De dreigende mijnstaking
in België.
Balbo veroorzaakt incident
Het Saargebied
Japan en de bewapening
ter zee.
De staking in de Ver.Staten
Nederlandsche M iddenstandsbank
KONINGSTRAAT 7
Effecten Coupons
GEMENGD NIEUWS
Electrische treinontspoord
Radi O'programma
Felle brand te Haarlem-
UPSiBSCIHlI REISERVARINGEN
door Jhr. Dr. J. C. Wlollerus
VI
1
HELDERSCHE COURANT VAN DONDERDAG 13 SEPTEMBER 19 34.
NATIONALISATIE VAN DE
WAPENINDUSTRIE.
Een voorstel van Roosevelt.
De Parijsche Matin verneemt van haar
Correspondent te Londen, dat aldaar be
richten uit New-York ontvangen zijn
volgens welke Roosevelt weldra aan de
groote mogendheden zou voorstellen om
tot nationalisatie en strikte controle op
den aanmaak van wapenen in ieder land
over te gaan.
Evenwel meldt Reuter uit Washington:
In regeeringskringen is hier niets be
kend van een dergelijk voorstel.
Men meent, dat het bericht zijn oor
sprong vindt in een resolutie die aan den
Volkenbond is voorgelegd en betrekking
heeft op een spoedige regeling van de
fabricage. Deze resolutie is gegrond op
een door Norman Davis op 28 Mei van
dit jaar gehouden rede.
Persoonlijke bemiddeling van
Koning Leopold.
De Brusselsche correspondent van het
,,Alg. Handelsblad" schrijft aan zijn blad
d.d. Dinsdag:
Als een donkere onweerswolk hangt het
dreigende arbeidsconflict in den Belgischen
mijnbouw boven land en volk. Slaagt men er
niet in het gevaar te bezweren en breekt de
staking Maandag inderdaad uit, dan zal Bel
gië daarmede een nieuwe periode van sociale
onrust en beroering tegemoet gaan. Want het
staat vast, dat de staking, eenmaal ontketend,
door beide partijen tot het bittere einde zal
Worden uitgevochten, en dat het van weers
zijden een strijd op leven en dood zal worden.
LEOPOLD 111,
Een dergelijke wanhopige worsteling tusschen
kapitaal en arbeid echter kan onder de hui
dige benarde omstandigheden maar al te licht
haar oorspronkelijk sociaal karakter verliezen
en onder den invloed van de altijd diligente
communistische agitatie een geheel ander ka
rakter aannemen, n.1. dat van een politieke
staking met alle gevolgen van dien. Het mijn-
werkersoproer in de Borinage van enkele jaren
geleden ligt nog te kort achter ons, dan dat
de bloedige les van deze manifestatie van ver
twijfeling reeds geheel zou zijn vergeten. Het
land verwacht dan ook, dat de regeering alles
in het werk zal stellen om het uitbreken van
de staking te verhinderen en dit is alleen
mogelijk indien zij er in slaagt de mijndirectie
te overreden, het besluit betreffende de loons
verlaging in te trekken. Minister Van Cau-
welaert heeft hedenochtend langdurig gecon
fereerd met de ambtenaren van den dienst
van het mijnwezen en zal hedenmiddag te
zamen met minister Van Isacker een onder
houd hebben met minister-president De Bro-
queville. Morgen wordt er, naar we reeds
gemeld hebben, een kabinetsraad gehouden,
die geheel aan de quaestie van het dreigende
loonconflict gewijd zal zijn.
Naar hedenmiddag in de Wetstraat ver
luidde, zou Koning Leopold voornemens zijn,
onafhankelijk van de eventueele bemiddelings
pogingen van de regeering, ook persoonlijk te
intervenieeren ten einde het land voor de
ramp van een nieuwe mijnwerkersstaking te
behoeden. De Koning zou er, naar men ons
verzekert bij de mijndirecties op aan willen
dringen, de loonen der mijnwerkers onaange
tast te laten en pas tot een verlaging over te
gaan wanneer het indexcijfer werkelijk noe
menswaardig is gedaald, wat thans nog geens
zins het geval is. Koning Leopold is van mee
ning, dat de moeilijkheden, waarmede de
mijnbouw te worstelen heeft, niet te over
winnen zijn door de toch al zoo karige loonen
maar steeds weer te blijven besnoeien, doch
dat de mijnbouw in samenwerking met de
regeering een oplossing dient te zoeken in de
richting van een algeheele reorganisatie van
het tegenwoordige stelsel van productie, af
zet, import en export.
