Amsterdamsche Brieven.
Marine-brieven uit indië
'T JUTTFRTje
ZATERDAG 22 DECEMBER 1934
PAG. 5
de menschen en hun wetgevers te leiden
zijn:
Beschouw de menscheid als één familie.
Laat dat ideaal Uw daden beheerschen.
Beoordeel een mensen niet naar zijn stam,
maar naar zijn daden. Een land behoort!
niet aan één stam, maar aan alle inwoners.
Dring noch Uw moedertaal, noch Uw ge
loof aan anderen cp. Plaats de naam
„mensch" boven de nationale. Patriotisme
zij slechts dienst aan een gewestelijke ge
meenschap van menschen, nooit haat tot
de overigen. Een taal zij slechts middel,
geen doel. Gebruik met menschen van
andere nationaliteit een neutrale taal Laat
Uw godsdienst niet erfelijk, maar oprecht
zijn. Behandel andersdenkenden volgens
een neutraal-menschelijke en behulpzame
moraal. Kweek met leden der menschheid
geen verdeelende, doch vereenigende ge
voelens.
Héér kan ik niet aanhalen. Het zou te
veel plaatsruimte vergen. Maar voor hen,
die er belang in stellen, is ales en nog
veel meer te vinden in „Tragiek en Triomf
van Dr. Zamenhof". Dat is de op 15 Dec.
j l. uitgekomen uistekende Hollandsché
vertaling van het met echt Fransch élan
door Dr. Edmond Privat geschreven boekje
„Vivo de Zamenhof". Prettige lectuur,
zelfs voor hen, die niets van Esperanto
willen weten!!
Ik zou graag willen eindigen met de
volgende woorden van Dr. Zamenhof:
Ik ben slechts een Hebreeuwsch, vrij
denkend lid der menschheid; maarwat
is mooier in de wereld dan volledige na
volging van de leer van Christus?"
Ik geloof wel, dat ze passen in de sfeer
van een goed Kerstfeest, dat ik U allen
van harte toewensch.
MOLLY KEISER.
Schuytstr. 155
Den Haag.
Schoon schip maken
Zoo tegen het einde van het jaar doen
velen, personen zoowel als lichamen min
of meer energieke pogingen schoon schip
te makenEr ontstaat een neiging tot
het opruimen van allerlei rommel en onge
rechtigheden. Zoo zou men het debat dat
dezer dagen in den gemeenteraad plaats
vond over het verlies dat de gemeente
heeft geleden op de doorstroomapparaten
bij de gasfabriek, een kwestie die w\j in
een vorigen brief al eens met een enkel
woord hebben aangestipt, als een poging
tot schoon schip maken kunnen beschou
wen. Men kent de zaak zelf: de leiding
der gasfabrieken is op eenkwaden
dag, nadat de Electriciteitswerken reeds
geruinien tijd met succes bezig waren ge-
weést-mét- het plaatsen- van electrische
warmwatertoestellen, die zeer goed vol
deden, overgegaan tot het aanschaffen
van een grooten voorraad op het gas aan
te sluiten warmwatertoestellen, die er met
kunst- en vliegwerk, en met behulp van
hooge provisies, bij het publiek werden
ingebracht en diezeer slecht voldeden,
zoo dat weldra groote aantallen exempla
ren wederom door teleurgestelde gebrui
kers wederom werden terug gestuurd. De
gemeente leed hierdoor, door toedoen van
haar fasfabriek een ernstig verlies en de
gas-directeur heeft over een en ander dan
ook al heel wat aan critiek moeten hooren.
Ook in deze Raadszitting kwam die critiek
nogmaals van verschillenden vorm tot
uiting. De wethouder voor de Bedreven,
de heer Rustige, wel verre van „zijn"
directeur tegenover de aanvallen in den
Raad te dekken, zooals gemeenlijk wet
houders ten aanzien van hun directeuren
doen, heeft in zgn antwoord deze cri
tiek op de gestie van het gasbedrijf voor
het grootste deel onderschreven. Hij sprak
van een „mislukte zaak, die niet is goed
te praten", van een „groote en ernstige
fout" en ging zelfs zoo ver, dat hij zeide dat
het verlies ook nu nog zou vermeden zijn
indien „de directeur der gasfabriek ver
stand van zaken doen had" en eerst eens op
kleine schaal een proef had genomen en
..eerst ervaringen had opgedaan.
