t
'OPULA1R BIJVOEGSEL VAN DE HELDERSCHE COURANT
DE BIALOWICZER
HEIDE.
68!
ZATERDAG 9 FEBRUARI 1935
Klimtf en weersverandering
Dp onze aarde?
11 trige zonnevlekperiodes,
Het oerwoud van Europa''-
het paradijs der uitstervende dieren
door
AUTEURSRECHTEN VOORBEHOUDEN
Glschers smelten, en zeeën
worden kleiner)
door
r. G. M. VAN 'T HOLT.
Na denkeie koude dagen is er weer
een wajtegolf over heel Europa geko
men. H( komt dat nu zoo ineens? Nu,
we zijnan zulke onregelmatigheden wel
gewend! Maar toch hoor en we telkens
weer: onzen tijd had je zooiets niet!"
Veraart het weer op onze planeet of
tenminsi in de verschillende gewesten zoo
zeer, dahet „Nieuwe" klimaat heelemaal
verschiltvan het „oude" Gebeuren er
dingen ihet heelal, waardoor het klimaat
op onze ardkogel absoluut verandert De
meteorlcen hebben de weersverschijnse-
len tientlen jaren lang bestudeerd, en aan
de hand an die waarnemingen tracht men
de naturwetten in casu de wetten van
het aart-klimaat te doorgronden. We
weten c.t wanneer de aard-as slechts wei
nige gtden van stand zou veranderen, ons
een niewe ijstijd stond te wachten. Maar
dat zot een resultaat zijn, dat aan geen
der getmden wetten beantwoordt. Alle
andere klimaatveranderingen kunnen
hoe vr^md dit ook voor ons leeken moge
klinken door de deskundigen worden in
gedeeld. ii een bepaald schema. Daardoor
zijn zij eigenlijk geen onregelmatigheden
meer. a>chts omdat er tüsschen hun op
treden Jiike langdurige intervallen komen,
zijn zij ti onze oogen „onregelmatig".
Op holge breedten smelten de gletsehers;
de zeesnegtl daalt sterk. Hoé kortrt datT
"Sedert htt inde van de vorige eeuw heeft,
men in He tropen een stijgipg en in het
Noorden) ee 1 vermindering van de lucht*,
druk va* 1 urmen stellen. Is liet daardoor
kleiner ïwirden luehtdrukvcrschil de oor
zaak vaa <Hze merkwaardige verschijnse
len? Hetben de meteorologische verande
ringen vtn twee zones, die zoo ver van
eikaar vtrwfderd liggen, met elkaar iets
uittesUan?
De nee slag-curve in het midden van de
v- S. tooit dezelfde veranderingen aan als
het rivieiebied van het Argentijnsclie Pa
rana At/het d&Ar veel regent, regent het
vók veel in Parana Het Australische re-
genphenoneen is daar precies mee in te-
genspraal. Staat dat met elkaar in ver
band?
(Slot.)
- Voorin Hij keek haar strak aan. In
bleek gezicht was een uitdrukking van
smartelijke spanning gekomen.
- Meina, wat besprak Je daar met hem
- Dat kan ik je niet «eggen.
Er volg ip een korte stilte. Hj
Werktuigelijk een sigaret en stak
^'jn hand beefde. Men
- De bmg was ondemmnd ze. hij- Me
Mat dat hier achteraf heeft men zelfs
^gd, dat -r een bord bjj had moete
sta*» ter waarschuwing- maar che weg
*erd zelden gebruikt... en Stefan had he.
'eniaai get.n reden, dien kant op te_ rfldem..
deed hij het tochMeina
liem strak aan Over de tafel heen bleven
llUn blikken in elkander rusten. Beiden wa-
re,> doodsbleek.
- Norbert 'e donkt toch niet...
De jonge man sprong °P en
handen
- Meina zeg me, wat je met herabe-
daar waarom Je hern ]et"'
'na leg het me uit..., begr.JP rneU.
