
die gure Nieuwediepsche kou op de ree,
in het Schulpen gat of bezuiden de
„ballen" hoeft te varen. En dan is trou
wens heel Den Helder veel prettiger,
je vrouw kan weer eens met haar
kroost in het „Boschje" zitten, je kunt
's avonds weer eens een wandelingetje
langs den dijk maken en 's Zondags
morgens buitenom naar Huisduinen,
een kopje koffie achter de ruiten van
het Badhuis en binnendoor terug. Ach,
kerel, als ik dat allemaal weer voor me
zie, dan krijg ik heusch weer Heimweh,
wil je dat wel gelooven.
De wedstrijd HollandBelgië, welke
wij met 21 verloren, kwam ditmaal
Lier Phoni-zender uitstekend over, ik
wilde dit speciaal nog eens memoree
ren. omdat het 10 Mei 1933 tien jaren
geleden was, dat de radiotelefonisch'
verbinding met Holland van hieruit tot
stand kwam. en werd dit feit 'v'er in'
alle stilte herdacht met een kransing.
ging op het graf van den beroemden
ingenieur De Groot
Voor Nieuwediep is er nog een spe
ciaal tintje aan, omdat de „Zeven Pro
vinciën" op haar thuisreis naar Hol
land destijds een van de geslaagde
proefstations was ter verkrijging van
de eerste rechtstreeksche ra. ia-verbin
ding met het moederland. Nu zijn we
een behoorlijk eind in de richting en
zjjn de gewone telefoongesprekken met
Holland, vanuit je „kantoor" hier. naar
liet toestel in je gezellige huiskamer
thuis, heel gewone dingen (c:e wij al
leen nog maar niet doen omdat ze een
beetje prijzig zijn).
Wat menigeen in ons marinestadje
ook zal interesseeren is, dat de Kweek
school voor Inlandsche schepelingen
gesloten is. Wanneer hii weer geopend
wordt weet ik niet, voorloopig zit er
alleen een bootsman als beheerder,
welke de eenigste marine-uniform
draagt, die de Makasser inwoners te
genwoordig zien. Ook zijn er daar in
Makasser ernstige plannen tot het aan
leggen van een vliegveld, om dan later
Makasser een van de kopstations te
doen ziin van de K.N.I.L.M. en de lucht-
route naar Holland. De promotor van
dit plan is de plaatselijke commandant
te Makasser, de op Soesterberg en in
den Nederlandsohen Voetbalbond wel
bekenden overste Stom, welke over dit
onderwerp een zeer goede lezing hield.
Nu we toch over de luchtvaart bezig
zijn, wat een akelige indruk maakte
hier in Indië dat K.L.M.-conflict tus
schen vliegers en directie. Een, ten
minste geruststellend woord sprak de
lieer Plesnian, toen hij bekend maakte,
dat de K.L.M. menschelijkerwijs ge
sproken zou zorgen haar geregelds
diensten te onderhouden, dus ook de
Indië lijn, want vooral nu de buiten
landsche concurrentie zijn Londen
Australië lijn op pooten tracht te krij
gen is een uiterste waakzaamheid van
onze Hollandsche mannetjes noodig en
moet de goede naam, die wij op de In
ternationale handelsluchtvaart hebben,
vrij blijven van dergelijke onverkwik
kelijke zaken.
Vandaag heerschte er diepe rouw
over de groep jagers, want de secre
taris reikte de belastingpapieren uit,
verschrikkelijk gewoon. Toch wordt in
Indië de levensstandaard ook een boel
lager. Ik kreeg van mijn huisbaas be
richt, dat de huur wederom omlaag
ging, wat nu in dit .jaar dat ik in de
Oost ben, al voor den derden keer is.
en ookhet Java bier kost tegenwoordig
nog maar 28 eent de flesch. hetgeen de
fle-sch in aanmerking genomen de prij-
Dito benadert).
De winkel van „Kurke-Jan", je weet
zen van onzen oud-leverancier Evert
wel die fotozaak op Toendjoean is
eenige maanden geleden nog veel
grootscher opgezet, overgeplaatst naar
het Simpangplein met twee ingangen
en een heeleboel étalageramen. Toch
was dit blijkbaar een noodsprong ge
weest, want thans heeft de weeskamer
er zijn vendutie papier voor de ramen
gehangen, echter is de zaak zelf veel
kleiner opgezet naar een van de hoek
huizen op de Darmo boulevard ge
plaatst, wat voor ons Kodak amateurs
op Darmo een groot gemak beteekent.
Nog even dit over de „Dienstweige
ring". In de strafgevangenis te Malang,
waar er verscheidenen waren opgeslo
ten, heerschte tijdens de behandeling
van de zaak van twee raddraaiers, een
kwartiermeester en een konstabel, een
vrij nerveuse stemming, men ver
wachtte straffen van 68 jaar. Het is
echter voor de angstigen nogal meege
vallen en was de maximum straf slechts
drie.
Ik had het daareven over onze belas
tingen, ook gemeentebelasting moeten
•wij als getrouwden aan den wal wonen
de betalen, en ziet nu hoe prettig de
woorden van wethouder Van Gennip
waren toen de tractementsverlaging
der gemeente-ambtenaren ter sprake
kwam:
„Op ons rust de moreele plicht, om
„die korting toe te passen, want wij
„kunnen het tegenover onze „BE-
„ROOIDE" (hoofdletters van uw brief-
schrijver) gemeentenaren niet verant
woorden onze ambtenaren in een hof
„van Eden te laten leven".
Ziezoo, kameraad, ik heb betoel woord
gehouden en ditmaal een langen brief
geschreven, dat zal je den volgen i
keer wel weer moeten bezuren.
Saluut,
HEN k
Mevrouw tot nieuwe dienstbode, die
baar uitgangsavond heeft: En blijf
niet te lang uit, Marie, want je moet cm
uur 's morgens opstaan!
Marie: O, mevrouw, maar dan
ben ik beslist thuis, hoor!
hom tneb on ziin vin-1 ..Zoo. nooit van gehoord.