Radio-programma
RIDDERORDEN
gemengd nieuws
luchtvaart
HELDERSCHE COURANT VAN ZATERDAG 3r AUGUSTUS i<
De Gelria van den Kon. Holl.
Lloyd naar Italië vertrokken.
Burgerlijke Stand
Juwelier J. F. Beemsterboer - Keizerstraat 15,
De zaak Hauptmann.
Krotwoningen te Brussel.
Buitenlandsche vliegers bij de
K.L.M.
De Postvluchten van
naar
Indië.
en
uit het verslag van de Rekenkamer, dat de
baconfabrikanten enkele millioenen meer heb
ben ontvangen voor hun diensten dan noodig
en redelijk was in een tijd, waarin de geheele
Nederlandsche boerenstand verarmde dat
een aanzienlijk deel van die millioenen terug,
gestort wordt?
DE REIS VAN IR. MUSSERT NAAR
NED.-INDIE.
Dr. Colijn heeft inlichtingen aan
den Gouverneur-Generaal gevraagd.
Op de vragen van het Tweede-Kamerlid
den heer Albarda in verband met het ontvan
gen in een bijzondere audiëntie door den gou-
verneur-genraai van Ncderlandsch-Indië van
den heer Mussert, leider der Nationaal-Socia-
listische beweging en het hem, zonder toe
passing van bijzondere bepalingen, in de ge
legenheid stellen in een aantal besloten ver
gaderingen het woord te voeren, heeft mini
ster Colijn géantwoord, dat hjj ter zake in
lichtingen heeft gevraagd aan den gouver
neur-Generaal van Nederlansch-Indië. Na
ontvangst, daarvan stelt hij zich voor op deze
aangelegenheid terug te komen.
HET WEER.
De weerkundige medewerker van het Vad.
schrijft:
Het vrij zware onweer, dat in den nacht
van Woensdag in het Westen gewoed heeft,
toonde aan, dat nieuwe verwikkelingen in den
Weertoestand zijn opgetreden. Dinsdag heeft
het den geheelen dag geregend, maar toen
kwam het nog niet tot onweer. In den nacht
is er blijkbaar een belangrijke verbetering in
getreden. Reeds in den avond teekenden zoo
wel de barograaf als de thermograaf onre
gelmatige veranderingen in de luchtdrukking
en het verloop van de temperatuur op. Tus-
schen twee en drie uur was de temperatuur
vooral variabel, een bewijs, dat warmer en
koudere luchtmassa's elkaar afwisselden
Waarschijnlijk is toen de uitwisseling van la
gere en hoogere luchtlagen begonnen tenge
volge van afkoeling in de hoogere regionen.
Het onweer dat later, voornamelijk in Zuid-
Holland optrad, zou dan tot het type warmte-
onweer behooren, hetgeen overeenkomt met
het feit, dat er geen of geen noemenswaardige
windstoot bij voorkwam. Het onweer was vrij
hevig en woedde, van Den Haag uit gezien, in
Noordelijke richting, en bewoog zich slechts
langzaam vooruit.
Later is het weer buiïg gebleven en na een
aanvankelijke opklaring gisteren in den na
middag opnieuw achteruit gegaan.
De algemeene weertoestand in Europa tee
kent zich intusschen duidelijke, af. Weliswaar
ontstond er door den onweertoestand een
nieuwe verwikkeling maar het geheel is nu
beter te overzien.
De vrij diepe depressie, die naar de Noord
zee was getrokken, kreeg een uitlooper over
Frankrijk, waarin dus de onweertoestand tot
ontwikkeling kwam, terwijl in verband met
een vooraf over Bohemeti aanwezige vlakke
depressie een tweede uitlooper werd gevormd,
die zich gisteren tot Polen uitstrekte. Beide
uitloopers bewegen zich tegengesteld aan de
beweging van de wijzers van een uurwerk om
de hoofddepressie heen, terwijl het geheele
depressiestelsel zich in Oostelijke richting
verplaatst. Het schijnt alles zeer langzaam te
gaan.
Ver in het Westen is een koude Noorde
lijke luchtstroom doorgedrongen, die over de
Britsche eilanden de temperatuur sterk deed
dalen. Dit zal niet zonder invloed blijven op
de temperatuur bij ons. Voorloopig kan de
hooge druk bij ons zich niet herstellen. Daar
echter het geheele luchtdrukstelsel zich lang
zaam in Oostelijke richting verplaatst, bestaat
er kans, dat na eenige dagen weer opnieuw
een gebied van hoogen druk over West-Eu
ropa wordt gevormd waarbij het weer echter
voorloopig koel zal blijven omdat de genoemde
Noordelijke luchtstroom groote hoeveelheden
koude lucht aanvoert, die ten deele naar het
vaste land zal afvloeien. Het depressiegebied
vult intusschen langzaam op, waardoor de
activiteit weer geringer wordt.
