Het uitspansel in Juni 1934.
mn *Wimjüe
Snapshots uit Haydn's
leven.
PAG. 2
II NEVELVLEK
X STERRENHOOP
2 DUBBELSTER
o VERANDERLIJKE ST.
♦•STER DER Ii2'. GROOTTE
STER DER 3TGR00TTE OF ZWAKKER
Zon:
De tijdsvereffening bedraagt op:
1 Juni: 2m31s; 6 Juni: lm43 s;
11 Juni: 0.46s; 16 Juni: +0ml6s; 21
Juni: +lm21s; 26 Juni: +2m25s; 30
Juni: +3ml5s.
Deze bedragen geven, opgeteld bij
den waren tijd (aangewezen door een
zonnewijzer), den middelbaren tijd
(aangewezen door een uurwerk). Aan
het begin van de maand bedraagt de
declinatie van de zon +21°9'. De decli
natie neemt daarna toe en bereikt op
22 Juni haar maximale waarde +23°27'.
Op dezen dag begint de astronomische
zomer. De zon treedt dan in het teeken
Kreeft, welk teeken zich tengevolge
van de precessie thans in het sterren
beeld de Tweelingen bevindt. Aan
het einde van de maand is de declina
tie weer afgenomen tot 23° 2'. De mid
daghoogte van de Zon bedraagt aan
het begin en einde der maand 59°9,
reps. 6l°2. De tijdstippen van zonsop
komst en -ondergang zijn aan het be
gin en einde der maand: 4u50m, resp.
4u4öm en 21u05m, resp. 21u21m
(A'damsche Zomertijd, voor 52° N.Br.),
zoodat de dagbogen dan zijn 16ul5m,
resp. 16u3Gm. Op 18 Juni komt de zon
zoo vroeg mogelijk op, n.1. 4u41m en
op 26 Juni gaat zij zoo laat mogelijk
onder, n.1. 21u22m. De „langste dag"
valt op 22 Juni. De zon komt dan op
om 4u42 en gaat onder om 21u21m, zoo
dat haar dagboog dan bedraagt 16u39m.
De middaghoogte van de zon is dan
61°27' (voor 52° N.Br.).
Zooals men ziet Is het niet precies
waar, dat op den langsten dag de zon
zoo vroeg mogelijk opkomt en zoo laat
mogelijk ondergaat. Te middernacht
bedraagt de afstand van de zon onder
den horizon gemiddeld slechts 15°, zoo
dat gedurende de korte zomernachten
een voortdurende schemering bestaat.
Den 6den Juni ontmoet de aarde de
snijlijn (knoopenlijn) van zonne-
aequatorvlak en aardbaanvlak (eclip
tica). Omstreeks dien datum ziet men
zonnevlekken rechtlijnige banen be
schrijven.
Maan:
4 Juni: L.F. 1 'in-: N.M.; 20 Juni:
E.K.; 27 Juni» V.M.
Planeten:
Mercurius bereikt op 14 Juni
zijn grootste Oostelijke elongatie
(24°26' Oost.). Omstreeks dezen datum
gaat de planeet ruim li uur na de zon
onder en is wellicht laag boven den
Westelijken horizon waar te nemen.
V e n u s komt aan het begin der
maand ruim een uur voor de zon op en
aan het einde van de maand ruim li
uur. De planeet is aan den morgenhe-
mel laag boven de Oostelijke kim te
vinden.
Mars is niet waarneembaar.
Jupiterinde Maagd is op 10 Juni
stationnair. Na dien datum is de planeet
rechtloopend. Aan het begin van de
maand gaat de planeet om 3u 's mor
gens onder, aan het einde der maand
om lu. Voor liefhebber-astronomen en
voor vakastronomen blijft Jupiter
steeds een interessante planeet. In het
afgeloopen voorjaar heeft de opper
vlakte van de planeet weder nieuwe
vlekken vertoond naast die welke er
reeds waren, zooals de beroemde
„roode vlek".
Saturnus in den Waterman is op
8 Juni stationair. Na dien datum is de
planeet terugloopend. Aan het begin
van de maand komt de planeet onge
veer lu des nachts op, aan het einde
van de maand ongeve.er half twaalf
's avonds.
Het zodlacale licht is wegens de ge
ringe helling op den horizon niet waar
neembaar.
Hoewel er eenige radianten van val
lende sterren in Juni werkzaam zijn,
moet de maand Juni, o.a. door de lichte
nachten arm aan vallende sterren ge
noemd worden.
Sterrenbeelden:
In het midden van de maand loopt
de Melkweg om llu 's avonds (Zomer
tijd) van het N.N.W. naar het Z.Z.O.,
een weinig ten Oosten van het Zenith.
