Stadsnieuws
Iachtig menschen
Onze zaak is weer
geopend
J. VAN DE WITTE
Predikbeurten
RIJDT per HILLTVX
HELDERSCHE COURANT VAN ZATERDAG 3 NOVEMBER 1934.
z
Niet verslappen.
Bazar „Tesselschade".
Een kunstenaar met glas.
flciïtpJwOfd? VOOR TEGELS STEEDS VIM
pOfiy EN NOOIT EEN GEWOON SCHUURMIDDEL!
GEMBERBROOD 25 CT.
Cor Krigee, v.Galenstr. 71, teief. 399
Rheumatiek
opgesloten
stalen
in een
gevangenis
De nieuwe etalage is gereed
Enig in Den Helder!
Komt U ook eens kijken
KETZER STRAAT 103
Zondag 4 November
Weder een slachtoffer
van de hulpbrug
bij 't Zand.
Visscherij.
DERDEBLAD
Qp, en ondergang van Zon en Maan
en tijd van hoog water (Texel)
Wintertijd.
Nov.
Maan
TpT önd.
Zon
opond.
Hoogwater
sm. nam.
Z
M
P
W
P
V
3.46
5.01
6.20
7.42
9.04
9 10.19
10 11.19
14.52
15.07
15.25
15.50
16.25
17.15
18.22
6.58
6.59
7.00
7.02
7.04
7.06
7.08
16.26
16.25
16.24
16.22
16.20
16.18
16.16
6.37
7.17
7.52
8.32
9.03
9.40
10.22
7.00
7.35
8.12
8.47
9.21
10.02
10.41
Licht op voor alle voertuigen.
Zaterdag 3 Nov16.28
Zondag 4 16.26
Maandag 5 16.25
Het Is in het leven zoo, dat, als iets lang
aanhoudt, de aandacht dreigt te verslappen.
Volhouden en doorzetten is een moeilijke
Kunst. En menig groot opgezet plan viel in
duigen, omdat de volharding, het kenmerk
van de ware geestdrift ontbrak.
Dit geldt ook voor het werk van het crisis
comité. Nu de nood zoolang aanhoudt, is het
gevaar groot, dat wjj in het schenken van
onze gaven gaan verslappen. Wie reeds her-
haaldelijk gegeven heeft, komt er zoo licht
toe om te oordeelen, dat het nu langzamer
hand „welletjes" wordt. Wat zou het crisis
comité gaarne dit nazeggen. Hoe gaarne zou
het met overtuiging ook zeggen: Nu is het
welletjes. Pe nood is voorbij. De behoefte aan
kleeding, dekking, geldelijke steun is niet
meer noodig. 't Is alles wel!
Het is echter wel verre vandaar. Integen
deel. Het is slecht, slechter nog dan te voren.
Daarom mogen wij uist nu niet verslapen.
Buitengewone tijden eischen buitengewone
maatregelen. De winter staat al met een voet
binnen de deur. De winter is wreed, voor wie
niet heeft. Volhardt dus in uw goeddoen, gaat
voort met het geven van Uw gaven. Het is
zoo makkelek. In den gevel van het bureau
der „Heldersche Courant" hangt de offerbus
voor het crisis-comité. Daarheen met Uw
gave, groot of klein. Wilt gij het anders?
Noteer: giro 121145 M. A. Grunwald, pen
ningmeester.
Bedenkt:
Wie goed doet,
Goed ontmoet.
Tot opvolger van den heer G. A. Gall is
benoemd als Voorzitter van de commissie voor
de machinistexamens de heer A. H. Voetelink,
leeraar aan de Zeevaartschool te Den Helder.
APOTHEKEN.
Van hedenavond 10 uur tot Maandagm orgen
i3 alleen geopend de apotheek van A. P.
Hoolmans, Spoorstraat.
Van Maandag 5 Nov. tot 12 Nov. wordt
avond- en Zondagdienst waargenomen door
W. H. Kingma, Kanaalweg.
MAATSCHAPPIJ TOT NUT VAN
't ALGEMEEN.
Door het Nut zal gedurende drie maanden
een houtcursus worden gehouden. Dit is de
elfde en gezien het aantal jongens, dat zich
steeds opgeeft, belooft het weer een succes te
worden. Hoe kan het ook anders. Gedurende
drie maanden eiken Zaterdag 3 uur les, gratis
verstrekking van hout en gratis gebruik van
gereedschappen, terwijl de vervaardigde arti
kelen het eigendom der jongens worden.
