duizend gulden
fiuwe handen
Julianadorp
Ingezonden.
Voor meer dan
Museum-nieuws.
Doos 30 en 60 ct.
BINNEN AND.
Graaf de? Marchant et
d Ansemboutg komt in de
Eerste Kamer.
Druk bezochte bijeenkomst van
het A.C.O.P. in de ApoilohaJ:
HRLT>ERSCHE COURANT VAÏ* ZATERDAG 14 PECFMBER 1935.
i r
aan prijzen en premies voor
de nieuwe abonné's van de
Heldersche Courant.
(Zie de bizonderheden op paa. 9 van
dit blad).
Abonneert u oullü
Een abonnement op de Heldersche
Courant kost slechts fl 0.12 per week,
ot" fl. 1.50 per kwartaal.
De Minister van Waterstaat heeft in de
memorie van antwoord het Zuiderzee-steun-
fqnds weer aangehaald en daarmee in ver
band gebracht de palingvisschery in het
IJ3selmcer. die volgens den Minister nog wel
perspectief biedt. Den radioneele uitoefening
dezer visschery is daarvoor een noodzakelijke
vcrcischte, en de Minister overweegt maat
regelen om de ontwikkeling daarvan stelsel
matig te bevorderen.
-Ioe die maatregelen zullen zijn, staat er,
ai.hans in de kranten, niet bij. Hoewel deze
maatregelen, oppervlakkig beschouwd, de vis
scherij in onzen hoek niet raken, kan het toch
nog wel van helaqg zijn. Wanneer getracht
zal worden den palingstand inhet IJssel-
meer op te voeren, kan de palingtrek in het
najaar onze kust misschien grootei worden.
Omtrent de wiervisscherjj pp Texel is de
Minister nog steeds wachtend op het rapport
van de speciale commissie, welke voor dit
doel werd opgesteld. Naar hij heeft ver
nomen, kan dit rapport thans spoedig worden
tegemoet gezien.
Zopder daarmee iets hatelijks te bedoelen,
zouden we willen zeggen: het wordt tijd.
GEMEENTERAAD.
"De heer Kraak merkt op, dat hij, volgens
ons verslag, over de overtredingen van be-
étsksbepalingen, gezegd heeft: „Ook gebeu
ren er ongerechtigheden, volgens spr.
bij den bouw van het nieuwe polltie-bureau.
Daar maakt men van een onder-aannemer ge
bruik om net zooveel menschen van buiten
de stad te kunnen aannemen als men maar
Wil", volgen verder de bewuste ontduikin
gen.
Deze gelden echter niet alle voor het politie
bureau, daar de heer Kraak voor dit werk
alleen heeft genoemd het onder-aannemen
vai.i stucadoorswerk door niet-Helderschen.
De aannemer van het politie-bureau zcu an
ders onjuist beschuldigd worden van de
andere besteks-overtredingen.
Zooals we een vorige maal reeds voorloopig
vertelden, zal op Zaterdag IS Januari 1936,
ip de Witte Bioscoop, voor het Natuurhisto
risch Museum vertoond worden de Antony
van Leeuwenhoekfitm, met een toelichting en
bespreking door den heer J. C. Mot. Deze. d.e.
zooa s men weet. directeur van de filmfabriek
„Multifilm" te Haarlem is, is op dit terrein
een deskundige van grooien naam. Niet lang
gèlèdër) '|jaf liet AlgemeenHandelsblad eert
buitengewoon interessante beschouwing van
ijezsri i¥a£uurliefhebber.
De „Antony van Leeuwenhoekfilm" heeft
voornamelijk eed tweeledig doel. In de eerste
plaats dient ze om de aandacht te vestigen
op het baanbrekend werk van dezen beroem
den Nederlander, die een pionier geweest Is
op het gebied der microscopie. Maar in de
tweede plaats wil de film be angstelling wek
ken voor de wereld van het microscopisch
kleine. Die wereld, die ons omringt en die van
zoo ontzaglijke beteekenis Is. wordt o. i. veel
te weinig gekend. Het Is nijna uits uitend
het terrein geweest engebleven van den
vakgeleerde en het is de groote beteekenis
van Antony van Leeuwenhoek geweest, ons
door zijn ontdekkingen die wereld een beetje
dichterbij te hebben gebracht.
