Het leven van Maarten Luther
dit vroeger zoo onveilige land niet over
bodig was.
Manchester moet den koning op zijn
kroningsdag jen paar handschoenen
zenden en een ambtenaar, die zijn rech
terarm moet ondersteunen, wanneer
deze moe wordt van het dragen van den
scepter.
In het koninklijk paleis bestaan de
meest vreemdsoortige ambten, waarvan
er eerst de laatste jaren uit bezuini-
gingsoverwegingen een aantal zijn af
geschrapt, omdat zü al te hooge eischen
stelden aan het particuliere inkomen
van den koning. Zoo had men tot voor
korten tijd een bierproever, een mui
zenvanger, enz.
Vele dergelijke ambten bestaan ech
ter nog steeds, omdat zij door leden van
dj hofhouding worden waargenomen
en dus geen extra-onkosten veroorza
ken, dan wel omdat het eerebaantjes
zijn, die aan bepaalde adellijke titels
verbonden zijn.
Een adellijke opper-schoor-
steenveger! Shocking!
Lord Portman moet er b.v. voor zor
gen, dat de schoorsteenen in het ko
ninklijk paleis worden schoongehouden.
Lord Mowbray is er verantwoordelijk
voor, dat het lijfgoed van den koning
op de juiste wijze behandeld wordt en
Lord Hotham moet zelfs eigenhandig
voor de koninklijke tafel wafels bak
ken. Ix>rd Shirefield moet toezicht hou
den op den .wijnkelder en Lord Ruthyn
op het schoonhouden van diè plaats,
waar zelfs een koning alléén heengaat!
Waardeering voor vroeger
eeuwen.
Er bestaat vermoedelijk geen tweede
volk op aarde, dat zóó sterk vasthoudt
aan oude en zelfs verouderde zeden en
gebruiken als het Engelsche. Al zullen
wij om ce vreemdste ervan moeten la
chen, toch spreekt er uit déze eigen
schap waardeering voor de geschiede
nis en de romantiek van lang vervlogen
eeuwen.
Vierhonderdvijftig Jaar ge
leden zag hij het levenslicht.
door
Dr. H. WESTERMANN.
De strijd der Middeleeuwen tusschen
wereldlijke en kerkelijke vorsten was
in het voordeel der kerkvorsten be
slist. De kerk trachtte toen haar pas
verworven macht steeds hechter te
doen worden. Noodzakelijk was het,
dat een Concilie eenheid en orde
schiep, waarop te Constanz een eerste
poging in die richting werd gedaan.
Johannes Huss moest zijn kettersche
leerstellingen met den dood door ver
branding bekoopen. Maar het marte-
Portret van Maarten Luther.
laarschap van Huss, nu weer bekeken
uit Protestantsch oogpunt, wekte ver
zet op. Een vaste hand en een schep
pende geest was noodig om dit verzet
te leiden en met succes te bekronen.
Dat is, naar onze meening, de histori
sche achtergrond, waartegen het beeld
van dr. Luther dient gezien te worden.
Den lOden November 1483 te Eis-
leben geboren, was het ventje een
harde jeugd beschoren. Zijn ouders en
grootouders waren vrije heeren, zooals
de naam toentertijd luidde, maar wil
den den jongen een andere opleiding
geven, zoodat de zoon eerst naar Maag
denburg in 1497, later naar Eismach
in 1499, op school werd teruggestuurd.
Geld van thuis kwam slechts spora
disch in zijn bezit. De knaap moest
dus met zingen en met bedelen zoo'n
v>v.->mrw^ScT*"""'T"™" "1
ui,-#- 'f&i
g 'tz-v-v**ixfc-P t* i h *"h
Het handschrift.
beetje aan den kost zien te komen. Maar
zijn leven neemt een wending, wan
neer een zekere mevrouw Ursula Cotta
hem in haar woning opneemt, waar
hij een tweede tehuis vindt.
Zij ontdekt ook de groole begaafd
heid van den jongen man en in 1501
gaat hij op de hoogeschool te Erfurt
College loopen in de reohtsweten-
schappen, volgens de uitdrukkelijke
wensch van zijn vader. Het volgend
jaar doet hij reeds candidaats-examen
in 1505, op één-en-twintigjarigen leef,-
tijd promoveert hij tot dokter in de
rechtsgeleerdheid.
Dan komt er weer een wending in
Luther's leven, want op den 2en
Juli 1505, tijdens een hevig onweer,
krijgt Luther, gelijk hij het zelf noemt,
een teeken des hemels, zoodat hij veer
tien dagen later zijn intrek neemt in
het Augustinus-klooster te Erfurt, daar
voor geestelijke wordt opgeleid, en den
2en Mei 1507, pas 23 jaar oud, de pries
terwijding ontving. De prior van het
klooster wist welk een kundig man dr.
