EERSTE LUSTRUM VAN DE
WIERINGERMEER
Jiod spot
Jtocfi td.
AKKERTJES
Ais Gij
niet kunt slapen
Oost-Indiè.
BINNENLAND
tweede blad
heldersche courant van zaterdag 17 augustus 1935.
21 Augustus a.s. is het 5 jaar geleden, dat de Wieringermeer droog viel.
De geschiedenis van de inpoldering en wat er aan vooraf ging.
Met vertrouwen in de toekomst hebben zich reeds honderden
in den „Meer" gevestigd. De „Kolonisten" gaan feest vieren.
De Belgische koningskinderen.
Rijksmiddelen in Juli.
„Geiria naar Italië".
AKKER.CACHETS
De verdere korting op de
Indische pensioenen.
Woensdag, 21 Augustus a.s. staat In
het teeken van den Wieringermeer.
Dan slaat men n.1. 5 jaren terug in
de bladeren van Neerland's historie en
herdenkt men het trotsche feit, dat het
dien dag was, waarop Nederlandsche
mannen er in geslaagd waren, land, veel
en vruchtbaar land, aan de oude Zuider
zee te ontworstelen. Ons land was en is
trotsch op deze prestatie;"het buitenland
maakte er met respect gewag van van!
„Die mannen van dat kleine Noordzee-
landje, van dat Holland, die kunnen toch
wel wat!"
Ofschoon 5 jaren nu niet een bijzonder
herdenkingswaardige leeftijd is, heeft
men gemeend, het eerste lustrum niet
onopgemerkt te moeten passeeren. Te
recht staat men even stil bij een grootsch
gebeuren, dat, al is het nog maar 5 jaren
geleden, toch alweer historie geworden
is. Het is goed in dezen benarden tijd
eens even stil te staan om feiten als het
droogleggen van den Wieringermeer te
herdenken. Het koesteren aan zulke
prestaties doet ons zoo goed!......
Vijf jaren is het weldra geleden, dat de
„Meer" droogviel. Vóór dat aan de indijking
en de bemaling begonnen werd ging er heel
wat gepraat en geschrijf vooraf!
Wij zullen er hier het één en ander over
laten volgen, zoomede over de tot-stand-
koming van het nieuwe Nederlandsche grond
gebied. Wij konden daarbij niet beter doen,
dan de „Gids voor de Wieringermeer", uit
gave van de firma C. J. Bosker te Wieringen-
Middenmeer, te raadplegen, waaruit wjj
onderstaande citeeren
1849.
„Nog stond het wonder van de drooglegging
van de Haarlemmermeer te gebeuren of een
nog grooter plan werd wereldkundig gemaakt.
Immers de Waterstaatsingenieur Van Dig
gelen publiceert zijn plan tot bedijking van
Zuiderzee, Wadden en Lauwerszee. Het plan
werd niet uitvoerbaar geacht, doch men bleef
niet bij de pakken neerzitten en in 1866
kwam het project van de ingenieurs Bijerinck
en Stieltjes om alleen 't Zuidelijk deel der
Zuiderzee met een afsluitdijk over Urk droog
te leggen. Ir. Leemans (naar wien 't gemaal
in de Wieringermeer bij Den Oever is ge
noemd) werkte het plan nader uit en in 1877
werd door het ministerie-Heemskerk een
wetsontwerp ingediend tot uitvoering van het
plan Beyerinck-Stieltjes-Leemans; 't ontwerp
werd in 1878 echter door het ministerie-
Kappeyne van de Coppello weder ingetrokken.
In 1882 was het 't Friesche Kamerlid
A. Buma, die 't waagde een wetsontwerp in
te dienen tot een nieuw onderzoek om de
geheele Zuiderzee en Waddenzee in te polderen.
Het werk van Ir. O. Lely en z(jn
uiteindelijk succes.
Helaas ook de heer Buma mocht geen
overwinning boeken; zijn wetsontwerp werd
eveneens in 1883 verworpen. Doch de activi
teit der voorstanders geleek daardoor grooter
te worden; in 1886 toch werd de Zuiderzee-
vereeniglng opgericht voor financieel en
technisch onderzoek der drooglegging en ir.