Toch zal ze maar hoogst zelden door de
greote massa gezien kunnen worden, omdat
voor die wereld van het „oneindig kleine" al
dadelijk de hu p van instrumenten noodig is.
De leek zal daar maar zelden toe kunnen
komen. En daarom voorziet hier de film zeker
in een behoefte, die anders niet zou kunnen
worden bevredigd.
De microscopische film geeft bijna de
ee rigë mogelijkheid om het groote publiek het
rijk van dè microscoop te vertconen en op
deze wijze wordt het interessante gebied van
het microscopisch kleine onder het bereik ge
bracht van Iedereen.
De film zelf bestaat uit vtjf deelen. Het
eerste deel begint met enkele historische bij
zonderheden. Men ziet het geboortehuis van
v. L., het huis, waar hij leefde, zijn portret,
enz. Dan worden zijn zeer eigenaard ga
microscopen, die sterk afwijken van de mo
derne instrumenten en die hy geheel zelf ver
vaardigde, op het doek gebracht
Er zijn enkele opnamen gemaakt met be-
hu p van de oorspronkelijke lenzen van v. L.
en zy geven een denkbeeld, op welke wijze hij
zyn objecten moet hebben waargenomen.
Daarnaast ziet ge opnamen, die met een
moderne microscoop gemaakt zijn en zij kun
nen u duidelijk maken, hoe volkomen de door
v. L. zelf geslepen lenzen reeds waren. Verder
geeft het eerste deel een overz'cht van het
teireln, waarover deze beroemde Delftenaar
zijn onderzoekingen uitstrekte, en tot besluit
worden een groot aantal filmopnamen ver
toond naar kristallisaties van verschillende
zouten.
Ge ziet op het doek het langzaam uitgroeien
van deze krista len tot de prachtigste patro
nen en de wonderlijkste vormen.
Het tweede deel is gewjjd aan de belang
rijkste ontdekking, die v. L. deed, nJ. die der
oerdiertjes en bacteriën. Dat zijn dus de
meest eenvoudigste en primitieve wezentjes,
die wij kennen. Op tal van opnamen ziet ge
allerlei bijzonderheden uit het leven van deze,
voor het bloote oog totaal onzichtbare
wezentjes. Ge ziet, reusachtig vergroot, de
oerdiertjes zich verzamelen en elkaar ver
dringen om een luchtbel uit het preparaat,
teneinde zich van een beetje zuurstof te voor
zien. De wijze van voortbewegen, van ver
menigvuldiging; de inwendige bouw, het
wordt alles vele malen vergroot op 't doek
gebracht
Voorts geeft dit deel een aantal opnamen
van bacteriën van allerlei soort, die op het
doek een grootte van een meter hebban.
Het tweede deel eindigt met opnamen van
amoeben of vormlooze dieren, de allerprimi-
tiefste wezentjes, die wij kennen, geen vasten
vorm hebben en voortvloeien als een druppel
vloeistof.
Het derde deel brengt ons in kennis met
de bewoners onzer slooten. Voor onze jonge
ren dus zeer Interessant Ge ziet er hst
elegante klokdiertje, dat ln kolonies leeft hoe
het voedsel opneemt hoe het den steel, waar
mee het is vastgehecht spiraalvormig in
trekt als er gevaar is.
Dan verschijnt het mosdiertje, dat aan een
zeeanemoon doet denken. Deze opname ein
digt met de parasitisch levende oerdiertjes in
het darmkanaal van een kikvorsch en de
zweepdiertjes. die zich met een of meer
zweepd raden voortbewegen.
Het vierde deel behandelt de hooger be
werktuigde dieren. Eerst de zostwaterpolyp.
