Amsterdamsche Brieven.
Marine-brieven uit Indië
'T JUTTERTJE
ZATERDAG 21 JULI 1934
PAG. 5
Het laatste bedrijf en het
naspeL
Toen wij, twee weken geleden ons
laatste hoofdstedelijk overzicht schre
ven hadden wij het uitbreken van de
ongeregeldheden in de Jordaan en an
dere stadsdeelen t6 boekstaven, on
geregeldheden,. waarover in dien tus-
schentijd het noodige te doen is ge
weest en die, gelijk wij destijds voor
spelden, tegen den tijd dat ons vorig
schrijven u onder oogen kwam de laat
ste actieve fase waren ingegaan welke
eindigde met de krachtdadige onder
drukking door de tenslotte hardhandig
optredende politie, versterkt met van
buiten de stad ontboden militairen.
Thans hebben wij allereerst met enkele
woorden het laatste bedrijf benevens
het naspel van dezè woelingen, trage
die, die helaas een aantal slachtof
fers eischte te vermelden. Dat laat
ste bedrijf omvatte .o.m. de begrafenis
sen van genoemde slachtofers, die zoo
veel mogelijk in alle stilte en onder
strenge bewaking plaats hadden, de
justitieele inval in de Tribune-drukke
rij en de snelle berechting door den
politierechter van een aantal verzet-
plegers, een berechting die in alle
gevallen uitliep op veroordeeling tot de
vrij zware straffen van vier tot zes
maanden gevangenis. Het naspel vol
trok zich op het Prinsenhof in de laat
ste Raadszitting voor het zomer-reces.
Er isin de afgeloopen weken, na de
„relletjes" wel gebleken, dat een ieder
van welke kleur of richting ook, be
halve dan een handjevol communisti
sche leiders, die in een en ander een
goed punt blijven zien voor de z.g.
„revolutionaire scholing" die zij mee-
nen de arbeiders te moeten doen on
dergaan, overtuigd is, dat dergelijke
„acties" tot niets kunnen leiden en de
daarbij vallende offers nutteloos ge
bracht worden mi. tevens, dat een der
gelijke „barricscle-romantiek" door het
gezag zoo snel en krachtdadig mogelijk
moet worden onderdrukt. Maar een an
dere kwestie is of zij, die. hij deze gele-
genheid zoo sterk op gezaghandhaving
onder alle omstandigheden hebben aan
gedrongen, weLhet recht hadden zoo
hoog van den toren te blazen als veelal
gedaan werd. Öok in den Raad -was
men het, en waarlijk niet alleen in
den rooden en rosen hóek, niet eens
over het „gerechtvaardigd en verant
woorde van de thans ingegane steun
verlaging, eën verlaging, die, naar
men weet, de directe aanleiding tot de
ongereldheden was. In, zoowel als bui
ten den Raad (men denke slechts aan
het adres der hoofdstedelijke predikan
ten aan den Ministerraad) zijn er velen
die deze verlaging alsnog ongedaan, of
althans belangrijk minder drukkend
willen maken. De S.D.A.P.'er van Eek
diende bijvoorbeeld een langademig
voorstel in, o.m. luidende: „De Raad
handhavende zijn uitspraak dat ver
dere verlaging van den steun aan
werkloozen niet verantwoord is, wijl
hij anders beneden de grens van een
minimum-bestaan zou dalen; handha
vende voorts zijn gedane uitspraak,
dat ter zake van de steunverleening,
althans voor Amsterdam een ektra
klasse behoort te worden ingesteld,
^"ijl hier de kosten van het levens
onderhoud, in het bijzonder de woning-
huren, het hoogst zijnenz. enz...,
besluit een commissie uit zijn midden
te benoemen om de besprekingen ter
|ake met de Regeering te voeren"
Dn de R, K. heer Steinmetz, die zich,
w tegenstelling met den heer Van
Dek geen illusies meer maakte, dat, na
e t'eeds gevoerde onderhandelingen
wet Den Haag, nieuwe besprekingen
na een commissie alsnog en achteraf
nog iets zou te bereiken zijn, zeide in
net „steunverlagings-debat", dat hij
el onder alle omstandigheden voor
gezagshandhaving was, maar de „over
heid toch geen onbillijke maatregelen
treffen". Een zekere mate van
eistand," voegde hij daaraan toe, „is
noodzakelijk en deze wordt bii velen
t ermijnd. Er zullen correcties moe
ien worden aangebracht.... "Bij zijn
antw°0rding van de diverse steun-
lagmgs-interpellaties in deze laat
je Raadszitting van het „seizoen"
ees wethouder Baas, om te beginnen,
me"s het gemeentebestuur „elke
^^woordelijkheid voor de onlusten
"Alhoewel hij het er niet met even-
L>°h 6 woorden bij zegde, lag daarbij
tin °°k vo]§ens zijn volgende uitla-
vat?en tock inbegrepen, dat, zoo er al
ten eern£e verantwoordelijkheid, bui-
n en behalve die van enkele rad-
aaiende demaggen sprake is ge-
aest, deze niet in.Amsterdam,
aar in Den Haag moet gezocht wor
den! De verlagingen zijn, aldus deze
.wethouder, geschied volgens de mis
sive van den minister voor Sociale Za
ken; daar kunnen wij, hier, verder
niets aan doen, meende hij daar
mede blijkbaar te zeggen. Maar* „waar
nog iets te redresseeren valt, zal dit
geschieden", zullen door Amsterdam
zooveel mogelijk "correcties", als ook
door den heer Steinmetz bedoeld, wor
den aangebracht.