C. Lely, als hoofd van het technisch bureau
dier Vereeniging heeft van 1887 tot 1891
acht nota's gepubliceerd over de bedijking
van vier polders met openlating van een
IJsselmeer en de afsluitdijk via Wieringen;
de heer Lely bracht 't zóóver dat een Staats
commissie tot onderzoek van zijn plan werd
ingesteld enin 1894 oordeelden, blijkens
het rapport, 21 van de 27 leden, dat het plan
in 's lands belang moest worden uitgevoerd.
Nog ontelbare getijen zouden elkander echter
in de Zuiderzee afwisselen voordat deze door
een afsluitdijk zouden worden geweerd. Het
wetsontwerp plan-Lely werd herhaaldelijk
ingediend en weer ingetrokken. In 1913
echter werd Dr. Lely voor de derde maal
minister van Waterstaat en werkte weder
terstond aan de indiening van een wets-ont-
werp betreffende de Zuiderzeewerken; helaas,
wegens het aanvangen van den oorlog in 1914
moesten deze plannen blijven rusten, totdat
in het voorjaar van 1916 de bekende groote
overstroomingen overal het land teisterden.
Toen verscheenkort daarna nog onder den
invloed van den grooten ramp het wets
ontwerp weder en na veel wikken en wegen
Werd in 1918 Dr. Lely's overwinning geboekt.
De Kamers keurden het wetsontwerp goed en
14 Juni 1918 werd het als wet in het Staats
blad opgenomen.
De Djjk van N.-Hoiland naar
Wieringen komt tot stand.
Op den 20sten Juni 1920 werd door ir.
Wortman, den toenmaligen Directeur-Generaal
der Zuiderzeewerken, het eerste werk in het
openbaar aanbesteed: de beteugeling van het
Amsteldiep en reeds op 29 Juni 1920 te 12
uur 5 min. werd de eerste bak grond gestort.
Oude visschers trokken ongeloovig de
schouders op: „die diepe geul tusschen Wie
ringen en de N.-Holl kust, waarzulk een ge
weldige stroom doorging, kregen ze nooit
dicht." Maar de ingenieurswetenschappen, de
geweldige machines en niet te vergeten de
keileem bleken krachtiger dan het water, en
ofschoon in 1922 met het oog op den toe
stand van 'a Rijks financiën een beperkt
werkplan werd ingevoerd, was het 31 Juli
1925 dat de geweldige grijpers gestaag de
bonken keileem in de laatst# opening gooiden,
het water geen tegenstand meer bood en het
Amsteldiep te 8 uur n.m. werd afgesloten. De
ruim 2 K.M. lange dijk tusschen Wieringen
cn de N.-H. kust was voltooid.
Er komen twee gemalen.
Thans bleek dat ook de benoodigde milli-
oenen gemakkelijker konden worden gefor
meerd, want in 1926 werd tot versnelde uit
voering van de werken besloten en had de
oprichting plaats van de Maatschappij tot
Uitvoering van Zuiderzeewerken (M.U.Z.),
bestaande uit de vier belangrijkste firma's op
waterkundiggebied: Van Hattum, Bos, Volker
en de Hollandsche Aanneming Maatschappij.
Door de M.U.Z. werden onderhanden genomen
de proefpolder bij Andijk en de dijk Den
OeverMedemblik, terwijl een andere Aan
nemers-Maatschappij, n.1. de M.A.Z. de dijk
van de Haukes (Wieringen) naar den Oost
hoek (Anna Paulowna) maakte. Het werk
ging voorspoedig en tegelijk met de dijk
werken werden ook twee gemalen gebouwd
om de Wieringermeer leeg te pompen, het
electrisch gemaal „Lely" bij Medemblik en
het Dieselgemaal „Leemans" bij Den Oever.
De drooglegging.
Op 10 Febr. 1930 werden de bemalings
inrichtingen plechtig in bedrijf gesteld en
hiermede werd daadwerkelijk een begin ge
maakt met de drooglegging van den eersten
polder in de Zuiderzee.
In de eerste periode van het droogmalen
konden de pompen in verband met hare ge
ringe opvoerhoogte belangrijke grootere hoe
veelheden uitslaan, dan hare normale op
brengst. Teneinde hiervan zooveel mogelijk
partij te trekken werden de pompen van
speciale waaiers voorzien en zoo leverde de
„Lely" met de 3 pompen in de aanvangs-
periode 2250 M3 en de „Leemans" met twee
pompen ca. 920 M3 per minuut, totaal dus
omstreeks 3200 M3 of ruim 4.500.000 M3 per
etmaal. Op het ca. 20.000 H.A. groote opper
vlak van de Wieringermeer kon dus een ver
laging van den waterspiegel van ca. 2 c.M.
per etmaal verkregen worden.