Verder raderdiertjes, prachtig doorschijnend,
waarbij men den geheelen Ingewikkelden in-
wendigen bouw duidelijk kan zien. Enkele op
namen toonen de geheele ontwikkeling van
het radérdlertje ln het ei. dat het' moedefdïer
aan het lichaam met zich draagt. In zijn
werken beschrijft v. L, ook de watcrv oo en
het roeipootkreeftje. Dit gedeelte van de film
eindigt met het azijhaaltje eri de film ver
toont duidelijk, dat deze in oude azijn in
gröoten getale voorkomen en levende jongen
ter wereld brengen.
Het vijfde deel behandelt één van v. L-'s
belangrijkste ontdekkingen, nJ. zijn waar
nemingen omtrent de zaaddseltjes van ver
schillende dieren en den bloedsomloop. Van L.
construeerde voor deze waarnemingen een bij
zondere microscoop. Hij was de eers'e, die
aantoonde, dat de b'oedsomloop een gesloten
systeem Is van aderen, slagaderen en haar
vaten. Men ziet de bloedlichaampjes door de
aderen stroomen, zich met moeite door de
haarvaten wringen en men neemt de stoot-
vormige beweging van den hartslag waar. De
film eindigt met een aantal hlstor'sche b!j-
zonderheden over het leven van v. L. en tot
slot een reproductie naar het handschrift van
v. L. ln een Album amicorum: „Door Arbeyt
en Naarstigheyt komt men tot saaken, die
men te vooren onnaspeurlijk agte."
Ziehier een kórt resumé van de Van Leeu
wenhoekfilm. Wij hopen, dat de moeite, die
het bestuur van de Stichting „Het Natuur
historisch Museum" zich geeft, om dergelijke
natuurfllmen hier te vertoonen en populair toe
te lichten, gewaardeerd zal worden met een
uitverkochte „Witte"..:... Ieder natuurliefheb
ber zij propagandist -
AANBESTEDING.
Gistermorgen werd door B. en W. dezer gemeente aanbesteed het rjjden per auto met leden
van het Gemeentebestuur, leden van het Gem. Bureau voor Maatschappelijk Hulpbetoon en
Ambtenaren van den Gemeente Den Helder, gedurende het jaar 1936.
Namen
der inschrijvers.
Stadsrlt
Ryden
builen de
stad per
KM.
Huren v. een
auto gedu
rende den
geh. dag
(max.
250 KM.
Visiteryden
in de stad
per uur.
Wachttyd
per uur.
H. J. v. d. Wyst
t 0.50
6ct (5 pers.)
f15.(5 pers.)
f 2 50
f 1—
8cL (7 pers,)
f20.— (7 pers.)
(5 ct p.
3 min.)
C. J. Sanderee
f 0.25
5 ct
f 15.—
f 150
f 1—
(5 pers. auto's).
S. Moorman
f 0.40
8 ct.
f 17,50
f 1X0
f 0.75
B. Vader
f 0.25
5 ct
f 15.—
f 1.50
f 1—
(6-, 4- en 3-pers. auto's)
J. N. C, Hablous
f 0.50
8 ct
f 20.—
f 2,50
f 1—
•jj fi i, ;f
(7 pïrs.)
(7 pers.)
(7 pers.)
(na midder
f 0 30
6 ct.
f 15.—
nacht tót
(4/5 pers.)
(4,5 pers.)
(4 pers.)
's morg. 7 u.
met 50°/„
C. Korsman
f 0.30
verhoogd.)
6ct (4pers.)
f 25.—
f 2.50
(4 pers.)
8 ct )6 pers.
(Buick)
(Buick)
f 0.50
Gr. Chevr.)
f 22.50
f 2—
(6 pers.)
10 ct. )6 pers.
(Gr. Chevr.)
(Gr. Chevr.)
Bulck),
f20.— (kl. Ch)
f 1X0
(Kl. Chevr.)