Voor verdere bijzonderheden wordt verwe
zen naar de advertentie, voorkomende in dit
nummer.
LEZING MET LICHTBEELDEN.
Blijkens een in dit nummer voorkomende
advertentie hoopt a.s. Woensdag, in het
Evangelisatiegebouw, Palmstraat, de evange
list L. Rosenberg, uit Lodz (Polen) een lezing
met lichtbeelden te houden over: „Arbeid in
Polen en Rusland". Reeds eerder hield de
heer Rosenberg hier een lezing en wist zijn
gehoor op boeiende wijze, met het verhalen
van zijn talrijke ervaringen bezig te houden,
terwijl de plaatjes als illustratie van het ge-
sproken woord dienden.
Zooals de advertentie meedeelt, is de toe
gang vrij.
GOEDE RESULTATEN WERELD-
SPAARDAG.
Naar de Directie der Nutsspaarbank ons
mededeelt, hebben de resultaten van den
Wereldspaardag de verwachtingen, gelet op
ongunstige tijdsomstandigheden, verre over
troffen.
Door 240 personen werd op dien dag, on
danks (jhet zeer slechte weer, een bedrag op
hun spaarbankboekjes gestort, te samen
f 16,166.99.
53 personen traden als nieuwe spaarder toe.
DE SPAANSCHE SCHATGRAVER.
De Spaansche schatgraver is in onze stad
bezig slachtoffers te zoeken. Men toonde ons
een schrijven, dat hij aan een stadgenoot ver
zond, en dat wel bewijst op welke geraffi
neerde, en uit zakelijk oogpunt beschouwd
uitstekend ingerichte wijze hij zijn „bedrijf"
voert. De aan onzen stadgenoot gezonden
brief is namelijk in keurig Hollandsch, zonder
een enkele taalfout, en met fraaie hand ge
schreven. Nadere beschouwing ervan wees
uit, dat hjj daarbij gebruik maakt van een
cliché.
Overigens werd het gewone trucje aange
wend: de man zit voor schuld ln de gevan
genis, er is een koffer met kostbaarheden
ergens in een stationsdepót, waarvoor men
persoonlijk moet overkomen. Voorloopig kan
men volstaan met een telegram aan een „ver
trouwd" adres.
Wie dergelijke brieven mocht ontvangen,
weet dus dat hij hier te maken heeft met op
lichting en ze hetzij bij de politie, hetzij in de
papiermand deponeeren moet.
fancy-fair oranje harmoniekapel
Een rectificatie.
Wij hebben vermeld, dat deze fancy-fair ge
opend werd door den heer A. J. de Jongh.
Dit moest evenwel zijn J. de Jong, en worde
by deze gerectificeerd.
tentoonstelling heldersche
padvinders.
In het club-gebouwtje van de Heldersche
Padvinders aan de Dijkstraat wordt heden en
morgen een tentoonstelling gehouden van ver
schillend^ voorwerpen, zooals, gipsafdrukken,
planten en vlinders en diverse zelfgemaakte
voorwerpen.
De tentoonstelling is op beide dagen van
4—9 uur geopend.
Het bestuur van de afdeeling „Tesselscha
de" schrijft ons:
Wie in deze tijden nog leeft van een be
hoorlijk inkomen of salaris, wie nog niet aan
den lijve den nood der tijden heeft gevoeld,
kan zich slecht indenken hoeveel stille ar
moede nog geleden wordt. Voor vrouwen, die
op eigen beenen moeten staan, zelf den kost
moeten verdienen, vooral voor hen, die niet
steeds gewend waren dat te doen, is 't een
harde strijd om 't bestaan. Deze vrouwen
tracht de Ver. „Tesselschade" te helpen, o.a.
b(j 't zoeken naar een betrekking, door steun
bij studie, door oudere en gebrekkige dames
een kleine toelage te verstrekken, door ze aan
werk te helpen en dit voor hen te verkoopen,
Kortom door ze in alle opzichten met raad en
daad terzijde te staan. Hiervoor is echter
geld noodig. En juist in deze tijden verminde
ren de inkomsten en bijdragen en worden de
uitgaven en aanvragen om hulp grooter. Om
hieraan eenigszins tegemoet te komen, orga
niseert „Tesselschade" in verschillende plaat
sen bazars, waar werkstukken der diverse
werksters verkocht worden. Zoo'n bazar zal
in Den Helder gehouden worden op Dinsdag
en Woensdag 6 en 7 November a.s. in het
Mil. Tehuis in de Spoorstraat, 's middags van
35 uur.