KONINKLIJKE ONDERSCHEIDINGEN.
Bij Koninklijk besluit:
is benoemd:
tot ridder in de Orde van den Nederland-
schen Leeuw: mr. M. P. L. Steenberghe, oud-
Minister van Economische Zaken, te Goirle;
is bevorderd:
tot commandeur in de Orde van Oranje-
Nassau: C. P. van Ginkel, secretaris-generaal
van het Departement van Defensie;
zijn benoemd:
tot ridder in de Orde van den Nederland-
schen Leeuw: de schouten-bij-nacht A. Vos en
T. L. Kruys;
zijn bevorderd:
tot officier in de Orde van Oranje-Nassau,
met de zwaarden: de kapitein ter zee J. S. C.
Olivier en de kapitein-luitenants ter zee W.
K. Maurits en A. C. van der Sande Lacoste;
is benoemd:
tot officier in de Orde van Oranje-Nassau,
met de zwaarden: de kapitein ter zee J. J.
pikkers;
zijn benoemd:
tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau,
met de zwaarden: de luitenant ter zee der
lste klasse A. S. Pinke; de officieren van den
marinestoomvaartdienst der lste klasse J. C.
Hamilton en P. Vlam;
is benoemd:
tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau:
de griffier bij de Rijkswerf te Willemsoord
J. W. Smith;
is toegekend de eeremedaille, verbonden aan
de Orde van Oranje-Nassau:
in zilver, aan: P. A. Kunkeler, portier van
de Zeevaartschool, gevestigd in het Zeemans
huis te Amsterdam;
in goud, aan: den machinist bij het loods
wezen ter standplaats IJmuiden W. H. Stoker;
in zilver, m I de zwaarden, aan: den opper-
schipper W. P. H. Smit; den opperkonstabel
H. de Schmidt; den adjudant-onderofficier-
machinist J. Wallast; den oppervliegtuigma-
ker-houtbewerker G. P. Koens; den majoor
telegrafist J. Keizers;
in zilver, aan: den opzichter-machinist bij
de Rijkskustverlichting te Terschelling W.
Stobbe: den loodsschipper 2de klasse H.
Meijer; den baas der geschutmakers lste
klasse bij de Rijkswerf te Willemsoord G. J.
IJ. Zegwaard; den baas lste klasse der ketel
makers bij de Rijkswerf te Willemsoord W.
C. Lafeber; den teekenaar lste klasse bjj de
Rijkswerf te Willemsoord C. R. Kruk;
in brons, met de zwaarden, aan: den ma
troos der lste klasse A. de Kam; den militair
werkman K. A. Heiligenberg;
in brons, aan: den gepensionneerd matroos
der lste klasse L. Verhage; den matroos-kok
bij het loodswezen te IJmuiden G. de Groot;
den werf werkman bij de Rijkswerf te Wil
lemsoord J. F. van Daele; den vormengieter
lste klasse bij de Rijkswerf te Willemsoord
C. P. Mente.
in goud. aan: M. W. Kamminga, hoofdop
ziener bij het torpedo-atelier der Koninklijke
marine te Soerabaja;
in zilver, aan: J. Johannes, majoor-schrijver
bij den onderzeedienst.
Bjj Koninklijk besluit zijn de volgende titu
laire rangsverhoogingen verleend:
de titulaire rang van schout-bij-nacht aan
de gepensionneerde kapiteins ter zee A. L.
Boelen en G. F. G. Gobius;
de titulaire rang van kapiteinjuitenant ter
zee aan den gepensionneerden luitenant ter
zee der lste klasse L. C. Carbin, alsmede aan
de buitengewoon luitenants ter zee lste klasse
bij de Koninklijke marine-reserve F. C. baron
van Aerssen Beijeren van Voshol, T. P. van
den Bergh en J. H. Coolhaas;
de titulaire rang van luitenant ter zee der
lste klasse aan den gepensionneerden luite
nant ter zee der 2de klasse D. baron Mackay.
TEGEN BUITENLANDERS IN HET
HOTELBEDRIJF.