Fa. W. G. Manshanden
S.udebaker (4 pers.
ongesepareerd)
f 0.40
7 ct
f 20—
f 2 X0
f 1—
S uiebaker (6 pers.
ongesepareerd)
f 0X0
8 ct
f 22.50
2.50
f 1—
Harch (5 pers. onge
separeerd)
f 0.50
8 ct
f 22 50
2 50
f 1—
Horch (6 pers. ge
8 ct
separeerd)
f 0 50
f 22.50
2.50
f 1—
Dodge (kt 6 pers. ge
7 ct
f 20—
separeerd)
f 0.40
2.50
f 1—
Durant (kl. 6 pers.
f 20—
gesepareerd)
f 0.40
7 ct
2.50
f 1—
DE FAMILIE HOFMANN IN „MTJSIS
SACRUM".
Men schrgft ons:
Den Tweeden Kerstdag komt het bekende
Voordracht-Kuns.enaars-Ensemble „Familie
Ho.mann" met een geheel Dieuw en avond
vullend Programma ln Musis Sacrum. Zij be
loven een bonte avond met duo's, trio's, revue-
schetsen enz. Een vroolijbe avond voor jong
en oud. Voor hen, die de Familie Hoimaon
kennen, van radio, gramofoon en van hun
vorig op: reden, behoeven wij hier niets aan
toe te voegen.
Voor entree-prijzen, plaatsbespreking enz.
versvijzen wjj naar de advertenties en aanplak
biljetten.
ESTHER DE BOERVAN RIJK.
In een nieuw stuk.
Het allernieuwste tooceelwerk, waarin onze
zoo populaire actrice Mevr. de Boerv. Kijk
op.reeut, van een bekenden acieur-tooneel-
schrijver Joh. EJsensohn en speciaal voor haar
geschreven, is het leuke blijspei „Vesi heil en
zegen". Een sluk met een lach en een traan
één van die rake sLukken, welke mevr. de'
Boer weer volop gelegenheid geven tot een
zeer geestig en na.uurlijk spel. Met dit nieuwe
werk trekt het „Da Boarv. Kijk ensemble"
overal volle zaien. Zondag 22 Dec. is Den
Helder aan de beur. om Kenni3 te maken
met dit laatste succas van onze gevierde kun
stenares. Wij komen er naderop terug.
HOLL MIJ. V. LANDBOUW. f
De Afd. Den Helder van de Holl. Maat
schappij van Landbouw houdt Woensdagavond
hare algemeene vergadering in café Kossen.
3
PREDIKBEURTEN.
Ned. Herv. Gemeente.
's Avonds 7.30 uur, Ds. M. van Wichen
Bjj het aaDtal personen chauffeur niet medegerekend.
Zendingsgebouw „De Ster der Hope".
's Morgens 10 uur en 's avonds 7 uur,
de heer L Kuiper, van Bilthoven.
De Kamer heeft gisteren de debatten over
de al of niet toelating van graaf De Mar
chant et d'Ansembpurg voortgezet.
Omtrent de gedachtenwisseling me'.deii wij
nog:
De heer De Savornin Lobman
(C.ii.) gevoelt behoefte zijn stem te moti-
veerea, de zaak losmakende van alle poLtlek
en van den persoon des heeren d'Ansembcurg.
Wat betreft de procedure, de Kamer is ge
voegd, zich bezig te houden met de vraagt
of de heer d'Ansembourg Nederlander is. Wij
hebben te- beoordeelen of de persoon ia
quaestie voldoet aan de eischen vcor het lid
maatschap. ;U
Spreker sluit zich aan. bij wat mr. Hëémsr
kerk heeft opgemerkt n.L dat het hier da
vraag betreft, of iemand het Nederlander
schap heeft verloren, en niet of iemand het
heeft verworven.
Men verliest de Nederlandsche nationaliteit
door vrywillig in vreemden krijgsdienst te
gaan. Den ministers van Justitie cn van Bui-
tenlandsche Zaken is niets bekend van de
vraag, of het vrijwillig dan wel verplicht is
gebeurd.
Spreker zal stemmen voor toelating.
De heer Van Embden (V.D.) zegt, dat
het juridisch aan twijfel onderhevig is, of de
heer de Marchant Nederlander is.
Maar «rij moeten in acht nemen wat con
stitutioneel behoorlijk is. Spreker constateert,
dat de Kamer tot dusverre geen enkel onnoo-
dig uitstel van beslissing heeft veroorzaakt.
