MARINE-BRIEVEN UIT INDIE.
r^jjs. Verder werd dr. Vos belast met
Gezondheid en de Ziekenhuizen, wet
houder Kropman met Arbeidszaken,
?pVensmiddelen en Badinrichtingen,
ethouder Boissevain met Publieke
o erken, Volkshuisvesting en
Kunst (een wat zonderlinge combina
tie!) wethouder Rustige met de Be-
j-iiven en Brandweer en wethouder
«aaS tenslotte met Maatschappelijken
Steun, Bevolkingsregister en Burger
lijken Stand.
Het ziet er op het oogenblik naar uit,
dat de „handdie wethouder Baas
cpeelt in de komende weken wel fiet
eerst de publieke belangstelling zal
trekken, dit natuurlijk in de eerste
„laats met de, naar verluidt, verminde
ring der Rijksbijdrage in onzen werk-
loozen-steun (waarvoor wij tot nu toe
gteeds maar zonder mankeeren een
half millioen per week op tafel hebben
gelegd, maar wat, gaat die vermin
dering door, waarlyk niet meer zoo
vlot zal lukken!) en dan ook in verband
met de klachten die de allerlaatste
dagen inzake de wijze w aarop de steun-
uitkeering geschiedt, eindelijk open
baar werden gemaakt Het was name
lijk reeds lang voor de min of meer in
gewijden een publiek geheim, dat vele
heogere ambtenaren van M. S. zich
maar al te gemakkelijk laten intiml-
deeren door bedreigingen van de bru
taalste elementen onder de steun-ge-
gadigden. zoo, dat de „groote schreeu
wers", uit angst voor hun bedreigingen,
in vele gevallen ongerechtvaardigd
anel en ongerechtvaardigd royaal wor
den geholpen, waar dan indirect
w eer de betere elementen, die het soms
nog meer noodig hebben, onder komen
te Hjden. Dat dit inderdaad zoo is. werd
ook mij onlangs nog door een lagere
ambtenaar van M.S.. een z.g. „be
zoeker", zelf bevestigd. Fen van de
eerste bestuurs-daden van wethouder
Baas zal, nu deze zaak eenmaal aan
de openbaarheid werd prijs gegeven,
wel moeten zijn het nemen van in
grijpende maatregelen om aan deze op
den duur onhoudbare situatie paal en
perk te stellen.
De bioscopen draalen weer
op winter-snelheld!
Laat ons intusschen in dezen Sep-
tember-brief nog niet al te veel politiek
mengen. September is voor Amsterdam
vanouds ce klassieke kermis-maand en
al hebben we dan geen officieele kermis
meer <we doen het de laatste jaren met
besloten, officieuse kermissen, zooals
er nu weer een in gang is op het Paleis
voor VolksvHjt-terrein) een beetje ker-
missfeer hangt er. zelfs in deze cri
sistijden. in de herfstweken altijd
nog wel aan Amstel en IJ. De winter-
sche vermaken. tooneel, concertge
bouw. enz. beginnen weer of komen
weer harder op gang. de dans-clubs,
liefhebberii-kunst-vereenigingen zetten
bun repetitie weer in en. niet te verge-
t n, de bioscopen leggen er weer een
schepje op en komen met de eerste
groote nieuwe Schlagers van het sei
zoen.... Tuschinksy begint weer met
zijn nacht-voorstellingen en gala-pre
mières. die de laatste jaren plaats heb
ben als er weer eens een „Super-super"
f<'in gaat draaien. zoo een waarover
'eken te voren de buitenlandsche cor
respondenten der dagbladen zich reeds
de vingers blauw hebben geschreven..