Op den 21sten Augustus 1930 lag bij het
verkregen peil het maaiveld van den geheelen
polder droog en werd in totaal door de beide
gemalen ruim 600.000.000 M3 water uitge
slagen. Een groot historisch feit, het droog
vallen van de Wieringermeer. waarop heel de
Natie trotsch kon zijn.
Het land wordt in cultuur ge
bracht.
Maar nu begon een nieuw en niet minder
technisch werk: het in cultuur brengen van
het nieuw gewonnen land. Reeds 7 Mei 1930
werd hiervoor een Dienst ingesteld.
Aan het hoofd van dien Dienst werd gesteld
een Directie, bestaande uit drie leden, n.1. de
heeren ir. S. Smeding, Rykslandbouwconsu-
lent te Schagen, ir. F. P. Mesu, Rijksland-
bouwconsulent te Zwolle en ir. Alph. Roe
broek, Rentmeester der Domeinen te Klun-
dert; de heer Smeding werd tevens als Voor
zitter aangewezen.
Onmiddelijk werd met de ontwaterings-
werken begreppeling en drainage en
den aanleg van rijwielpaden aangevangen,
aanvankelijk met circa 500 arbeiders, welke
in van Rijkswege gebouwde arbeiderskampen
werden gehuisvest. Successievelijk breidde
zich dat aantal, door het groote aanbod
van arbeidskrachten uit de omgeving van den
polder, sterk uit en zoo vonden er gedurende
1931 en grootendeels ook in 1932 ongeveer
2000 arbeiders vrijwel regelmatig werk. Naast
het greppelwerk nam het egaliseeren der
gronden een voorname plaats bij de uitvoering
der werken in. Bjj het onderwater baggeren
der kanalen en tochten toch, werd de uit
komende grond door middel van onderlossers
over den grond verspreid, in de hoop, dat de
grond zich ook op regelmatige wijze zou ver
spreiden. Na het droogvallen bleek echter,
dat de baggerspecie zich voor een groot deel
tot storthoopen had verzameld.
Op 31 December 1930 was 1600 H.A. ont
waterd. Een jaar later bedroeg deze opper
vlakte 11.600 H.A., zoodat in 1931 een terrein
ter grootte van 10.000 H.A. van detailsont
watering was voorzien. Deze was in Augustus
1932, dus 2 jaar na het droogvallen vrijwel
geheel gereed. De geheele polder is groot
20.000 H.A., met inbegrip van kanalen,
wegen en dorpen, zoodat ruw geschat,
18.000 H.A., cultuurland over bleef.
Tal van grondbewerkingsmachines werden
tot het nemen van proeven op verschillend
gebied in den polder toegelaten, waarvan een
deel echter wederom aan de fabrikanten of
vertegenwoordigers werd teruggezonden, om
dat ze niet bruikbaar waren of wel zijn be
proefd in een stadium, waarop van een regel
matige bewerking van den grond met deze
machines nog geen sprake kon zijn. We den
ken hierbij aan verschillende machinale
drainage-systemen, waarvan diverse proef
velden zijn aangelegd, zoowel van de mol-
buisdrainage met houten kokers (systeem
prof. Visser), als met geperforeerde metalen
buizen (systeem Rud. Sack) en gewone aar
den buizen (systeem J. Bruins). Hoewel met
waardeering van de verschillende vindingen
gewag kan worden gemaakt, is men echter
tot heden nog niet zoover, dat zonder voorbe
houd dezer systemen, aarden buizen, voor
drainage op groote schaal kan worden aan
vaard.
Voor de uitvoering van de ontwateringswer-
ken werd gebruik gemaakt van de bemiddeling
van een 3-tal uitvoeringsmaatschappijen, n.1.
de Ned. Heidemaatschappij te Arnhem, het
Ingenieursbureau v./h. J. van Hasselt de
Koning te Nijmegen en de Grondverbetering
en Ontginningmaatschappij te Hoogeveen, die
voor dat doel het benoodigde leidende perso
neel ter beschikking stelden, dat op zijn
beurt weer werkzaam was onder rechtstreek-
sche leiding van de aan den Dienst verbonden
inspecteur en adjunt-inspecteurs.