5% e niet wat ik denkenmoetIk dn
gt üal je hem „iet mo h dat^
Je- denkt werkelijk
dood di-eef? hen hen. Hij
De stilte hing zwaar tussen
Het vervallen van de luchtdruk In de lan
den aan de evenaar is van Brazilië tot
Australië even groot. Het tegengestelde is
het geval in Groenland en Siberië. Corres-
pondeeren al déze verschijnselen? Dit
laatste voorbeeld wijst er op, dat wanneer
het luchtdruk gemiddelde in het Noorden
laag, het juist in het Zuiden hoog is, en
omgekeerd. De schommelingen van het
luchtdrukverschil op hoogere en lagere
breedte zijn dus zeer verschillend. Dat
maakt, dat er algemeene schommelingen
plaats vinden in de atmosferische circu
latie, en deze roepen weer de periodieke
wisselingen op bij de meteorologische ver
schijnselen in de gebieden, die ver van el
kaar verwijderd zijn. Zoo worden de „on
gewone" verschijnselen van de weersveran
deringen verklaard.
Voor grootere klimaatveranderingen, b.v.
het „indrogen" van het Middellandsche
Zee- en Centraal-Aziatisch klimaat, is de
verklaring natuurlijk veel moeilijker. In
den historischen tijd, toen er reeds men-
schen op aarde woonden schijnen er
meerdere van zulke veranderingen plaats
gehad te hebben. Dat kon men opmaken
uit verschillende vondsten. Deze verande
ringen nu zullen elkaar ook wel periodiek
afgewisseld hebben.
De elfjarige zonnevlekperiode (mini
mum 73 maximum 16.1 jaar; is de be
kendste. Het is bekend, dat in de jaren,
die arm zijn aan zonnevlekken, de tempe
ratuur zeer stijgt en juist daalt in de jaren
met veel zonnevlekken. De stand van het
water in het Victoria-meer in Afrika wordt
eveneens daardoor beïnvloed. Toch is de
invloed der zonnevlekken eigenlijk niet
zoo groot, want b.v. in Europa merken wij
't Is een feit, hoe meer je hebt, des te
meer wil je hebben!"
Noujij hebt zeker nooit een twee-
ing gehad!"
maakte een gebaar van wanhoop.
Waarom zweeg je bij het onderzoek?
Waarom loog je me voor? Waarom leg je
niet uit?
Zij zei langzaam:
Liefde moet gebouwd zijn op vertrou
wen en achting, Norbert Als je dat van
me denken kunt... als je niet kunt vertrou
wen, wanneer ik je zweer, dat ik niets ge
daan heb waarvoor ik me behoef te scha
men... dan... wel, dan is het beter dat we
metéén een einde maken.
Ze zwegen beiden een moment. zg keek
langs hem heen met droge strakke oogen.
Hij'aarzelde, wankelend tusschen zijn liefde
en Z(jn twjjfel. Toen zei hij gesmoord:
Ik kan niet... ik...
En zich omwendend liep hij weg, wan
hopig.
De dagen die volgden waren de vreese-
liikste van zjjn leven. Hij had Meina lief
gehad boven alles in de wereld, haar op een
voetstuk gesteld... en ze was van haar
voetstuk afgevallen. Na de éérste smart
om Stefan's dood, had deze twééde hem
Maar na eenige dagen kwam hg tot be-
wustz(jn en een reddende gedachte viel hem
r Die strooper, als hij hem kon terug
vinden... zou hij niet méér weten?
Hij dwaalde een heelen dag in de bos-
achen informeerde toen in de buurt en
hoorde dat et' een strooper gepakt was.
S gelukte hem, toegang te verkrijgen btj
^Dirjrinnfkt'e schuw toen hij hem zag.
"wat dan meneer? Ik hebumksge-
Hij was blijkbaar bang, dat Norbert
tZ JS nóg wSgnn. ch.nt.ge •«.-
k,a! LuUter.
er niets van. De Duitsche natuurvorscher
Brüekner gelooft een regelmatige wisse
ling van periodes, die droog en warm, en
die vochtig en koud zijn, te hebben vast
gesteld. Hij geeft elke periode een levens
duur" van 35 jaar. Hij heeft die regelma
tige wisseling het allereerst bij de verschil
lende waterstanden van Je Kasi ische Zee,
en vervolgens bij de periodiciteit van den
regenval er van de gemiddelde temperatu
ren kunnen vaststellen. De Briickner-theo-
rle is nog niet bevestigd. Misschien gaat
het hier om de 33-jarige zonnevlekperiode,
die bij haar derde verschijning iet of wat
verschilt van haar vorige.