De heer Mie h iels van Kessenich
(R.K.) zegt. dat de heer d'Ansembourg zijn
Nederlanderschap ontleent aan dat rijner
ouders. Ontkent men het Nederlanderschap
der laatsten, dan zou eerst dat bewezen moe
ten worden.
Spreker betoogt voorts, dat de heer d'An
sembourg het Nederlanderschap niet heeft
verloren dcor het zich in vreemden krijgt
dienst te begeven.
Spreker stemt daarom voor toelating.
De conclusie der commissie tot onderzoek
der ge'cofsbrieven wordt hierna met 29 tégen
12 stemmen goedgekeurd.
Het Comité ter behartiging van de alge
meene belangen van Overheidspersoneel, af-
deeling Amsterdam (A.C.O.P.), hield Donder
dagavond in de Apollohal te Amsterdam eert
protestvergadering tegen de voorgenomen
loonsverlaging der werklieden en ambtenaren
in gemeentedienst.
De heer A. A. Liihrs, voorzitter van het
A.C.O.P., zeide, dat het A.C.O.P. niet op het
standpunt staat, dat verlagingen in alle ge
meenten en onder alle omstandigheden moet
worden afgewezen. V/at zich echter te Am
sterdam heeft afgespeeld vindt zijn weerga in
de geheele geschiedenis niet.
Amsterdam heeft ruim 30 millioen bezui
nigd en een groot deel daarvan kwast van het
personeel, in totaal is 12.5 millioen bezuinigd
op het personeel in vasten dienst in de jaren
19311934; alleen op het trampersoneel is
voor 4 millioen bezuinigd.
Spr. betoogt dan, dat het gemiddelde loon
van den arbeider ln het particuliere bedrijf
hooger i3, dan dat van de arbeiders in ge
meentedienst; ook de Rijksloonen zyn hooger
dan die van het gemeentcpcrsoneel.
Het woord was daarna aan den heer J. VV.
Matthijsen. voorzitter der sociaal-democrati
sche raadsfractie. i J
Uw protest zegt spr.. ls het protest
van het Nederlandsche volk tegen de poging
ons te draven naar een lager levensplan.
Volgens den heer Boissevain moeten we te
rug naar de loonen van 1913; volgens zijn be
rekening kan er nog 8 per week van de loo
nen van de gemeente-arbeiders af. Doch men
vergeet bij die berekening, dat de openbare
schuld zeer sterk ls gestegen.
Na nog een fel protest tegen de 5 «^loons
verlaging te hebben dOen hooren en aan tq
hebben gespoord tot een actie, besloot de heer
Matthijssen zijn rede.
Tweede Kamer.
Nadat de algemeene beschouwingen over
de onderwys-begrooting waren gesloten, heeft
de Tweede Kamer Donderdagnamiddag een
begin gemaakt met de behandeling van de
„afdeelingen" van dat budget
Bjj de afdeeling „departement" keurt de
heer Coops (Ub.) het af, als een bedenke
lijke anti-bezuinigingstendenz, dat de minis
ter den directeur-generaal wil handhaven, om
dat de post al twee jaar bestaat
Minister Slotemaker de Bruine
handhaaft den post niet uit lust om gekleed
te doen.
De Kamer keurt de afdeeling goed.
Aan de orde is de afdeeling „Hooger On
derwijs".
De heeer Van der Heide (s. d.) keurt
af, dat curatoren te Delft ar.n sociaal-demo
cratische studenten een lokaal hebben gewei
gerd voor een voordracht van prof. Bonger
over democratie, en van prof. Tinbergen over
het plan van den arbeid. Dat zijn wetenschap
pelijke menschen.
De minister schrjjve curatoren, dat zjj wat
ruimer moeten zjjn.
De minister aan het woord.
Bij de vervulling van vacatures heeft tot
nu toe over het algemeen elk curatorium zich
gehouden aan de regels, eenmaal in verband
met de bezuiniging vastgesteld. Maar er zit
nog wel wat meer in. Overleg wordt ge
pleegd over de verhouding tu3schen de Rijks
universiteiten en de landbouwhoogeschool.