Van enkele zijden, speciaal van die
genen in den Raad die zich hebben opge
worpen als de vertegenwoordigers bij uit
stek van den Middenstand, werd begrij
pelijkerwijs deze zaak aangevat om weer
eens ,en feilen aanval te doen op het Over-
heids-bedrijf als zoodanig. „Dergelijke din
gen" zeiden zij, kunnen dan toch maar niet
in het „particulier bedrijf" voorkomen.
Waarop wethouder Rustige slechts rustig
antwoordde, dat „men niet moet zeggen,
dat in een particulier bedrijf zulk een ver
lies niet mogelijk is": een terecht toege
diende terechtwijzing, die door enkele in
terrupties vanuit de zaal. „De Handel
maatschappij!", „Eigen Hulp!", nog
eens, óok terecht, en op snedige wijze
onderstreept werd
Hoé het schip nu bij de gasfabrieken ten
slotte schoon zal gemaakt worden: in
détails is men.het daar nog niet over eens.
Wat er gedaan zal worden zal nu in de
Commissie van Bijstand nader besproken
worden. In alle geval zullen maatregelen
genomen worden, zij zijn tendeele reeds
genomen, dat een dergelijke fout door de
gas-directie niet meer zal gemaakt wor
den. Maar misschien, plannen in die
richting zijn ten stadhuize, reeds in groote
lijnen uitgewerkt, zal men tenslotte wel
tot een maatregel komen, die ten eenen-
male den concurrentie-strijd tusschen gas
en electriciteit in den gemeentelijken boe
zem, die van dit alles de grondoorzaak
was, uit de wereld zal helpen. Niet uit
gesloten toch is het, dat het op den duui
zal komen tot één vereeniging van de Gas-
fabrieken en de Gemeentelijke Electrici
teitswerken. In de eerste instantie zal dan
begonnen worden met een vereeniging van
de administratieve diensten, waardoor,
en ook dit jè een voordeel!, een belang
rijke besparing kan verkregen worden.
Daarna volgt dan mogelijk een vereeni-
§iug, althans een nauwere samenwer
king tusschen de beide technische dien
sten
Hét feit van den dag.
Van schoon schip maken en de Neder-
landsche Handel Maatschappij gespro-
henNaar men weet heeft de directie
van deze, onze grootste handelsonderne
ming, die enkele jaren geleden Amsterdam
met haar monumentaal, door de Bazel ge
bouwd kantoor-paleis aan de Vijzelstraat,
zeer zeker in schoonheidkundigen zin ver
rijkt heeft, onlangs óp krachtdadige wijze
het reoganisatie-mes in den opzet van haar
onderneming gezet. Alhoewel de Snip-
vlucht deze dagen de aandacht van het
publiek sterk boeit, een soort echo van
de Uiver-stemming hing in de stad!,
toch vormde deze „Handel Maatschappij
reorganisatie" in onze stad, die altijd voor
alles zaken en handelsstad is en: blijft,
weL.Mt ondéW"erp.''vaS:Kët géSpfëk:..-.V In'
de ëerste instantie en door het groote
publiek werd, kan men zeggen, deze min
of meer onverwachte en zeker onverwacht-
zware operatie, nogal optimistisch be
schouwd. Men beschouwde haar als een
moedige en flinke geste van de nieuwe
directie, die nu maar eens zeer terdege
schoon schip wenschte te maken, al was
het dan ook tenkoste van niet minder dan
drie kwart van het bezit der aandeelhou
ders.