Het hoofdbestuur van den Ned. r.k. bond
van hotel-, café en rest. geëmployeerden Sint
Antonius heeft zich met een adres tot den
minister van sociale zaken gewend, waarin
wordt verzocht maatregelen te treffen dat
aan de buitenlandsche arbeidskrachten na
September geen verlenging van toestemming
tot het verrichten van werkzaamheden in het
hotel-, café- en restaurantbedrijf hier te
lande wordt verleend, opdat in de komende
wintermaanden éérst de eigen Nederlandsche
werkkrachten in dit bedrijf worden te werk
gesteld.
AMERIKAANSCHE BODEM KUNDIGEN
IN DEN WIERINGERMEERPOLDER.
20 Amerikaansche hoogleeraren en direc
teuren van landbouwproefstations hebben, na
in Engeland het Derde Internationale Bo-
demkundige Congres te hebben bijgewoond,
een bezoek aan den Wieringermeerpolder ge
bracht. Het doel van het bezoek was in
hoofdzaak, om de bodemkundige vraagstuk
ken, die zich bij het in cultuur brengen van
jonge Zuiderzeegronden voordoen, te bestu-
deeren. De bezoekers werden rondgeleid door
dr. D. J. Hissink, directeur van het Bodem-
kundig Instituut te Groningen en ir. Harm-
sen te Medemblik.
De N.R.C. schrijft:
Het is geen opwekkende gebeurtenis in de
geschiedenis van Amsterdams haven en scheep
vaart waarover wy thans te berichten hebben;
het is een bedenkelijk symptoom van de
malaise, die nu al jaren knaagt, ook aan de
welvaart van Amsterdam als groote haven
stad. Het is het einde van een groote passa
giersschipverbinding, welke eens een bloeiende
reederij met haar prachtige, wereldvermaarde
schepen tusschen Nederland en Zuid-Amerika
onderhield.
In 1913 liet de Kon. Holl. Lloyd het stoom
schip „Gelria", één van de mooiste mail
schepen, bouwen. Niet ter vervanging van een
afgedankt schip, het bevaren der wereldzeeën
was in den tijd nog zóó noodzakelijk, dat deze
uitbreiding van de vloot der maatschappij als
vanzelf sprak. In 1935 verlaat diezelfde
„Gelria", wel een oud, maar een nog aller
minst verouderd schip, voor het laatst onze
haven, na langen tijd opgelegen te hebben,
omdat zij hier geen emplooi meer heeft.
Gelijk men weet, is het voor ruim 350.000,
wat voor een schip met zulk een langen
dienststaat geen lage prijs is, verkocht aan
Italië, om dienst te doen als hospitaalschip
voor het vervoer van zieke en wellicht, als de
oorlog komt, van gewonde soldaten van de
Italiaansche koloniën in Afrika naar het
vaderland.
Zoo is de „Gelria" voor het laatst uitge
varen van hier en met weemoed nemen wij
afscheid van het schoone drijvende hotel, dat
jaren lang mede de trots uitgemaakt heeft
van de Nederlandsche koopvaardijvloot.
Over het vertrek zelf meldt de correspon
dent nader:
Iets zoo naargeestigs als een groot mail
schip, verkocht naar het buitenland en gereed
om de reis naar zijn nieuwe bestemming te
aanvaarden, laat zich nauwelijks denken. Niets
feestelijks hebben meer de holle zalen met
haar prachtige betimmeringen en versierin
gen, de meubelen staan er overtrokken met
hoezen en rijkelijk met kamfer bestrooid, de
leege kasten en buffetten wijd open, en door
het heele schip heerscht een doodsche stilte.
Het laat zich nauwelijks voorstellen, dat hief
eens zulk een opgewekt leven van eiken dag
feest geheerscht heeft.
ZEilVAARTONDERWIJS.
B. en W. der gemeente Delfzijl stellen voor
over te gaan tot opheffing van de opleiding
van derde stuurlieden aan de Zeevaartschool
aldaar en tevens den heer A. Th. Uffelië eer
vol ontslag te geven.
van Den Helder.
GETROUWD: J. Bremer en A. Kooij; R.
J. W. Franken en S. L. C. Kooijman; P. Hoo-
gerwerf en A. M. Reinert; J. v. d. Molen en
A. de Ruiter; J. Otten en H. v. d. Harst;
Th. L. M. de Rooij en J. v. Schijndel; H. C.
Machielse en G. Kneifer.
BEVALLEN: A. H. E. Hoendervoogtde
Best, z.; E. SchutteMoonen, z.