De klimaatwisselingen, die 13 jaar du
ren, zijn nog niet voldoende bekend. Zij
gelden slechts voor Europa en wijzen op
de extreme winters en zomers.
Voor zoover de meteorologische weten
schap der aardbewoners .gevolgtrekkin
gen" kan maken, is de „abnormaliteit" van
oi-s klimaat geen „uitzondering".
Dr. D. W. ROHRDOMP.
Er zijn slechts weinig gebieden in Euro
pa, waar de natuur werkelijk heelemaal on
gerept gebleven is. Als jachtgebied en ook
als natuurmonument zijn de bösschen van
Bialowicz, de Bialowiczer Heide in Polen
eenig in hun soort. De Bialowiczer Heide
strekt zich ten Oosten van Warschau on
geveer 200 km uit over een gebied van
130.000 ha. Dit Poolschë öerwöüa, dat met
recht het „oerwoud van Europa" genoérfltd
wordt, behoorde vroeger aan de Russi
sche Kroon. Het: land is zéér moerassig;
omdat zich tusschen Niemen, Boeg en Pri-
pet juist de waterscheiding bevindt, en
juist deze moerassen zijn buitengewoon rijk
aan de prachtigste diersoorten.
Wie voor den eersten keer in de bossehen
van de Bialowiczer Heide komt, is in het
eerst vooral onder den indruk van de vele
prachtige boomsoorten. Hoofdzakelijk zijn
er naaldboomen, maar daarnaast zijn alle
mogelijke Europeesche boomsoorten verte
genwoordigd, en daaronder zijn wel zulke
modelexemplaren, dat den bezoeker de ge
wone Europeesche bossehen als dwergen
toeschijnen. De boomen rijzen majestueus
ten hemel, hun kronen zijn prachtig ont
Je doen wat ik kan, als je me precies de
waarheid zegt.
Ik heb de waarheid gezegd, betuigde
de ander. Waarachtig... ze spraken samen.
Kon je ze verstaan?
Soms... ik was niet veraf... En ze
spraken nu en dan hard... ze hadden ruzie.
Ruzie?
Nou en of. Ze zei, dat hij een schurk
was of zooiets. Ik geloof, dat hij liefdes
verklaringen deed- en dat ze er niets van
weten wou. Ik heb zooiets gehoord van een
vader die veel geld schuldig was, en die
failliet zou gaan als ze niet deed wat hij
wilde. Ze moest er nog maar eens
over denken en hij zou haar nu thuisbren
gen. Ze stapte in en zij reden weg... Ze
heeft geluk gehad dat de brug pas inzakte,
toen hg later alleen terugkeerde. Meer weet
ik waarachtig niet!
Norbert reed naai huis en wierp zich
op bed. Zijn hoofd klopte en brandde.
Meina... hoe had hij haar zoo kunnen mis
kennen? Dus zóó was het geweest? Hoe
veel begreep hij nu, wat hem vroeger ont
gaan was! Meina's steeds sterker worden
de antipathie... zekere blikken van Ste
fan... En die onervaren, dwaze, oude vader
van haar... die geld van hem leende...
Meina had zich dat zoo vreeselijk aange
trokken en hij had nog glimlachend ge
zegd:
Lieveling, Stefan heeft me ook zooveel
geleend... hg krijgt het Immers alles terug
en zal ons niet dringen... Hy is rijk en de
beste vriend van de wereld.
De beste vriend van de wereld! Nu be
greep hij den blik waarmee ze hem had
aangezien! Was er niet Iets van bijna raoe-
derigk medeigden in dien blik geweest
Ze had gezwegen! Al haar strgd en leed
verzwegen... om hem zijn idool te laten, i
wikkeld, zoodat onze bewondering afge
dwongen wordt. Op de Bialowiczer Heide
staat ook de, in vele sagen voorkomende
Jagellonen-eik, die nu reeds 600 jaar oud is,
en in wiens schaduw eeuwen geleden de ko
ningen recht spraken.
In het midden van de heide staat het
jachtslot Bialowicz, dat reeds vele uitge
lezen jachtgezelschappen binnen zijn muren
zag.