Maarten Luther was en toen in 1508 de
nieuwe Universiteit te Wittenberg
werd geopend, kreeg Luther daar een
leerstoel als professor, nog voor het
voltooien van zijn vijf-en-twintigst£
levensjaar.
Na te Erfurt zelf verder in theologie
te hebben gestudeerd, een reis naar
Rome te hebben gemaakt, promoveert
hij in 1512 tot doctor in de Godgeleerd
heid.
Het optreden van Tetzel, die overal
aflaatbrieven, welke van alle zonden
bevrijden, te koop aanbood, was oor
zaak, dat dr. Maarten Luther den len
November 1517 aan de hoofddeur van
de slotkerk te Wittenberg zijn be
roemde 95 stellingen aansloeg.
Het opzien was algemeen en veer
tien dagen later had geheel Europa
van die stellingen kennis genomen,
wat voor dien tijd vrij gauw mag hee-
ten.
De Roomsch-Katholieke Kerk aarzel
de geen oogenblik den strijd tegen
Luther op te nemen. Rome verklaarde
hem tot ketter. Den 26sten April 1518
verdedigde hij zich te Heidelberg, in
Augustus van dat jaar werd hij naar
Rome ontboden. Maar inplaats van
naar Rome te gaan, stelde Luther een
onderhoud voor met den Pauselijken
Legaat, hetgeen den 13den en löden
October 1518 te Augsburg plaats vond.
Natuurlijk bleef dit onderhoud zon
der eenig feitelijk resultaat, beide par
tijen zullen ook wel niets anders heb
ben verwacht. In het jaar 1519 vond
toen weder een bespreking plaats, dit
maal te Alteburg tusschen den Pause
lijken Kamerheer, Vo* Miltitz, en
Luther. Later volgde een belangrijk
geestelijke beraadslaging te Leipzig,
waar Luther de stelling verdedigde, dat
ook een Pauselijk Concilie zich kan
vergissen.
Dat deed de maat overloopen, de
verwijdering was te groot geworden,
dan dat nog een latere toenadering mo
gelijk zou wezen. Den 15den Juni 1520
kreeg dr. Maarten Luther den Pause
lijken Banbul uitgereikt.
De breuk was volledig en onherstel
baar!
Roma Locuta, causa finita!
Rome had gesproken en de zaak was
daarmede eens en voor altijd afge
daan.
Het Pauselijke Recht had zijn loop
gehad, dr. Maarten Luther was uit de
Moederkerk uitgebannen, voor Luther
restte niets meer dan de stichting van
een nieuwe kerk!
Dit jaar, 1520 bracht een nieuwe wen
ding in Luther's veelbewogen leven.
Een overstelpende massa geschriften
stort de geleerde te Wittemberg over
de toenmalige beschaafde wereld uit.
Overal nam men kennis van zijn door
Rome aangevochten en afgekeurde
stellingen. In het jaar 1521 moest
Luther te Worms voor den Keizer en
tegenover het Rijk verantwoording af
leggen. Tweemaal werd hij gedaagd
voor den toenmaligen Rijksdag, steeds
weigert hij standvastig iets -te herroe-
pen.
Den 26sten April 1521 verlaat hij
Worms en is plotseling uit het oog van
de wereld verdwenen. Wat was er ge
beurd?
In overleg met den Keurvorst van
Saksen, Frederik den Wijzen, had dr.
M. Luther zich door gemaskerde rui
ters laten overvallen, na zijn vertrek
uit Worms. Deze ruiters brachten hun
gewillig slachtoffer naar de Wartburg,
waar hij als „Jonkheer Jörg tot begin
Maart van het jaar 1522 leefde. Het
vonnis van den Rijksdag, den 25sten
Mei 1521 over hem uitgesproken, be
reikt hem niet hier, daar geen mensch
weet, waar Luther zich eigenlijk be
vindt.
Het is op Wartburg, dat Luther den
rustigen meest productieven tijd van
zijn leven slijt. Weer overstelpt hij de
wereld met geschriften. In December
1521 begint hij den bijbel te vertalen.
Daardoor komt het Heilige Boek ook
in het bereik en onder het oog van
hen, die de oude talen niet kennen. De
toenmalige wereld bereidde zich op
een geestelijke omwenteling voor, die
in Februari 1522 tot de beeldenstor
men voerde.
Gekant tegen iedere revolutionnaire
daad, beseffende, dat de wereld hem
voor de beeldenstorm aansprakelijk zal
stellen, geen oogenblik voor de conse
quenties terug deinzende en zich alge
heel van zijn verantwoordelijkheid be
wust, verlaat hij de veilige Wartburg.
