Amsterdamsche Brieven.
Marine'brieven uit Indië
T JUTTERTJE
ZATERDAG
2 MAART 1935
PAG. 5
daar op 't Westplein wat moois komt hè.
Die groote meneer van de krant zeg dat
nou wel met mooie woorden dat ie er,
l00r dat 't klaar is nog maar niks van
Mg, dus as die groote meneer dat doet,
dan za' ik voorloopig d'r maar heelemaal
niks van zeggen hè. As d'r dan misschien
wat aan zou komen, dan zou ik 't zeker
weer gedaan hebben hè. Niks hoor.
Weet u wat ik zoo graag lees in de
krant. Dat van die meneer Heden. Da's 'n
groote ontdekkingsreiziger hè, die zoo
overal op ontdekking uitgaat. Niet zoo as
ikke dat doe met die andere jongens in de
duinen, waar we dan ook ontdekkingsrei
zen houden en vredespijpen rooken, waar
je zoo beroerd in je buikie van wordt
Niks hoor, die is veel verder geweest,
maar of-ie ook zoo'n akelig gevoel in z'n
buikie gekregen heeft nhet het rooken van
vredespijpen, dat weet ik niet Maar die
zal wel betere vredespijpen gerookt heb
ben. hè, want die van ons had een van de
jongens uit de vullisbak gehaald, waar z'n
vader die ouwe pijp in gegooid had.
We worden toch een groote stad hè. Ja,
Russische orders-...-.
Dr. de Vlugt is. zou men kunnen zeggen,
juist op het goede oogenblik van de twee
de helft van zyn vac&ntie teruggekeerd.
Ongeveer tezelfder tijd toch. dat de kapi
tein van het Koggeschip de brug wederom
beklom, werd het nieuws onder équipage en
passagiers bekend, dat de „werf van Goed
koop" twee mooie orders voor den bouw
van houtschepen uit Moskou had binnenge
kregen. Tevens werd, door middel van uit
latingen van den uit Rusland teruggekeer
den Goedkoop-directeur bekend, dat „Am
sterdam" zeker nooit deze twee zeer wel
kome orders, die voor een jaar lang min
stens weer een 1000 man aan 't werk hou
den, uit het vuur van den zeer feilen con-
currentie-sfrjjd, daar in het land der Sov
jets gestreden, had kunnen slepen, Indien
de burgemeester niet in hoogst eigen per
soon terechterttjd had ingegrepen en door
zjjn aanvankelijk van vele zijden sterk be-
critiseerde reis naar de communistische
hoofdstad, get\olpen had de overwinning te
- 'bevechten. Waarmede we maar zeggen wil
len, dat de heer De Vlugt. nu de zaken
-achteraf zoo gelukkig. gelukkig voor de
stad als geheel! verloopen zijn, thans wel
niet veel meer van die bovengenoemde
critiek bemerken zal en hij veeleer zal on
dervinden, dat het overgroote deel van zijn
stedelijke onderdanen en daarenboven nog
velen in den lande, zijn Russische reis als
een wjjze, kloeke daad aanmerken.
Wéér een tunnel-plan!
Er bljjft dus, nu de werven van de Ned.
Scheepsbouwmaatschappij voorloopig niet
gesloten worden, ook aan den Noordelijken
J-oever, waar deze industrie de laatste
laren gevestigd is, „leven" genoeg. Helaas
kan men dat niet zeggen van alle IJ-oevers.
