OUDERS
CARL HAGENBECK
EN ZIJN WERK.
'T HOEKJE
VAN BRAAKLAND TOT DIERENPARADIJS.
De jungle aan den rand van een groote stad.
ALLE DIEREN LEVEN IN EEN HUN VERTROUWDE OMGEVING
OP HET SPOOR
van SVEN HEDIN
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 1935
AUTEURSRECHTEN VOORBEHOUDBM
Een kijkje in het Stellinger dierenpark.
HET GEHEIM VAN
LOPNOR OPGELOST
Volledige onbekende gebieden iri
kaart gebracht.
VOOR DE
door
L. ZOEKOWSKY.
Toon de oude Hagenbeek in het jaar
1907 gijn wereldberoemde dierenparadijs
vpor. De buitengewone scheppigsgave van
publiek openstelde, d„ed zich voor de
oogen van de bezoekers van dezennieu
wen dierentuin een geheel nieuwe wereld
voor. De buitengewone schepingsgave van
den bdkenden dierenvriend het uit braak
liggend 'land een nieuw Eden ontstaan,
dat de wondere dierenwereld in een tot
dusver nog onbekende omlijsting aan den
belangstellende liet zien. Xnplaats van de
anders in den dierentuin gebruikelijke hok
ken met centimeters dike tralies kregen
de bezoekers in Stellingen grootsche land
schappen' te zien, die geheel naar den aard
en de gewoonte van de dieren, - die er in
waren ondergebracht .ingericht waren.
Maar het meest op den voorgrond treden
de was daarbij het geheel ontbreken van
tralies,waardoor de beizoeker een indruk
kreeg, dat de dieren in volledige vrijheid
rondliepen. De reeds zoo dikwijls nage-
de grootste triomfen behaalt. Door deze
daden bewezen de beide Hagenbeck's hun
kundigheid. Zij schiepen zich zelfs een
aanzien in de wereld, en het moét als een
ironie van het noodlot beschouwd worden,
dat ook hier 4® profeet in eigen .and eerst
tot zijn volle beteekenis kwam, nadat het
buitenland zich zijn idee en hulp reeds
lang ten nutte had gema kt. Onder leiding
van Heinr.ch Hagenbeek ontstonden na
melijk in Noord-Ame. Ika meerdere dieren
parken volgens het Hagenbeeksche voor
beeld, die in hun grootte en uitrusting het
Stellinger origineel o ertroffen, daar de
jarenlang verzamelde practische ervarin
gen vele vernieuwingen en verbeteringen
mogelijl maakten. .De resultaten, die deze
ondernemingen konden boeken, waren bui
tengewoon. Op den openingsdag van het
door Heü.rich Hagenbecn te uetroit ge
bouwde dierenpark verschenen niet min
der dan "120.000 bezoekers en ip den best-
bezochten feestdag kwamen zelfs 200.000
mènschen toegestroomd. Op de Koloniale
tentoonstelling te Parijs richtte Hagen
beek eveneens ;en dierenpark in, dat zich
streefde hervorming van het dierenpark
was met een slag werkelijkheid geworden.
Hagenbeck's succes stond in meer dan een
opzicht vast, want zijn dieren leefden niet
alleen uitstekend in de mooie, zonnige,
kunstmatig aangelegde exotische land
schappen, maar de geweldige 'stroom be
zoekers, die dag in dag uit voor de poor
ten van zijn dierenparadijs verscheen, be
wees, dat hij de wereld met een ongekende
Sensatie had verrijkt. De voornaamste lie
den ter wereld uit alle mogelke landen
kwamen naar Hamburg, om het wonder te
aanschouwen. Zoo werd het Stellinger
Dierenpark in korten tijd tot een brand
punt van internationale belangstelling. De
aan de onderneming verbonden dierenhan
del geraakte tot gTooten bloei. Helaas rukte
de dood den genialen meester uit ztjn
schoone schepping. Het werd hem be
spaard den nood te aanschouwen, dien de
wereldoorlog over alle volkeren der aarde
bracht. Maar zijn scheppende geest leefde
verder in zijn zonen Heinrich en Lorenz.
