De Koninklijke Marine voor
oefening en vlagvertoon
naar de Oostzee
lil
luchtvaart
GEMENGD NIEUWS
HELDERSCHE COURANT VAN DINSDAG 7 AUGUSTUS 1934.
v.
Binnenland
Voor den Politierechter
te Alkmaar.
Groote ontploffing in een
electrische centrale.
Zes'en'twintig dooden,
7 zwaar gewonden.
Honderdduizend huizen
door overstrooming
vernield.
De Postvluchten van en
naar Indië.
Het vliegtuigongeluk
te Soerabaja
Nieuwe Uitgaven.
Tussebendoor werd nog gevolg ge
geven aan enkele semi-officieele uitnoo-
«bgingen, en een dier dagen werden we
aan boord verrast door een voormiddag-
concert, dat een S.A.-kapelle, geleid door
een in letterlijken en figuurlijken zin
reusachtigen kapelmeester, ons bereidde.
Helaas moest de z.g. instuif aan boord,
een dansavond of middag, geldend als
tegenprestatie voor de genoten gastvrij
heid, in verband met de Berljjnsciie be
richten vervallen, evenals de op Zondag
vastgestelde uitstapjes naar de badplaat
sen Cranz en Rauschen. Wel werd het
schip dien Zondagmiddag nog ter bezich
tiging opengesteld, waarvan men zeer
di uk gebruik maakte, voor ons gevoel kon
dit evenwel bjj lange na niet voldoende
onze dankbaarheid ten aanzien van de
ontvangst uitdrukken.
De dansavond in het „Offiziersheim
Rcthenstein" was bijzonder geanimeerd,
waartoe naast de inrichting, de groote
balzaal, de ruime vertrekken, waarin tal
van gezellige zitjes waren gerangschikt,
de aankleeding met vaak heel goed ge
schilderde portretten van vroegere Ko
ningsberger veldheeren en kasten vo
regirnêntsherinneringen, de hoffelijk
beid onzer gastheeren en tenslotte de
typisch Duitsch spelende Reicbswebr-
kapelle, het zijne toe bijdroeg.
Als de muziek dan een kalme foxtrot
of een sleepende wals inzette en de dans-
lustigen uit de vertrekken samenstroom
den, deed het goed te zien, hoe daar op
de dansvloer de mooie toiletten der dames
met de daarmee volkomen in overeen
stemming zijnde keurige, verschillende,
maar alle gelijk tot in de puntjes ver
zorgde, uniformen der officieren, zich tot
een stemmig en toch vrooüjk geheel
vormden. „Punktlich Eins" werden de
volksliederen der beide naties gespeeld
en daarmede met dit feest helaas de cyclus
van de ons geboden genoegens gesloten.
De Maandag was er eerder dan velen ge
dacht hadden!
Nadat dien Maandag, 2 Juli, den ge-
heelen dag besteed was aan het weer zee
klaar maken van het schip, nadat ten
slotte de consul als laatste bezoeker het
schip verlaten had, werd ten precies vier
uur in den middag de loopplank inge
haald, werden de trossen losgegooid en
werd het vlaggeschip door een Konings
berger sleepboot langzaam van den kant
en in het hoofdvaarwater getrokken. Als
het schip los is, speelt de Reiehswehr-
kapelle de beide volksliederen, staan de
bemanningen der schepen minutenlang
stram in de houding, brengen de Duit-
schers op den wal den Hitlergroet. Dan
komt een vroolijke marsch en tegelijk
wordt er van den Duitschen mijnenveger
een driewerf „Heil" op de vertrekkende
Hollanders gebracht, het heilgeroep golft
©ver op de volksmenigte op den wal en
opeens breekt daar een wild gewuif los,
wat zoo mogelijk ha ons, den Duitschers
ten dank, aangeheven hoezeegeroep nog
enthousiaster wordt. Het schip wordt door
de sleepboot rondgetrokken, we hebben
geen meter te veel ruimte en terwijl we
met spanning de manoeuvre gadeslaan,
blijft de menigte op den wal wuiven,
vlagen de tonen der muziek naar ons
©ver.
De Z 5 sluit aan de K 18 is ons om
2 uur voorgegaan en wacht in Pillau
en terwijl de ons nawuivende menigte
langzamerhand tot een bewegende, wrie
melende massa verkleint, waarboven de
Duitsche en Hakenkruisvlag als het ware
te kennen geven, dat het Duitsche volk
©ns daar uitgeleide doet, stoomen we het
kanaal in, verliezen achter den hoek van
de haven ons uitgeleide uit het oog en
rest ons slechts ons in nabeschouwingen
te verdiepen. De „papegaaienkooi", het
dekhuis officieren, dat inplaats van den
achtertoren van 24 cm is gekomen, wordt
ui een daktuin herschapen en genietend
van het uitzicht, dat men bij deze kanaal
vaart van die plaats heeft, worden her
inneringen en belevenissen in Parkhotel,
Blutgericht, Officiercasino, enz., opge
haald en rondverteld.