MODELKRUISEN voor officieele gelegenheden
MINIATUREN voor officieuze gelegenheden
KNOOPSGATVERSIERINGEN (rozetten, strikjes, batons) voor dagelijksch gebruik
levert tegen vastgestelde prijzen
Buitenland.
EEN SCHANDAAL TE STRAATSBURG.
Bjj de stedelijke bank van leening.
De Straatburgsche politie heeft in de
woning van den inmiddels gearresteerden di
recteur van de stedelijke bank van leening een
huiszoeking verricht. Daarbij deed zij de ver
rassende ontdekking ,dat de woning door een
gang met de bank van leening in verbinding
stond, zoodat het den directeur gemakkelijk
viel, uit de aanwezige meubelen, tapijten en
andere voorwerpen van waarde, die geveild
moesten worden, uit te zoeken wat hem bij
zonder beviel.
Zjjn woning was ook in overeenstemming
hiermede ingericht. Hij gaf toe dat vrijwel de
geheele inrichting onttrokken was aan den
voorraad goederen in de bank van leening, en
dat hij de verschillende zaken aan de veiling
had onttrokken en den prijs er voor zelf had
vastgesteld. In vele gevallen ruilde hij eenvou
dig moderne meubelen met zijn eigen oude. Bij
zijn verhoor bekende hij bovendien, dat hij
meermalen uit welwillendheid nieuwe meube
len van bekende zakenlieden als veilinggoed
overnam en aan den meestbiedende liet ver-
koopen. Men vermoedt, dat nog een groot aan
tal persoonlijkheden van groot aanzien bij het
schandaal betrokken zijn.
Volgens de verdedigers zou de baby
van Lindbergh nog leven.
De verdedigers van Hauptmann, die wegens
ontvoering van de baby van Lindbergh ter
dood veroordeeld is, hebben een gemeenschap
pelijke verklaring gepubliceerd, waarin zij me-
dedeelen, dat de verdediging er na langdurig
zoeken in geslaagd is op Long Island bij New
York een kind op te sporen, welks uiterlijk, te
zamen met een reeks bijzondere omstandig
heden het waarschijnlijk maken, dat het de
dood-gewaande baby van Lindbergh is. De
chef der politie te New-Yersey heeft echter
het verzoek van de verdedigers om de origi-
neele vingerafdrukken van de baby van Lind
bergh ter beschikking te stellen van de ver
dedigers van Hauptmann beantwoord met de
mededeeling, dat geen volledige vingerafdruk
bestaat.
Het Beschermend Comité voor de arbei
derswoningen te Brussel heeft een brochure
uitgegeven betreffende de resultaten van een
onderzoek, ingesteld op het grondgebied van
de tweede politie-divisie van de stad Brussel.
Uit dit goed gedocumenteerd werkje blijkt,
dat op dit gebied nog 36 „gangen" bestaan
met in het geheel 239 perceelen met 792 ka
mers, waarin niet minder dan 1294 men-
schen wonen waarvan 469 kinderen!
201 gezinnen beschikken maar over een
enkele kamer, waar ouders, oudere en jon
gere broers en zusters wonen en slapen.
Soms houden zij nog honden, katten of dui
ven op den koop toe.
De verslaggever geeft dan treurige bijzon
derheden over de levenswijze van deze krot
bewoners, waarvan het zedelijk gevoel soms
totaal is afgestompt. Wat overigens niet be
let dat men ook in een zoo onhygiënisch
milieu zeer oud kan leven. Daar werden o.m.
70- en 80-jarige grijsaards aangetroffen, die
in de woning geboren werden, waar ze nu
nog gehuisvest zijn.
De huurprijzen in deze hel zijn betrekke
lijk zeer hoog, zij gaan van 60 tot 110 fr.
per kamer. Haast altijd is de toegang tot de
gangen overwelfd. Zekere binnenplaatsen
hebben maar 1.20 M. breedte.
ZONDAG 1 SEPTEMBER 1935.
Hilversum, 1875 M.
8.55 VARA. 10.00 VPRO. 12.00 AVRO. 5.00
VARA. 8.00—12.00 AVRO.
8.55 Orgelspel J. Jong.
9.00 Postduivenberichten.
9.05 Tuinbouwpraatje S. S. Lantinga.
9.30 Vervolg orgelspel.
9.45 A. Pleysier: Van staat en maatschappij.
10.00 Kerkdienst uit de Ned. Herv. Kerk te
Koog a. d. Zaan. Voorg.: Ds. G, Hornstra,
11.40 Gramofoonplaten.
12.00 Klokkenspel en uurslag van de Ned.
Herv. Kerk te Hattem.