Overigens verliep dit „naspel" van
een woelige tragedie in een min of
meer (theoretische)" gezapigheid" van
een zomersch-warme Raadszaal, op
één moment na, het moment namelijk
waarop de communistische heer Schal-
ker in vuur uitriep „Het gezag moet
vernietigd worden", waarop hem aan
stonds door den burgemeester het
woord ontnomen werd. Er was ook nog
een „motie van wantrouwen" tegen B.
en W. ingediend, maar deze ver
wekte weinig emotie, omdat men bij
voorbaat wist, dat, zelfs al zou zij wor
den aangenomen, wat vrijwel ondenk
baar was, het thans zittende college
toch niet zou heengaan. Zoolang er
geen normale, politieke regeerings-
meerderheid is, denken B. en W. er
niet over voor dergelijke „motie-
bommen" te wijken, maar zullen zij,
naar men ook thans weer vanachter
de groene tafel te hooren kreeg,
„hun zware en ondankbare taak blij
ven vervullen"Alles bijeengeno
men heeft dus het naspel niet veel op
geleverd; alleen de toezegging, dat Am
sterdam in individueele gevallen nog
zal doen wat het kan doen teneinde de
al te scherpe en pijnlijke kanten van
de vanuit Den Haag verordineerde
steunverlaging iet of wat te „corri-
geeren".
De „bus" in het gedrang.
Een bijkomend euvel der steunver
laging, dat tevens ter sprake werd ge
bracht en dat de gemeente wederom
extra zorgen baart, is het feit, dat de
uittocht uit de ziekenfondsen, die
de laatste twee jaar toch reeds vrij
groot was, thans in versneld tempo
■plaats heeft. Steeds meerdere stad-
genooten kwamen en komen steeds
meer in omstandigheden waarin zelfs
de vrij geringe bijdragen voor het
fondslidmaatschap, populair gezegd
„de bus", te zwaar voor hen worden
en zij zich genoodzaakt zien met hun
kwalen en klachten naar de gemeente
doktoren te verhuizen. Daar staat wel
tegenover, dat een andere categorie
medeburgers, die tot nu toe zich als
„particulier" onder dokters handen
kon stellen, door den nood der tijden
gedreven haar heil ging zoeken bij
die ziekenfondsen, maar desalniette
min beginnen een aantal van deze nut
tige instellingen, die men een soort
coöperaties van patiënten en doktoren
zou kunnen noemen, toch min of
meer in het gedrang te raken en komt
eveneens de gemeentelijke Geneeskun
dige Dienst, die op zulk een toevoer
van klanten niet berekend is, in dat
gedrang. Het wordt tiid. dr. De Har-
togh en enkele anderen spraken dit
ook in den Raad uit, dat de gemeen
te in dezen iets gaat doen. De moge
lijkheid om iets „te doen", werd haar
geboden door een ministerieele aan
schrijving, waarin in principe de ge
meentebesturen „verlof" werd gege
ven op de een of andere wijze de zie
kenfondsen een soort subsidie-hart on
der den riem te steken...
Men zal nu eerst echter eens, via de
fondsbesturen met de betrokken dok
toren gaan spreken en zien of deze niet
bereid zijn tegen een lager tarief te
gaan werken...Of dit echter veel zal
uitmuizen, staat te bezien. H.H. Medi
ci en vooral hun organisatie de „Ned.
Maatschappij voor Geneeskunde", ple
gen nu eenmaal nogal zeer sterk op
hun. financieele standpunt te staan;..
Bezuiniging zonder eind
Intusschen zijn we, els gemeentel
hoezeer ook nogin beslag genomen
door de zorgen voor het heden en het
naspel van de zorgen van gisteren, al
weer druk in de weer ons hoofd te bre
ken over de zorgen van morgen.