's Avonds acht uur zijn we in Pillau,
nog even brengt de Duitsche marine
commandant. een bezoek aan boord van
het vlaggeschip, nogmaals joelen we voor
den Duitschen mijnenveger, die ons hier
weer opwacht, nogmaals staan we stram
voor de nu door de Marinekapel gespeelde
volksliederen, dan gaan er weer seinen
omhoog, de in Pillau wachtende K 18
wordt tot ons teruggeroepen, het smal
deel zet zich, voor drievjjfde voltallig, in
toeweging, de eerste havenplaats ligt
achter ons.
Vaarwel gastvrije stad! Vaarwel!
In den nacht van Maandag op Dinsdag
stoomen we langs Brüster Orl, de Oost-
Pruisiche badplaatsen Cranz en Rauschen
en het Kurische Haff ruim Oost liggen
latende, in de richting van Libau. De
„Evertsen" en „K 17" voegen zich op de
hondenwacht 12 tot 4 uur 's nachts
bj ons en op den voormiddag van Dins
dag reeds bevechten pantserschip en jager
elkaar weer, oefenen de groep K-booten
en „Z 5" op eigen gelegenheid in het zicht
van Libau's torens en imposante, apart
staande kathedraal. Langs de kust van
Kurland stevent het smaldeel Noord
waarts, de oefeningen hebben hun ge
woon verloop, niemand is zich nog be
wust, dat de slag, waarvoor reeds enkele
«lagin gevreesd word, gevallen is.
De ..Evertsen" nevelt de „Z 5" weg, de
K-booten zijn in hun element en uit het
©og verdwenen.
Na afloop der oefeningen verzamelen
eenheden zich weer op het vlaggeschip
en om vijf uur verneemt dan dit halve
duizendtal zonen van Holland, de droeve
mare van de tweede beproeving, die ons
geliefd Vorstenhuis dit jaar gesteld wordt,
>jet overlijden van Z.K.H. Prins Hendrik.
De vlaggen gaan halfstok, de stemming
aan boord wordt gedrukt. Men is anders
dan gewoon. Men is benieuwd naar
nadere berichten. Op het publicatiebord
verschijnen bekendmakingen, de kennis
geving van ©verlijden, het telegram van
den Minister, de betuiging van deel
neming, telegrafisch door den smaldeel
commandant namens alle opvarenden ver
zonden.
Vijf schepen varen over de oude Russi
sche wateren voort. Waar in den oorlog
Rus en Duitscher elkaar bevochten, stoo
men nu vijf Hollanders, de vlag halfstok,
somber, lusteloos neerhangend.
Niet het leed dat hier een twintigtal
jaren terug naast roem en vreugd ge
voeld en bevochten werd, doet hen de
vlaggen halfstok hijsehen, het leed is
grooter, het leed is dieper.
Holland's geliefde Vorstinne, Holland's
door de Koninklijke Marine zoo geëerde
Koninginne, verloor haar Koninklijke
Gemaal.
De zon gaat onder, Cvisilichtschip komt
in zicht en ongeveer gelijk steekt aan de
kim een oorlogsvaartuig zijn martiale
opbouw op; onze gedachten worden weg
getrokken van Holland en Hollands leed,
zij gaan naar het nabije, naar de zee, naar
wat daar leeft en vaart.
De vreemde krijgsman koerst even
eens op Ccisi aan, we slaan de James
Fighting Sbips na en constateeren, dat
hij niet uit deze gewesten stamt. Nader-
bijkomend wordt zijn vorm duidelijk ken
baar en het blijkt, dat we met een nieu
wen Brit, een lichten kruiser van de
Leanderklasse te doen hebben.
We passeeren het lichtschip en gaan
Straat Irben in, tusschen het eiland Ösel
en Kurland gelegen. Als we een eind op
weg zijn passeert de Engelschman ons;
een mooi schip, sterk bewapend, kanon-
ncn en torpedobuizen, een vliegtuig staat
achter den enkelen schoorsteen. Tegen
den lichten hemel zien we de silhouetten
der zich op bak en campagne bevindende
personen. Geluidloos glijdt de 6000-tonner
ons voorbij, turbines, olie-gestookt, geen
wolkje uit zijn schoorsteen.