Bij de vele inzendingen is ook werk van
dames op zeer hoogen leeftijd, ja zelfs van
een dame met één arm, die trachten op deze
manier nog eenigszins in hun onderhoud te
voorzien. St. Nicolaas is in aantocht, U hebt
allemaal eenige cadeautjes noodig. op onzen
bazar vindt U ze te kust en te keur, ook ar
tikelen, die niet in winkels verkrijgbaar zijn,
wellicht komt U eens even bij ons kijken en
naar wij hopen wat koopen ook? U helpt er
onze werksters mede!
Op het oogenblik in bloemenma
gazijn „Corona" aan het werk.
Wjj spreken hier van „kunstenaar", opzet
telijk, omdat naar onze meening het werk,
dat hier gedaan wordt, en waarover wij een
en ander willen vertellen, kan worden verge
leken met het werk van scheppende artlsten,
van beeldhouwers, schilders, componisten, die
hun werken opbouwen uit de inspiratie en de
verbeelding. Wat wij in het Bloemenmagazijn
„Corona" zagen .meenden wij veilig onder
deze rubriek te kunnen rangschikken.
De heer Kitzerow is een Duitscher. In Ne
derland, dat toch ook zijn glasblazerijen bezit,
wordt deze wijze van glasblazen niet uitge
oefend. Men werkt daar naar vaste modellen,
waarin het glas gegoten wordt. Daardoor
kunnen dan verschillenden afgietsels worden
gemaakt van zoo'n model. Bij den heer Kit
zerow daarentegen kan men wel voorwerpen
van glas in dezelfde modellen krijgen, maar
ze zullen altijd onderlinge verschillen of ver
schilletjes toonen, omdat ieder exemplaar
afzonderlijk gemaakt wordt. Dat verhoogt
dus de waarde van zoo'n voorwerp
Het glasblazen is, men weet het, een zeer
oud bedrijf. Zóó als het hier in de Koning
straat uitgeoefend wordt, zonder model, zon
der teekening, zonder voorafgegane metin
gen, doch zuiver als gevoels- en inspiratie-
werk, werd het reeds in de oudheid toege
past. En de oude voorbeelden inspireeren het
nageslacht tot nieuwe scheppingen.
Het glasblazen geschiedt door middel van
een steekvlam, die de te bewerken buizen
gloeiend maakt en week, waarna de hand-
werker-kunstenaar er mee kan doen wat hij
wil.
Het weeke, gloeiende glas wordt al draai
end bewerkt, somtijds wordt er, door even
blazen in de buis, vorm gegeven, maar in de
meeste gevallen zijn het de bewegingen der
handen, waardoor de fraaie modellen ont
staan, die op menig dressoir of buffet een
sieraad zullen zijn, waaraan de huisvrouw
dagelijks weer nieuw plezier aan beleeft.
De eigenlijke staven, die als materiaal won
den gebruikt, komen uit het buitenland; het
geheim van de vervaardiging, vooral ook van
het aanbrengen der kleuren, is eigendom vaak
van een enkel persoon. Italië, Boheme, Thil-
ringen, Tsjecho-Slowakije, dat zijn de landen,
die dit geheim bezitten, en de beroemde glas
blazers daar laten geen woord los over de
samenstelling van het glas. Het geheim van
menige kleur of tint is dan ook met den be
zitter ten grave gedaald.
De firma Dauday te Haarlem tracht
deze oude glasblazerskunst in ons land bekend
te maken door een serie demonstraties als
thans in de Koningstraat worden gegeven.
Er is Donderdag en Vrijdag groote belangste-
üng van de zijde van het publiek voor deze
demonstratie geweest en zeker zal zij dezen
dag niet minder zijn. De bedoeling was óók
demonstraties te geven in H.B.S. en Handels
school. Hierbij zal dan in het Duitsch een toe-
lichting worden gegeven. Zeer interessant is
het voor de jongens en meisjes den heer Kit
zerow aan het werk te zien: (voor de ouderen
ook!) hoe hij zijn staafje glas allerlei vormen
geeft, en zeker zullen zij van zoo'n prac-
tische les meer leeren dan van tien theorie
lessen. Men moet dan ook lezen met welke
waardeering de diretceuren van deze instel
lingen over dè demonstratie spreken. „Bui
tengewoon leerrijke en interessante middag",
„de staaltjes zijner kunstvaardigheid gaven
den leerlingen eenigszins een idee, wat de
waarde vn een handwerk kan zijn, indien
dit uitgeoefend wordt door een meester in
zijn vak", dat zijn enkele uitlatingen, die wij
mochten opteekenen.