Die laatste zorgen spiegelen zich
o.a. af in de begrooting voor 1936,
waarvan het concept, extra vroeg
ditmaal!, dezer dagen gereed kwam.
Het vroege gereed zijn heeft zijn voor-,
maar ook zijn nadëelen. Een nadeel
kan zijn, dat, heeft men, zooals thans
inderdaad het geval is, die begrooting
voor het komende jaar „voorloopig"
sluitend gemaakt, in den tusschentijd
in Den Haag wederom iets nieuws be
kokstoofd wordt wat de zorg^ uldige
berekeningen weer tendeele overhoop
gooit. De dreiging van zulk een na
deel is er reeds, door toedoen van het
wetsontw erp inzake de Rijksuitkeering
aan het gemeentefonds. Wordt dat
ontwerp wet, dan zijn er weer enkele
tonnen „ongedekt"en moeten we
wTeer nieuwe „bezuinigingen" gaan
zoeken. Overigens zijn de bezuinigin
gen, die thans reeds in genoemd con
cept worden voorgesteld, al ingrijpend
genoeg! Een geluk bij een ongeluk
mag het genoemd worden, dat men in
alle geval niet aan belastmg-verhoo-
ging gedacht heeft.
Van de, in deze eerste instantie
„voorloopig" voorgestelde bezuini
gingsmaatregelen releveeren wij: het
verlagen van subsidies, het beperken
van onderhoudskosten, verhooging van
marktgelden, bezuiniging op de uitga
ven voor de ziekenhuizen, bezuiniging
op de tram, invoering van een tarief
op de gemeenteveren, verhooging van
de tarieven bij de bad- en zweminrich
tingen, reorganisatie van de z.g.
G.A.R. Bovendien zal een zeer
groote bezuiniging plaats hebben over
de geheele linie van het onderwijs en
ook zal wederom getornd worden aan
de arbeidsvoorwaarden van het ge-
meentepersoneel.
„Kleine" zaken.
Tot de „kleinere'' zaken van stede
lijk regeerbeleid die dit keer te ver
melden vallen, zou men ook kunnen
rekenen het uitvaardigen van nieuwe
politie-verordeningen. Iets af wat
„klein", om niet te zeggen kinderach-
tigd, doet de nieuwe bepaling aan, dat
het in de toekomst verboden zal zijn
door Amstels straten te fietsen met
slechts één hand aan het stuur, als
mijn iets vervoert.
Kleinere zaken, in vergelijking met
de zware en vele zorgen waarmede
we behept zijn en die voor een deel in
het bovenstaande ter sprake moesten
komen, zijn ook onze „Zomerfeesten".
Beste brave.
Het was 11. Zaterdag daar bij Stolk
in de Palmenlaan een reuze drukte.
Een goede 500 wandelaars waren daar
aangetreden om mee te doen aan een
afstandsmarsch door de stad. De Ma
rine was hierbij zeer goed vertegen
woordigd, want er waren een kleine
200 marine-menschen bij. Een afdee-
ling oficieren, en verder detachemen
ten van vrijwel alle inrichtingen der
navy hier aan den wal. Drie uur is er
geloopen of beter maar twee-en-een
half anders doe ik de prestaties van
de wandelaars te kort, Palmenlaan,
Darmo-boulevard, Kebon binatang,
Reiniers- en Ardjoenno-boulevard en
zoo weer op het viaduct van de passar
besar aan, daarna door de Zaterdag-
avonddrukke binnenstad naar de Pal
menlaan terug, echter niet na voorbij
de Simpangclub linksaf over de Ja-
pansche brug te zijn gegaan en een
eererondje te maken langs de marine
kazerne want we hadden natuur
lijk de onafscheidelijk aan dergelijke
evenementen verbonden tamboers en
pijpers bij ons. Bij Stolk wrerden de w*an-
delaars aan lage tafels gespijsd en ge
laafd, om daarna met vrachtauto's
weer naar huis te trekken. Rest me
nog te vermelden dat*op de Darmo
boulevard onze Marine-commandant den
stoet gadesloeg. De bedoeling van deze
tochten ik weet niet of ik je er al
over schreef, is eigenlijk om de presta
ties van den wandelenden Soerabajaan
op te voeren in 4 marsehen tot 35 km
en zoo daarbij de noodige animo mocht
blijven bestaan in Holland te informee-
ren of men hier ook niet over mag
gaan tot het houden van die welbe
kende 4 daagsche afstandsmarschen,
met misschien ook wel het daaraan
verbonden kruis. Soerabaja zal alsdan
4 nachten daveren van de stappen
harer sportieve inwoners die aan het
loopen zijn, want je begrijpt wel Lange
dat het onder die „koperen schijf" niks
gedaan is om bepakt en bezakt 45 of
50 km te presteeren.