De oorlogsfurie met haar vernietigende
gevolgen verschoonde ook de Stellinger
onderneming niet, maar het gelukte de
zonen van Hagenbeek de geweldige maat
schappij niet alleen te behouden, maar op
zekere gewichtige punten zelfs .nog te
vergrooten en uit te breiden. Midden in
den ergsten oorlogsnood schiep Lorenz Ha
genbeek het bekende circus, dat niet
Slechts in Duitschland, maar ook in het
buitenland en zelfs over de wereldzeeën
Een triomf voor Sven Hedin en zijn
leermeester.
door
A. L. Tornquist.
Stockholm, Aug. 1935.
Als de koffers worden uitgepakt.
Nog is de groote ontdekkingsreiziger
Sven Hedin niet geheel tot rust gekomen,
nog worden kisten en koffers, welke hij
en zijn expeditieleden van de laatste Azië-
reis meebrachten, niet geheel uitgepakt,
of reeds binnen enkele weken zal ër' een
nieuw boek verschijnen, waarin Hedin en
de zijnen hun belevenissen op dén laatsten
ontdekkingstocht opgedaan, hebben vast
gelegd.
Het geografische ongeschoolde publiek
zal het niet gemakkelijk vallen zich een
juiste voorstelling te geven van de rei»
indrukken, welke deze Zweedsche pionier
van het Oosten, neerschreef. In dit werk
heeft Hedin vooral het rassenvraagstuk in
het Oosten onder de loupe genomen. Het
rassenvraagstuk, dat heden ten dage bij
ons, Westerlingen, van bijna een even
groote beteekenis is als het in het Oosten is.
Geen Europeaan zag den Lopnor.
Op het einde van de vorige eeuw ver
toonde zich op de wereldkaart nog vele
„witte vlekken", welke als onbekend ge-
in aller belangstelling mocht verheugen.
Reeds op den openingsdag stroomden
80.000 bezoekers toe, noewel het dieren
park niet zeer groot was.
Dit zijn slechts een paar kleine grepen
uit de geschiedenis van het huis Hagen
beek, maar reeds oaardcor wordt voldoen
de bewezen, dat 4e idee van Hagenbeek
,,U kunt toch niet ontkennen, dat er
sporen van uw buitengewoon kleine voe
ten in den tuin werden gevonden?
„Ik wil U effe laten weten, edelachtbare
dat u met vleierij niets uit me zult krij
gen."
bied moesten worden beschouwd; gebied,
waarop tot dan toe nog nimmer de voet
van een blanke had geloopen.
Men kende noch den oorsprong van dén
Nijl, toch had men de Noordpool weten
te bereiken. Een even groot geheim blééf
de legendarische „Lopnor", - in het verre,
onhergbergzame Centraal-Azië. „Nor" is
het Mongoolsche woord voor „meer".
„Lopnor" noemde men een reusachtige
zeemonding, waarin de Tarim eindigde,
zonder dat men wist, hoe het water ver
der stroomde. Dit bleef voor de Mongolen
door alle eeuwen heeneen onoplosbaar
raadsel. Aan de hand van de beschrijvin
gen der Chineesche geografen en der. oude
Chineesche kaarten, konmen ongeveer te
weten komen-waar de „Lopnor" te vinden
was, doch geen blanke was hierin ooit ge
slaagd.
Eerst in 1877 gelukte het een moedigen
Russischen reiziger, na vele ontberingen
en gevaren, de „monding" van de Tarim
te vinden. Hij ontdekteeen vlak zoet-
watermeer, hetwelk door de inboorlingen
„Karakoschün" wordt genoemd, en méén
de, door deze vondst het raadsel van-de
Tarim te hebben opgelost. k
Verdere onderzoekingen wezen,., echter
uit, dat dit meer onmogelijk de, dpor de
sage beroemd geworden Lopnor kon ±gn.
Tot deze conclusie kwam men aan de haod
van verscheidene gegevens, welke men in
latere jaren vond. T'
Sven Hedin aan het wérk!
In het jaar 1890 vatte de jonge Hedin
HET EENIGE KIND.