Meer naar het Oosten toe, in de buurt
Van de gemeentelijke entrepots, blijft het
h°g altijd, vergeleken met vroeger jaren,
-engevolge van de nog steeds min of meer
wijnende scheepvaart, stil, om niet te zeg-
Sc" de dood in d.n pot. Druk, bovenmatig
■vk en levendig blijft daarentegen de
"middenmoot", blijft het daar achter
w Centraal Station, waar de verbinding
gt tusschen Amsterdam benoorden het IJ,
b ewel Amsterdam-Noord en Centrum;
gezegd waar die verbinding eigenlijk
daf ,moéten 'iggen! Het verkeer per pont,
g, er nog steeds plaats heeft, mag toch
genlijh dien naam „verbinding" niet
om h" Het 18 cen tijdeiijke „ersatz", dat,
jj et eens sterk te zeggen een schande
denu°r de ti°°fclstad des lands. Men be-
e' °ni het gerechtvaardigde van dezen
'n te zien, alleen maar het feit, dat
is tTrdam-Noord langzamerhand gegroeid
n stad van tegen de 50.000 inwo-
(I 3, hebben „tijdelijke ersatz"-toestan-
Pal i °ns' zie het Damplantsoen, zie het
v v°or Volksvlijt-terrein en nog zoo-
k m"er, helaas de neiging permanent
entlT0rden 611 waren er n'e* steeds weer
thousiasten en idealisten, die maar weer
is met een nieuw plan voor der dag. kwa-
(jj6*1, rnen ou niet beter weten en zich bij
a beataander gestand neerleggen, wat
din geval van de IJ-oevsr-verbin-
a, g wiI zeggen, dat men het pontvcrKeer
lev 661 on£err'ak des hoofdstedelijken
rii^Pns zou beschouwen, waar men „nu een-
txaal mee zit", maar waar „toch niets aan
pe doeu Is"... Dezer dagen nu stond er
weer eens een idealist op, die het
°Ude probleem „vaste IJ-verbinding" aan
te orde stelde en de goegemeente opnieuw
échtte wakker te schudden en tot 't besef
e brengen, dat het toch inderdaad wel
hders kan en anders moet! Wij hebben
olPr bet raadslid Gulden op het oog, dat
timatleen lans brak voor een nieuw
""nelpian, dat weldra döór zijn fractie
dat heb ik al eens meer gezegd. As je zoo
in de Spoorstraat loopt, dan gaat 't daar
toch allemaal veel veranderen, dus 't is
toch maar goed, dat de burregemeester
gezeg heeft, dat ze niet meer met de var-
rekens over straat moge loopen, hè, an-
derrs zou al dat mooie nog voor niks zijn.
Eindelyk zijn ze dan «toch eens gaan
doen wat Wimpie gezeg heeft met die col
lecte voor 't Crisis-comité hè. Nou, ik vind
't mooi van die opoe Ester de Boer, die
niks anders doet as op 't tooneel spelen,
er nog zoo extra wat voor gezeg heb en
toen hebben ze 'n hoop opgehaald in Kas-
sienoo. Dat moesten ze nou overal doen
hè, waar wat te doen is, dan zullen alle
arreme meschen goed geholpen worden.
En dat moet ook hè.
Nou. voor deze week is m'n brieffie al
weer vol en dan zeg ik maar weer saluut,
tot de volgende week hè.
Daaag.
de S.D.A.P.-sche, ook op den voorgrond
zal worden gebracht, mede als object voor
werkverschaffing. Plannen voor vaste
bruggen, dan wel tunnels over of onder het
IJ, zijn er in den loop der jaren al talloo-
ze geweest en zij die deze plannen opper
den zijn, gelijk een der jongste Amsterdam-
sche geschiedschrijvers het uitdrukte, „ge
storven of oud en grijs geworden" en ver
moedelijk, voegde deze ontmoedigde histo
ricus hier aan toe, „zullen nog vele ont
werpers oud en grijs worden, alvorens er
een vaste verbinding is van oever tot
over"...
Laat ons hopen, dat den heer Gulden en
zijn plan een beter lot beschoren moge zijn
en dat dit nieuwe tunnel-initiatief van h*m
en de zijnen ons dan toch eindelijk eens zul
len afhelpen van die... „platluizen"plaag
op het IJ... („platluis" zijnde de volks
mondbenaming van onze IJpont in zyn
oude gedaante van kettingboot
„Rat ten - week".
Overigens heeft men op het Prinsenhof
zoo juist besloten een andere dierenplaag
op en in het water, namelijk de ratten-
plaag, fiks te gaan bestrijden. Het ge
meentebestuur vroeg en verkreeg een cre-
diet van niet minder dan 30 mille om een
krachtdadig offensief in te zetten tegen
deze ongewenschte watergasten en koes
tert zelfs plannen om de geheele burgerij
in dit offensief te betrekken door middel
van een, te organiseeren „rattenweek", die
dan, naast licht-, veiligheids- en meer der
gelijke „weken" een attractie voor het pu
bliek zal moeten worden! De meeningen
over de vraag of zulk een anti-ratten-actie
nu wel bepaald noodig is en ook of een
dergelijk offensief wel veel zal uit-muizen,
wat in dit geval „uit-ratten" zou kun
nen luiden, zijn, dit mag er nog wel even
worden bijgezegd, sterk verdeeld. Velen
onderschrijven de meening van prof. Van
Loghem, die als hygiënist ten dezen wel
bij uitstek deskundig is, dat directe be
strijding van dit ongedierte, zooals hier be
oogd wordt. ..hopeloos" is en dat alleen
„indirecte" bestrijding, door middel van be
tere technische constructie der woningen
en een betrachtten van openbare zindelijk
heid, op den duur iets vermag. Intusschen
zullen we het dan toch maar in alle geval
eens probeeren met dezen front-aanval...