Boven Zuiderkim prijken de sterren
beelden Ophiuchus (Slangendrager), de
Slang en de Maagd met Spica en Jupi
ter. Meer naar het Zenith Hercules,
met de bekende bolvormige sterren
hoop Messier 13. Voor een kleinen kij
ker is dit een aardig object, doch haar
pracht komt eerst recht tot uiting in
zeer groote kijkers en op fotografische
opnamen. Messier 13 is een der dichtst
bijzijnde bolclusters. Haar afstand be
draagt 30.000 lichtjaren (het licht
plant zich in 1 sec. over een afstand
van 300.000 km voort).
Omstreeks den langsten dag gaat de
astronomische avondschemering onge
merkt over in de morgenschemering.
Te middernacht is het boven de Noor-
derkim niet voldoende donker.
De astronomische schemering ein
digt 's avonds en begint 's morgens, als
de zon 18° onder den horizon is.
Omstreeks den langsten dag komt de
zon echter slechts 11° onder de kim.
De burgerlijke schemering eindigt
's avonds en begint 's morgens, als de
zon 6° onder de kim is. Bij het eindi
gen van de burgerlijke schemering zijn
de sterren van de 1ste grootte 's avonds
zichtbaar geworden. Als de astronomi
sche schemering eindigt zijn de sterren
tot en met de 6de grootte (dus alle voor
het bloot oog zichtbare sterren) zicht
baar geworden.
Bij den 1 25sten sterfdag van den
grooten meester op 31 Mei
1934.
In 1749 bevond de jonge Haydn zich,
zooals hij zelf schreef, „met drie
slechte overhemden en een versleten
rok" te Weenen in de ellendigste finan-
cieele omstandigheden, die men zich
slechts denken kan. Gedurende eeni-
gen tijd was hij bijna dakloos; slechts
met de grootste moeite vond hij een
onderkomen bij een zanger op een dak
kamertje. In dien tijd wa3 het, dat de
jonge musicus, die ondanks alles zijn
ondernemingslust nog niet verloren had
naar Mariazell ging, de bekende bede
vaartplaats der Weeners, omdat hij
gehoord had, dat de regent der kerk
koorzangers noodig had. De regent
wees echter Haydn's verzoek, om als
zanger zijn medewerking te mogen
verleenen, tamelijk bruusk van de
hand.
Wat deed Haydn nu?
Ongemerkt begaf hij zich tusschen
de zangers, trok de muziek uit de
handen en zong met zijn rijke stem een
kerkaria. Het succes was verrassend.
Verscheidene kerkgangers infor
meerden, die er gezongen had, en toen
zij hoorden, dat het een musicus in
zeer moeilijke omstandigheden was,
hielden zij een geldinzameling, die 16
florijnen opbracht een vermogen
voor den niets bezittenden Haydn.
In Weenen verdiende Haydn zijn
brood met het geven van serenades.
'T JUTTERTJF
Op zekeren nacht veroorloofde hij zich
een aardigheid. Hij verzamelde een
groot aantal musici, verdeelde hen over
allerlei donkere hoekjes en op een
brug, waarna hij hen als leider der
serenade bevel gaf om te spelen, wat
zij maar wilden. Er ontstond volgens
de politieberichten „een verschrikke-
lijke kattenmuziek". De bewoners, die
reeds in diepen slaap lagen, werden
wakker en maakten groot misbaar.
Haydn wist echter aan de poilitie te
ontsnappen, evenals de meeste ande
ren; een paukenist en een violist wer
den gegrepen en veroordeeld tot
eenige dagen arrest.
Bij een plechtige opvoering van
Haydn's grootste werk „Die Schöp-
fung". welke in Maart 1808 te Weenen
plaats vond, werd de reeds grijze
meester na de woorden: „Es werde
Licht", overladen met de spontane bij
valsbetuigingen der aanwezigen. De
componist boog voor het publiek, hief
de handen ten hemel en riep met luide
stem uit: „Niet van mij, van Daarboven
komt alles".
Haydn was niet gelukkig in zijn
kinderloos gebleven huwelijk. Op 20
Nov. 1760 was hij met zijn vier jaar
oudere vrouw getrouwd. Hijzelf be
schreef zijn vrouw als eigenwijs, ver
kwistend, bigot en jaloersch.
Haydn toonde in zijn huwelijk eerst
recht, zijn geduldige, stille natuur, hij
gaf echter uitdrukking aan zijn ge
voelens toen hij de muziek schreef bij
Lessing's woorden: „Ein einzig böses
Weib gibt's höchstens in der Welt.
Nur schlimm, dass jeder seins für
dieses einzig' halt." Dat was de wraak
van den musicus op zijn vrouw, van wie
hij eens schreef: „Het kan haar geen
steek schelen, of haar man een kunste
naar of een schoenmaker is."
En we gaan niet naar Rome
En we gaan niet naar Rome
Want we hebben d'r nik3 van
terecht gebracht.
Dat zingen ze nouw op die voetbal
lers want ze hebben d'r niks mee ken-
ne winne en nouw hebben ze dan zeilef
dat liedje ook voor niks gemaakt en
weet u wat ze d'r nouw van moeten
maken.