Verwonderlijk zijn vaak de kleurencombi
naties, die bereikt worden. Zooals gezegd, de
kleuring zelf is het geheim van de vervaar
digers van het glas, maar aan den handwer
ker-kunstenaar is het voorbehouden allerlei
nuanceering hierin aan te brengen. Hoe dat
gebeurt? Dat is niet te zeggen, ook dat be
hoort thuis op het terrein van den kunste
naar, die bijvoorbeeld een verwonderlijk fraai
netwerk weet te tooveren uit zoo'n simpele
glazen staaf, of die door de aanraking met
zijn steekvlam allerlei tinten aanbrengt.
Zoo'n steekvlam is niet voor de poes: 1200°
C. zijn meestal noodig om het glas te bewer
ken, en als het voorwerp dan af is, moet een
kleine „afkoeling" plaats hebben van 500°. Zou
dat niet gebeuren, dan zou het voorwerp bij
sterke afkoeling weer stuk springen. De heer
Kitzerow vindt zulke temperaturen gewoon;
hij springt er mee om zooals wij met een
beetje scheerwater. Wel steekt hij er de hand
niet in, maar overigens... hij voelt het niet
meer. Nochtans is het dezelfde hand, die het
weeke glas regelt en met zeer groote gevoe
ligheid iedere verandering ervan aanvoelt.
Uren zou men hier kunnen staan en naar
dit werk zien, en uren zouden wij nog kunnen
schrijven erover Maar er is een grens en voor
zoover men nog niet zelf is gaan kijken, is
daar heden nog gelegenheid voor tot 5 uur.
De toegang is geheel kosteloos.
EEN FRAAIE ETALAGEKAST.
Het is de heer J. van de Witte, de bekende
horlogerie in dé Keizerstraat, welke door een
nieuwe en fraaie étalage in zijn zaak deze ge
heel heeft gemoderniseerd en tevens dit ge
deelte der Keizerstraat aanmerkelijk heeft
verfraaid. Een dergelijke étalage is in onze
stad nog een unicum; de kast is geheel va#:
eikenhout. Met de stijve glasplatenétalage i
gebroken, bekjeede planken, in sierlijke go!
vingen aangebracht, doen de geëtaleerde goe
deren op hun voordeeligst uitkomen. Het is
een lust voor het oog hier een oogenblik te_
blijven kijken. De verlichting is z.g. indirect,
hetgeen beteekent, dat de lichtbron niet té)
zien is.
En dit is nog maar het begin van grooter
plannen. Want ook het inwendige van den
winkel krijgt een beurt voor de vernieuwing
en verfraaiing. Maar dit uitwendige is een
staaltje van goeden smaak en juist inzicht
van wat een winkelétalage moet zijn, en de
eigenaar zal er zeer zeker zijn genoegen aan
beleven.
reizen in duitschland.
Naar het passagekantoor K. Kos, alhier
ons mededeelt, bedraagt thans de korting op
de passage-tarieven van de Duitsche Spoor
wegen 25 pet. bij een minimum-verblijf van
7 dagen.
Eenigst adres voor
johann sebastiaan bach's
luthercantate.
Ter gelegenheid van de Herdenking van de
Kerkhervorming 31 October heeft onder
auspiciën van de Evangelische Maatschappij,
afdeeling Den Helder, in de Nieuwe Kerk de
jaarlijksche „Luther-dag" plaats gevonden.
De beide voorgangers der Vrijzinnig-Hervorm
de Gemeente waren de sprekers van dezen
avond. Ds. F. W. J. v. d. Poel opende deze
bijeenkomst, terwijl Ds. H. A. Enklaar het
tweede gedeelte van den avond leidde. Beide
voorgangers wisten zich een aandachtig ge
hoor verzekerd; naar schatting woonde een
600-tal menschen deze kerkelijke bijeenkomst
bij.
Niet minder belangrijk was de avond door
de medewerking van het Vrijzinnig-Hervorm
de Kerkkoor, directeur Toon de Hoogh, het
welk de grootsche en monumentale Luther-
cantate van Bach ten gehoore bracht. De
medewerkenden voor deze Bach-uitvoering
waren onze stadgenoote, mej. Annie Rogge
veen, ospraan, de heer Dick Weiman, bas-ba
riton, leeraar muziekschool „Toonkunst", al
hier, wonende te Amsterdam en verder onze
stadgenoot Feike Asma, orgelist der Hoog-
landsche Kerk te Leiden.