Die nachtvoorstellingen waren nog
maar enkele jaren geleden een nieu
wigheid; ze zijn nu ai weer als heel ge
woon ingeburgerd. Zoo is het eigenlijk,
in eenzelfde razend snel tempo,
gfgaan met de ontwikkeling van het
bioscoopbedrijf in zün geheel, ook
°Ier in Amsterdam! Hoe kort is het,
s me" het even rustig overdenkt,
rog maar geleden, dat men voor de
amrna van vijftien heele centen naar
o „levende beelden" ging kijken en na
Ja°°P, het gevoel had het.... negende
reldwonder, niet het achtste, want
t(f s,°nd toen ook al op den Dam.
hphben aanschouwd. In de wonder-
ytste, meest aftandsche. kale en roo
mse pakhuizen werden toen die eer-
'p bioscoopjes geëxploiteerd. Procuc-
n als „Polydor eet Konijn!" of ..Zigo-
'o heetf pech!" deden er opgeld. Van al
deze eerste, kleine bioscoopjes-in-de-;
«'n.erjaren. de Haarlemmerdijk spe-
riaol was er mee bezaaid. is er geen
Ppn meer over. Op een uitzondering na:
theater Nöggerath in de Regu'icrs-
arppstraat, dat nog bestaat. Uitsluitend
bioscoop, zooals het thans is. was het
'oen echter niet. H°t was een variété
fn het liet, in die vroegere jaren, als
eerste het celluloid-lint draaien Leon
pedels, die zoovel-' jaren onder het
Amsh'rdamsche publiek niet zijn onaf-
^heideljjke horge hoed c'è amusements-
directeur hij uitnemendheid was,
ead er als „explicateur" op en hit w-ss
"■genliik de eerste die toen reeds de
„sprekende film" exploiteerde, in dezen
zin, dat hü bii zijn „bew-egende beel
den" tevens dat andere wonder die da
gen, de gramofoon, liet draaien. Dan
was er ook nog, voor vele Amster
dammers van thans nog een dierbare
h 'rinnering!, het café Blauw op het
Thorbeckeplein. Voor vijftien cent
kreeg men er een kop chocola en het
film-programma op den koop toe. Het
gaat niet aan aldus de uiterst snelle
groei van deze eerste stekjes in de bin
nenstad te volgen tot aan het tijdstip
waarop de boom, zooals wij hem heden
ten dage kennen, was opgegroeid tot
vollen wasdom, met tallooze wortels in
de groote film-paleizen in het centrum
en vele takken en takjes in de buiten
buurten. Wie thans eens een indruk
wil krijgen wat het filmbedrijf voor
Amsterdam beteekent. kan niet beter
doen dan 's Maandagsmiddags eens een
kijkje te gaan nemen bii Kras in de
armoesstraat, waar de bioscoop-beurs
gehouden wordt. Verder dan de voorhal
van dit „heilige der heiligen" zult ge
niet komen, want de bioscoop-exploi
tanten, streng georganiseerd in het
machtig lichaam van den Ned. Bios
coopbond. minnen wèl in hun theaters
het publiek, maar niet op hun Beurs;
daar verkiezen zü een streng bewaakte
afzondering.. Directeuren uit de pro
vincie komen er hun programma bijeen
koopen, zien In de gauwigheid, hier
en daar in een showTOom van een der
filmagentschappen in de stad, een snel-
gedraaide film, loven en bieden met
vertegenwoordigers van Paramount,
I fa. Metro Goldwyn en hoe zij meer
mogen heeten.En in het voorzaaltje
zitten de „artisten", die nog niet ge
noeg contracten hebben; en zij wachten
het psychologisch oogenblik af om een
of anderen directeur aan te schieten
met de vraag of hij nog niet een
varieté-nummertje gebruiken kan....
Het is heel dit drukke leven en
beweeg, een der vele „speciale" werk
beurzen, die hier op Maandag gehou
den worden en het is er zeker een waar
lang niet het minst omgaat....
Andere beurzen, zooals b.v. de dia
mantbeurs. mogen in een laatsten tijd
tijd vrijwel stil liggen, hiér draait
het zakenleven, dat tenslotte de film
laat draaien, nog steeds lustig door....
nen boterhammen werden eveiuens op
hen gevonden en hun reobtmatigen
eigtnaar weer teruggegeven".
Wat een geluk, dat er in Exthland
haast geen automobielen worden gesto
len! Want waarschijnlijk zou clan het
leger gemobiliseerd worden en Esth-
land omsingelen...
Dit theater was n i e t in de Regu-
liersbreestraat; het was het oude Flo
ra, (later afgebrand) in de Amstelstraat,
waar voor het eerst films werden ver
toond en waar Leon Boedels zijn triom
fen vierde. Dat was in het begin van
190 en de filmpjes die als slotnum
mer van het variété-programma wer
den gegeven, trokken steeds geweldig
veel publiek.