Overal in den lande zal men zonder twijfel
met groote voldoening het initiatief van den
vorst begroeten.
Want de mijnwerkers hebben het blijkt
wel uit de beschouwingen, die de bladen van
rechts tot links aan het dreigende conflict
wijden de algemeene sympathie aan hun
zijde. Met zijn optreden voor het op peil hou
den van de mijnwerkersloonen zal de Koning
de belofte inlossen die hij vier maanden ge
leden te Paturage op het terrein van de Fief
de Lambrechie, waar toen juist de ontzettende
catastrophe had plaats gehad, aflegde. De
Koning liet zich destijds eenige leden van de
reddingsploeg voorstellen en een dezer dap
peren antwoordde op de woorden van bewon
dering. die Koning Leopold tot hem richtte:
„Ja, Sire, er is moed toe noodig om in die
hel af te dalen. Maar we doen het voor onze
ongelukkige kameraden met liefde. Alleen
zouden we graag wat meer waardeering vin
den. V andaag roept men ons. maar morgen
trekt men ons weer 5 pet. loon af".
Koning Leopold verklaarde volkomen de
verbittering van de mijnwerkers over de
nieuwe loonkorting te begrijpen en zegde
toe. alles te zullen doen wat in zijn vermogen
Was om te verhinderen dat de loonen ander
maal verlaagd zouden worden. Wellicht heb
ben tal van mijnwerkers destijds gedacht, dat
dat slechts een phrase was. een gelegenheids
praatje zonder meer, en misschien zelfs heb
ben zij er schamper om gelachen. Maar dan
hebben zij den Koning onrecht gedaan
Leopold III is zijn gesprek met den mijn-
Werker in Paturage niet vergeten.
Anti-Italiaansche demonstraties.
In Split (Spalato) kwam het Maandag
tot incidenten naar aanleiding van een
redevoering van den bekenden Italiaan-
schen maarschalk Balbo. Deze was met
een jacht langs de kust van Dalmatië
Italo Balbo.
gereisd en had de steden Kotor (Cattarro),
Dubrovnik (Ragusa) en Split bezocht. In
laatstgenoemde stad hield hij in de Ita-
liaansche club voor ongeveer 150 aan
wezigen een rede. Na die rede kwam het
in de club (waarvan de ramen openge
laten waren) tot stormachtige demon
straties. De Italianen, die in de club
verzameld waren, riepen „Leve Italië I
Leve het Italiaansche Dalmatië 1 Leve
het Italiaansche Spalato 1" En zij zongen
het fascistenlied.
Voor de club had zich intusschen een
groote menschenmenigte verzameld, die
even stormachtige contrademonstraties
begon en het clubgebouw wilde bestor
men. Een sterke politiemacht kon echter
de uitvoering van dit plan voorkomen.
Met veel moeite werd de buurt van de
club afgezet en werden eenige straten
schoongeveegd, waarlangs maarschalk
Balbo zich in allerlei naar zijn jacht
spoedde om zich daar in veiligheid te
brengen. De politie verrichtte vele arres
taties. De Italianen in de club moesten
nog geruimen tijd wachten, voordat zij
zich naar huis konden begeven.
Reuter meldt nog, dat het diner, dat
Balbo des avonds zou geven, afgelast
moest worden. De politie bewaakte de
Italiaansche club en het Italiaansche con
sulaat tot middernacht en moest ver
scheidene aanvallen van manifestanten
op deze gebouwen afslaan. Joegoslavische
politieke kringen geven als hun meening
te kennen, dat het bezoek van Balbo en
vooral de houding van de Italiaansche
kolonie te Split in dezen tijd inopportuun
moeten worden geacht.