Gaarne staan we even stil bij deze muzikale
gebeurtenis.
In 1935 wordt over de geheele wereld het
feit herdacht, dat de grootste aller compo
nisten J. S. Bach, 250 jaar geleden'werd ge
boren te Eisenach. In geheel ons land b.v. zijn
uitvoeringen in voorbereiding om de werken
van dezen Meester-der-vocale en instrumen
tale kunst ten gehoore te brengen.
Met deze Bach-cantate hebben wij een voor
proef gehad in den vorm van een goed uitge
voerde cantate, met solisten en orgelbespeling.
De structuur van het machtige-fugatische
en rijk-polyphoon-inleidingskoor is van groot-
schen inhoud. Bach geeft in dit oeuvre van
al zijn kleuren, welke hij op zijn palet heeft te
zien; dit begin-koor is zoo diep getroffen door
Bach, dat een ieder onder den indruk komt
bij de uitvoering van deze conceptie.
De tenoren zetten het thema helder in met
de klassiek woorden: „Ein fester Burg ist
unser Gott", waarna achtereenvolgens de al
ten, sopranen en bassen zich mengen en waar
alle stemmen hun zelfstandige partij weten te
zingen, zooals verlangd wordt; de eene climax
na de andere volgt om tenslotte in een har
monische ontmoeting van alle stemmen te ein
digen in het D-dur-akkoord. Dat de orgelist,
de heer Asma klank en kleur wist bij te bren
gen, behoeft nauwelijks vermeld te worden.
De soli en duetten: sopraan en bariton zijn
van een niet mindere schoonheid. Vooral het
duet gezongen door Annie Roggeveen en
Dick Weiman geven momenten van ontroeren
de schoonheid. De heer Weiman weet in de
aria „Gib nicht in deiner Seele dem Satan
und dem Lastern statt", de aanwezigen tot
een hoorbare stilte te dwingen. Tot in de
uiterste hoeken dringt zijn sympathiek en
sonoor basgeluid door. Van de ongeëvenaarde
moeielijkheden die hier gesteld worden
voor solisten en koor bemerkt de arge-
looze luisteraar niets maar bij meer inge
wijden is bekend, dat dit recitatief en deze
aria tot de allermoeilijkste behooren welke
Bach's pen zijn ontvloeid.
Mej. Roggeveen weet met haar solo:
„Komm* in mein Herzens Haus" de aanwezi
gen te boeien op eene wijze welke zeker alle
lof toekomt. Mej. Roggeveen is geen beroeps
zangeres, zoodat men het vertolken van
Bach's vocale kunst niet moet onderschatten!
Nochtans, helder en zuiver, maar ook tech
nisch beheerscht werd de solo vertolkt. De
heer Asma deed zich andermaal als een vaar
dig begeleider kennen. Het koor hierna weer
de leiding nemend eindigt tenslotte met het
bekende Lutherlied, in vierstemmige bewer
king.
Het Hervormd Kerkkoor heeft met deze
uitvoering wederom getoond dat het moei
lijkste kan worden overwonnen, door nauw
gezette studie en ernstige voorbereiding. De
heer De Hoogh leidde de koren met vaste
hand, zoodat ook weer deze vertolking van
Bach's werk een daad van muzikale prestatie
is waarop bestuur, leden en directeur met
bijzondere voldoening kunnen terugzien.
POST HR. MS. „HERTOG HENDRIK".
Volledig gefrankeerde stukken voor Hr. Ms.
„Hertog Hendrik" kunnen worden verzonden:
naar Algiers 12, 13, 14, 15, 16, 17 Nov.;
naar Oran 3, 4. 5, 6, 7, 8 Dec.
Laatste buslichting aan het hoofdpostkan
toor te 7.10 v.m. van bovengenoemde data.
c
onovertroffen tegen
jicht, verkoudheid, spit, ischias
hoofd- en zenuwpijn. Attesten
van ruim 6000 Prof. en Doktoren j
erkennen de goede en onscha
delijke werking van T o g a 1.
Horlogerie - Goud- en Zilverwerken
Nummer 13 is algemeen erg ongunstig aan
geschreven!
Zelfs in onze moderne verlichte eeuw is
voor velen het getal 13 synoniem met onge
luksnummer.