12.01 Filmpraatje L. J. Jordaan.
12.30 Omroeporkest o.l.v. N. Treep.
2.00 Boekbespreking Dr. P. H. Ritter Jr.
2.30 Gem. Zangvereen. „Amsterdam", o.l.v.
H. Duinker.
3.00 Residentie-orkest o.l.v. I. Neumark m.m.
v. M. Meder (cello) en L. Korter (zang).
4.30 De AVRO-decibels o.l.v. E. Meenk.
5.00 Kinderkoor „Apollo" o.l.v. H. v. d. Heide
Wij ma.
5.35 Reportage van een ballonvaart.
5.50 Gramofoonplaten.
6.00 VARA-orkest o.l.v. De Groot.
6.50 Sportnieuws.
7.00 Gramofoonplaten.
7.30 Vervoig Reportage.
8.00 Berichten.
8.10 Dito.
8.15 Residentie-orkest o.l.v. Schuricht m.m.v.
S.Askenase (piano).
9.10 Radio-journaal.
9.25 B. Lensky (viool) en P. Palla (piano).
9.40 „De Patiente" schets van Bekeffi. Lei
ding: K. Kleyn.
9.50 Herinnering aan de Boswell-Sisters.
10.05 „Annie leert het vak", spel van Kadar.
Leiding: K. Kleyn.
10.15 Omroeporkest o.l.v. N. Treep.
11.00 Berichten. Gramofoonplaten.
11.1512.00 Kovacs Lajos en zijn orkest,
Hilversum, 301 M.
8.30 NCRV. 9.30 KRO. 5.00 NCRV. 7.45—
11.00 KRO.
8.30 Morgenwijding o.l.v. Ds. J. Groeneweg,
m.m.v. sopraan en orgel.
9.30 Gramofoonplaten
10.00 Hoogmis.
11.45 Gramofoonplaten en lezing.
2.30 Orkestconcert.
4.00 Zieken'.of.
5.00 Gewijde muziek.
ö.50 Kerkdienst u.d. Geref. Kerk te Neder-
horst den Eerg. Voorg.: Ds. I. Cv— mberg
Orgel: J. Snel.
7.45 Gramofoonplaten.
7.50 Causerie.
8.10 Berichten.
8.15 Schlagermuziek en zang.
9.25 Gramofoonplaten.
9.40 Orkestconcert en zang.
10.30 Berichten. Gramofoonplaten.
10.4011.00 Epiloog.
MAANDAG 2 SEPTEMBER 1935.
Hilversum, 1875 M.
Algemeen programma verzorgd door de
VARA.
8.00 Gramofoonplaten,
10.00 Morgenwijding VPRO.
10.15 Declamatie C. Rijken.
10.35 De Notenkrakers o.l.v. D. Wins,
11.00 Vervolg declamatie.
11.15 H. Wiggelaar (viool) en R. Schoute
(piano).
11.30 E. Walis en zijn orkest.
12.00 Gramofoonplaten.
12.30 De Zonnekloppers o.l.v. C. Steyn.
1.001.45 De Flierefluiters o.l.v. E. Walis.
2.00 Orvitropia o.l.v. J. v. d. Horst.
3.00 Voor de vrouwen,
3.30 Gramofoonplaten.
4.30 Kinderuurtje.
5.00 Strijkorkest o.l.v. E. Walis.
5.30 Gramofoonplaten.
5.45 Schalmei, o.l.v. P. Renes.
6.00 Dubbel X. o.l.v. C. Steyn.
6.30 Muzikale lezing R. Schoute.
7.00 F. Hessel: Het vogeltrekprobleem.
7.20 Orgelspel C. Steyn.
7.40 W. Graadt van Roggen: de 33ste Kon.
Ned. Jaarbeurs.
8.00 Herh. S.O.S.-Berichten.
8.03 Nieuwsberichten,
8.15 Uitzending v. d. herdenkingsavond v. h.
500-jarig bestaan van Leeuwarden: Mr. M.
E. Hepkema (toespraak), Collegium mus>
cum, Doe Haasdijk (zang, Mevr. Kompter-
Kuipers (piano) en Mr. J. W. Tijsma (toe
spraak
9.45 Fantasia o.l.v. E. Walis.
10.25 Gramofoonplaten.
10.40 De Bohemians o.l.v. J. v. d. Horst.
11.2012.00 Gramofoonplaten.
V
Hilversum, 301 M.
NCRV-uitzending.
