Amsterdamsche Brieven.
Marine^brieven uit Indié
ZATERDAG 27 OCTOBER 1934
PAG. 5
T .UJTTFRTJE
zij.
De „Uiver" en Schiphol.
,jie, met een oog op de geboorte-
- tiek zoo nu en dan schamper op-
Sta£ifn dat de Uiver, anders, niet op
"^Betuwsch, maar op z'n Hollandsch ge-
ZI1fi de Ooievaar, in deze moderne tij-
1 een goed stuk van ziin P°pulairiteit
den ingeboet, speciaal ook in Amster-
i"'e hebben deze week kunnen er-
d8®1' dat er dan toch nog Uivers be-
varer" in staat zijn onder alle lagen
S^hoofdstedelijke bevolking het grootste
defhousiasme te verwekkenDie, voor
r de belangstelling betreft, die zij van
en oud, rijk en arm, tot zich weten
Jor-£ ken gemakkelijk kunnen concurree-
t® tre t het bruine monster der voetbal-
ren 111 den pijn en andere zesdaagsche
en verkiezingsuitslagen. Er is de
te dagen al zooveel Uiver-copij aan
^krantenlezend publiek opgediend, dat
b6t door nog eens met denzelfden schotel
te
med' té gaan. gevaar loopt bij zijn „gas-
een indigestie te veroorzaken. Maar
ten TT wie van deze Amsterdamsche
tochk kroniek schrijft, kan de Uiver
we omgaan. Nóg hangen, terwijl wij dit
hriiven, aan vele gevels de vlaggen uit,
0z verzamelen zich steeds weer nieu-
neroepjes menschen voor de bulletins,
tongen buiten redactiebureaux en ge-
?lakt op de ruiten van sigaren- en andere
P-TiHels- En het feestelijk aanzien, dat de
Td plotseling dezen Woensdagochtend
vertoonde, nadat in den nacht het aan
komstbericht van Parmentier en de zijnen
de verzamelde menigte voor de kran
tengebouwen op den N.Z. Voorburgwal
Was medegedeeld, een mededeeling, die
op straat met gejuich-in-koor begroet
werd, zooals de radio-mededeeling in de
huiskamers een gezins-gejuich ontmoette,
waar nog in de straten, langs de grachten
en overpleinen, ook al zijn nu de vlag
getjes weer van de trambeugels en van de
bussen af; ook al zijn de gevolgen van de
publieke geestdrift, zooals b.v. de inge
drukte ruit van het K.L.M.-gebouwtje op
het Leidsche plein, weer hersteld
In zeker opzicht heeft Amsterdam re
den in 't bijzonder trotsch te zijn op de
hulde die allerwege aan de K.L.M. ge
bracht werd en wordt en mag zij rechtens
een deel van die hulde wel voor zichzelf
incasseerenZij heeft met het vele
werk en het geld, -in het geheel tot
nu toe niet minder dan ongeveer twee mil-
lioen, dat zij in den loop der jaren aan
Schiphol, de gemeentelijke luchthaven,
ten koste legde, zeer veel bijgedragen
om de de K.L.M. te maken tot de effi
ciënte, vooruitstrevende en veilige lucht-
vaart-reederij, die zij heden ten dage is.
Van het begin af aan, dat was in 1919,
heeft ons stadsbestuur zich voor Schip
hol geïnteresseerd. Het heeft b.v. in dien
allereersten begintijd, die nu al weer zoo
ver achter ons schijnt te liggen, maar
eigenlijk nog maar in een zeer jong ver
leden ligt, krachtig bij den Minister
van Defensie aangedrongen om een deel
van het vroeger uitsluitend militaire
vliegterrein voor de burger-luchtvaart be
schikbaar te stellen. En nog steeds staat
het op de bres om, door een steeds ver
beteren en uitbreiden van de luchthaven
inrichting, de snelle omwikkeling van
het handels- en passagiersvervoer in de
de lucht niet alleen bij te houden, maar
liefst een goed stuk vooruit te zijn. Daar
tegenover staat dat Schiphol de laatste ja
ren een van de weinige, zoo niet de
eenige, gemeentelijke inrichting was
waar onverdeeld vreugde aan beleefd
werd, gelijk wethouder ter Haar, die
zich gedurende twee ambtsperiodes reeds
met het beheer van onze luchthaven be
last zag, onlangs opmerkte.
In het krankzinnigengesticht.
"Hier is iemand, die wil weten of één
111 onze patiënten ontsnapt is."
-Waarom?"
..Iemand is er met zijn vrouw vandoor
Segaan."