Staande op den kansel te Wittenburg
bezweert hij de menschen zich niet te
buiten te gaan aan beeldenstormen.
Hij slaagt er metterdaad in, den op
stand meester te worden, maar dit ver
vreemdt hem weer van zijn vroegere,
meer radicale vrienden, die alles op
alles willen zetten.
In het jaar 1522 is zijn vertaling in
het Duitsch van het Nieuwe Testament
gereed gekomen, in het jaar 1524 ver
schijnt het eerste Gezangenboek, even
eens in het Duitsch, eindelijk ln het
jaar 1534 is ook de vertaling van het
Oude TVstament verschenen.
Reeds in 1525 had dr. M. Luther de
monnikspij afgelegd.
Het volgend jaar huwt hij met een
vroegere non, Katharin» von Bora.
Lut her kansel in de slotkerk te
Wittenberg.
Tijdens zijn huwelijk schrijft Luther de
KW t-Hn de.K1«ilie Katechismus. ln
1530 tijdens de bijeenkomst van den
iaarfil Au£?bur* bHikon de afge
vaardigden reeds verdeeld in twee
groepen een partij is de R^mS
Katholieke Kerk trouw gebleven de
andere partij is tot de Nieuwe Kerk -
laten we zeggen de Lutl.ersche Kerk
1 bestond die naam toentertijd nog
met overgegaan. K
Wegens het tegen hem uitgesproken
vonnis van den Rijksdag van den <>6ei
Mei 1521 kon Luther niet persoonlij!
op den Rijksdag verschijnen, dool
volgt hij van de vesting Konurg Uj,
de beraadslagingen te Augsburg.
Teruggekeerd te Wittenberg weigert
hij te verschijnen op een nieuw pauJ
lijk Concilie, onvermoeid blijft hij Van
Wittenberg uit de strijd tegen konie
voeren
- - u -• -''uui Icjj
Luther op den I8den Februari 154^
wordt zijn stoffelijk overschot naar
Wittenberg overgebracht en daar jn
de Slotkerk bijgezet. Boven zijn graf
staat wakend Luther's reusachtig
standbeeld.
Aan wie behoort dit meer. waarde
heer?
Aan de gemeente!
Zool dus dan zou het een overtre
ding zijn als ik daarin ging vischvan-
gen!
Een overtreding? Weineen! Hel
zou een wonder zijn!
(„Vart Hem").
HIER OP DEZEN RONDEN BOL
Met zoo weinig mog lijk handen
Penen, spuiten, trekken, branden.
Enkele menschen. automaten.
Houden wacht bi] d'apparaten.
Went len handles, drukken knoppen.
Laten draaien, laten stoppen.
En producten, droog en nat.
Grof en fijn en ruw en glad.
Zijn gereed voor hunne rol.
Hier op dezen ronden bot
Lossen, laden, laden, lossen.
Kisten, manden. Besschen. bossen.
Gaan door hijschen en door vieren
Met door stoom gedreven lieren.
Langs de banen, door de knijpers.
In de zuigers, en de grijpers.
En producten, droog en nat.
Grof en fijn en ruw en glad.
Zijn gestuwd, gaan straks op hol.
Hier op dezen ronden bol.
De machines draaien, kreunen
Puffen, paffen, knarsen, steun.
Spuwen witte en zwarte wolken.
Maken schuim en waterkolken
Over zeeën, land. kanalen
Stoom, siréne, fluitsignalen.
En producten, droog en nat.
Grof en fijn en ruw en glad.
Gaan met snelheid, bijna dol.
Hier op dezen ronden bol.
Uitvinders, die blijven denken.
Peinzen, denken, geven wenken.
Hoe de snelheid op te voeren,
Meer machines, met meer toeren.
Die meer kunnen presenteeren.
Sneller, sneller produceeren.
Waar de bijbel voor verklaarde,
Dat zij hierheen zijn gezonden.
..Arbeid adelt" is al verleerd.
Oud en jong en lui en rap
Loopt nu doelloos zonder lol
Zijn te veel, het wordt te vol
En een leger, dom en knap.
Grof en fijn en ruw en glad,
Hier op dezen renden t>oi.
Om te werken voor hun monden.
Zien hun arbeid gemechaniseerd.
Heel veel menschen hier op aarde.
En producten, droog en nat.
Hier op dezen ronden bol.
Walboo».
Er is ©en nieuw soort golfbal uité6
vonden, die nog 16 minuten na a
SIqC AAH 7ADtvinn ri rtnliii/I (VOoft. ZO^^*
de
slag een zoemend geluid geeft, z°°
hal gemakkelijk gevonden kan w
den. Nu ontbreken nog de 70eiaae.
de boordeknoopjes om volmaakt
lukkig te zijn op dit ondermaanse!»*"