8.00 Schriftlezing en meditatie.
8.15 Gramofoonplaten.
8.309.30 Harmonie „Crescendo", te Baarn,
o.l.v. J. H. v. Dapperen.
10.30 Morgendienst o.l.v. Ds. L. J. S. Crousaz.
11.00 Chr. lectuur.
11.3012.00 Gramofoonplaten.
12.15 Kinderkoor „Bel Canto", o.l.v. C. van
Rennes.
12.30 Orgelconcert J. Zwart.
2.00 Gramofoonplaten.
2.35 Causerie A. J. Herwig.
3.15—3.45 Knipcursus.
4.00 Bijbellezing Ds. H. C. Zwahler. M.m.v.
sopraan en orgel.
5.00 Concert door G. Beths en L. de Graaff
(viool) en P. Halsema (piano).
6.30 Gramofoonplaten.
7.15 Reportage: Wat we op Koninginnedag
hoorden.
8.00 Berichten.
8.05 Gramofoonplaten.
9.00 Declamatie door N. Roelofswaard.
9.30 NCRV-orkest oL.v. P. v. d. Hurk (Om
10.15 Berichten).
11.0011.30 Gramofoonmuziek.
DINSDAG 3 SEPTEMBER 1935.
Hilversum, 1875 M.
AVRO-uitzending.
8.00 Gramofoonplaten.
9.00 Omroeporkest o.l.v. N. Treep.
10.00 Morgenwijding.
10.15 Gramofoonplaten.
10.30 Kovacs Lajos en zijn orkest.
11.00 Mevr. Lotgering-Hillebrand: Eten ko
ken (I).
11.30 Orgelconcert P. v. Egmond Jr., m.m.v.
W. Schansman (tenor).
12.30 De Octophonikers o.l.v. B. Drukker.
I.30 Voordracht B. v. Lonkhuyzen en viool
spel door R. Bergmann.
2.304.00 De Kapel der Kon. Marine o.l.v. L.
H. F. Leistikow en gramofoonplaten.
4.15 Gramofoonplaten.
4.30 Kinderkoorzang o.l.v. J. Hamel.
5.05 Voor kleine kinderen.
5.35 Lyra-trio.
6.20 Kovacs Lajos en zijn orkest.
7.30 Gramofoonplaten.
7.45 Causerie J. J. Koning.
8.00 Berichten.
8.05 Mededeelingen.
8.10 Omroeporkest o.l.v. N. Treep m.m.v. G.
Weynschenk-Hogenbirk (sopraan) en H.
Viskil (tenor).
9.05 „U bent geld te wachten", spel van P.
Florin. Bew.: J. C. v. d. Horst. Leiding: K.
Kleyn.
9.35 Discomuziek (gr.pl.).
II.00 Berichten.
11.10—12.00 AVRO-Decibels o.l.v. E. Meenk.
Hilversum, 301 M.
KRO-uitzending.
8.009.15 en 10.00 Gramofoonplaten.
11.30—12.00 Godsd. halfuur.
12.15 Gramofoonplaten en schlagermuziek.
2.00 Voor de vrouw.
3.00 Gramofoonplaten.
3.104.00 en 4.15 Orkestconcert en gramo
foonplaten.
6.15 Schlagermuziek.
7.15 Interview.
7.35 Gramofoonplaten (Om 8.00 Berichten).
8.15 Orkestconcert en lezing.
10.00 Populair concert.
10.30 Berichten. Gramofoonplaten.
10.50 Populair concert.
11.3012.00 Gramofoonmuziek.
Voor de Europcesche lijnen.
De KLM is In onderhandeling getreden mc t
verschillende buitenlandsche piloten van naam
ten einde haar corps van gezagvoerders ui-
te breiden. Met den bekenden Deenschen
vlieger Svend Steinbeck s reeds een contract
voor één jaar gemaakt, vermoedelijk zal ook
een overeenkomst worden gesloten me. den
Oostenrjjkschen verkeersvlieger Holzmeyer.
Het is de bedoeling de nieuw aan te
piloten op de Europcesche ujnen te
Kwak (terugreis) 30 Aug. vertrokken v
Rangoon en aangekomen te Jodhpur.
Sperwer (heenreis) 30 Aug. vertr
v6. vertrokk-,
van Bagdad en aangekomen te JodhpUr
Vandaag vertrekt het postvliegtuig Pe_
koetoet van de K L M. van Amsterdam na*'
Batavia. Gezagvoerder is de heer I. m. Snu
noff. TB
Zon.