Een nieuw „diamant-plan".
Terwijl het Gemeentebestuur zich dan,
blijkens deze „ratten-voordracht" den laat-
sten tijd onledig houdt met het indienen
van voordrachten, waarvan de urgentie iet
wat in twijfel mag getrokken worden,
maakt het „particulier iniaa' ef" zich in
de hoofdstad de laatste dagen allerwege op
om de grootere, meer urgente problemen
zélf aan te pakken. Misschien, dit even
vooraf, mag hier een aanwijzing in ge
zien worden, dat de tijd inderdaad rijp is
om, gelijk mr. Romme wil, de burgerij als
zoodanig meer van nabij te betrekken In
bestuurs- en ordenings-kwesties van het
gemeene best... Maar dit dan terzijde...
Om een eerste voorbeeld te noemen:
heeft zich een commissie uit de burgerij
gevormd, onder den naam „Het Comité tot
Herstel van dc Amsterdamsche Diamant
industrie", dat zich voorstelt, met behulp
der Regeering onze eertijds bloeiende
diamant-industrie uit het moeras te halen,
waarin zij de laatste jaren verzonken is.
Het Comitté gaat, naar op de eerste ver
gadering dezer dagen onder leiding van mr.
Kappcijne van de Coppello gehouden, ge
zegd wordt, uit van het feit, dat er in de
wereld nog wel degelijk vraag naar dia
mant is en van zijn opvatting, dat het wel
degelijk mogelijk is door een z.i. betere
loonregeling (aangevuld met een kleinen
steun der Regceririg) dc Amsterdamsche
industrie weer concurreerend te maken met
de Belgische en Duitsche, waardoor hier
minstens nog een 2000 arbeiders in het
diamantvak aan den slag kunnen komen.
Naar men weet zijn hier reeds zoowel
door het gemeentebestuur als door de z.g.
combinatie-Asscher „plannen" in werking
gesteld, die een zelfde doel beoogden als
thans dit comité. Echter: dat z.g. plan-
Douwes, zoowel ais het Asscher-plan wer
den opgesteld in overleg en samenwerking
met de „bestaande vereenigingen" in de
diamant-wereld. Groot suces heeft een en
ander evenwel niet gebracht en de boven
genoemde voorzitter zeide dan ook: „Wan
neer wij ons niet gewend hebben tot een
of een aantal der bestaande vereenigingen,
dan dit, omdat wy moe geworden zjjn van
de vele en nuttelooze bespekingen, welke
zeker alle ten doel hebben een goede zaak
te dienen, doch door belangenstrijd, na
ijver en eerzucht tot niets tebben geleid."
Het is hier de plaats niet het geheele
„plan-Kappejjne", dat voornamelijk,
zooals gezegd met zekeren Rjjksteun,
een nieuwe loonschaal wil invoeren, in den
breede te gaan uiteenzetten. De initatief-
nemers, die men voor het overgroote mee-
rendeel gevoeglijk als geheel belanglooze
buitenstaanders mag betitelen, verzekeren
met nadruk, dat, zoodra er een loonschaal
Is volgens hun „plan", het werk naar Am
sterdam zal stroomen! Zelfs komt er dan
wel, zeggen zij, uit België, vanwaar vele
Nederlanders, die daar nu laten werken,
naar Amsterdam zullen terugkeeren, werk
naar hier. En afzet zal er ongetwijfeld zijn,
omdat, ook dat meenen zjj met recht te
mogen zeggen, thans veel vraag is...