Het bericht over het incident met Balbo
te Split (Spalato) wordt officieel kan
het anders tegengesproken. Een
aantal nationalisten heeft eenige anti-
Italiaansche leuzen geroepen als protest
tegen de manifestatie van de Italianen.
Balbo werd in het geheel niet nageroepen
of beleedigd en hij werd niet gedwongen
Split te verlaten.
Een nieuw protest van het Duitsche
Front tegen een internationale
politiemacht.
Het Duitsche Front heeft een nieuw
adres tot den Volkenbondsraad gericht
met bezwaren tegen het denkbeeld van
Knox, den voorzitter van de regeerings-
commissie voor het Saargebied, om de po
litie met internationale elementen te ver
sterken. Het Duitsche Front betoogt, dat
een dergelijke versterking volkomen on-
noodig is, indien slechts alle tegenwoor
dige politiebeambten in het Saargebied
voor hun eigenlijke taak, het handhaven
van de openbare orde, worden gebruikt.
Op het oogenblik worden veel politie
beambten, in sommige steden zelfs 30 pet.
van hun geheele aantal, voor administra
tieve bureau werkzaamheden gebruikt. Dit
werk zou gemakkelijk door andere krach
ten kunnen worden overgenomen.
Het adres protesteert er tevens tegen,
dat enkele hooge politieposten aan Duit
sche emigranten zijn toevertrouwd, die
nauwe betrekkingen onderhouden met
den Franschen spionnagedienst en die
thans ongeschikt voor een verantwoorde
lijke politie-taak zijn.
Sfinxachtige houding inzake
aanvalswapens.
Namens het Japansche departement
van buitenlandsche zaken is thans vol
gens den correspodent van de „Times"
te Tokio, opnieuw verklaard, dat Japan
bereid is „aanvalwapens af te schaffen".
Er kon echter niet meegedeeld worden
welke definitie het van deze wapens gaf
op grond van een overeenkomst van het
ministerie van marine om de grootste
terughoudendheid in acht te nemen. Ge
vraagd is of hiermede slagschepen en
vliegtuigmoederschepen bedoeld werden
zooals o.a. door het blad „Nitsji Nitsji"
was beweerd, zeide de woordvoerder van
buitenlandsche zaken dat de correspon
denten der bladen hun eigen conclusies
moesten trekken.
Hij was alleen gemachtigd, zoo zeide
hij, mee te deelen wat Japan beoogde het
geen was een plan voor vermindering
van de bewapening ter zee en het berei
ken van een voldoende effectieve sterkte.
Hij was niet in staat te zeggen of de op
vatting van een dergelijke sterkte ge
grond was op een eenmogendheid- of .een
tweemogendheden-standaard.
De woordvoerder legde er voortdurend
den nadruk op de nauwe samenwerking
tusschen zijn departement en dat van
marine met betrekking tot publiciteit en
het „leiden der openbare meening" in
verband met vlootproblemen.
De „Asahi" meldde dat er een commis
sie is ingesteld waarin de minsteries van
buitenlandsche zaken, marine en ooj-log
vertegenwoordigd zijn, beoogend toezicht
te houden op en het coördineeren van de
verstrekking van nieuws tijdens de vloot-
besprekingen.
De relletjes.
Een duizendtal stakers te Lancaster in
Pennsylvanië heeft getracht met geweld
de zijdefabriek Stehlie een van de groot
ste in de Unie, binnen te dringen. De po
litie slaagde er in de betoogers uiteen te
jagen, doch daarbij vielen zes gewonden.
Naar Reuter meldt, was de toestand
Dinsdag weer wat meer gespannen, ten
gevolge van botsingen van Maandag tus
schen stakers, politie en werkwilligen
waarbij vele gewonden zijn gevallen. Op
grond van geruchten over te verwachten
onlusten is in Rhode Island, Connecticut
en Maine de nationale garde gemobili
seerd. Behalve de 1000 man, die de zijde-
fabriek te Lancaster aan hebben gevallen,
zijn ongeveer 3000 stakers met een hon
derdtal auto's naar een handschoenen
fabriek gereden om haar tot sluiting te
dwingen. Voorloopig onthielden zij zich
van een aanval, daar de fabriek door 300
nationale gardes werd bewaakt.
Een verklaring van de yakver-
eenigingen.