Voor den jager is de Bialowiczer Heide
een heerlijk jachtterrein. Want hier zijn
diersoorten in stand gebleven, die in het
overige Europa reeds lang uitgestorven zijn.
Het aantal soorten is ontzaggeigk groot,
zoodat men met recht van een dieren-para-
dgs kan spreken. Van de 130.000 ha land is
4640 ha natuurmonument. Tot den oorlog
leefden er de wisenten, de laatsten die er
nog bestonden. Tijdens den oorlog werden
groote gebieden ontboscht, men spaarde
het wild. De laatste wisenten vielen echter
spoedig ten offer aan de stroopers.
Een anderé diersoort, die ook op het punt
van uit té sterven stond, is gelukkig be
houden gebleven: dg wilde ossen. Deze
soort, die vroeger algemeen verbreid was
in Europa, Centraal- en Voor-Azië, stamt
oorspronkelijk uit Noord-Afrika, en wordt
beschouwd als de stamvader van onze koe.
De wildé ossen bereiken een lengte van 3
A 3% m.
Wilde zwijnen huizen in de moerassen, de
beren worden in hun holen opgezocht, het
jachtmaken op lynxen is zeer opwindend.
Verder kan hier gejaagd worden op wol
ven, vossen, herten en reeën, wezels en das
sen.
Een groote bijzonderheid zijn de zwarte
ooievaars, met hun bruin-zwarte, metaal
achtige glinsterende veereu. Ze zijn zeer
schuw,en elders in Europa uitgestorven,
maar hier vindt men hen nog. Zij hebben
hun nesten in de "kronen der groote ■boo-
men. Zeer geliefd is het ïs^en or> de w»er-j
haan, en verder ook op gieren, korhoenders, 1
reigers en kraanvogels. l)g x-oieii i.jjii nai'ts-,
tochtelijke jagers. Reeds in hun jeugd is''
het hun liefste sport. Nergens in Europa
is er dan ook zoo'n prachtig jachtterrein
als de Bialowiczer Heide. Het „oerwoud j
van Europa" behoort tot de grootste be
zienswaardigheden van Polen.
Parelmoeren voorwerpen moeten schoon
gemaakt worden met een doekje, waar
op wat fijn krijt is gestrooid. Nimmer
mogen zij in aanraking komen met warm
water of zeep, aangezien de glans hier
door verloren gaat.
behouden, hem een leed te besparen, ea
hg...
Hg drukte de gebalde vuisten tegen het
voorhoofd. Liefde moet gebouwd zgn op
vertrouwen, had ze gezegd, en hg had geen
vertrouwen gehad... hg had haar mooiste
illusie verstoord... Of...
Hij staarUe, in gedachte verzonken. Als
hg terugging, als hij loog en zeide, dat hg
haar wenschte te vertrouwen, zonder ver
klaring? Zijn heele wezen kwam in op
stand. Het zou vreesely'k zgn, voor altijd
deze leugen mee te sleepen, voor altijd
gedoemd te zijn tot huichelen als Stefan's
naam genoemd werd, voor altijd deze ver
nedering te lijden, maar zij zou gelukkig
zijn... hij zou haar de Illusie laten behou
den... en moest zy'n liefde niet even sterk
zijn als de hare? Moest hg niet hetzelfde
offer brengen als zü gebracht had?
Dien middag nield ntj haaiTn ejn armëïi
en zij glimlachte door haar tranen.
Dus je vertrouwt me, In weerwil van al
les? O, liefste, ik wist dat jouw liefde ver
trouwen zou...
Hg zweeg. Zij was gelukkig.was dat
niet alles waard
Ze drukte zijn handen. En In opwelling
van groote, edelmoedige teederheid zei ze:
Arme lieveling... je hebt zooveel verlo
ren... en ik heb je verdriet gedaan door
niet van Stefan te houden. Als je wilt, zul
len wg samen bloemen brengen op zijn graf.
Hg voelde een woest verlangen te weige
ren, alles te verraden... Maar hg drukte
haar tegen zich aan, om zijn gezicht 'voor
haar te verbergen en zei:
Dank je lieveling.
Hij wist zijn twgfel aan haar had de straf
.evonden, die hij dragen moest, terwillo
van haar. Voor altgd.