„We hebben gehemitoot
„We hebben gehemitoot
„We hebben geproefd, geproefd,
geproefd en nog eens geproefd.
Zie u, das nouw de Hemito. En nouw
kan ik wel zeggen dat 't allemaal mooi
en lekker was en dan weer over wat
anders beginnen, maar nouw zal ik
dan toch ook eens wat van die Hemito
vertellen. Aardige juffrouwen en me-
heeren zijn dat he, die daar allemaal
in die hokkies magge staan waarin ze
van alles neer gezet hebben en zoo'n
tentoonstelling is wel gemakelijk hè,
want ik had een heele vuile zakdoek,
omdat ik daar m'n schoenen mee af-
geveeg had omdat die zoo vuil waren.
En dat wil me moeder nou nooit heb
ben en die geef me altijd op me kop.
Nouw, en toen heb ik die zakdoek van
mij aan zoo'n zeepjuffrouw gegeven en
die heb zij fijn gewasschen en toen
liep ik tegen die meheer gezegd die
d'r ook was, dat ik tegen me moeder
zou zeggen dat ze d'r ook mee was-
schen moet en nou hep ik ook aan die
meheer gevraag of ie eens aan die
meheer van die fabriek, die allemaal
letters in de lucht schrijft vragen wil,
of ikke ook eens mee mog. Nou hij zou
eens vragen en die meneer die d'r is
met die groote kuif, die ken mooie
moppen vertellen 's avonds hè en die
andere meheeren en juffrouwen die
draan magge meedoen die kenne dat
ook goed hé.
Maar t is toch niet heelemaal zooals
het moet zijn. Kijk nouw eens, de
meeste meheeren en juffrouwen die op
aL™6"! st?an' die laten 3e nouw
ademaal precies zien hoe of 't gemaakt
en smaakt.
Pij Koffie Hag ken je in dat kraam-
pie koffie drinken en ook van die
douwe Egberts en die heb ook tabak
voor te rooken en in je mond te ste
ken en sigaren en je ziet ze wasschen
en drukken en kleeden maken en nog
een hoop meer van die dingen en
nouw moesten ze eigelijk in die stand
waar ze die in geblikken melk ver-
koopen, daar moesten ze nouw feitelijk
een koei in neer zetten en daar dan
niks anders mee doen als melken, dan
ken je precies zien hoe dat dan in die
fclikkies ging. Dan wist je meteen ook
wat je kocht. Maar affin, ze zalle daar
wel weten wat ze willen. En dat van
die ballonnen vond ik erreg mooi en
ook dat van die juffrouwen die uit
andere plaatsen gekomen zijn om hier
van allerhande kleeren aan te trekken
en die dan aan de menschen te laten
zien. Maar daar heb ik niks van ge
zien, maar m'n zussie zei 't, die is d'r
geweest met die man van d'r, waar ze
mee getrouwd is en nouw hep ze ook
zoo ies gekocht, ik gelooof datte het
zoo'n mooie piejaamaa is met van die
bloemetjes derop en waar je mee aan
't strand ken liggen. Nou zij moet 't
weten wat ze met 'r piejaamaatjes doen
wil, maar ik trek 'm alleen in m'n bed
aan. Nouw is die Hemito Zondagavond
alweer afgeloopen hè en ik heb nog
niks gewonnen en nou zal ik dan nog
maar gauw wat letters zien te krijgen
he en ze hadden de Heldersche Bovs
maar naar Milaan moeten sturen om
daar te voetballen tegen de Zwitsers,
want die kenne d'r wel wrat van nou ze
kampioen geworden zijn en die dokter
Wagenamaker die vaart nouw ook en
ie was fijn toen ze 'm ingevaren heb
ben, en as ik 'm nouw was dan zouw
ik maar erregens anders gaan liggen
dan waar die onderzeeboot tegen de
kant opgevlogen is, want as die dat
nouw nog eens zouw gaan doen en die
dokter Wagemaker zou d'r ook liggen
dan zouwen ze misschien wel veer
gauw een nieuwe boot moeten gaan
maken en ik wil maar zeggen dat ie
mooi is, erreg mooi en as dat zoo door
gaat dan krijgen we nog grootere
booten. Ja ik heb wel eens meer gezeg
dat de Jutterij vooruit gaat hè daarom
maken ze nouw maar vas weer van
alles nieuwe belasting. En dat hebben
ze nouw op de radijooantenne gedaan
en op die andere dingen die op en bo
ven de straat hangen as d'r nouw men
schen zijn die een dik naamplaatje op
hun deur hebben hangen, die moeten
dan maar gauw een dunner derop laten
maken, want anders moeten ze ook nog
belasting betalen omdat dat plaatje dan
boven gemeentegrond hangt en dat
mag niet, anders zou die grond mis
schien bederreffen snap u. Nouw ik
houw op, tot de vollegende keer dan
maar weer hè.
daaaag.