Lach niet ironisch lezer, haal ook niet uw
schouders op ovar zooveel bijgeloof. Er zijn
ook onder u, die het een slecht voorteeken
vinden, wanneer er aan een bruiloftsmaal 13
personen zitten. Dertien is Jan Ongeluk, dat
wordt algemeen ook erkend. Clinge Dooren-
bos heeft zelfs onze gemeente bezongen, om
dat de Heldersche politieagenten niet genum
merd werden met A :t ongeluksgetal 13, maar
dit nummer werd overgeslagen. Een Helder
sche agent die nummer 13 droeg
Ik ben eens op onderzoek uitgegaan, in hoe
ver de marine hier met deze Hedlersche
opvattingen meegaat, en of de Defensie ook
bang is, oorlogsschepen, duikbooten e.a. met
dit ongeluksnummer te voorzien.
Dies begaf ik mjj naar de onderzeekazerne.
Ik heb er geen spijt van gehad. De le of
ficier, de heer J. J. Wichers, ontving vriende
lijk en welwillend als altijd, de „Heldersche
Courant".
Wat voert u hierheen, vraagt de le of
ficier, den persmuskiet.
Het is wellicht een heele vreemde vraag,
zeg ik. U moet niet lachen, maarhoudt
de Nederlandsche Regeering ook rekening met
het nummeren van marinebooten, zooals in de
Heldersche gemeente dit b.v. met de politie
agenten geschiedt. Zrjn er ook schepen, die
no. 13 dragen? Dit vraag ik, omdat b.v. prof.
Meinesz met de „K 18" uitvaart. Als de Re
geering hem b.v. met een „K 13", als die er
is, liet vertrekken, zou dit misschien voor
velen aanleiding zijn, als ongeluksprofeet op
te treden.
De heer Wichers glimlacht. Hjj begrijpt,
dat ik scherts.
Een oogenblik zwijgt de le officier. Dan
zegt hij op ernstigen toon:
Integendeel, uit de practijk blijkt, dat
b.v. onderzeebooten, die dit zoogenaamde on
geluksnummer dragen, er gelukkiger af
komen dan de onderzeebooten, die een ge
luksnummer hebben. De Nederlandsche ma
rine heeft een onderzeeboot, de „K XIH", die
heeft dus zoo'n ongeluksnummer en juist op
diezelfde boot heeft prof. Vening Meinesz de
vorige maal een schitterende reis gemaakt,
die niet alleen zonder ongelukken verloopen
is, maar die allergelukkigste, allergunstigste
resultaten voor wetenschap en marine heelt
opgeleverd. Ik voor mij geloof niet aan on
geluksnummers, aldus vervolgt de heer
Wichers, maar tochuw vraag brengt mij
iets in herinnering.
Een heel sensationeel geval met een onder
zeebooten. We wonen hier in een marinestad.
Velen stellen hier belang in de onderzeeboo
ten. Misschien is het wel iets waaruit veel te
leeren valt.
U zult zich herinneren, aldus gaat de heer
Wichers voort, dat in het begin van het jaar
1932 de wereld opgeschrikt werd door een
vreeselijke ramp. De „M 2", een super-onder-
zeeboot van de Engelsche marine, was gezon
ken. Onlanks alle pogingen tot redding is geen
enkele der opvarenden uit deze onderzeeboot,
die diep tot op den bodem der zee was weg
gezonken, gered kunnen worden. Deze boot
droeg, let wel, niet een ongeluksnummer. Er
was echter een andere onderzeeboot, een zus
terschip van die „M 2", bij de Britsche mari
ne, die evenals de onderzeeboot, waarop prof.
Vening Meinesz zijn expeditie ondernam, de
„K XIII", heette, en om dertien uur zijn le
officieeie duikproef maakte. Onder de meest
beroerde omstandigheden zonk deze duikboot,
tengevolge van een stommiteit. Vele dagen
leefde men in de grootste onrust. Alle hoop,
de 80 menschen uit die stalen, hermetisch ge
sloten doodkist op den bodem der zee te red
den, had men reeds opgegeven. Boot en equi
page werden als verloren beschouwd. De bij-
geloovigen, de ongeluksprofeten van het getal
13 schenen gelijk te krijgen. En tochhet
nooitgedachte gebeurde. Niet alleen de equi
page, maar ook de boot werd tenslotte in be
trekkelijk goeden toestand weer aan de opper
vlakte gebracht. Ik heb, daar ik me uiteraard
voor het duikbootwezen ten zeerste interes
seer, met groote belangstelling artikelen over
deze sensationeele gebeurtenis in een En-
gelsch blad „Engeneering" gevolgd. Van vele
details heb ik aanteekening gemaakt. Mis
schien is het wel interessant voor de lezers
van de „Heldersche Courant", deze geschiede
nis te vernemen.