Er bestaan ten stadhuize thans ook
weer diverse plannen tot uitbreiding en
verbeteringIn Februari van dit jaar
werd reeds besloten tot het bouwen van
een groote werkplaats, waar de tech
nische dienst van de K. L. M. in zijn ge-
heelen omvang, dus ook de afdeeling, die
op Waalhaven tot nu toe is ondergebracht,
wordt gevestigd. De uitvoering van dit
werk, waarvoor een goede zes-en-een-
halve ton werd toegestaan, is reeds in
een vergevorderd stadium gekomen. Nu is
tevens gebleken, dat thans reeds, in de
luchtvaartwereld gaat nu eenmaal alles
uiterst snel!, de ruimte in het eigenlijke
stationsgebouw te klein is; verschillende
onderafdeelingen kunnen al niet meer in
dat gebouw gehuisvest worden en moesten
tijdelijk een ander onderdak zoeken. Er is,
om een voorbeeld te noemen op 't oogen-
blik geen behoorlijke ruimte om „bijzon
dere passagiers" te ontvangen, wat laat
stelijk o.a. nog gebleken is bij het bezoek
van het Belgische Koninklijke echtpaar...
De bestaande wachtkamer zal nu vergroot
worden en. enkele lokalen zullen worden
aangebouwd. In het a.s. voorjaar zal een
en ander gereed zijn. Hiermede houden
echter de goede zorgen van onze stad voor
dit K. L. M.-nest niet op. Het tegenwoor
dige houten hotel, op den dijk aan de
Ringvaart, zal ook eerlang moeten ver
dwijnen, mede in verband met den nieuwen
directen verbindingsweg met de stad, die
eveneens bijna klaar is, en het ligt in
de bedoeling dit te vervangen door een
in de rooilijn van het stationsgebouw ge
projecteerd hotel, waar dan tevens groote
lokaliteiten worden ondergebracht, welke
gebruikt worden bij bijzondere gebeurte
nissen. Ook het vliegveld zelf, dat tegen
woordig 800 meter in het vierkant is, wil
rpen gaan uitbreiden en brengen op een
grootte van 1200 bij 1500 meter. Defini
tieve beslissingen ten aanzien van deze
laatste punten zijn echter nog niet geno
men en het daarvoor benoodigde geld is
nog niet gevoteerd. Maar men behoeft er,
gezien het luchtvaart-enthousiasme, dat
door de gebeurtenissen der laatste dagen,
weer danig is aangeblazen, niet aan te
twijfelen, dat, komen B. en W. met de be
treffende voorstellen ter tafel, deze door
den Raad met groote meerderheid, zoo
niet met algemeene stemmen, zullen wor
den aanvaard.
De Kunst in nood
Men behoeft het nog niet eens te zijn
met den bekenden Amsterdamschen arts,
E. van Dieren, die behalve als succesvol
beri-beri-bestrijder in den loop der jaren
ook een zekere reputatie verwierf als be
strijder van alle mogelijke moderne ver
schijnselen als daar zijn de psycho-ana-
lyse, het vegetarisme, het kameraad
schapshuwelijk, enz. enz. en die onlangs
ook weer eens in een van zijn origi-
neele strijdschriften tekeer ging tegen de
moderne „sport-ziekte", men behoeft
het, herhalen wij,.niet met dezen, tegen al
wat modern is optornenden dokter eens te
zijn, om het publiek ook eens in herinne
ring te brengen, dat Holland niet alleen
groot gemaakt wordt door z'n vliegers,
maar ook groot gemaakt werd en wordt
door z'n kunstenaars, z'n schilders in
de eerste plaats, die zich evenmin als
de vliegers voor buitenlanders behoeven
te verbergen. De kunstenaars en de kunst,
niet het minst alweer de schilderkunst,
nu zijn in deze jaren meer en meer in
een noodtoestand komen te verkeeren. En
de benaming „De kunst in nood", die ge
geven werd aan een tentoonstelling van
schilderwerken, die op het °°£enblik m
het Paleis op den Dam, - welwillend
door H. M. de Koningin ter beschikking
gesteld, aan den gang is, mag dan ook
tenvolle toepasselijk heeten. Het valt ze
ker niet te verwachten, dat het publiek
in even groote drommen het Paleis zal
binnengaan om onze schildersglorie te be
wonderen, als waarmede het vlak bij
dat Paleis deze week op straat, voor de
bulletins, onze vliegers-glorie bewonderde'.
Maar op een druk bezoek valt toch wel
te hopen, als was 't alleen maar omdat...
zooveel Amsterdammers hun oorspronke
lijk gemeentehuis, daar aan den Dam,
nooit van binnen bezochten en zij nu een
gereede aanleiding hebben dat wèl eens te
doenDe gedachte om de kunst en de
kunstenaars door middel van zulk een ten
toonstelling in dit meest bekende gebouw
der stad en des lands, althans eenigs-
zins uit den nood te helpen, is in alle ge
val uiterst sympathiek en de initiatief
nemers verdienen een zoo groot mogelijk
succes
Kunstzinnige en financieele
aspecten...