De nacht valt in al blijft het helderder,
dan dat men er den naam van nacht aan
kan geven. Hier en daar pinkelt een
lichtje van Ösel of Kurland en leidt ons
den weg naar de Golf van Riga, ons
oefenterrein voor de komende week. De
Leander is ons ver uitgeloopen en ver
dwijnt als een lichte vlek aan den Ooster
kim. Op de „Hendrik" klinkt slechts het
eentonig gedreun der machines, af en
toe onderbroken door den langgerekten
haal der bootsmansfluit, waarop de uit
kijk zijn wachtwoord uitzingt.
In den morgen van Woensdag ankert
het smaldeel in een baai aan de Zuidkust
van ösel. We .zien een landschap met
dikke groote molens, met heuvels, vlakten
en bosch en hier en daar een kerktoren,
die een zich daar bevindend dorp aan
duidt. Voor de kust steken een paar
eilandjes uit.
Om negen uur is het alle hens voor den
boeg. Op de ruime campagne stroomt de
bemanning samen, aan S.B. schikken zich
de officieren in een dubbel gelid, wat
naar voren komen de adelborsten, tegen
B.B.'s verschansing vormt zich de lange
rij onderofficieren, en voor den afgang
naar de kajuit stellen zich de overigen
op, tusschen de drie groepen in, het mid
denstuk van de campagne voor den ko
lonel vrijlatend. Als allen aanwezig zijn
waarschuwt de officier van de wacht den
eersten officier en daalt daarna in de ka
juit af om den kolonel te melden dat alles
gereed is. Even later verschijnt de com
mandant, klinkt het: geeft acht van den
officier van de wacht en leest de comman
dant de dagorder voor, herdenken we
door een minuut stilte met ontbloot hoofd
den Koninklijken Doode.
Na afloop is het „afgaan", gaat iedereen
weer aan zijn werk, worden sloepen ge
streken en is het roeien en zeilen, is het
voor de commandanten der andere sche
pen bespreking op het vlaggeschip en
tuft de groote motor de schepen van het
smaldeel langs.
Aan hek is de schipper weer met wat
hem nog ter beschikking is gelaten, be
zig met de loopende werkzaamheden. De
zon stijgt langs een wolkeloozen hemel
langzaam omhoog. Het blauwe water lokt
en het lichte briesje dat de wimpel in den
achtertop net strak zet, drijft van voor
naar achter door het schip het gerucht
„vanmiddag is het zwemmen!"
eenige veehouders had ingespoten met
serum tegen vlekziekte, werd proces
verbaal opgemaakt, en stond de heer
v. d. O. beden terecht, inzake 2 overtre
dingen der Veeartsenqwet. Verdachte
erkende de feiten, doch had gemeend tot
deze handelingen bevoegd te wezen.
Door de getuigen werd hg genoemd een
bekwaam man, met een zeer billik tarief.
Het voornemen bestaat evenwel de wet
met volle strengheid toe te passen, dit ter
waarschuwing aan andere onbevoegden
Opgelegd werd 2 X f 7.50 of 2 X 2
dagen, met welk vonnis verdachte onder
dankbetuiging genoegen nam.
Na de varkens kwamen de menschen.
Niet alleen de varkens, maar ook de
tandpijn lijdende menschen genieten de
meest uitgebreide bescherming der regee
ring, en zoo kwam het, dat heden een
tweetal tandtechnikers terecht stond,
inzake het onbevoegd uitoefenen der
geneeskunde.
Reeds jarenlang beroepen deze heeren
zich op hun zegenrijke bemiddeling, tot
groote voldoening hunner patiënten, die
goed en goedkoop werden geholpen.
Beide verdachten werden heden verte
genwoordigd door een zekeren heer D.,
die optrad als gemachtigde der technikers
en een in alle opzichten bekwaam ver
dediger bleek te zijn.
De ambtenaar deed zich niet kennen
als een fanatiek vervolger van deze ver
dachten, doch verklaarde van ministerieele
zijde te zijn aangezet tot krachtig optre
den. Gevorderd werd slechts tegen ieder
der verdachten f 10.— boete of 10 dagen
De heer D. hield hierop een gedocu
menteerd pleidooi, waarbij hij als slot
verzocht, zoo mogelijk geen straf op te
leggen, teneinde de verdachten niet te
benadeelen.
Mr. S., optredend als raadsman en ver
dediger, kon zich volkomen hierbij aan
sluiten.
Schriftelijk vonnis in deze zaak volgt
aanstaande week.