De tijdsvereffening bedraagt op:
1 Sept.: -j-0m21 s; 6 Sept.: lml5s;
11 Sept.: 2m57 s; 16 Sept.: 4m43 s.;
21 Sept.: 6m30 s.; 26 Sept.: 8ml4s.;
30 Sept.: 9m35 s. Deze bedragen geven
opgeteld bjj den waren tijd (die door een
Zonnewijzer aangewezen wordt), den mid
delbaren tijd (die door een uurwerk aan-
- gewezen wordt.
De declinatie van de Zon neemt af van
+8°.7 tot 2°.3. Hierdoor neemt haar
middaghoogte af van 46°.7 tot 35° .7 en
haar dagboog van 13u41m tot llu47m
(voor 52° N.Br. op 24 Sept. begint de
Herfst. De Zon treedt dan in het teeken
van de Weegschaal (Libra), welk punt
zich tengevolge van de precessie thans in
het sterrebeeld de Maagd (Virgo) bevindt.
Maan.
6 Sept.: E.K.; 12 Sept: V.M.; 19 Sept.:
L.K.; 27 Sept.: N.M.
Planeten.
Mercurius bereikt op 23 Sept. zyn
grootste elongatie (26° Oost). De planeet
gaat echter veel te kort na de. Zon onder
om waargenomen te kunnen worden.
Venus is op 8 Sept. in benedenste con
junctie. Aan het eind van de maand komt
de planeet al weer twee uren voor de Zon
op en is dan gemakkelijk aan den ochtend
hemel waarneembaar.
Mars beweegt zich rechtloopend van de
Weegschaal naai den Schorpioen en gaat
ongeveer twee uren na d° Zon onder.
Jupiter beweegt zich recnlloopend in de
Weegschaal. Aan et begin vai de maand
gaat de planeet om oijn 9 uur 's avonds
onder, aan l.et einde van September om
ruim 7 uur 's avonds.
Deze en alle volgende tijdstippen zijn
uitgedrukt in Amste. damschen wintertijd.
Saturnus beweegt zich rechtloopend in
den Waterman en is gedurende den ge
heelen nacht goed waar te nemen. Aan
het einde van de maand gaat de planeet
tegen 3 uur 's morgens onder.
Uranus beweegt zich terugioopend in
den Ram. De planeet is niet voor het
bloote oog zichtbaar, in een eenvoudigen
kijker is Uranu3 echter wél waarneem
baar.
Neptunus is op 7 Sept. in conjunctie en
is deze maand ongeschikt voor de waar
neming.
Het Zodiacale licht is aan den morgen-
hemel goed waarneembaar (helling van
60° op den horizon), aan den avondhemel
is het verschijnsel echter wegens de ge
ringe helling van de ecliptica op den ho
rizon, niet zichtbaar.
Sterrenbeelden.
Schemering. In het Zuiden, dicht bij het
Zenith, verschijnt als eerste vaste ster
Wega, daarna verschijnt in het Westen,
halverwege tusschen horizon en Zenith,
Arkturus, de helderste ster van het ster
renbeeld Boötes, en hooger in het Z.Z.O.
Altair, de helderste ster van den Arend.
Arkturus is een oranje-gekleurde ster,
helderder dan de le grootte. Haar paral-
laxe bedaag 0".080, haar afstand is dus
ongeveer 41 lichtjaren. Haar massa is 8
maal zoo groot als de Zonneniassa en haar
oppervlakte temperatuur bedraagt onge
veer 4000°, dit is ongeveer 2000° lager
dan de oppervlakte temperatuu- van de
de Zon. Daar wij deze betrekkelijk koude
ster toch als een helder hemellicht waar
nemen, moet het een groote stralende bol
zijn. Haar straal is ongeveer 30 maal zoo
groot als de straal der Zon. Haar volume
is dus 27000 maal het Zonnevolume. Ark
turus is dus een echte reuzenster. De ge
middelde waarde van de dichtheid der
sterrenstof waaruit Arkturus bestaat, is
5 maal zoo klein als die van de ons om
ringende dampkringslucht.
Altair lijkt veel meer op de Zon. Het is
een onzer naaste buren in het Heelal.
Haar paraliaxe bedraagt namelijk 0".204,
haar afstand is dus „slechts" 16 licht
jaren. Haar oppervlakte-temperatuur be
draagt 9000». zy straalt dan ook een veel
witter licht uit dan Arkturus en de Zon.
Voor haar straal laat zich een waarde van
1% maal de Zonnestraal berekenen; haar
volume is dus 3(4 maal het Zonnevolume;
haar massa is 1,7 maal de Zonne-massa.