Om van inzaai eenig resultaat te ver
krijgen behoort het zoutgehalte binnen be
paalde grenzen te zyn gebracht. Kunstmatige
ontzilting was uitgesloten, zoodat het zout
uitsluitend op natuurlijke wijze moest worden
afgevoerd, n.1. door regenval, uitspoeling
naar en afvoering door middel van greppels
en drainbuizen naar slooten, tochten en kana
len, die het zoute water weer voerden naar
de gemalen voor het uitslaan op zee.
De eerste rogge.
Op de zandgronden ten Zuiden van De
Haukes en het Amstelmeer werd in het na
jaar van 1930, dus eenige maanden na het
droogvallen en de ontwatering der gronden,
de eerste rogge ter oppervlakte van onge
veer 130 H.A. ingezaaid, niet zoo zeer om
daarvan een normale oogst te verkrijgen,
doch hoofdzakelijk om deze zandgronden vast
te leggen ter voorkoming van het dichtstui-
ven van greppels en slooten, een factor, waar
mede de practijk heeft het bewezen ter
dege rekening dient te worden gehouden.
Het gewas heeft zich ter plaatse echter der
mate ontwikkeld, dat een opbrengst werd
verkregen, welke slechts weinig van een nor
male afweek.
Op 1 Mei 1933 stonden te velde: grasland
2529 H.A.; lucerne 442 H.A.; roode en witte
klaver 1272 H.A.; rogge 778 H.A.; tarwe
1458 H.A.; gerst 1135 H.A.; koolzaad 517
H.A.; haver 512 H.A.; voederbieten 17 H.A.;
hulpgrasmengsel 2800 H.A., terwijl bovendien
in de verschillende akkerbouwgewassen 2556
H.A. met een gras-klavermengsel als onder
vrucht is ingezaaid. Op 1 Mei 1933 was der
halve een oppervlakte van 11460 H.A. in cul
tuur. Intusschen was met de toenemende
ontzilting de inzaai hand in hand gegaan,
zoodat in totaal, genomen naar den toestand
op 1 Mei 1934, totaal in cultuur was 10540
H.A.
Hierbij komt nog een oppervlakte van 3520
H.A., die met het z.g. „noodmengsel" is be
zaaid, bestaande uit een drietal grassen, met
een goed weerstandsvermogen tegen zout e.a.
ongunstige omstandigheden. Hierdoor was tij
delijk grasland verkregen, dat niet bemest en
niet geoogst werd, doch als een voorlooper
was te beschouwen van het eigenlijke in cul-
tuurbrengen.
Ongeveer 800 stuks jong vee, alsmede meer
dan 1200 schapen en lammeren werden gedu
rende den zomer 1932 geweid, terwijl er in
den zomer 1934 circa 3700 stuks jong vee
overvloedig voedsel vonden.
De Landbouw-Cultuur
„de Wieringermeer".
Mfl.
Zooals boven gezegd, werd voor de uit
voering van het ontwateringswerk gebruik
gemaakt van de bemiddeling van een drietal
uitvoeringsmaatschappijen, die op dat terrein
speciaal zijn geoutilleerd. De ingezaaide gron
den behooren echter, zoolang deze niet aan
de practische landbouwers in gebruik wor
den gegeven, in exploitatie te worden gehou
den. Voor dit doel is opgericht de Landbouw-
cultuur-Maatschappij „de Wieringermeer",
een dochter-instelling van de Wieringermeer-
Directie. De Cultuurmaatschappij werkt zoo
veel mogelijk met landarbeiders, die zich
blijvend in de Wieringermeer willen vestigen,
terwijl daarbij tevens zijn tewerkgesteld land
bouwers en boerenzoons, die in de toekomst
in aanmerking wenschen te komen voor een
landbouwbedrijf in de Wieringermeer en
thans reeds in loondienst werkzaam zijn, om
op die wijze den grond te leeren kennen en
„Een dorpscentrum in den Wieringermeer.
zich in het bijzonder met het groot-bedrijf
en de machinale bewerking van den bodem
op de hoogte te stellen.
Dank zij de voorspoedige ontzilting van de
gronden in de dorpen en de bermen van ver
schillende wegen, kon in het voorjaar 1933
reeds een gedeelte der beplanting worden
aangebracht. Op 22 April van dat jaar werd
daartoe een boomplantdag voor de schoolkin
deren georganiseerd.