HU~KON MEER VERDIENEN MET
WEG BLIJVEN.
De visscher Gerrit E. vanUrk werd op
25 Juni gedagvaard in een politiezaak,
betreffende een walgelijke dierenmishan
deling, aan zekeren P. K. ten laste gelegd,
en had maar besloten niette verschijnen,
aangezien hij op Terschelling meer kon
verdienen.
Hij werd hem echter zeer kwalijk ge
nomen, en een boete volgde van f 6.
(eventueel 6 dagen).
En tevens werd den man aan het ver
stand gebracht, dat men niet ongestraft
het raderwerk der justitie kan saboteeren.
'n Vee-aecoucheur, die zijn boekje
te buiten ging.
De heer J. v. d. O., verloskundige te
Schagen, schijnt ook in andeie opzichten
het vertrouwen van de veehouders te be
zitten, hetgeen evenwel niet in den smaak
viel van de gediplomeerde dierenartsen.
Althans, de aandacht werd op zijn per
soon gevestigd, en toen hij te Warmen-
huizen en Harenkarspel varkens van
BRAND TE OUDE NIEDORP.
Gisterenochtend om half tien is brand
uitgebroken door kortsluiting in de boer
derij van den heer J. Ligthart in 't Veld,
gemeente Oude Niedorp. Het vuur, dat
gretig voedsel in het hooi vond, greep
zeer snel om zich heen. De brandweer,
die spoedig ter plaatse was, kon weinig
uitrichten. Het geheele perceel brandde
tot den grond toe af. Noch van den in
boedel, noch van de landbouwwerktuigen
kon iets worden gered. Verzekering dekt
de schade.
OUDE MAN AANGEREDEN DOOR
WIELRENNER.
Zondagmorgen is de 65-jarige H. uit
Oss, toen hij op den straatweg Den
BoschGrave ter hoogte van het woon
wagenkamp plotseling het fietspad over
stak, aangereden door een wielrenner,
die aldaar aan het trainen was. De man
werd tegen den grond gesmakt en werd
met een ernstige schedelbreuk en inwen
dige kneuzingen naar het St. Annazieken-
huis te Oss vervoerd. Zijn toestand is
zorgwekkend.
DUORIJDSTER VERONGELUKT.
Zondagavond 11 uur is op den Rijks
straatweg ter hoogte van de Coöperatie
de Hoop bij Bazerswoude de heer Lauman
uit Voorburg met zijn motorfiets, waarop
zijn verloofde, de 2ï-jarige mej. A. v. d.
Kuil uit Vlaardingen duoreed, tegen een
auto opgereden. Beiden vielen en bleven
bewusteloos liggen. Mej. v. d. K. overleed
spoedig, terwijl de heer L. met kneuzin
gen aan de beenen naar het academisch
ziekenhuis te Leiden is vervoerd.
BOODEL1JK ONGEVAL IN DE
BRIELSOHELAAN TE ROTTERDAM.
Zondagmiddag om 3 uur is de 75-jarige
II. A. Antonussen, gewoond hebbende in
de Gaesbeekstraat, op de Brielsche laan
alhier onder een motorwagen van lijn 2
geraakt. De man verdween onder den
baanschuiver. De tram moest worden op
gevijzeld om hem te bevrijden. Met zware
inwendige verwondingen is hij daarop
naar het St. Franciscusgasthuis gebracht.
Korten tijd na aankomst is hq er over
leden.
Den trambestuurder treft geen schuld
aan dit ongeval. De oude man was op
onvoorzichtige wijze plotseling de straat
overgestoken, toen de tram met volle
vaart naderde.
VERDRONKEN?
Gisteravond is bij de politie te Rotter
dam als vermist aangegeven het 17-jarige
meisje J. van Aken uit de Goede Iloop-
straat. Bij onderzoek heeft men aan den
oever van de Waalhaven de kleeren van
dit meisje gevonden. Met vrij groote
zekerheid moet worden aangenomen, dat
zij verdronken is bij het zwemmen in de
Waalhaven. De rivierpolitie heeft ge-
ruimen tijd gedregd, echter tot gister
avond laat zonder resultaat.
DOOD GEVALLEN.
Te Middelburg is de ongeveer 80-jarige
P. A. van Maaren, die alleen thuis was
van de trap gevallen. De man brak z(jn
hals en is spoedig 11a het ongeluk over
leden.
Zaterdagavond is de landbouwer G. Lin-
ders te Yell (L.) bij het plukken van
peren uit een boom gevallen en op het
hoofd terecht gekomen. Kort na het on
geluk is de man overleden.