De leiders der vakvereenigingen heb
ben verklaard, dat ze niet meer de ver
antwoordelijkheid op zich nemen voor
mogelijke onlusten, daar de werkgevers
de militie te hulp hebben geroepen. Dit
is, naar uit New York wordt gemeld, een
zeer duidelijke waarschuwing van de
leiders der vakvereenigingen, die zich
tegen de in vele kringen als onnutig be
schouwde mobilisatie der militie richt.
Bloedige botsingen in Rhode
Island.
De ernstige botsingen tusschen de circa
4000 stakende textielarbeiders en 250 leden
der nationale garde te Saylesville (Rhode Is-
lands) hebben Dinsdagnacht voortgeduurd.
Het kwam eveneens tot hevige gevechten
te Central Falls (Rhode Island), waar de
stakers zich hadden opgesteld op het kerk
hof en, door grafsteenen gedekt, op de aan
rukkende leden der nationale garde een bom
bardement met steenen openden.
De stakers konden tenslotte van het kerk
hof verdreven worden, doch de strijd zette
zich in de met traangas gevulde straten mfet
onverminderde hevigheid voort.
De stad was 's avonds en 's nachts in vol
komen duisternis gehuld, daar de stakers alle
straatlantaarns hebben vernield. Het aantal
gewonden is zoo groot, dat een speciale eer
ste hulppost moest worden ingericht.
Verklaring van Corman.
De strijd zal worden voortgezet, aldus
heeft Corman verklaard, die de stakers in
de textielindustrie leidt. Hij kondigde, dat de
bereidwilligheidsverklaring, door de werkge
vers, niet op den gestelden termijn aanvaard
was en dus thans als vervallen moest worden
beschouwd.
De relletjes.
De ongeregeldheden nemen toe, vooral te
Saylesville in den staat Rhode Island heeft
het gespannen.
De nationale garde van Rhode Island is
gemobiliseerd in verband met wanordelijk
heden te Saylesville, waar bij een botsing vijf
personen door kogels zijn gewond. Drie com
pagnieën van de garde doen reeds dienst in
het onrustige deel der stad.
De bemiddelingsraad.
De door Roosevelt benoemde raad van en
quête gaat zich thans ook bezig houden met
de toestanden in de textielindustrie.
De omvang van de staking.
Het aantal stakers wordt thans berekend op
300.000, tegen 280.000 dei aan het werk zijn
gebleven.
KANTOOR DEN HELDER
Binnenland
Dinsdagmorgen tien uur is van een uit
drie wagens bestaanden electrischen trein,
die naar IJmuiden was vertrokken, het
voorste motorrijtuig even buiten het per
ron te Haarlem ontspoord, toen de trein
over eenige wissels reed. Het rijtuig kwam
dwars te staan en vernielde een naast
het hoofdspoor gelegen rangeeerspoor.
Door de geringe snelheid stond de trein
bijna onmiddellijk stil. De beide niet
ontspoorde wagens zijn naar het perron
teruggereden. De reizigers, van wie nie
mand gewond was, stapten over in een
anderen trein, die daarna van een ander
perron vertrok.
Het treinverkeer in de richting IJmui
den ondervond geen vertraging. De treinen
vertrokken en kwamen aan bij een ander
perron.
DE MOORD TE HOOFDDORP.
Vrouw vrijgelaten.
De echtgenoote van den te Hopfddorp
vermoorden man, die in Heemstede in
arrest was gesteld, is voorloopig in vrij
heid gesteld. De pleegzoon blijft nog in
arrest.
VRIJDAG 14 SEPTEMBER.
Hilversum, 1875 M.
8.00 VARA. 12.00 AVRO. 4.00 VARA. 8.00
VPRO. 8.30 AVRO. 9.00 VPRO. 9.30 AVRO.
10.15 VPRO. 11.00 VARA.
8.00 Gramofoonpl.
10.00 Morgenwijding VPRO.
10.15 Declamatie C. Rijken.
10.30 Orgelspel J. Jong.
11.00 Vervolg declamatie,
li. 15 Gramofoonpl.
12.00 Gramofoonpl.
12.30 Kovacs Lajos en zijn orkest en Gramo
foonpl.