Dat men hier te doen heeft met een in
derdaad belanglooze poging van „particu
liere zijde", die het goed met onze stad
meent, om onze diamantindustrie weer te
doen herleven en hier wederom mogelijk
te maken wat op het oogenblik blijkbaar
in België zoowel als Duitschlar.d kan,
meenen wjj zonder meer te mogen verkla
ren. Al ontveinzen wjj ons niet, dat de zaak
zeker niet zoo maar ineens in kruiken en
kannen zal zjjn en men b.v. in de allereerste
plaats de aantijging, dat het hier om niets
anders gaat dan om een „verkapte en slink-
sche en omtrekkende beweging, voerende
in de richting van („principieele") loons
verlaging", zal moeten ontzenuwen... Dit
staat in alle geval vast: indien het dit Co
mité inderdaad gelukt weer lever, in de
Amsterdamsche diamantbrouwerij -e bren
gen. dan verdient het evenzeer lof als...
dr. de Vlugt dat verdient voor zijn „Russi
sche reis"!..™.
Een tweede voorbeeld van het mobiel
Best Klaas.
Dezen brief krijg Je nu eens niet uit Soe-
rabaja, maar uit Malang, waar ik een
weekend vertoef. Ik was er mijn geheele
term nog niet geweest, hetgeen je begrij
pelijk zal voorkomen als je weet dat ik
sedert onze vorige term me in den hou-
weltjken staat heb begeven en dan pleeg
je weinig meer op Malang en nog minder
in het Kampement te komen, omdat je
veelal je verlof op andere plaatsen mag
doorbrengen. Maar nu ik dan toch voor
een paar dagen in de Indische „rivièra" of
het „Oost-Javaansche Gooi" doorbreng
ben ik natuurlijk ook even op ons kampe
ment gaan kijken. Wat is dat daar toch
een heerlijk rustig oord. Het was er nog
maar weinig veranderd, alleen zijn alle
paviljoens nu aan een stuk gebouwd, zoo
dat er meer kamers beschikbaar zijn ge
komen. De rijsttafel lederen dag moet
er nog steeds even goed zijn en in dit
heerlijke klimaat slaap je op de ruime
frissche omgeving onder een dekentje zoo
wel 's middags als 's avonds overheerlijk.
Ja het is al heel wat jaren dat een groot
deel van de Marine daar zijn verlofdagen
slijt, „Malang tijd" is over het algemeen
een hooggewaardeerde tijd die we jaar
lijks hebben. Het was dan ook, omdat
de gemeente Malang reeds zoovele jaren
gastvrijheid aan onze Marine contingen
ten verleende, dat de stafmuziek er eenlge
uitvoeringen heeft gegeven. Natuurlijk
ook in de sociëteit. Het Kampement ligt
er nog steeds even luchtig en vrij 3-0-11 den
stadsrand, temidden van alle mogelijke ge
bouwen der Landmacht. De brandspuit is
er nog steeds en de periodieke oefeningen
daarvan hebben nog steeds plaats. Je
weet nog wel, dat was een van de vele
evennementen die we daar in het kampe
ment beleefden. Ik ben ook nog even naar
Wendit geweest. Ik zag maar een luttel
aantal apen, veel minder dan vroeger,
maar wel veel meer hinderlijke kinderen
die je trachtten voer voor die beestjes te
verkoopen. Ik heb er natuurlijk een biertje
op het terras gedronken en zelfs nog even
in een bootje over het meer gevaren, en
het was of we weer net als vroeger bij
elkaar zaten. Maar zoo alleen is Malang
worden van hei particulier initiatief inzake
de belangen van het hoofdstedelijk ge-
meenebest, kan men zien in de vorming
van een „kleine commissie uit de burgerij",
die de mogelijkheid gaat onderzoeken vaa
het oprichten van een z.g. Amsterdamsch
Werk-fondr dat in samenwerking met het
Werkfonds 1934 speciaa' in de hoofdstad
werken zou doen uitvoeren. Een geheel zui
ver voorbeeld is dit tweede niet, in zoo
verre deze .kleine commissie" op verzoek
van het gemeentebestuur bijeenkwam. Wél
is het de bedoeling, dat de gemeente als
zoodanig geen leidende positie in dit even
tueel te stichten Werkfonds zal innemen,
maar het „particuliere initiatief' voorop
zal staan.
Ruggegraat-ope ratio!