AUTOBOTSING.
Zaterdagnacht omstreeks half twee
1 eed op den rijksweg BredaTilburg na
bij het landgoed Koolhoven mr. J. van
Dijk, advocaat en procureur uit Eind
hoven, met zijn ««te uit de richting van
Breda. Er naderde ter plaatse rechts van
den weg een tractor met aanhangwagen.
Tejgelijk kwam uit de richting van Til
burg een personenauto met scherp licht
aangereden. De twee personenauto's bots
ten met een ©ntzettenden slag tegen el
kaar. waardoor de wagen van mr. van
Dijk geheel werd vernield. Mevrouw van
Dijk was er het ergst aan toe. Zij werd
levensgevaarlijk gewond. De heer v. Dijk
had ernstige snijwonden ©pgeloopen. Op
advies vaji dokter van Glabeck uit Rijen,
die de eerste hulp verleende, zijn beide
slachtoffers naar het ziekenhuis te Til
burg gebracht. De gemeentepolitie en de
marechaussee van Gilzen-Rijen maakten
proces-verbaal op. De passagiers van den
anderen auto kwamen met den schrik vrij.
Nader meldt men, dat mevr. van Dijk
Zondagmorgen in het ziekenhuis te Til
burg is ©verleden.
DOOR EEN AUTO OVERREDEN
EN GEDOOD.
Op den Oostsingel te Delft is gisteren
ochtend omstreeks zes uur de 27-jarige
waterstoker A. Krijgsman, toen hij met
een handwagen over genoemden singel
ging, aangereden door een auto, bestuurd
door'den 31-jarigen A. uit Haarlemmer
meer. K. werd over een groote lengte
meegesleept en bleek zeer ernstig ge
wond te zijn. Hij is door de politie naai
het r.k. ziekenhuis gebracht, waai hij
eenige oogenblikken later is overleden.
De auto en de handwagen zijn door de
politie in beslag genomen. Gebleken is,
dat K. rechts van den weg heeft gereden.
Buitenland
Bij! een ontploffing bij de uitbreidings
werkzaamheden aan de electrische centrale
op Hirosjima, zijn Zaterdagmiddag 26
arbeiders gedood en zeven ernstig gewond.
Driehonderd dynamietpatronen,die noodig
waren om rotsen, die voor het bouwwerk
verwijderd moesten worden, te laten sprin
gen, waren vermoedelijk tengevolge van
de. hitte ontbrand.
DE PRINS VAN WALES ALS REDDE
enkele dagen geleden is de
EngeTsche troonopvolger^met ^vacant.e te
menschenleven
zoo
de prins van
waren toe
Nog pas
ïgels
Biarritz aangekomen en
gewild, dat de prins een
kon redden. Bij het baden m1 zee zot
kind van tien jaar verdronken en
niet menschen, onder wie
Wales, die het gevaar 2a9e"- dcn
geschoten. Het moedige gedrag van
prins werd door eenige to«cho"^ a9]]e
zien, maar de prins onttrok z.ch aan aiie
felicitaties.
«Ijsvogel» (heenreis) yertrok^6^An&
van Jodhpur en kwam dien zelfden dag
te Calcutta aan.
«Snip- (terugreis) vertrok 6 Aug.jan
Djask en kwam
Rutbba aan.
dien zelfden dag te
io
"Xjians is naar uit Shanghai geineld
wordt de eerste doodenlijst van de
groote overstrooming van de Joenting, in
de provincie Hoepei, gepubliceerd. Tot
nog''toe, zijn 200 lijken geborgen. De
ovèrstrooming heeft 21 steden onder water
jjëjt en 100,000 huizen vernield.
ÉRNSTIGE OVERSTROOMINGEN
IN PERZIË.
Te Firouzkouh, een plaatsje gelegen
op den weg tusschen Teheran en Meshed,
hebben groote overstroomingen plaats
gehad, waarbij meer dan driehonderd
personen om het leven zijn gekomen.
Bovendien zijn talrijke kinderen verdron
ken en is een groote hoeveelheid vee
verloren gegaan. Een deel van de stad
Tabriz is door het water weggeslagen.
GASONTPLOFFING IN KOLENMIJN;
Negen dooden.
In een kolenmijn te Big Stone Gap
(Virginia) heeft een ontzettende ontplof
fing plaats gehad. Tot nu toe zijn reeds
negen dooden geborgen. Men vreest
evenwel, dat het aantal slachtoffers
grooter is'.
GROOTE BRAND IN AUTO-GARAGE.