Spr. pleegt voorts overleg met den president-
curator der universiteit te Amsterdam. Er
vloeien af één hoogleeraar te Leiden, drie te
Utrecht en één te Groningen. Dat er bezwa
ren komen is begrijpelijk, maar spr. mag er
niet voor cpzijgaan.
Leerstoelen in het Hebreeuwsch te Leiden
en te Groningen worden opgeheven en het
werk ervan gaat over naar den oud-testamen-
ticus in die plaatsen. Den heer Lingbeek zegt
spr., dat alleen spr. hierachter zit en geen
Kuyperiaan of katholiek.
De heer Mol Ier (r.-k.) dient een motie
in, waarin de Kamer uitspreekt, dat de sa
menvoeging van den elerstcel in bacteriologie
en algemeene hygiëne met dien in de tropi
sche hygiëne te Leiden zakelijk niet vol
doende gegrond schijnt, en aan de regeering
verzoekt, het ontslag van prof. Van Caicar
op te schorten en aan de Kamer alle advie
zen en verdere gewisselde stukken over te
leggen.
De Kamer keurt de motie-Moller goed met
58 tegen 19 stemmen. Tegen: de a.-r., de
s.g., de c.-h.
Middelbaar onderwijs.
Aan de orde is de afdeeling „voorbereidend
hooger en middelbaar onderwijs".
De heer Faber (s.d.) keurt af de bezuini
ging bij het middelbaar onderwijs, verkregen
door te groote klassen. Zoo komt er niets
meer terecht van de individueele behandeling
der leerlingen door den leeraar.
De heer IJzerman (s.d.) klaagt over de
resultaten van het middelbaar examen gym
nastiek in de laatste jaren. Het aantal ge
slaagden is plotseling sterk gedaald. Het be
draagt nu slechts ongeveer 15 pet. Voor 1934
was het boven de 30 pet. Dit maakt een
eigenaardigen indruk. Spr. zegt yiet, dat er
iets niet in den haak zou zijn. Maai; de zaak
worde onderzocht.
Minister Slotemaker de Bruine
zegt den heer IJzerman geschrokken te zijp
van de lage percentages geslaagden voor de
examens M. O. gymnastiek. Plotseling zijn
die percentages gedaald. Spr. heeft de zaak
laten onderzoelien door drie deskundigen en
zal zich bezig houden met hun rapport, zoo
dra de begrootingstijd achter den rug ia
Met betrekking tot zijn houding tegenover
de Academie voor Lichamelijke Opvoeding zal
spr. binnenkort een zekere decisie nemen.
Het verzoek, om opnieuw eindexamen H.B.S.
te mogen doen, heeft spr. afgewezen, omdat
stond hij het toe. het zou neerkomen op een
drilmethode, die hij niet wenscht.
De heer Tilanus vindt het verkeerd, dat on-
derwijsinspecteurs in hun ambtelijke corres
pondentie de nieuwe spelling gebruiken,
maar minister Marchant heeft bepaald, dat
zij vrij waren de oude of de nieuwe spelling
te gebruiken.
Ook spreker gelooft, dat er een chaos is
ontstaan, doordat jarenlang de regeering zich
afzijdig heeft gehouden en de onderwijzers
eigenmachtig zijn geweest. De heer Tilanus
zei. dat men voor een nog eenvoudiger spel
ling alweer propaganda op school maakt. Hij
noeme concrete feiten in spreker's kabinet.
Dan wil spreker wel eens zien, wat hij er aan
kan doen.
De heer Van Veen, een deskundige, heeft
gezegd, dat werkwoordsvormen, den kinderen
veel meer last geven dan de nu opgeloste
quaestfes.
De heer Tilanus wil, dat spreker, de spel
ling zal laten rijpen, maar dit zou den chaos
nog grooter maken. De commissie-Van
Haeringen bemoeit zich met bastaard-woor
den, samengestelde woorden, en woorden,
waarvan de spelling onzeker is. Daarmee kan
men rustig doorgaan.