(Van dezen dag, waarbij den toenmalige
minister van waterstaat, Mr. P. Reimer aan
wezig was, hebben wij destijds een uitvoerig
geïllustreerd verslag opgenomen.
Red. Held. Cour.).
Dorpen ontstaan. De eerste
bevolking.
Een belangrijke factor bij het in cultuur
brengen en bouwrijp maken van den polder
vormde ook het bewoonbaar maken en kolo-
niseeren van het nieuwe gebied, opdat er zich
op regelmatige wijze een gemeenschap vor
men en ontwikkelen kan. Voor dat doel zijn
op een drietal, op kruispunten van kanalen
en wegen gelegen punten, dorpskernen ont
worpen, waarop de bewoning voorloopig
hoofdzakelijk zal worden geconcentreerd, be
houdens dan de woningbouw bij de op ver
spreide plaatsen gelegen landbouwloodsen en
boerderijen. In elk der dorpen: Slootdorp (bij
Sluis I) en Middenmeer (bij Sluis Hl) wer
den arbeiderswoningen en enkele midden
standswoningen gebouwd. Te Slootdorp wer
den in Mei 1932: 94 arbeiderswoningen en Jd
middenstandswoningen betrokken. Reeds in
Maart 1933 werden de te Middenmeer ge
bouwde arbeiderswoningen, 96 in getal, be
trokken. In Juni waren ook de 6 midden
standswoningen aldaar bewoond.
De landarbeidersgezinnen werden aangeno
men door bemiddeling van den Rijksdienst
der Werkloosheidsverzekering en Arbeidsbe
middeling. De gezinnen werden eerst bezocht
door een aan dien Dienst verbonden ambte
naar voor de Landbouwbemiddeling, die den
landarbeider als zoodanig beoordeelt en de
eerste selectie uitvoert. Voorts werd het ge
zin nog beoordeeld door een aan de Directie
van den Wieringermeerpolder verbonden
Iandbouwhuishoudkundige, die in de Wierin
germeer woonde en met het maatschappyk
werk was belast. Een gebouw voor dit werk,
„Maatschappelijk werk" gedoopt, bevat een
groote localiteit voor het houden van bijeen
komsten, cursussen, enz., gratis ter beschik
king tegen betaling der onkosten. Ook te
Middenmeer in het Dorpshuis is een verga
derzaal beschikbaar.
Het behoeft niet gezegd, dat voor een vlot
verloop van de kolonisatie ook uit maat
schappelijk oogpunt in de Wieringermeer een
taak te vervullen is.
Ook op godsdienstig terrein werden maat
regelen getroffen. Een drietal Vereenigings-
gebouwen (R.K., Geref. en Ned. Herv.) werd
in Aug. 1932 te Slootdorp in gebruik geno
men; in het voorjaar 1934 waren eveneens
drie kerkgebouwen te Middenmeer in ge
bruik genomen.
Zoodra er zich in 't najaar van 1931 in
Slootdorp gezinnen vestigden deed zich ook
de behoefte aan lager onderwijs gevoelen.
Op den openingsdag van ëen hulpschool (4
Oct. 1932) waren 27 kinderen aanwezig. Dit
getal steeg tot 152 op 15 Mei 1933, toen het
definitieve schoolgebouw te Middenmeer in
gebruik werd genomen.
Slootdorp en Middenmeer zijn van elec-
triciteit, waterleiding en rioleering voorzien.
In den bewakingsdienst is voorzien door aan
stelling van twee bewakers-onbezoldigd rijks
veldwachters, met standplaats Slootdorp en
Middenmeer.
De Dorpscommissie.
De Wieringermeer is nog geen zelfstandige
gemeente, daar het poldergebied is inge
deeld bij vijf randgemeenten. De bewoners
van de Wieringermeer zijn nog niet vertegen
woordigd in de raden dezer gemeenten. Om
evenwel de .belangstelling van de inwoners
van den polder voor de verschillende maat
schappelijke maatregelen te verlevendigen, is
een commissie van advies der Wieringer-
meer-Directie ingesteld, genaamd de Dorps
commissie. Haar leden werden gekozen uit
de voordrachten, gedaan door de diverse ver-
eenigingen van landbouwers en landarbeiders
in de Meer.
Wat de bevolking zelf deed.