Een groote autogarage te Buffalo is
door brand verwoest. 500 auto's zijn
vernield. De schade bedraagt een half
millioen dollar.
ERNSTIGE GEVOLGEN VAN WOEST
RIJDEN.
Vier dooden en zeven gewonden.
Zondagavond heeft in de Oostvlaam-
sche gemeente Erondegem een ernstig
verkeersongeluk plaats gehad. Na kermis
te hebben gevierd, besloot een bakker uit
het naburige Meire per auto, een 7 pk
wagen, een soldaat naar Gent terug te
brengen, waar deze tijdig in de kazerne
moest terug zijn. Bij het terugkeeren uit
Gent heeft de auto, waarin nog vijf vrien
den en vriendinnen van den bestuurder
waren gezeten, te Oordegem op het voet
pad twee dorpelingen aangereden die op
slag werdjn gedood. De bestuurder nam
de vlucht en met uitgedoofde lichten
vluchtte hij langs den grooten straatweg
GentBrussel. Enkele kilometers verder
reed hij links van den weg nog een groep
personen aan, waarvan een vrouw van 38
jaar op slag werd gedood. Om opnieuw
op den weg te komen, beschreef de chauf
feur een zwenking naar rechts. Honderd
meter verder kwam hij terecht tegen den
gevel van een café, die werd ingedrukt.
De wagen botste terug en bleef tenslotte
een vijftal meters verder liggen, na nog
een haltepaal van de tram en een ijzeren
bindstaaf, voor paarden, te hebben ver
brijzeld. De auto was totaal in puin. De
autobestuurder is aan een dubbele sche
delbreuk in het gasthuis te Aalst overle
den. In totaal zijn er zeven gewonden,
waaronder enkelen zwaar.
DE VLIEGER VICTOR SMITH.
De Zuid-Afrikaansche vlieger Victor
Smith is te Port Etienne, een klein haven
plaatsje ten noorden van Saint Louis in
Senegal geland, nadat men eerst vreesde,
dat hij verongelukt was.
Hij was Donderdag 26 Juli van Kaap
stad vertrokken om een poging te doen
het record voor de vlucht naar Londen
te verbeteren. Smith heeft in vliegers
kringen den naam van de ongelukkige.
Over het vliegtuigongeval te Soerabaja
meldt het »Soer Hbl.« het volgende:
Het marinevliegtuig „D 2" is bij een
sideslip-manoeuvre doorgeschoten en zij
delings neergestort op de kade van het
vliegkamp voor de hangars. Het vlieg
tuig is ernstig beschadigd. De vlieger
Rombeek kreeg een diepe vleeschwonde
aan het been en de andere inzittenden
bekwamen lichte kneuzingen. De oorzaak
van het ongeluk is vermoedelijk, dat de
sideslip te lang is doorgezet, waarop de
vlieger zijn toestel niet tijdig kon her
stellen.
TWEE RUSSISCHE LUCHTESKADERS
NAAR ROME EN PARIJS
VERTROKKEN.
Zondagmorgen is uit Moskou een Rus
sisch eskader vliegtuigen naar Rome en
een eskader naar Parijs vertrokken. Het
eerste eskader staat onder leiding van dén
voorraaligen leider der academie van deh
Russischen generaleh staf, Ejdeman, thans
chef van de Osoaviachim. Het naar Parijs
vertrokken eskader staat onder leiding, van
den chef der Sowjet-reservestrijdkrachten,
Oenjsjlicht, die vroeger waarnemend chef
van de Gepeoe en eerste plaatsvervanger
van den Volkscommissaris van oorlog
Worosjilow geweest is. Té Tl .30 uur Oost
Eur. tijd passeerden de beide eskaders
Kief.
Karei Capek, Hordubah
Geaut. vertaling van Eva Raedt-
de Canter. van Holkema
Warendorf, Amsterdam.
Van den Tsjechischen schijver Capek
(en om den Hollandsehen zetter niet te
plagen, die niet de beschikking heeft over
zoo'n rare c met een boogje er boven,
z.u'len ,WÜ maar de Nederlandsche spel
lingswijze volgen en hem Tsjapek noe
men), van Karei Tsjapek dan zijn ver
schenen in het Nederlandsch „Het jaar
van den tuinman" en „Over Holland".
.Speciaal dit laatste is een aardig boekje,
dat gunstig in ons land werd ontvangen,
al staan er ook wel malligheden over
ons in.