Een middel, dat eveneens een steentje
kan bijdragen de kunst weer iets uit den
nood te helpen, zou eventueel kunnen zijn
hetverfraaien van onze pleinen, daar
bij inbegrepen het plaatsen van meerdere
beeldhouwwerken, c.q. standbeelden...
Iets in die richting heeft het stadsbestuur
eenige jaren geleden al eens willen onder
nemen. Er zouden namelijk, een des
betreffend Raadsbesluit was reeds geno
men, monumentale lantaarns op den
Dam geplaatst worden. Alhoewel een
prijsvraag werd uitgeschreven, verliep
deze poging tot standsverfraaiing en di
rect tot het aan werk helpen van kunste
naars, in het zand en vernam men er de
laatste jaren verder niets meer van. Tot
dat nu, bij de algemeene beschouwingen
tijdens het afdeelingsonderzoek der be
grooting 1935 waarvan het verslag zoo
juist verschenen is de kwestie weer te
berde werd gebracht door „enkele leden",
die uitgingen van de opvatting, dat „het
aspect van Amsterdam niet in overeen
stemming is met onze mooie stad". Er
zijn, zeiden zij, te weinig monumenten, en
de enkele goede, als die van Heijermans
en Vondel, staan op weinig gunstige plaat
sen; tevens komen verschillende pleinen
uit een oogpunt van werkverschaffing
voor verfraaiing in aanmerking. „Er zijn
scheppende kunstenaars voldoende, wier
werk kan worden gestimuleerd in het be
lang van een beter aspect van de stad".
Inderdaad waar! Maar wij vreezen, dat
deze waarheid in deze tijden niet veel in
druk op de stadsbestuurderen zal maken
en het uitspreken ervan effect zal sortee-
ren. In deze tijden, nu alles aspecten,
kunstzinnige en andere, het moeten
afleggen tegen dat ééne aspect, dat alle
aandacht opeischt: het financieele! Over
dit laatste is dan trouwens ook in de af-
deelingen weer het noodige te doen ge
weest. Lóf zoowel als blaam voor het ge
voerde financieele beleid in den laatsten
tijd van het huidige college van B. en W.
kwam tot uiting. Zoo waren er leden, die
als hun meening uitspraken, dat „had het
Rijk niet de lasten, voortvloeiende uit de
werkloozenondersteuning zeer onredelijk
op Amsterdam doen drukken, de begroo
ting van de gewoone inkomsten en uitga
ven in het licht der tijdsomstandigheden,
gunstig moeten worden genoemd." Ande
ren verkondigden weer dat de „ftnan-
tieele politiek van het College tot werk
loosheid leidt, die wederom finantieele of
fers vraagt." Er waren er ook die met
vele groot-industrieelen en anderen in den
lande een lans braken voor „devalua
tie". Naar men weet behoort onder de
voorstanders van die devaluatie ook de
directie van de Ned. Scheepsbouwmaat
schappij anders en meer populair ge
zegd: de werf van Goedkoop die reeds
aankondigde, dat, indien de Regeering niet
spoedig tot devaluatie overgaat haar
bedrijf zal worden stop gezet wat voor
de hoofdstad inderdaad een Ieelijk ding
zou zijn. Zij, die nu in „afdeelingen" ge
noemde lans braken, hebben zich zeer
zeker ook door dreigementen als die van
Goedkoop min of meer laten beïnvloeden.
Deze „leden" zouden het zelfs wenschelijk
vinden indien de gemeente een „vertoog"
tot de Regeering zou richten teneinde de
devaluatie te bepleiten.
Degenen, die meenden hulde te moeten
brengen aan de wijze waarop B. en W.
met „straffe hand de teugels van het Am
sterdamsche financieele beheer in handen
hebben genomen," wezen op het feit, dat
blijkbaar de burgerij „steeds grooter ver
trouwen heeft in het tegenwoordige finan
cieele beleid van dit college" een feit
dat blijkt uit de overteekening van de con-
vei^ieleening van 31 millioen.
Intusschendeze beschouwingen voor
en tegen zijn op het oogenblik tenslotte
wel wat al te academisch en theoretisch.
We staan immers deze dagen voor een
groot practisch knooppunt door toedoen
van de aanschrijving van den Minister van
Binnenlandsche Zaken, die medegedeeld
heeft geen genoegen te kunnen nemen met
het onlangs verworpen Raadsbesluit in
zake de hernieuwde verlaging der ge
meentelijke loonen en salarissen. Hoe zal
de houding van Amsterdam u1- laatste
instantie dus van den Raad zijn tegen
over dit ministrieele vermaan? Het schrij
ven eenvoudigweg voor kennisgeving aan
nemen en verder maar afwachten wat den
Haag dan zal doen ofmaar weer
bakzeil halen en het Raadsbesluit alsnog
herroepen? Dit is de groote vraag van
den dag, die in de hoofdstedelijke gemeen
tepolitiek thans al het andere overscha
duwt.