2.30 Voordracht door M. Verstraete.
3.00 Gramofoonmuziek.
4.00 Zenderwisseling.
4.15 Berichten over den a.s. Knipcursus en
Gramofoonpl.
4.30 Voor de kinderen.
5.00 VARA-orkest o.l.v. H. de Groot.
5.45 Gramofoonpl.
6.00 VARA-orkest o.l.v. H. de Groot.
6.30 Dr. L. Heyermans: De behandeling en de
voor- en nazorg van geesteszieken.
6.50 Gramofoonpl.
7.00 „Voor socialisme en democratie", program
ma m.m.v. het VARA-orkest o.l.v. H. de
Groot, J. Hekkertxan Eysden (zang), K.
Vorrink en E. Kupers (toespraak).
7.45 Herhaling SOS-berichten.
8.00 Ds. D. Visser: Geloof en blijdschap.
8.30 Uit het Kurhaus te ScheveningcnResi
dentie-orkest o.l.v. C. Schuticht.
9.00 Lezing Prof. Dr. L. J. v. Holk.
9.30 Vervolg Kurhaus-concert.
10.15 Vaz Dias. Vrijz. Godsd. Persbureau.
10.50 L. Willink: De 5 Frankforters.
11.00 Muzikaal allerlei (Hawaian, guitaar, zang,
klarinet, piano, orgel).
11.3012.00 Gramofoonpl.
Hilversum, 1875 M.
Algemeen programma verzorgd door de
NCRV.
8.00 Schriftlezing en meditatie.
8.159.30 Gramofoonpl.
10.30 Morgendienst o.l.v. Ds. B. C. Koolhaas.
11.00 Orgelconcert, G. Snijders.
12.15 Gramofoonpl.
12.30 Hollandsch Harpkwartet.
1.15 Gramofoonpl.
1-45 Vervolg kwartetconcert.
2.30 Chr. lectuur.
3.00 Zang Machteld Hagenbeek (sopraan).
3.45 Zenderverzorging.
4.00 Gramofoonpl.
4 30 Ensemble van der Horst en Gramofoonpl.
6.30 Tuinbouwpraatje.
7.00 Politieberichten. Ned. Chr. Persbureau.
7.15 Gramofoonpl.
7.30 Literaire causerie.
8.00 PTT-kwartiertje.
8.15 Gramofoonpl.
9.00 A. Verkuyl: Land en volk der Minahassa.
9.30 A. Bakker (trompet) en F. Kloek (orgel).
10.15 Vaz Dias.
10.25 Ned. Kamerorkest o.l.v. O. Glastra v.
Loon.
ZATERDAG 15 SEPTEMBER.
Hilversum, 1875 M.
V AR A-uitzending,
8.00 Gramofoonpl.
ro.oo Morgenwijding VPRO.
10.15 Voor Arb. i. d. Continubedr.: „Dat doet
de deur dicht", een revue van een revue. (00
Gr.pl.).
12.00 Klein VARA-Ensemble o.l.v. F. Bakels.
2.00 Zenderverz.
2.15 Vervolg Ensembleconcert.
3.00 Gramofoonpl.
3.30 M. Sluyser: Van het witte doek.
3.45 Zenderwiss.
4.00 Gramofoonpl.
430 „De Notenkrakers", o.l.v. D. Wins.
5.00 Rep. van „het Valkennest".
5.20 Vervolg orkestconcert.
6.00 Literaire causerie, A. M. de Jong.
6.30 De Flierefluiters o.l.v. J. v. 4. Horst,
m.m.v. A. de Booy (zang).
7.30 Orgelspel J. Jong.
8.00 Herh. SOS-ber.
8.03 Vaz Dias.
8.10 Berichten over de knipcursussen.
8.15 Gramofoonpl.
8.30 Radiofilm „Bleeke Bet".
9.45 VARA-orkest o.l.v. H. de Groot.
10.00 Toespraak A. de Vries.
10.10 Vaz Dias.
10.15 Vervolg orkestconcert en Gramofoonpl.
Huizen, 301 M.
KRO-uitzending.
8.00—9.15 en 10.00 Gramofoonpl.