Hordubal is een Hongaarsche boer. Hl|
heeft 8 jaar in Amerika gewoond en a's
het verhaal begint, keert hij terug naar
vrouw en dochtertje, teleurgesteld, ge
desillusioneerd in het beloofde land. Hij
\indt een vrouw, die hem met een jonden
knecht bedriegt, en een dochtertje, dat
wel dezen knecht als „oom", maar niet
Hordubal als vader erkent en dat geheel
van hem vervreemd is. Geheel het eerste
en grootste deel van het boek houdt zich
met. deze thuiskomst bezig; het is bijna
geheel geschreven in den sterk-suggestie-
ven stijl van een alleenspraak en wij
voelen heel sterk het leed, dat dezen on-
ontwikkelden analphabeten en totaal
vereenzaamden boer overvalt. Het slot is
ais in zooveel van die boerengeschiedenis-
sen, moord en veroordeeling der daders
en in zooverre is het verloop dus het-
zelfde als bijv. in den hier onlanps bi-
sproken nieuw-Griekschen roman van
Theotokis, „De Veroordeelde".
De groote beteekenis van dezen roman
zit 111 de psychologie van het geval. Sterk
is de indruk, die de lezer krijgt van het
ontzaglijke leed, dat dezen sterken boèr
sloopt en zijn leven verwoest. Ontroerend
van naieveteit zijn de pogingen, die hij
doet om zijn vrouw, van wie hij zeer veel
-loiidt maar voor wie zyn onverwachte
terugkomst een hinderpaal is bij haar
minnespel met den knecht, van wien Ai
een kind verwacht, te beschermen tegen
laster van het dorp, terwijl het pan
ache dorp natuurlijk haar verhouding
ken, Ontroerend ook te lezen hoe Hor
dubal als het ware zichzelf bedriegt en
ft alsof hij m de trouw van zijn vrouw
gelooft. Bijna zonder het te zeggen sug
gereert de schr. dit alles den lezer, zooals
wij zeiden, in een soort alleenspraak, la-
vorm" volgende <lee]en, in verbalenden
Een mooi hoekje, een meesterwerkje
sterk en k»ap geschreven, dat wij
liunnen aanbevelen! Br.
H. H. J. Maas, De Hamersla
gen, Roman. A. G. Schoonder-
Peek, Laren.
H H J Maas is geen schrjjver van
naam, nochtans zijn van hem eenige ro
mans verschenen, die gunstig zijn ont.
vangen. Beide, „Verstooteling" en „Lan
delijke eenvoud" spelen in Brabant en
Limburg en deze nieuwe roman heeft dit
zelfde terrein, dat de schr. blijkbaar goed
kent. De streek is achterlijk, bijgeloovig,
en de schrijver weet die dorpssfeer wel
goed weer te geven. Maar daarmede
is dan ook vrijwel het goede van dezen
roman gezegd. Getracht is een „psycho
logische" roman te geven van Frits Ver
hagen, den dorpsjongen, die voor wat
hoogers in de wieg gelegd was dan voor
dorpstimmerman, zooals zijn vader is,
Maar de schr. is in die psychologische
ontwikkeling hopeloos tekort geschoten.
Het verhaal ontaardt daardoor tot een
dilettantischen, erotischen roman en in
stede van „de Hamerslagen" (waarmede
symbolisch bedoeld wordt het nagelen
van Christus aan liet kruis) kan de
titel gevoeglijk heeten: „de Erotische Es
capades van Frits Verhagen", want een
sfeer van zware erotiek hangt over dit
gansclie werk. Hier en daar is de schr.
er bovenuit gekomen en krijgen we ian
wat beschouwingen en Grübeleien van
Frits, maar het is vrijwel alles vieux jeu
en het is de techniek van een thans afge
sloten literatuurperiode, waarin men zich
bezighield met dergelijke uiteenrafelin-
gen, die de schr. toepast. Bovenden is
heel' het omvangrijke boek, zooals ik
eeds zeide, feitelijk niet boven dilettan
tenwerk uitgegroeid. Br.
Kunst en Zaken. Roman dooi
Sinclair Lewis. Vertaling J. H.
Pauls. Prijs 2.90, geb. 3.75.
Ja, wat moeten we van dezen nieuwen
roman van Sinclair Lewis zeggen? Er
was eenmaal een Sinclair Lewis, die in
verschillende romans zijn Amerikaan-
schen landgenooten een spiegel voorhield,
waarin zij zichzelf ten voeten uit zagen
geteekend; er was een Sinclair Lewis,
die wat te zeggen had en dat ook, eerlijk
t-;i oprecht, deed. Dat heeft hem dan ook
den Nobelprijs voor literatuur bezorgd.
Maar.... dat was een andere Sinclair
Lewis, dan deze van „Kunst en Zaken".