Wij hebben hier boven de maatregelen ver
meld, die van hooger hand zijn genomen om
in het nieuwe land een outillage te brengen,
zooals die ook elders aanwezig is. Doch
wij zouden de Wieringermeer-bevolking te
kort doen, indien wij ook niet even mededeel
den op welke wijze deze van haar kant acti
viteit toont. Want op menig gebied van het
maatschappelijk en gezelligheidsleven zijn
dingen tot stand gebracht na de eerste
periode van gewenning die niet nalaten
hun invloed ten goede te doen gelden op het
aaneengroeien van de bevolking der voor
alsnog kleine samenlevingen der woonker
nen. Het vereenigingsleven bloeit sterk en
wat meer zegt de uitvoeringen van mu
ziek-, tooneel- en sportvereenigingen behoe
ven in geen enkel opzicht onder te doen voor
de prestaties van elders georganiseerde
feestavonden. Naast de vertegenwoordigen
de landbouwers- en landarbeidersorganisaties
is ook een middenstandsvereeniging opge
richt.
Uit dit alles moge blijken dat er iets leeft
in de Wieringermeer-bevolking, die per
1 Augustus 1934: 2027 bedroeg."
Tot zoover de „Gids".
Het gaat er best.
Dat de verwachtingen niet te hoog gespan
nen zijn geweest, och wij weteri het allen. We
constateeren een gestadige trek van jeugdige
boeren, landbouwers, met hun gezinnen- naar
de dorpskernen.
De bedrijvigheid is groot alom; rijdt eens
door het landschap heen in deze laatste zo
merdagen. Verwonderd staat gfj er over, zoo-
als de ijver en vlijt van den boer hun stempel
op het landschap gedrukt hebben. En die ijver
wordt beloond! De besommingen zyn nog wel
niet geweldig geweest, maar ws bevinden ons
pas in het eerste jaar van de werkelijke cul-
1 uur
De „Telgraaf" heeft al een paar maal waar-
deerende artikelen over het terra nova ge
schreven; uit het laatste, voorkomend in het
avondblad van j.1. Woensdag citeeren wij:
„Het beste bewijs van de mogelijkheid,
om hier met succes te boeren ik meen
wat kwantiteit en kwaliteit van den oogst
betreft levert wel de liefhebberij van
de oude bedrijfsboeren voor de pachtbe
drijven. zy kennen de Meer of althans hun
„eigen" stuk daarvan nu wel zoowat en
hebben de risico var- het bouwen in dezen
nieuwen polder gewogen. Goeddeels zyn
zy afkomstig van eigen bedrijven, jeug
dige do di reeds zwaar beproefde practici,
die in het vuur zijn geweest en by al hun
werken en overleg, het toch niet tegen de
crisis hebben kunnen bolwerken. Zij heb
ben geen trek aan een tweeden strop, en
zijn erg zuinig, tot gierig toe, met het
beetje crediet en de kleine middelen die zij
nog hebben overgehouden. Het feit, dat
juist zy gaarne een pachtbedrijf aanvaar
den, zegt dus heel wat."
Feest!
En nu gaan Middenmeer en Slootdorp, kort
om de geheele gemeenschap van den Wierin
germeer feesten. Ziethier de plannen voor a.s.
Woensdag.
's Morgens zal een goochelaar voor de
jeugd optreden en 's midags zullen de bewo
ners zich verlustigen in sport- en behendig-
heids wedstrijden. Er werk-n verschillende
Landelijke rijvereenigingen mee, terwijl het
programma afgewisseld wordt met volksver
maken als hindernisloopen, touwtrekken, enz.
Het hoofdnummer begint om 2 uur 's mid
dags; dan zullen behendigheidswedstrijden
met de zware Caterpillar-trekkers gehouden
worden. Dan zullen plaatselijke muziekver-
eenigingen concerteeren, gymnasten zullen
demonstreeren, artisten zullen cabaretteeren
(Jan van Riemsdijk!), enz. En tot slot zal een
vuurwerk volgen; misschien is de toren van
de Middenmeersche Hervormde Kerk wel ver
licht!
De Minister van Waterstaat heeft het plan
een gedeelte van de feestelijkheden bij te
wonen.
Zoo zal de opgewekte bevolking de geboor
te herdenken van den grond, waarop het jon
gere geslacht zal opgroeien als de rogge op
het veld. Veel plezier, Kolonisten!