Deze optimisten wezen verder op het
feit, dat, indien de betrokken directie niet
vast overtuigd ware geweest, dat we nü
dan toch wis en zeker over het laagste
punt heen waren en we, economisch ge
sproken, in alle geval niet verder zouden
„zakken",' zij met dit ingrijpen niet nü al
voor den draad zou gekomen zijn, maar
nog verder zou hebben afgewacht
In tweede instantie en door de meer in
gewijden werden echter al spoedig minder
optimistische beschouwingen geleverd
Er zijn er onder hen zelfs die mompelen
van een handige manier om de tantièmes
der directie veilig te stellen en die daar
enboven het gevaar niet denkbeeldig ach
ten, dat met een en ander een groot deel
van de belangen van dezen grondpijler van
ons nationaal economisch bestel aan
buitenlandsche machten wordt overgele
verd...... Het is hier de plaats niet dieper
op de zaak in te gaan, maar dit vooraan
staande feit van den dag moest toch even
worden aangestipt
Hollandsché oriënteering.
Indien de pessimisten gelijk hebben, zou
dus het economisch leven, in onze stad,.
voor zoover zich dit in het groote gebouw
in de Vijzelstraat concentreert, zich in
dezen Kersttijd zeer sterk, véél te sterk,
zeggen zij. 'haar het buitenland zijn
gaan oriënteeron. Precies hét omgekeerde
zien we in dezen zelfden tijd, die als al
tijd een der hoogtepunten van net uit-
gaans-leven is, gebeuren in de amuse-
ments-wereld, nauwkeurige! gezegd in de
bioscoop-wereld. Daar oriënteert men zich
juist nu wel bijzonder sterk naar de zuiver
nationale zijde. Zoowel in Tuschinsky als
in Royal draait thans weer een nieuwe
Hollandsché film en men mag slechts ho
pen, dat deze energiek doorgezette poging
om onze jonge eigen film-industrie „er in
te brengen met succes bekroond moge
worden. Ongetwijfeld -valt er in de- -elkaar
sedert kort snel opvolgende nieuw uitge
brachte Nederlandsche films een stijgende
ljjn te ontdekken (de twee allernieuwste
mogen er inderdaad in alle opzichten zijn!)
en dat is op zichzelf al een verheugend
feit. Een nieuwe, flink op-groeiende indu
strie, kunnen we in dezen tijd, nu oudere
industrieën aan het kwijnen zijn, men
denke alleen maar aan onzen scheepsbouw
best gebruiken!
Anti-la waa i-st r(jd.
Heelemaal schoon schip maken, - laat
ons nog even bjj dit onderwerp blijven,
kunnen wij voor de jaarswisseling met
hetovertollig stadslawaai ongetwijfeld
niet. Maar we kunnen in alle geval voor
1935, als laatsten stoot, nog een flinke
energieke poging doen het lawaai-euvel
weer eenigermate te keeren. Die poging
wérd dan ook, het mag dankbaar ge
constateerd worden, door onze ijverige
verkeers-politie gedaan. Zoo werden er
door haar van 4 tot 15 December niet
minder dan 120 processenverbaal opge
maakt tegen bestuurders van motor-voer
tuigen, die „zonder dat de veiligheid van
het verkeer zulks eischt, signalen gaven"
en daarmede dus het nieuwe anti-lawaai
artikel van de Motor- en Rijwielwet over
traden; daarnaast werden dan nog 20 pro-
cessen-verbaal opgemaakt wegens het sig
nalen geven met dubbeitoonigen hoorn en
veertien wegens Onvoldoende geluid dem
pende knalpotten.
De voor geplaagde stad-zénuwen wel
dadige anti-lawaai-campagne van de ver
keerspolitie zal, wij vernemen het met
dankbaarheid!, in hét nieuwe jaar
krachtdadig, zjj het dan ook met de
noodigestilte!, worden voortgezet.
Zij zint reeds op nieuw* middelen, even
tueel zelfs nieuwe wettelijke bepalingen,
om ook paal en perk te kunnen stellen
aan het overvloedige lawaai, dat auto
hoorns plegen te maken, die verkocht wor
den onder garantie dat zij zelfs op eënige
kilometers afstand hoorbaar zijn!,
Een novum!