We zouden het misschien het best aldus
kunnen karakteriseeren: In boeken als
„Dodsworth", „Arrow smith", „Rabbitt"
enz., had de schrijver iets te zeggen: er
waren problemen, die hem niet loslieten,
bij wilde, zooals we zeiden, aan zijn land
genooten eens precies vertellen waar het
op stond. Over al die dingen heeft hij
zieh in zijn vorige romans uitgeschreven,
maar hij is thans, te oordeelen naar dit
laatste, lijvige, werk, vrijwel au bout de
son latin gekomen. Het is, om het huise
lijk uit te drukken, een tamelijk banale
roman geworden, zooeen van dertien in
een dozijn. Men oordeele:
„Kunst en Zaken" behandelt de ge
schiedenis van twee broers, zonen van
een dorpsherbergier en logementhouder.
De een, Ora, verbeeldt zich dichterlijk
aangelegd te zijn, de ander, Myron, is de
zakenman. Met Myron in het bizonder
houdt de schr. zich bezig. Uitvoerig wordt
zijn carrière verhaald; als jongste kracht
in hotels, opklimmend geleidelijk tot kel
ner, tot chef enz. Myron is eerzuchtig;
hij is bekwaam tevens als bedrijfsleider
en weet het dan ook ver te brengen, na
melijk als directeur eeyer hotelcoinbina-
tie. Maar voortdurend staat hem voor
oogen het ideale hotel, dat hij denkt ti
bouwen en als deze droom eindelijk ver
wezenlijkt wordt, wordt zij natuurlijk een
bittere ontgoocheling voor den, dan al
niet meer zoo heel jongen, man. Hy moet
van verschillende kanten bedrijfskapitaal
zien te krijgen, zoodat hijzelf tenslotte
met zijn eigen aandeelen de minderheid
vormt in de combinatie. Daardoor komt
er van zijn idealen niets terecht. Wat Ora
betreft, die schrijft een paar goede
boeken, die niet de aandacht trekken en
daarna bljjft hij lager bij den grond, zoo-
dat hq het tenslotte ook ver brengt in
zake geld verdienen (filmscenario's e.d.
w'erk op bestelling). Zouden wij dus de
strekking van dit boek willen weergeven,
uan is dit deze: dat het banale in het
leven domineert en dat men met hooggc-
slemde idealen niet ver kan komen. Het
geen natuurlijk iederc.en bekend is, die
wat langer dan achttien jaar op deze we
reld heeft vertoefd.
Het boek is door en door Ameri-
kaansch; hier is niets kwaads mee be
doeld, alleen maar kost het den Hollnnd-
schen lezer eenige inspanning zich in te
stellen op den niet-Hollandschen geest,
die uit dit boek ademt. De vertaler heeft
gezorgd, dat deze Amerikaansche geest
heef bestaan, door bijvoorbeeld in be
paalde gevallen ook Amerikanismen
(Anglicismen) te handhaven, zooals in het
geval van de vele hoofdletters, waarmede
men werkt in aankondigingen. Waar men
in Nederland adverteert: „Beste en goed
koopste in gebruik", in kleine letters,
f oen de Engelschen dat in hoofdletters:
„üeste En Goedkoopste I11 Gebruik". In
n* staat dat niet mal, omdat
et by1 de taal hoort; in uit het Engelsch
vertaald Nederlandsch staat het wel mal,
omdat liet noch Engelsch noch Neder-
andsch ]s. Kleinigheden, dit? Mogelijk,
aar zij beletten dqn lezer zich thuis te
gaan voelen in het boek: liet blijft voor
hem een vreemd ding, een hybrid'um.
riet 13 natuurlijk gemakkelijk voor een
h lus r een 8tl'eep te zetten en met
J't bovenstaande dit boek zonder meer
aï te maken. Te meer komt de criticus in
va v?ldeidjn8> omdat hem niet de figuur
hfL, ^r0"ven ,zekcr "iet die van zijn
('ie in èén woord gezegd een
ritvi v! 'u' '10l!vast geeft voor eenige 11a-
e beschouwingen. Myron is eerzueh-
■g,h een hm'd werkende jonge man, 'Be
1>ltter teleurgesteld voelt in zijn
aealen, zooals dat steeds met idealen
B^i f n1' efn bizondere figuur, een
hK of een For(1 bijvoorbeeld, is
rn!v» Mön zal dan ook goed doen den
wm en alIeen te zien als eon
va" Amerika zooals het een dertig,
jaar terug was, speciaal op het
veil va" bet hotelwezen. En dan is er
veel genietbaars in dit boek.
Br.