Heden vertrek uit de badplaats
Noord wijk.
Naar het Hbl. verneemt, zullen de Belgi
sche koningskinderen, na ruim anderhalve
maand gelogeerd te hebben bij burgemeester
Van Mortel, hedenochtend Noordwijk ver
laten en naar België terugkeeren.
Ruim f 1 millioen beneden de
raming.
De Rijksmiddelen brachten in de maand
Juli 32.061.609 op of ruim 1 millioen min
der dan de raming, terwijl dit bedrag bijna
4.4 millioen bij het cijfer van Juli 1934 ten
achter bleef.
Voor de Kohiersbelastingen was eind Juli
in totaal 64.033. 737 op kohier gebracht
voor rekening van het loopende jaar of ruim
7 ton meer dan dan het vorige jaar op dezen
datum.
HET S.D. PLAN VAN DEN ARBEID.
Zal begin Sept. worden gepubi-
ceerd.
De besturen van N. V. V. en S. D. A. P.
besloten tot het houden van een openbaar
congres ter bespreking van het plan van den
arbeid, op Zaterdag 28 en Zondag 29 Septem
ber a.s. te Utrecht.
Aan het congres wordt een resolutie voor
gelegd. Deze wordt 8 September a.s. in de
pers bekend gemaakt. Op dezen zelfden
datum wordt het plan gepubliceerd.
(Voorwaarts.)
NIEUW GEBOUW VOOR DE JOODSCHE
INVALIDE.
Thans opdracht verleend tot uit
voering van het ontwerp-Staal.
De „Joodsche Invalide" heeft thans den
bouw van haar door den architect J. F. Staal
ontworpen nieuwe gesticht, op den hoek van
Weesperplein en Nieuwe Achtergracht te
Amsterdam opgedragen aan den aannemer
J. L. Asman te Amsterdam. Met den bouw
en de inrichting van het nieuwe huis, dat zal
grenzen aan het reeds bestaande gesticht van
de „Joodsche Invalide" aan de Nieuwe Achter
gracht, zal een bedrag van ongeveer f 550.000
gemoeid zijn.
Het Handelsblad schrijft nog:
Hoewel de verkoop van de „Gelria" nog
niet definitief is, mag, naar uit het boven
staande valt af te leiden, het toch zeer waar
schijnlijk worden geacht, dat het stoomschip
spoedig onder Italiaansche vlag zal gaan
varen. Het schip, dat eens een sieraad was
van de Nederlandsche handelsvloot, verdwijnt
dus voor goed uit onze haven; een somber
beeld van de voor onze scheepvaart zoo
moeilijke tijden.
De „Gelria", die, als boven gezegd, in 1914
is gebouwd, was een zusterschip van de „Tu-
bantia", welke in de oorlogsjaren, gelijk men
zich zal herinneren, is getorpedeerd en ge
zonken als slachtoffer van den onbeperkten
duikbootenoorlog.
De „Gelria" bleef toen over als grootste
schip van den Lloyd,, totdat in de hausse
periode, vlak na den oorlog, de „Brabantia"
en de „Limburgia", beide schepen van ruim
20.000 ton, die vroeger onder de Duitsche
vlag hadden gevaren, de vloot van den
„Lloyd" kwamen versterken.
Lang duurde die mooie tijd niet. „Braban
tia" en „Limburgia" verdwenen uit onze
havens, de „Gelria" herkreeg haar rechten.
Maar steeds meer groeiden de moeilijkheden;
ook de „Gelria" was te groot om nog winst
gevend in den lijndienst te varen. Zy werd nu
toeristenboot, maakte reizen naar de fjorden
van Noorwegen, een trip, welke door talrijke
Nederlandsche schepen zou worden gevolgd,
schepen,die beter voor dit doel geschikt
waren.
De „Gelria" werd een paar jaren ge
leden opgelegd; kwam nog eens in de
vaart om dienst te doen als tentoonstellings
schip in Buenos Aires. Dit werd een misluk
king, daar het Argentijnsche tentoonstellings
comité verre van bonafide bleek; de „Gelria"
keerde terug, opnieuw zonder doel, bleef
wachten op het einde. Dat nu nadert; althans
als Nederlandsch schip!
17 Augustus. Zeventien Augustus! Acht
weken na den langsten dag!