Met groote-trom-reclame, met veel
uiterlijk lawaai, haalt men de belang
stelling voor ons tooneel niét op. Daartoe
moeten andere, meer intieme meer per
soonlijke methoden gebruikt'Worden. Al
dus redeneerden de leiders van. de nog niet
lang geleden op initiatief van de Amster
damsche Tooneel vereeniging gestichte
Tooneel Unie. En Zij stelden een jeugd-
debat-avond in, waarop in den Schouwburg
de „jongeren" na afloop van de voorstel
ling in debat zouden kunnen treden met
den betrokken regisseur. Inderdaad een
novum! De eerste van dergelijke avonden
heeft thans, na afloop van een voorstel
ling van Gele Koorts door het gezelschap
van Van Dalsum plaats gehad en is inder
daad een groot succes gebleken. Regisseur
Defresne, die zich willig beschikbaar had
gesteld om als doelwit te dienen voor het
trommelvuur van vragen, van op- en
aanmerkingen, die de jeugdige tooneellief-
hebbers vanuit de zaal naar het tooneel
afschoten, had waarlijk geen lichte taak
met het zich zoo goed mogelijk dekken
en het afvuren van tegenargumenten!
In alle geval blijkt er onder de jeugd, on
danks de bioscopen, de sport en de dan
cings, nog enthousiasme genoeg voor de
vaderlandsche tooneelspeelkunst te zijn
overgebleven. Het i3 goed dat men dit
enthousiasme tracht te mobiliseeren en
nog te versterken met middelen als deze
debat-avonden. Maar wil men daarvan
practische resultaten zien, wil men de
opleving van „het todneel" "werkelijk be
vorderen, dan zal men daarnaast noodza
kelijkerwijze moéten komen tot verlaging
der entree-prijzen, waartoe de overheid in
de eerste plaats kan meewerken. Drie,
vier, vjjf gulden voor een eenigszins be
hoorlijke plaats, dat is voor de ouderen
in het meerendeel der gevallen al veel te
veel en voor de jongeren zéér zeker!
Zon, en hulst.
Kerstboom-markten in alle wijken; roo-
de lichtjes in de étalages; de 'bekende pot
ten van het Leger des Heils op de hoeken
der staten de uiterlijke teekenen van
Kerstmis zijn overal weer aanwezig. Zij
beheerschen volkomen het stadsbeeld, be
halve dan op eén punt van de- stad, dèt
aan het begin van de Noorder-Amstellaan,
waar dezer dagen het, door een aantal
leden geschonken huldeblijk aan den A. N.
W. B. werd onthuld, bestaande uit een
monumentalen... zonnewijzer, die aan zou
en zomer en niet aan winter. Kersttijd
en hulst met roode besjes herinnert
Laten we hopen, dat deze brief tot een
goed einde komt, want het is weer van
cholera-typhus injectie geweest, en is dus
het linkerarmpje „bezig" met stijf worden.
Ja, dat gaat hier in de Oost maar regel
matig zoo door en als we nog eens na
veertig dienstjaren gepensionneerd worden
en dan ook gevoeglijk meer als de ons toe
komende pikol rijst op hebben, dan hebben
we heel wat prikken gehad, want de pok
ken injectie's zijn er ook nog en mocht je
eens een dysenterietje oploopen en wie
doet dat niet in de Oost dan komen er
nog een stuk of wat gaten bij. Zoo onder
de microskoop moeten we dan welhaast er
uit zien als kippengaas, maar in ieder ge
val houdt het ons vrij van alle mogelijke
booze kwalen. In tegenstelling met de tra
ditie, die beveelt dat de eerste regenbui op
Sinterklaasavond valt, zitten we nu medio
November al dik iri de natte moesson, het
geen een strop voor alle vacantiegangers,
maar voor ons achterblijvende Soerabaja-
nen, maakt het buitje regen dat er valt de
zaak belangrijk frisscher. Van hoogerhand
zijn de zwarte schoenen dan ook alweer da
gelijks toegestaan en zelf zorgen we een
extra wit pakje in de „vangsi" klaar te
hebben, want als'zoo'n- tropische bui-je-te-
pakken krijgt, terwijl je b.v. net met den
beenenwagen onderweg bent van de On-
derzeebootdokken naar de instrumentma
kerij, dan ben je net precies doornat en o
kameraad dat is zoo gevaarlijk hier in de
tropen om kletsnat te blijven rondlooperi.