10.30 Concert.
11.00 Gramofoonpl.
11.30 Godsd. halfuurtje.
12.15 Gramofoonpl.
1.45 Zenderverz.
2.00 Voor de jeugd.
2.30 Gramofoonpl.
3.00 Kinderuurtje.
4.00 Gramofoonpl.
4.40 Orkestconcert.
5.10 Gramofoonpl.
5.30 Orkestconcert.
6.20 Journ. Weekoverzicht.
6.45 Orkestconcert.
7.15 Lezing.
7.35 Gramofoonpl.
7.45 Causerie.
8.00 Schlagermuziek.
9.30 Concert.
9.45 Schlagermuziek.
10.15 Voordracht.
10.30 Vaz Dias.
10.35 Concert.
10.5012.00 Gramofoonpl.
Petroleumlamp viel om,
galf vier werden
Dinsdagmorgen ongeveer rdstraat
de bewoners van de Lange ji Groote
te Haarlem, in de natajti" on_
Markt, ppgeschnk door ee heyigc
middellijk den indruk wekte
verwoesting. urand was ont-
Het perceel, waarin aemeente, het is
staan, is ei9end.omb^od_ en banketbakkerij
SfSLS? rVofSS ve"
o^woond. O
de tweede woont een familie.
De huisvrouw wilde vannacht haar k
helpen en liep daarom met een brand
petroleumlamp naar het kind. Zij struik ?d'
de lamp viel op den grond, de brandend» T
verspreidde zich, gordijnen vlogen in k °'ie
en in een oogenblik stond de geheele knd'
in rook en vlammen. Zeer snel breidd et
brand zich uit, maar de bewoners koLd*
toch zich tijdig in veiligheid brengen 7®
werden bij buren onder dak gebracht 1
F.en der bewoners raakte door d»„
werden dij «voracht
Een der bewoners raakte door den
bewusteloos, maar werd tijdig naar h,!?*
gedragen. ^0
Van den inboedel kon niets worden Q(.
de geheele bovenverdieping is uitgebrand r?'
bakkerij heeft geen waterschade gehad
De brandweer was van half vier tot '»e
uur bezig met de blussching.
Eenige grepen uit een
algemeen economisch
overzicht
VII.
De Wolga.
Vier dagen en vier nachten hebben wij
op de Wolga gedobberd, van Go^1. vroe
ger Nizhni Novgorod. tot aan Staün9™£
De Wolgabooten, die de reizigers
dit traject vervoeren, zien er opeen
prachtig uit. Maar ook hier ontbreekt d
comfort, die vooral op het water zoo wel
dadig kan aandoen. De stijve houten ban
ken tegen de buitenzijde der hutten vast
gemaakt vormen de eenige plaats waar
men zich in de frissche lucht verpoozen
kan. Dat is te weinig. De dekstoel ont
breekt er, desnoods de heel gewone neten
stoel, die men dan eens hier dan eens daar
kan plaatsen, al naar gelang wind of zon
ons aangenaam of onaangenaam zijn. e
Wolgatoerist heeft een compensatie in de
Wolga zelf met de omgeving. Inderdaad,
het is de moeite waard dit gebied te be
zoeken. Maar naast de beteekenis van
deze rivier uit vreemdelingenverkeeroog-
punt, is de Wolga van een zeer groote
economische beteekenis voor het land.
De economische zijde.
De Wolga is de langste rivier in Euro
pa, met een lengte van niet minder dan
3746 km. De oorsprong ligt op het Valdai-
plateau, waarna de Wolga door het noor
delijk gedeelte van het Moscoudistrict
loopt, via Gorki en het Tartarenland om
ten slotte om te buigen en langs Kazan,
Samara, Saratov en Stalingrad naar As
trakan te stroomen. In al deze plaatsen
met uitzondering van Astrakan ver
toefde ik en zal daarover in het kort ook
iets vertellen. De Wolga verbindt de be
langrijkste deelen van Europeesch Rus
land. hetzij door er zelf doorheen te stroo
men, hetzij door de rijrivieren of kanalen.