Red. Held. Crt
Le Rire.
Gesteld, dat je vader een gulden
per uur verdient en hij krijgt loonsverla
ging, zoodat hij niet meer dan 75 cent
per uur ontvangt, hoeveel uur per dag
moet hij dan langer werken om toch het
zelfde loon te behouden?
Ik denk niet. dat mijn vader dit zou
doen. Hij zou in dat geval naar de steun-
verleening gaan.
OM EEN PAKJE BOTERHAMMEN!
Maar ze werden gevonden!
De Revaler politieberichten melden
het volgende: „Op zekeren morgen be
merkte een reiziger op het sta ion Nug-
gen dat een pakje boterhammen, zijn
ontbijt bevattende, ontstolen was De
verdenking viel op drie jonge 'iede"-
di»1 kort tevoren de wachtkamer hadden
irrlaten en het bosch wareu ingegaan.
Df de'iik werd de p.aatseliike po.itie ge
alarmeerd die het woud omsingelde,
waarbij enkele politieagenten waar-
s- huw ingsschoten afgaven. Tens.otte
slaagde men er toch in de drie urdach-
teu te arresteeren, d e de Zigeuners Per
Si huhmann, Esten Oskar Re uniann en
K idolf Wast bleken te zyn De verawe-
Der Götz.
„Alstublieft niets modern, modern is op het oogen
blik niet modern."
Beste Jean.
Het eskader ligt momenteel in Priok
op de boeien en uit je vorige turn kun
je je dus nog wel herinneren hoe of
we hier liggen. Java, Kortenaer, Evert-
sen op de Oostelijke boeienrij, aan de
andere zijde vier onderzeebooten en
de Pelikaan (deze laatste echter niet
als moederschip, maar daar zitten alle
officieren op, welke belast zijn met het
onderzoek betreffende de Zeven Pro
vinciën). We varen weer sloepen naar
de „Betontrap", het Zuiderboord of de
stationstrap, kortom er is niets veran
derd sedert j evorige turn. Ja, eigen
lijk toch wel, de verbinding met de
bovenstad is veel beter dan vroeger.
In de eerste plaats heb je de electri-
sche treinverbindingen vanaf het mo
numentale station, dat wij in aanbouw
hebben gezien. Voor de somma van
dertig spie ben je in het centrum van
de stad, maar ben je met zijn drieën
dan voorheen, de Dorniers zijn met het
lijker. Betaalden we vroeger toen we
als baar in de Oost kwamen vier of vijf
gulden voor een tocht naar Weltevre
den, nu ben je voor de som van ander
halve roepia overal waar je in de bo
venstad wezen moet. Ook het haven
aspect kan soms heel anders zijn, de
vertrekkende mailbooten zijn grooter
als voorheen, de Dorniers zijn met het
eskader meegekomen, welke het ma
rine vliegkamp een geheel ander aan
zien geven en ook verschijning in de
lucht is anders dan de W.A.'s van tem
po doeloe, neem daarbij dan nog dat
we behalve de aankomende en vertrek
kende mailbooten nu ook de Priok-
vliegtuigen hebben, waarvan er ook
verscheidene hun route over Tandjong
Priok nemen, dan zul je wel begrijpen
hoe ander? het er hier kan uitzien dan
vroeger. De vlootvoogd heeft ook nog
met het eskader meegevaren, maar dit
maal is de Volksraad zooals het vorige
jaar niet meegeweest. We hadden nu
een stilligweek in Priok, waarin de pa
rade viel en deszelfs voorbereiding.