Toen ik nog jong was, werkte ik voèrvi'5'
een gulden per week en toch behoorde de
zaak na 5 jaar aan mij!"
„Ja, maar zij hadden toen nog geen
kasregisters."
Beste collega,
Het eskader is van Gevechtsschiet
oefeningen teruggekeerd, dé gevechts
schijf op den bodem van den Oceaan achter
latende. Dat is dus weer een object, het
welk je oog als je terug bent uit Holland
zal moeten missen. Gelukkig is er op de
begrooting een nieuwe aangevraagd (dat
schreef ik reeds in een mijner vorige brie
ven) en kunnen we dus met de G. S. O.
doorgaan.
De „Amiral Charner", uitgeleide gedaan
door het „Goede reis" vanaf den seinpost
van den Dienst Conservatie, is naar Bali
vertrokken we hebben echter in de afge-
loopen week alweer nieuw bezoek gehad
n.1. van 3 Britsche vliegbooten die op weg
waren naar Melboume voor de eeuwfees
ten daar. Reeds in Priok waren zij door de
Marine ontvangen, maar Zaterdagmiddag
zijn de Engelschen hier in Soerabaja aan
gekomen. Zij werden door den Comman
dant van het vliegkamp ontvangen en Za
terdagavond zag je het „Engelsche Khaki"
door de stad passagieren. Zondagochtend
vertrok het eskader echter weer, niet na
beloofd te hebben op den terugweg weder
om Soerabaja aan te zullen doen en dan
een heelen dag over te zullen blijven.
Hr. Ms. „Soemba" vaart met de „Rigel"
mede door de Molukken, aan boord van het
laatste vaartuig is momenteel Zijne Ex-
celentie de Gouverneur-Generaal met zijn
adjudant. Makassar werd reeds aangedaan
en meerdere plaatsen zullen natuurlijk vol
gen.
De commandant der Zeemacht heeft een
bezoek gebracht bij den sultan van Djoeja
en den sultan van Solo. Thans vertoeft de
schout bij nacht hier in Soerabaja voor
het houden van besprekingen, in een di
rectie-rijtuig, aangehaakt aan de expresse,
arriveerde de vlootvoogd gisterenavond
met zijn adjudant in Soerabaja (Goebeng),
alwaar de Commandant Marine en de
eskader-commandant ter verwelkoming
aanwezig waren.
Zaterdag 29 September zal ter herden
king van de Lombok-expeditie voor het
gouverneur-kantoor op de Passar Besar
een parade gehouden worden, waaraan 1
landmacht compagnie en zes marine com
pagnieën zullen deelnemen. Het geheel zal
gecommandeerd worden door den Com
mandant van de M.K.G., de luitenant-kolo
nel der mariniers Von Freytag Drabbe.
Ook in de andere garnizoensplaatsen zul
len parades gehouden worden. Den verde
ren dag zal het Zondagsche dienst zijn.
De sportvliegers, die een heen en terug
vlucht gemaakt hebben van Soerabaja
naar Brastagi (bij Medan) zijn bij hun
aankomst hier op het Darmo-vliegveld op
grootsche wijze gehuldigd, o.a. werden zij
toegesproken door den Commandant van
het marine-vliegkamp, de overste Josselin
de Jong. De berichten over de deelname
van Nederland aan de LondenMelbourne
race worden weer wat optimistischer. Re
ken maar dat dat hier belangstelling heeft
in de Oost. Trouwens, alles wat met de
luchtvaart in verband staat mag zich in
de belangstelling van Indië verheugen.
Wist jij, dat er nu al een driemaal daag-
sche vliegdienst is tusschen Bandoeng en
Batavia? En nog steeds een stijgend aan
tal passagiers. Dat gaat dus best hier met
de luchtvaart. Men spreekt er nu reeds
van om na het slagen van den proefdienst
SoerabajaBaliMakassar ook Balik Pa
pan en Tarakan in deze lijn op te nemen.
Heusch man, de tijd schijnt niet ver meer
dat we per vliegtuig overgeplaatst wor
den vanuit Soerabaja als er b.v. op het
eskader, liggende te Makassar, iemand
ziek geworden is.
Op het eind van deze week, dus ook op
het eind van deze maand opent de Jaar
markt. Nu de eerste dagen zal er wel heel
wat van de Marine komen, want dan is
het juist „kat" geweest en dat zijn de da
gen dat men hier het meeste „siciert".
Nu amice voor deze week is het weer
genogg.
Hartelijk gegroet uit de Oost,
HENK.