De groote industriegebieden vinden een
verbinding met de landbouwgebieden. Men
denke daarbij aan de beteekenis dezer ri
vier voor het houtvervoer. Tientallen vlot
ten van geweldige afmetingen zijn wij in
die vier dagen gepasseerd. Industrieele
voortbrengselen, olie, vruchten en graan,
zijn de hoofdproducten. De beteekenis de
zer rivier zal nog steeds toenemen, omdat
in de laatste jaren de ontwikkeling der
Wolga-oevers zeer sterk is vooruitgegaan.
De belangrijke industrieën, welke zijn ont
staan, maken alle op de een of andere
wijze gebruik van de Wolga. Tusschen
Gorki en Stalingrad is de rechteroever
bijna overal hoog terwijl de linker oever
laag is. Na Stalingrad volgt een groot
steppen-gebied, terwijl de rivier een uitge
breide delta vormt alvorens in de Kaspi
sche zee te stroomen. De Wolga-heuvels
zijn rijk aan mineralen. Groote gebieden
zijn zeer woudrijk, terwijl de rivier aan
velen een bestaan geeft in den vorm van
de vischvangst. Voor fijnproevers worde
dan nog herinnerd aan het feit, dat de
Wolga-steur de caviaar-producente is. In
het stroomgebied van dezen belangrijken
verkeersweg leven een menigte van natio
naliteiten.
Gorki (vroeger Nizhni Novgorod).
Op 7 Juli des morgens om 10 uur kwa
men wij van Moscou uit per trein in Gorki.
Het Fordje bracht ons langs en over op--
gebroken straten naar het hotel, waar de
ons aanvankelijk toegewezen kamer geen
waschtafel bezat en geen toilet. De stad
is fraai gelegen aan de samenvloeiing van
nii en dateert reeds van het jaar
izZl. s Avonds bewonderden wij vanaf
een hoogte van den rechteroever de prach
tige vergezichten over 't water, de onder
gaande zon en de lichten der schepen.
Gork, telt ongeveer J millioen inwoners.
Het oude Kremlin trekt ieders aandacht.
De gebouwen waar tot 1929 de bekende
jaarmarkten werden gehouden, zijn intact
gebleven maar herbergen thans het stads
bestuur. In de oudheid vormde deze stad
het knooppunt tusschen Oost en West
waar de kooplieden elkander troffen!
Ihans is Gorki een modern industrieel
centrum, waar de beroemde Molotov fa
brieken. de automobielfabrieken, liqqen
die ik ook bezocht. Ruim 30.000 arbeiders
z.)n er te werk gesteld. In circa 18 n aan
ïb iej de L9r0Ote fabriekscomplexen
gebouwd, die thans 150 auto's per daa
alleveren. welk aantal gedurende W
tweede V.jf.a.enplan 400 s«
gen. Het geheele complex woedt door een
38-jarigen Russischen directeur en
onder-directeuren qeleid D» u j Vler
ningen bezocht ik en heb met talTanT""
"kanen en Duitschers gesp oken
over ik noq wel eens wa
De beroemde Russische schrijve^ Ma''
Gork, ,s hier geboren en Qctober 193™
Gorki naar Kazan te brengen. Per tram
gaan we vajiaf den aanlegsteiger
waar-
en.
werd deee stad naar hem genoemd!'
Bijna 12
Van Gorki „aar Kazan.
fen Zljn nood'g om ons
van
0 1 - naar
deze oude Tatarenstad met haar 180.000
inwoners en haar beroemde universiteit
waar Lenin studeerde. In de onmiddellijk
omgeving ligt Simbirsk (thans Ulya.
novsk). waar Lenin geboren werd. Kazan
maakt een rommeligen en viezen indruk.
De oude Tatarenmoskeeën zijn nog ten
deele bewaard gebleven. Zij dateeren uit
het midden der 15e eeuw. toen de stad
door de Tataren werd gesticht en hoofd
stad was van een eigen rijk, hetwelk
voortdurend overhoop lag met Moscou. In
1552 werd de stad eindelijk veroverd door
Iwan den Verschrikkelijken. In de 18e en
19e eeuw werd Kazan een handelscentrum,
eerst in de laatste jaren werd de industrie
er van eenige beteekenis. Gedurende den
burgeroorlog had de stad het zwaar te ver
antwoorden.