Het heeft geen zin, het te verbergen: de
dagen worden korter. U moet het trouwens
gemerkt hebben.
Als de dagen korter worden, worden met
mathematische onfeilbaarheid de avonden
langer.
Als de avonden langer worden, gaan de
menschen het avondblad weer spellen. En dat
is het moment, waarop fabrikant en winke
lier hebben gewacht om weer met vuur te
gaan adverteeren. Hebben ze ongelijk?
U zult terecht met eenige verbazing vragen
wat ik in dezen onserieuzen hoek met adver
tenties heb te maken.
Dit: Ik strijd sedert jaar en dag voor truth
in advertising, voor „waarheidlievend adver
teeren".
En nu het seizoen nadert, wil ik mij op
nieuw te dezen aanzien nuttig maken. U
hoeft mijn raad natuurlijk niet te volgen, en
u mag het u ook niet persoonlijk aantrekken,
maar als u iets voelt voor truth in advertising
bedien u dan van de leuzen, die ik voor U
heb samengesteld:
Let niet op onze kwaliteit, maar alleen op
onze reclame!
Chemasan tast op den duur de tanden
lichtelijk aan, maar reinigt ze in ieder geval
grondig!
Rookt minder, maar betaalt meer, want op
de duurdere merken is onze winstmarge
grooter!
Wat gij niet in onze étalages ziet, kunt ge
beter bij onzen concurrent aan den overkant
zoeken, want we hebben alleen het beste
geëtaleerd!
Wy zijn inderdaad wat duurder dan
anderen, maar vindt u dat nu zóó erg? Uw
geld raakt toch op!
Komt eens kijken naar onzen hoeden-
uitverkoop. Een enkele boosaardige vriendin
zal zeggen: Waar heb je dat ouwe beestje
vandaan gehaald! maar als ze hoort, voor
welk prysje ge dit dopje op uw kop hebt ge
tikt, zal ze u misschien benijden!
Onze scheercrême is natuurlijk niet beter
maar ook niet slechter dan andere merken.
Probeer ze eens, wij zoeken nieuw afzet
gebied!
Tarzan bij de Toradjas! Sensatie!!! De
bijfilm is niet veel zaaks, maar, Tarzan ver
goedt alles!
De doorgesneden Caissière, tooneeldraak in
vier bedrijven. Bij de première had dit stuk
geen succes, maar dit lag uitsluitend aan het
publiek. Komt en overtuigt u!
Onze najaarsmodellen mogen dan niets
verschillen van onze zomermodellen toch
zult u ze moeten koopen als u niet wilt dat
er alweer een zaak genoodzaakt wordt te
sluiten...
Onze stofzuigers zijn vaak defect. Inder
daad. Maar op de dagen dat ze function-
neeren, werken zij minstens zoo goed als
ieder ander merk.
Houdt gij van een bijzondere geurige sigaar,
die bovendien goed brandt? Rook dan wat
anders! Maar houdt gij van een goedkoope
sigaar, die net is wat hij voor het geld zijn
kan? Neem dan onze „Buiten-Best" van 2
cent...
omdat Ge gekweld wordt door hoofd
pijn, kiespijn, rheumatische pijnen,
zenuwpijn, spierpijn of migraine,
neem dan een "AKKERTJE" te baal!
Ze zullen snel en zeker Uw pijn
verdrijven en U heerlijk doen in
slapen. Heb ze steeds in huis I
Ongeëvenaard tegen Hoofd-
pijn, Kiespijn, Neuralgie, Ze
nuwpijn, Vrouwenpijnen, enz.
Per 12 st. 52 ot. Zakdoosje 20 ct,
Volgens recept van Apotheker Dumont
Vraagt ooki „Laxeer-Akkertjes", de nieuwe
vinding van Apotheker Dumont tegen ver
stopping, hardlijvigheid, enz.Werken zacht.
Wetsontwerp ingediend tot ver
hooging van de korting van 17 tol
22 pet.
Aneta meldt uit Batavia.
Bij den Volksraad is een wetsontwerp Inge
diend tot wijziging van de Kortingswet van
29 December 1933 in dien zin. dat de crisis
korting op pensioenen, onderstanden en ga-
gementen van gewezen Indische landsdiena
ren met ingang van 1 Januari 1936 verhoogd
wordt van 17 tot 22 pet. Deze ver! jing
blijft van kracht tot 1 Januari 1938.