In het Engelsche tijdschrift „Engenee
ring" heb ik hierover dezer dagen een uitge
breid verslag gelezen en dit in het Neder-
landsch vertaald.
Aan de hand van dit relaas zal ik zooveel
mogelijk het verloop van deze merkwaardige
gebeurtenis weergeven.
De bekende Engelsche admiraal sir John
Jellicoe, die, zoo u wellicht bekend zal zijn,
tijdens den wereldoorlog opperbevelhebber der
Britsche strijdmachten ter zee was, had van
de Engelsche Admiraliteit een bepaald soort
duikbooten geëischt, ten einde deze als voor
hoede dienst te laten doen van de Engelsche
slagvloot. Deze booten behoorden tot de serie
der z.g. „K"-booten. De bewuste ongeluks
boot, die het er tenslotte toch goed afbracht,
behoorde tot deze serie en droeg het fatale
ongeluksnummer 13. Later werden een vier
tal dezer booten omgebouwd tot de z.g. „M"
(Monitor)-klasse en bewapend met een kanon
van 38 cm.
Jellicoe's bedoeling was, de Duitsche slag-
vloot eerst op deze duikbooten te laten stoo-
ten en aldus de vijandeljjke vloot te verzwak
ken, alvorens een beslissenden slag te leveren,
De Engelsche oorlogsvloot kon 22 mjjl loo-
pen, daarom werd van deze onderzeeboot
klasse ook dezelfde snelheid geëischt. Dit was
in dien tijd, ja zelfs nog heden alleen moge
lijk, door afstand te doen van het normale
machine-type de Dieselmotoren en in de plaats
hiervan turbines met olieketels toe te passen.
Voor het varen onderwater en dagelijksch
huishoudelijk verbruik, werd zooals gewoon
lijk gebruik gemaakt van electro-motoren, die
den benoodigden stroom ontvingen uit een ac
cumulatorenbatterij.
Het toepassen van een turbine met olie-
ketelinstallatie aan boord van een onderzee
boot, bracht echter zeer groote bezwaren
mede. In de eerste plaats was de installatie
zoo zwaar en omvangrijk, dat het depace-
ment van de onderzeeboot zeer groot werd,
n.1. boven water 2000 ton, en onder water
2700 ton. De lengte der boot werd daarbij
meer dan honderd meter, hetgeen de manoeu
vreervaardigheid, een voorname eisch voor
een onderzeeboot, niet ten goede kwam. Dit
blijkt hieruit, dat niet minder dan 4 dezer
„K"-booten door niet-vyandelijke schepen ge
ramd werden en verloren zijn gegaan.
De onvermijdelijk optredende hooge tempera
tuur der installatie vereischte bovendien een
uitgebreid koelsysteem, daar het b.v. absoluut
noodzakelijk was, dat voor het onderwater
gaan, o.a. de schoorsteenen en vintilatiekokers
gedurende ongeveer 30 minuten werden afge
koeld, ten einde die deksels sluitend en water
dicht te kunnen aanbrengen. Het spreekt van
zelf, dat deze booten buitengewoon warm, en
althans wat dit betreft, alleen in het koude
jaargetijde eenigermate bruikbaar waren.
(Wordt vervolgd).
Alle-dag-kerk.
Van Dinsdag t/m. Vrijdag in de Doops
gezinde kerk, 'sav. van 78 uur.
Ned. Herv. Gem. (Nw. Kerk, Weststraat)
's Morgens 10.30 u., Ds. F. W. J. v. d.
Poel.
's Avonds 6.30 uur, Ds. H. A. Enklaar
Bediening van het H. Avondmaal.
Ned. Herv. Gem. (WesterkerK, Weatplein)'
Geen dienst.
Geref. Kerk (Julianapark).
's Morgens 10 uur, Ds. Joh. Meynen
's Avonds 5.30 uur, Ds. F. Tollenaar
Kerkdienst (Chr .Mil. Tehuis, Kanaalweg)
's Morgens 10 uur, D3. F. Tollenaar
's Avonds 5.30 uur, Ds. Joh. Meynen
Oud Geref. Kerk (Hoogstraat).
's Morgens 10 u. en 's avonds 5.30 u.
Ds. N. v.d. Kraats
Donderdagavond 7.30 uur, dankstond voor
het gewas. Ds. N. v.d. Kraats.
Chr. Geref. Kerk (Steengracht).
's Morgens 10 uur 's middags 5 uur
de heer J. Rebel.
Herst. Evang. Luth. Gem. (Weezenslr.