Door een van de bestuursleden van Zee
macht heb ik me nu eens haarfijn laten
uitleggen, wat er eigenlijk loos is met de
voetballerij hier op Soerabaja. Nu dat is
niet zoo een twee drie uitgelegd, maar het
komt in hoofdzaak op het volgende neer.
De belangstelling voor de voetballerij hier
werd steeds minder, en dit vond in hoofd
zaak zijn oorzaak dat de Soerabajaansche
Voetbalbond eigenlijk alleen meer ver
eenigingen in Soerabaja kende zoodat men
steeds plaatselijke ontmoetingen had, en
ook steeds weer dezelfde. Het was den
eenen Zondag Thor tegen Zeemacht, maar
spoedig daarop weer omgekeerd en zoo
was het mét al die andere vereenigingen
net zoo. Men heeft nu bij wijze van proef
competitie-indeelingen gemaakt, waarbij,
evenals zulks in Holland het geval is, ook
vereenigingen buiten Soerabaja aan dee!
kunnen nemen. Voorloopig zijn-er-ongeveer
een dertig deelnemers, o.a. uit Malang,
Passaroean, Biltar,. enz. Je begrijpt wel,
hoe dit de animo bevordert. Deze deelne
mende eltfallen zijn thans in drie groepen
gesplitst ik meen drie groepen van 9 elf
tallen, en hieruit worden dan van iedere
groep de drie besten genomen, die later een
eerste klas competitie zullen vórmen. Voor
alsnog maakte Zeemacht in de tweede
groep een uitstekend figuur. De twee eer
ste wedstrijden werden gewonnen, de eer
ste met 41 tegen Blauw Wit uit Passa
roean, de tweede met 60 tegen Anasher,
een Arabierenclug hier uit Soerabaja,
Naar Passaroean gingen reeds een hon
derdtal supporters van Zeemacht mee. De
animo om te spelen en te kijken wordt in
derdaad veel grooter. En het is te hopen
voor de mannen van sergeant Ales dat ze
zich tot de bovenste drie zullen weten te
handhaven. Zoo staan de zaken met de
voetballerij. Dat weet je dus ook weer.
Op den Dienst Conservatie is in navol
ging van een der mailbooten een zangclub
opgericht; eenmaal per weeek wordt er ge
studeerd. Dat belooft aardig te zullen wor
den en unnen we naast ons fanfarekorps
ook trots zijn op ons korps zangers, het
welk door een ieder zeer zeker op prijs zal
...worden.gesteld. De marine Caruso's oefe
nen in de groote nieuwe goedang van de
„D.C.". Om de accoustiek daar wat te ver
beteren zijn er geschutschijven neergehan
gen rondom de artistén. Nu ik moet je zeg
gen, ik nam destijds deel aan de afstands-
marschen hier in Soerabaja en dan werd
er op de lange tochten óok wel eens gezon
gen, maar het programma leek me toen
zeer beperkt en nu zal je zien dat er heel
wat meer liedjes in dé marschen komen.
Vanwege het Amerikaansche vlootbe-
zoek in Priok er komt tegenwoordig
nogal eens een vreemd oorlogsschip in deze
contrijen, zijn de jagers naar Priok toe.
De „Uiver" is vertrokken, nageoogd en
gevolgd in gedachte door vrijwel geheel
Indië. Dat zal me overmorgen een ont
vangst worden op Schiphol. Trouwens de
heer Prins wordt tot zeker in de „Jutterij"
ook nog eens gehuldigd, in zijn radiotoe
spraak hier op Darmo groette hij speciaal
de „Nieuwediepers", hetgeen natuurlijk
hoogelijk op prijs werd gesteld, want je
begrijpt, van de marine waren daar heel
wat menschen aanwezig. Ziezoo, nu weet
je weer het een en ander. Salem aleikum.
HENK.