Kazan—Samara.
Kort nadat men Kazan heeft verlaten,
buigt de Wolga naar het Zuiden en circa
70 km ten Zuiden van eerstgenoemde stad,
neemt de Wolga haar grootste zijrivier, de
Kama, op. Tal van zandbanken hebben ons
veel vertraging bezorgd. Eindelijk bereiken
wij de hoofdstad van het Midden-Wolga-
gebied, Samara, met circa 225.000 inwo
ners. Nadat wij het primitieve lossen der
kisten en balen, die meestentijds gedra
gen worden door kruiers, die daartoe op
hun rug een soort stoeltje dragen, hebben
gadegeslagen, hebben wij in Samara's
„Kalverstraat" rongeloopen. De stad da
teert reeds van 1588, toen daar n steun
punt noodig was voor bewaking der Russi
sche grens. In de 18e eeuw begon Samara
als centrum voor den handel in granen be
teekenis te krijgen. In 1918 werd de stad
ingenomen door de Tsjecho-Slowaken en
werd van daaruit een leger gevormd, het
welk belangrijke gebieden langs de Wolga
bezette, totdat het Roode Leger aan deze
overheersching een einde maakte.
SamaraSaratov.
Ten Zuiden van Samara passeeren wij
een aantal mooie buitens aan de Aziati
sche zijde, thans ingericht voor sanatoria.
De daar destijds opgeblazen spoorweg
brug werk der Tsjechen verbrak
de verbinding met Siberië. Deze brug is
vernieuwd en het tweetal herstelde bogen
is afwijkend van vorm, misschien wel als
afschrikwekkend voorbeeld voor anderen.
Trouwens voorzorgen zijn genomen. Alle
passagiers worden genoodzaakt van het
dek te verdwijnen, wanneer wij de brug
passeeren; een en ander volgens regee-
ringsvoorschriften.
De beroemde Zhiguly bergen met phos-
phorafzettingen en rijke ertslagen zijn een
verrukking voor den vreemdeling. De
kleine Duitsche Republiek Pokrovsk doet
er nog eens weder aan herinneren, dat wij
in het gebied zijn, waar vanouds het Duit
sche element overheerscht.
Dan ligt Saratov. de belangrijkste
Wolgastad van den middenloop. met circa
215.000 inwoners voor ons. Evenals dr
andere steden, heeft ook Saratov een oude
geschiedenis en diende in de 16e eeuw a's
voorpost. Eerst in de 19e eeuw. toen
groote steppengebieden werden verbeterd
en stoomschepen op de Wolga in dienst
kwamen, begon Saratov zich te ontwik
kelen. Het Vijfjarenplan heeft deze sta
voorbestemd om een centrum van de
metaalnijverheid te worden. De Lenin
fabrieken, de scheepswerven en reparatie-
werkplaatsen nemen er nu een eerste
plaats in. Voor het transitoverkeer za
Saratov een belangrijk centrum wordem
Het beroemde Rad'ishchev-museum hee
een collectie bezienswaardigheden van e
volkeren, die in de omgeving wonen, ter
wijl ook het museum voor het werk van
den publicist Chernishevski zeer de moe'
te waard is.
Saratov—Stalingrad (vroege'
Tsaritsin).
Tusschen Saratov en Stalingrad wisse
len flinke dorpen af inet grillig geve»'111
bergformaties. De bekende Wolga-koza.
ken hadden in de 18e eeuw hun c^ntV'
in Dubovka. In de omgeving van Sta
grad splitst de Wolga zich in drie arme
De stad zelf is langgerekt en ongeveer
km van het centrum liggen de beroem
Tractorenfabrieken. jS
Stalingrad genoemd naar Stalin
de Stad van het Staal. In het fn.l;?LUjefl
hotel frappeeren ons de Perzische '<leC
op den vloer. Het ziet er netter, sina
voller uit. Maar wij naderen PerZ'e.ilCn
langzamerhand. De Amerikanen he
Stalingrad's tractorenindustrie help£n
bouwen. De productie bedroeg
bijna 50.000 stuks. De stad telt bijna
half millioen inwoners.