's Morgens 10.30 uur, Ds. Zwahler,
van Den Haag. Liturgie.
Doopsgez. Gem.
's Morgens 10 uur, Ds. P. J. Smidts
Evangelisatie (Palmstraat).
's Morgens 10 uur, Ds. H. Bakker,
van Amsterdam.
's Avonds half zes, Herdenking kerk
hervorming door Ds. Bakker.
Gebouw Crocusstraat 60.
Donderdagavond geen Bijbellezing
Oud-Katholieke Kerk (Langestraat 78)
's Morgens 10 uur, kerkdienst.
Past. Th. Moleman.
Evangeliesatiegebouw, Vijzelstraat
Straatevangelisatie 4 uur. Tuindorp
Bijeenkomst 's avonds 8 uur.
Verschillende sprekers.
Leger des Heils.
10 uur v.m. Heiligings-Samenkomst
3.30 Openluchtsamenkomst.
8 uur n.m. Verlossings-Samenkomst.
Hersteld Apostolische Zending Gemeente
Sluisdijkstraat hoek Schagenstraat.
's Morgens 10.30 uur, dienst.
Kerk van Jezus Christus, Janzendw.str. 8
's Morgens 9.30 en 's avonds 5 uur
Samenkomsten.
HUISDUINEN
Ned. Herv. Gemeente.
Geen dienst.
Stadsritten v af 10 ct.p.p. Builenritten 5 ct. p. K M.
Standplaats Julianapaik, tegenover „Bellevue"
v.d. WIJST, Hoofdgracht 24. Tel. 565
Nadat kort geleden een autobus, wegens
slippen, door de leuning geslagen en ln
't Groot N. H. Kanaal stortte, heeft thans
een luxe auto ditzelfde lot ondergaan. Toen
onze stadgenoot, de heer J. B„ Woensdagmid
dag uit de richting Alkmaar komend de hou
ten hulpbrug opreed, begon zijn wagen op de
buitengewoon glibberige planken te slippen
en ondanks alle mogelijke moeite was het hem
niet mogelijk den wagen op de brug te houden
en na door de leuning (een trouwens heel
groot getimmerte) geslagen te zijn, stortte
ook zijn wagen naar beneden om met een
complete salto in het N. H. Kanaal terecht te
komen. De rijder die er alleen in zat kwam er
ditmaal, wonder boven wonder, met eenige
lichte verwondingen af, doch automobi
listen worden er nogmaals in 't bijzonder voor
gewaarschuwd dat de bewuste hulpbrug, met
het tegenwoordige natte weer een uiterst
groot gevaar oplevert en het passeeren de
grootste voorzichtigheid vereischt.
Wenschelijk zou het zijn dat, gezien da
zeer zwakke leuning op het brugdek een bad-
ding werd bevestigd, waartegen bij slippen
der wielen deze weder houvast op het brugdek
kunnen krijgen, wat zeer zeker zal bijdragen
om ernstige ongelukken te voorkomen.
Het ongestadige buiige weer der afgeloo-
pen week was niet zeer gunstig voor onze
visschers, zoodat de visscherij in hoofdzaak
beperkt bleef tot de garnalen, welke levend
werden aangevoerd en verhandeld.
De garnalenvangst was echter ook niet
ruim, daarbij is de soort nog altijd wat klein
van stuk, en de handel en het publiek vraagt
groote ganalen. Vandaar dat de grootste gar
nalen dan ook altijd het meeste geld opbren
gen, Thans echter liepen de prijzen van daag
nog al uit één al naar de kwaliteit van de
garnalen.
Haringvisscherij: Voor het eerst na een ge-
ruimen poos is men weer begonnen met de
najaarsharingvisscherij en werd het eerste
pogen in zooverre met succes bekroond dat
er een kist of wat haring werd gevangen.
Jammer voor de betrokkenen, was de haring
niet mooi van kwaliteit, wat natuurlijk altijd
van invloed is op de prijs.
De vraag naar haring is echter niet over
weldigend daar er in IJmuiden nog al veel
haring wordt aangevoerd. Hopen we echter
toch, dat de najaarsharingvisscherij de be
trokkenen aan een week geld helpt, en dat
kan als er maar vangst is en het weer het
toelaat dat er gevischt kan worden. Bot en
palingvisscherij waren van weinig beteeke-
nis.
Er wordt en werd meermalen geklaagd
over den achteruitgang van den vischstand
in de Noordzee.
Overbevissching en vernieling van klein-
visch werd en wordt als de oorzaak daarvan
beschouwd.