Het eskader is binnen, de eskader
commandant met zijn staf hebben het
viUatje op den hoek van de Conser
vatie weer betrokken, de bedrijvigheid
aan de Oedjong is vooral zoo om kwart
over zes 's ochtends en om kwart over
een 's middags weer geweldig. Gewoon
weg geen doorkomen aan.
Ook de Zuiderkruis is bmnengeloo-
pen. Dit Gouvernementskabelschip
wordt, thans uitgerust als opnemer
waartoe de davids iets verzet moeten
Over het algemeen timmeren we met
deze feesten niet aan den weg, naar
men weet, en verloopen zij in de rus
tige binnenkamer-atmosfeer van mu
sea (er is b.v. op het oogenblik een
„expositie" binnen het kader dier
feesten, van Italiaansche kunst in het
Stedelijk Museum aan den gang) en
Concertgebouw. Zoo nu en dan krijgen
we echter een meer éclatant program
ma-punt te zien en te hooren. Dit zal
dan o.a. weer a.s. Zaterdagavond het
geval zijn door toedoen van het z.g.
„Parijsche nachtfeest", dat binnen de
muren van het Stadion gehouden
wordt, een feest, dat met danseressen,
lichtfontijnen, waterwerken en een
„reuzen-vuurwerk" ons enkele uren
„uit de zorgen" zal trachten te halen
en ons hoopt het „Initiatief Comité
Amsterdam", dat dit festijn, op touw
zette, voor enkele uren in een
„brighter" een „lichter" Amster
dam in alle beteekenissen van het
woord zal verplaatsen!.
liefelijk gezang van de vogels in hun
nest!"
Man: „Ja, ja, ze zijn bezig mekaar op
leven en dood er uit te gooien!"
worden. Dit geschiedt thans op d«
werf, maar als je daar de vroegere op-
hemertjes bij vergelijkt dan is dit toch
werkelijk een luxe schip hoor.
Binnenkort gaat de „Krakatau" -weer
voor een poos het zeegat uit, dat schip
heeft toch ook al heel wat gevaren,
want wee*t je nog wel in onzen vorigen
term hoe dikwijls en hoe onverwachts
dat scheepje soms ■weg moest. Toch
komen ze niet zoo veel meer in
Tjilatjap als destijds.
De menschen die nu met het eskader
terug zijn gekomen hebben zoo waar
weer wat nieuws in de stad kunnen
bewonderen. Het Oranjehotel ontbloot
steeds meer van haar nieuwen voorgevel
en blijkt een versiering van de stad
geworden te zijn. Trouwens daar op
Simpang, tusschen Hellendoorn (nieuw)
en toko Piet daar staat ook weer een
hoop nieuws te gebeuren. Een minia
tuur van het paleis, dat daar gaat ver
schijnen wordt op het oogenblik daar
ter plaatse, gedemonstreerd. Men is er
thans reeds bezig met de afbraak.
Voor die apotheek de „Vriendschap'*
op het snijpunt van Palmenlaan en Ka-
liasin, is thans net zoo'n verkeersplein
gekomen als op het Simpangplein. Van
vier kanten kan men, groote witte pij
len op den grond volgend zonder eenige
verdere politioneels aanwijzing, zonder
verkeersgevaar hier rondrijden. Voor
het huis van den tandarts Koch, je weet
wel daar op Goebeng vlak bij de Ma
rinierskazerne is het kruispunt van
wegen thans ook belangrijk verbreed.
Zoo zie je onze stad hier doet niets
onder voor onze stad in het hooge
Noorden c.q. onze Jutterij, w ant beiden
doen veel dan stadsverfraaiïng.
De droogdok maatschappij heeft
weer een nieuw scheepje voor de
K.P.M. afgeleverd, n.1. het m.s. „Al-
foer". Dit scheepje heeft hier op de
reede eenige dagen geproefstoomd, je
begrijpt wat een levendigheid dat op
het water gaf, want als mijlpalen wer
den de kademuren van den mailbooten
steiger gebruikt, dus telkens zag je het
schip over de ree zijn aanloop nemen.
De volksraad is afgeloopen week
weer geopend. Op de begrooting '35
bleek uit de millioenenrede is nog 75
millioen koran (te kort) belastingver-
hoogingen zijn er echter blijkbaar niet
op til, dus is het een mooie tijd voor
je om uitzending aan te vragen.
Nu mij dunkt het is alweer meer dan
genoeg geweest voor dezen Zaterdag
avond, plezierige bioscoopgang naar
Tivoli.
HENK.