De Minister zal met zijn departe
ment, den onderwijsraad, en zijn inspecteurs,
doen, wat hij kan, om te zorgen, dat de
docenten van alle vakkken goed met onze
taal bekend worden.
De algemeene beraadslagingen worden ge
sloten.
In de Donderdagavond voortgezette verga
dering van de Tweede Kamer ia verder ge
discussieerd over de Onderwijsbegrooting '36.
De heer Wendelaar (lib.) bespreekt de
omzetting van driejarige in tweejarige nijver
heidsscholen. Er is tegenstelling tusschen
plaatsen waar industrie is. en waar niet.
Waar geen industrie is, kan met een twee
jarige opleiding worden volstaan. Zit er ech
ter bezuinging in, dan moet men zich weten
te redden.
De heer K. ter Laan (s.d.) dient de vol
gende motie in:
„De Kamer, van oordeel dat het in zeer
vele gevallen niet mogeiyk is aan ambachts
scholen met een cursus van twee Jaar een
voldoenden practischen en theoretlachen
grondslag te geven voor de noodige ontwik
keling van as. vaklieden, verzoekt de regee
ring de plannen tot omzetting van driejarige
ambachtsscholen ln tweejarige ln nadere over- j
weging te nemen en gaat over tot de orde
van den dag."
De motie wordt voldoende ondersteund en
tegelijk met deze afdeeling behandeld.
De heer Z y 1 s t r a (a.r.) kan zich niet aan
sluiten bij de motie van den heer K. ter Laan.
Ook wijst spr. op het belang van het land-
bouwhuishoudonderwys. Het verdient een bil
lijke regeling, daar het door particulieren en
organisaties krachtig wordt gesteund.
's Ministers antwoord.
De Minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen acht de omzetting van drie-
in tweejarige cursussen zeer verdedigbaar.
De bedoeling der ambachtsscholen is niet
specialisten te kweeken. Een tweejarige cur
sus doet iets te kort aan het karakter der
ai.inachtsscho.en.
Spr. -vil overigens den tweejarigen cursus
vergezeld doen gaan van avondscholen. Dat
geeft nog altijd bezuiniging boven driejarige
cursussen. Dat er veel wachtgelders uit de
leeraren zouden komen, is niet te tragisch te
nemen, wegens het groot aantal vacaturen.
In de plattelandsplaatsen heeft een jonge
man eerder kans in een bepaald vak opleiding
te vinden dan in groote steden.
Uit den aard der zaak heeft spr. bezwaar
te -en de motie-K. ter Laan
De heer Tilanus (c.h.) acht de omzetting
van cirie- in tweejarige of liever gezegd vier
halfjaariijksche cursussen, met een gesubsi
dieerd leerlingenwezen van zoodanige waarde,
nu de minister bovendien voor bijzondere ge
vallen uitzonderingen zal toestaan, dat spr.
zijn steun niet aan de motie-K ter L.aan zal
geven.
Aan de orde is de afdeeling V (Lager On
derwijs).
De heer Lingbeek (Herv. Geref.) zegt,
dat de christelijke school geen nationale school
is. Spr. betoogt, dat de openbare school wordt
afgeschilderd veelal als alle ondeugden heb
bend. Spr. vraagt of deze minister geen abso
lute doch relatieve neutraliteit eischt Wat
betreft het godsdienstonderwijs op de open
bare schjol, de bijbel-kennis is er bij os volk
met geweld uitgedreven. De minister acht
bijbelkennis in het program der openbare
school niet op haar plaats.
Spr. is daardoor ernstig teleurgesteld.
De Minister: Leest u eerst de memorie
van antwoord nog eens na en probeer dan
weer my ln de oogen te kyken.
De heer Van Houten (chr. dem.) bepleit
uitbreiding van schoolkleeding en voeding.
Spr. bepleit verder een betere regeling voor
het onderwijs aan schipperskinderen.
Het vervolgonderwys gaat steeds meer ach
teruit Men zorge dat het zoo goed mogelijk
is en door zooveel mogeiyk kinderen wordt
bezocht.
Spr. wil invoering van Esperanto als facul
tatief vale voor hoogere leerjaren.