Nu ik kan je zeggen, dat de Marine
wederom uitsiekend voor den dag is
gekomen, van verscheidene kanten
hoorden we woorden van lof. Maar
hoe kon het ook anders, de Parade
was uitstekend voorbereid en met een
stel tamboers en pijpers, klaroenbla
zers en de stafmuziek voorop komt er
een „schwung" in van jewelste, terwijl
onder het spelen van den defileer-
marsch het enthousiasme op de toe
schouwers overslaat. Hetzelfde geldt
voor de Taptoe, welke eerst ten Pa-
leize uitgevoerd werd, maar daarna
werd hij nog eens overgegeven op het
terrein van de Harmonie, waar de
bloem van de Bataviasche society aan
wezig was. Het was alleen diep treu
rig. dat er op de terugreis naar Ban-
I doeng een der vliegtuigen, welke aan
de luchtparade hadden deelgenomen,
verongelukte, waarbij twee slachtoffers
vielen te betreuren. Een en ander ging
als een loopend vuurtje door feestvie
rend Weltevreden, wat een somber
stempel drukte op het verdere verloop
I van den dag. Ook de zeilwedstrijden
1 van de Koninklijke Bataviasche Jacht
club zijn weer gehouden; iederen keer
als de Marine in Tandjong Priok is,
slooft deze vereeniging zich uit om iets
voor onze menschen te doen. Zoo ook
nu, en menige prijs werd door de ma
rine weggehaald. Een eigenaardig feit
deed zich voor bij de klasse koopvaar-
dijsloepen, in welke afdeeling geen
enkele beperkende bepaling geldt.
Alles is er toegestaan, tot zelfs het toe
leggen van riemen. Om te beginnen
gingen die sloepjes dus van de start
lijn voor dreg, op het 5 minutenschot
is het van „dreg lichten" en daarna
met riemen en zeilen trachten op tijd
door de start te komen. Een der deel
nemers echter raakte onklaar en kon
zijn zeil niet meer opkrijgen, waarna
hij, gezien de bepalingen, alle hens op
de riemen zette en de baan af „da-
jongde" met als resultaat, dat hij het
eerste binnen kwam. De bemanning
van de Kortenaer maakte een trip naar
den plantentuin in Buitenzorg, trou
wens over het geheel werd er nogal
gepassagierd hier, waarvan de Pas-
sar Gambir en de beide Taptoe's de
schuld zijn. Op de sociëteit Concordia,
de landmacht-soos, had een groot gala
bal plaats, waar ook de Marine goed
vertegenwoordigd was, kortom Batavia
stond in deze dagen in het teeken der
marine.
De courant kondigt aan, dat onze
eskadercommandant mettertijd den
vlootvoogd zal aflossen; men zegt dat
Z.H.E.G. voordien echter eerst nog
even naar Holland zal komen. Hr. Ms.
Krakatau komt weer in dienst. Deze
bodem zal de gevechtschijf sleepen bij
de komende gevechtsschietoefeningen,
welke in het najaar (van moessons zal
ik maar niet spreken, want dat zegt je
zoo weinig) weer gehouden zullen
worden. Ook wordt het steeds minder
onzeker dat er twee Indische jagers
dezen winter bij jullie op de reede
van Niéuwediep zullen komen. Mocht
het eenmaal zoover zijn, vergeet dan
niet er eens even aan boord te gaan,
want misschien tref je er nog een en
kele verkleumde kakkerlak aan en jij,
die in zoo'n tijd niet meer in de Oost
geweest bent, zou misschien vergeten
hoe die lieve beestjes er uit zien.
We hebben hier 22 Augustus een
zonsverduistering doorgemaakt, we
hebben net als in Holland door beroete
glaasjes gekeken, we hebben weer
neuzen met roetvegen gehad en onze
smettelooze witte pakjes zijn besmeurd
met de zwarte pastei naar de „pena-
toe" (waschbaas) gestuurd, maar we
hebben de zon gedeeltelijk verduisterd
gezien (alhoewel het restantje nog even
venijnige stralen op onze verschroeide
huid loodrecht neerwierp) en de mus-
schen en rijstvogeltjes hebben even
gezwegen, omdat ze dachten dat het
„kooien af" was, maar warm bleef het,
anders zou Indië zichzelf niet zij'n.
Bovendien heeft het ons prestige weer
een boel goed gedaan, tegenover den
inlander, die niet verschrikt is door
zulke hooge machten, die de „Matta
Hari" doen verduisteren.
Morgen vertrekken we naar Zuid-
Sumatra, wellicht zien we nog een en
ander van de laatste aardbeving, in
welk geval ik je de vojgende week
haarfijn alles zal „versiaan".
Tot zoolang dus, een stevige 5.
Je vriend,
HENK. -