Zoowel de „particulieren" zelf als B. en
W. laten dus in zekeren zin dat „particu
lier initiatief" den laatsten tyd wel hoogtij
vieren. Anderzjjds blijken, dit mag er,
als slot-accoord tenslotte nog welaan wor
den toegevoegd, B. en W„ allerminst
blind vcor de uitwassen en de gevaren van
het ongebreideld... uitschieten van meerge
noemd „initiatief", iets waar, om een spre
kend voorbeelo te noemen, de Amsterdam
sche... winkelstand vooral de laatste Jaren
hevig aan is gaan lijden. Vandaar dan ook
de betreffende conceptvoord- chten ver
schenen reeds in het gemeente-blad, dat
men op het Prinsenhof van plan is,
indien de Raad daarin kan meegaan, vrij
ver „ordenend" in te grijpen in dat winkel
bedrijf. De slechte toestand in ons winkel
bedrijf is, zooals wethouder Kropman nog
onlangs uiteenzette, zeer zeker niet uit
sluitend te wflten aan de crisis. Ook zonder
deze zou het winkelbedrijf eer slechten tirjd
doormaken ten gevolge van reeds lang
voor de crisis werkende oorzakende invoe
ring van het merk-artikel, de concurrentie
van personeelsvereenigingen, agenten en
agentessen, de zucht om liever en „eigen
zaakje" te drijven dan een ondergeschikte
betrekking te vervullen, vooral indien voor
een dergelijke betrekking een veel-eischende
voor-opleiding noodig is, enz., enz.
„De middënstand is de ruggegraat der
natie", wordt wel eens gezegd en nu on
ze stedelijke overheid plannen koestert
die ruggegraat vrij ingrijpend te gaan ope-
reeren, is het zeker niet van belang ont
bloot een volgenden keer eens wat meer in
détails op deze voorgenomen „kunstbewer
king" van overheidswege in te gaan
Het Geloof is een stok om op te steu
nen, n'et om anderen mee te slaan.
E. Laurillard.
toch iets anders dan wanneer Je me*
„Jantje Kaas" gaat In de eerste plaats
heb je al niet meer die middernachtelijke
voorbereidingen zooals vroeger. Er be
staan tegenwoordig 5 sneltreinen naar dit
bergstadje vanuit Soerabaja en ook 5
terug. De z.g. „snelle vijf' die een succes
voor de S.S. zijn, temeer waar het reizen
daarmee zeer goedkoop is geworden. Voor
één vijftig ben je al op Malang. Je hebt
natuurlijk geen wacht maar aan den an
deren kant kun je ook nimmer onder een
biertje of een borrel over dc Marine pra-
ten. Taxi's zijn er nog steeds niet te krij
gen, een hoogst enkele aan het station
met een uurtarief, dus geheel andere als
te Soerabaja waar je afstanden hoe klein
ook, evenredig betalend met een taxi af
kunt leggen. Demmo's en dogkarren, die
te Malang een zeer goed vervoermiddel
zijn, gebruik je in Soerabaja alleen als het
moet. (In een dogkar trouwens kruip je
in Soerabaja nooit meer). Je hebt hier een
pracht van een stadion, renbaan, zwem
bad, tennisbanen en vliegclub. Ook zijn er
veel meer gelegenheden tot uitgaan dan in
onze vorige term.
Van Soerabaja weet ik weinig nieuws
të vertellen. De Marine Commandant
hield ten tweede male receptie, waar onder
vele andere autoriteiten, ook generaal
Beumer uit Malang aanwezig was. De So
ciëteit „Concordia" gaat verdwijnen dat
schreef ik trouwens reeds (je weet wel
hij staat tegenwoordig tegenover Tutti
Frutti). Weliswaar zal hij in kleineren
vorm en onder anderen naam nog een
voortbestaan hebben, maar dc sociëteit
Concor verdwijnt. Op de plaats daarvan
komt vermoedelijk een zwembad. Midden
in de stad, dat is wel iets bijzonders.
Weliswaar hebben wij Marine-menschen
ons zwembad aan de Oedjong. Maar de
beide andere gelegenheden. Brantas en
Perak liggen wel een heel eind uit de
buurt, dikwijls ook voor Soerabajanen. Nu
krijgen ze een „tampat mandie" in het
centrum van de stad.
Nu Klaas, dat laatste wist je weer niet,
hè? En dat terwijl je nog maar zoo kort
geleden uit de Oost vandaan gegaan bent.
Saluut hoor, tot de volgende week.
HENK.