Het gemiddelde soortelijke gewicht van
de sterrenstof van Altair verschilt dus
niet veel van dat van water.
10 uur 's avonds staat de Zwaan dicht
bij het Zenith. De helderste ster van dit
sterrenbeeld, Deneb, heeft een onmerk
baar kleine paraliaxe (0".003, met een on
zekerheid van 0".005!Haar afstand moet
dus onvoorstelbaar groot zijn en daar wij
deze ster desondanks als een zeer helder
hemellicht waarnemen, moet Deneb een
enorm groote lichtkra-.ht bezitten.
Albirea bèta Cygni) is een prach
tige dubbelster. De schijnbare grootten
der componenten zijn 3m.2 en 5m.4. Haar
schijnbare afstand bedraagt 35". Het
kleurverschil is zeei merkwaardig en
frappant. De heldeie componente is oranje
(samengesteld spectrum Ko, Ao, de zwak
ste componente is blauw (spectrum B9).
61 Cygni is misschien een physische
dubbelster, met een groote eigen bewe
ging (5".2 per jaar). Daar deze eigenbe
weging de afspiegeling is van de reis van
de Zon door het Heelal in de richting van
het sterrenbeeld de Lier, moet 61 Cygni
een onzer naaste ouren in het Heelal zijn.
Haar parallaxis bedraagt dan ook 0".300,
haar afstand dus 11 lichtjaren. 61 Cygni
is voorts een samenstel van twee echte
dwergsterren, die misschien in een periode
van 700 jaren om elkaar wentelen. Het is
de eerste vaste ster, waarvan de afstand
bepaald werd (1838, Bessel).
Ten Zuiden van het -.enith culmineert
het „vierkant" van Pesagsus, gevormd
door de sterren aipha, bèta en gamma van
het sterrenbeeld Pegasus en de ster aipha
van Andromeda. De kern van het sterren
beeld Andromeda wordt gevormd door
drie heldere sterren i aipha, bèta en gam
ma), die ten naastebij op een grooten
cirkel liggen. Gamma Andromeda is een
fraaie dubbelster. „Dicht"bij (perpect:-
visch gezien tenminste' bèta Andromeda
ligt de beroemde spiraalnevel M31, die op
heldere maanvrije nachten gemakkelijk
voor het bloote oog zichtbaar is als een
elliptisch wolkje. Op de fotografische op
namen met behulp van de groote spiegel-
teleskopen der Amerikaansche sterren
wachten vertoont de Andromoda-nevel
zich gedeeltelijk opgelost in sterren.
Euble heeft met behulp van onderzoe
kingen aan veranderlijke sterren in den
Adromeda-nevel afgeleid, dat deze spi
raalnevel zich op den enorm grooten af
stand van 900.000 lichtjaren bevindt.
Toch is deze spiraalnevel een zeer nabije
buur van het Melkwegstelsel; men
spiraalnevels, die zich 150 millioen en
miiiioen lichtjaren ver weg bevinden.
De middellijn van den Andromeda-nevel
bedraagt 46000 lichtjaren; er zijn zelfs
aanwijzingen, dat de zichtbare materie
van deze nevel omringd is door voor het
oog, zelfs als het „gewapend" is met de
grootste teleskopen, onzichtbare materie.
Bij aftasting van de contouren van dezen
nevel met de foto-electrische cel onlangs
gebleken, dat de werkelijke afmetingen
van den Adromeda-nevel aanzienlijk groo-
ter is dan men ooit heeft kunnen vermoe
den. Op nadere bijzonderheden kunnen wJ
in dit artikel echter niet ingaan. In ieder
geval is de Andromeda-nevel een Melk"
wegstelsel, dat met het „onze" vergelijk
baar is. Niet ver van de heldere ster del
van Pegasus staat de bolvormige sterren^
hoop M 15, wier afstand 29000 "cb
jaren bedraagt. In het sterrenbeeld de Wa
terman staat o.a. de bolcluster M 2,
kent
200
ongeveer 35000 lichtjarer van ons
verwij
derd is. Het kleine sterrenbeeld de D°'^.
bevat de dubbelster gamma Delphini,
een afstand heeft van 110 lichtjaren.
In het midden van cle maand, te 10
's avonds, loopt de Melkweg van het N-
door het Zenith, naar het Z.W. De inaa.e
den Augustus en September zijn de bes
om het Melkwegverschjjnsel waar te n
men. Voor nadere byzonderheden
den Melkweg verwijs ik naar de Augus
phemeride.