Wanneer men het gezin wil beschouwen
als het voorportaal van het latere leven
voor den mensch, valt het niet moeilijk te
begrijpen, dat het kind van het groote ge
zin een betere voorbereiding krijgt, dan
hetzelfde uit het kleine geiin. Ik zou het
ook zoo kunnen zeggen: eeh kind, opge
voed in een flink en net gezin, dus tegelijk
met verschillende andere broertjes en zus
jes, zal in het latere leven zich in het alge
meen gemakkelijker kunnen aanpassen,
dan het eenige kind. Nu maak ik evenwel
dadelijk reeds een voorbehoud. De mee
ning, dat het gezin, hoe groot dan ook
eenzelfde sfeer van verhoudingen schept,
als die, welke bestaat in de werkelijkheid
van de wijde wereld, gaat niet op.
Immers, daarbestaan zooveel verschil
len tussehen het gezinsleven en' het leven
der wezenlijke gemeenschap, welke wij de
wereld noemen, dat er meermalen geen
enkele overeenkomst meer schijnt te be
staan. Om slechts enkele verschillen te
noemen: het getal leden van een gezins
gemeenschap. is uiterst klein tegenover
dat der wereldgemeenschap, de betrekking
ouder—kind, en broederbroedêr (even
zoo die der overige familiebetrekkingen)
zijnals het tenminste goed is van
veel hechter aard, dan die der menschen
onderling. In het gezin heerscht een sfeer
van aanhankelijke liefde, in de wereld
meestal een zakelijk voordeel. En begrij
pelijk Is het, dat veel wat in het gezin ge
beurt en tegen de sfeer van het gezin in
gaat, op liefdevolle wijze tot oplossing
wordt gebracht. In de gemeenschap komt
de oplossing in dergelijke gevallen heel
anders tot stand!!
Neen, er bestaat voortdurend tegenstel
ling tussehen het gezin en de wereld daar
buiten.
Doch er is een wisselwerking. Het gezin
ondergaat den invloed van de gemeen
schap en deze omgekeerd die van het ge
zinsleven. Nu komt het herhaaldelijk voor,
dat een gezin zich steeds meer onttrekt
aan de maatschappij-invloeden. Het onder
ling verkeer der gezinsleden neemt dan
weliswaar toe, maar aan de andere zijde
groeit tegelijk het gevaar, dat de alzo©
ontstane sfeer van betrekkingen in zoo'a
gezin steeds meer gaat afwijken van de
veelzijdigheid van het maatschappelijk
leven en gebeuren. Dit komt eerst dan tot
uiting, wanneer de leden van een derge
lijk gezin in contact gebracht worden met
maatschappelijk leven. Ik denk .bijv. aan
zooVelë 'jongélui,' die voor hét eerst in mi
litairen dienst treden en daar al dadelijk
in conflict geraken. Zrj zijn niet voorbe
reid op hetgeen hen in die gemeenschap
wacht. De gebruiken gewoonten, de rech
ten en plichten, welke zij in het ouderlijk
gezin zich verworven hadden, bleken hier
in de nieuwe gemeenschap niet bruikbaar.
Zij moesten toen met schade en schande,
zooals men dat wel noemt, zich loeren aan
passen.
Er is evenwel nog iets. Velen,.van deze
jongelui treden onrustig ,en onzeker de
wereldin, zij trachten zich telkens af te
zonderen van de anderen,, staan .tegenover
vele dingen afwijzend, uitsluitend, door het
feit, dat zij er geen raad fn.ee weten,cf
niet weten, hoe ze zich daarin moeten ge
dragen. - -
Ut zou nog talrijke voorbeelden kunnen
geven van het ontstaan van' .conflicten in
het leven tengevolge van
zinsopvoeding, doch zal
dere verloop van mijn
wil nu even wijzen op den invloed van het
maatschappelijk leven op het gezin. Deze
is niet gering en valt in een artikeltje als
dit- niet voliedig weer te geven. Daafom
alleen deze opmerking, welke op ervaring
van velen berust: hoe meer een gezin La
aanraking komt met hetgemeenschaps
leven en de gezinsleden zich in het volle
leven bewegen, hoe grooter de kans, dat
botsingen op lateren leeftijd vermeden
worden. Men kan het van iederen onder
wijzer vernemen: kinderen uit een gezin,
dat zich niet aan het leven onttrok!'zijn
in den omgang veel vlotter en gemakke
lijker.
(Wordt vervolgd.)