Afvloéiii.„ van onderwyzers worde aan
vaste regelen gebonden. De minister brenge
deze ik in het georganiseerd overleg.
Voorts dringt spr. aan op verlenging van
den leerplichtigen leeftyd.
Spr. vraagt den minister het particulier
Initiatief ten aanzien van werklooze Jeugdige
onderwyzers aan te vullen.
De heer Th ij ss en (s.d.) acht de examen
gelden voor u-l.o. te hoog. De regeering
trekke de regeiing dezer examens van de ver-
eeniging voor u.l.o. af en houde ze aan het
rijk. Deze examens zijn zoo langzamerhand
particuliere ondernemingen geworden. Spr.
vraagt zich af wat er gebeurt voor de 72.000
gu'den. die het rijk er aan ten koste legt.
De heer Westerman (nat herstel) is
ongerust over de positie der openbare school,
die onder het goedkeurend oog dezer regee
ring steeds meer achteruit gaat evenals
onder den crypto-katholieken vorigen minis
ter. In verschillende opzichten wordt de by-
zondere school bevooordeeld.
Niemand kan spr. overtuigen, dat iemand
die den 'enen dag in artikelen de nationale
eenheid ondermijnt, den volgenden dag aan
de kinderen christeiyke en maatschappelijke
deugden kan leeren. Er moet worden nage
gaan hoe jeugdige onderwijzers denken over
nationa'e vree- -'-ken. Er moet krachtig
worde-i ingegrepen.
De heer Tilanus (c.h.) is zeer speciaal
voorstander der byzondere school, maar het
laat spr. niet koud, in welken zin als natio
naal instrument de openbare school wordt ge
hanteerd. De kennis van bijbelsche geschie
denis op die ontkerstening is wel dege ijk zack
van de overheid. De voorstanders zelve der
openbare school voelen de leegheid. Wat de
minister in de memorie van antwoord schrijft,
vindt spr. niet meer van dezen tyd.
Spr. is het met de memorie van antwoord
eens, dat het volkslied op de openbare school
thuis behoort. Het onderwijs in bybelkennis
echter even zoo.
De vergadering wordt te 12.10 uur ver
daagd tot Vrijdagnamiddag twee uur.
DE OPENBARE SCHOOL.
Uit het debat over de Onderwysbegrooting
citeeren wij het volgende:
De heer Coops (lib.) bespreekt het tanen
van de populariteit der openbare school. Moet
de regeering hiertegenover afzijdig staan T
Met den heer Westerman meent spr., dat het
niet aangaat de gedragingen van onderwy
zers buiten de school te scheiden van hun
werk als paedagoog. Den inspecteurs moet
gebiedend worden voorgeschreven, dat zy de
gezindheid der candidaten laten gelden bij
hun voordrachten voor benoemingen. De mi
nister schryft. dat het vanzelf spreekt, dat
het Volkslied op de school tot zijn recht
komt. Maar met geen woord verklaart hij, hoe
hy zal maken dat dit gebeurt In het alge
meen laat hy zich te weinig positief uit.
Op de openbare school worde onderwys in
bijbelkennis gegeven. Spr. citeert het verslag
eener rede van den heer G. van Veen in de
„N. R. CL" van 16 October, waarin o. m. ver
teld wordt, dat een groot aantal leerlingen
der openbare school te Amsterdam nog nooit
had gehoord van het leven, Ujden en sterven
van Jezus Cristus.
De heer zyistra (a.r.) zegt ,dat de over
heid dienaresse Gods ts en dat als er onder
wijs in bijbelkennis wordt gegeven, zij moet
zorgen, dat Gods woord daarby het gezag
krijgt dat het verdient
De heer Wjjnkoop (cp.) betoogt dat
men met opzet de openbare school als rood
voorstelt Slechts een zesde deel der onder
wijzers ls georganiseerd. En er ls geen sprake
van, dat de meerderheid daarvan zou bestaan
uit sociaal-democraten, laat staan uit com
munisten.
De Minister spreekt
Minister Slotemaker de Bruine
zegt, dat er inzake den voedingstoestand een
aantal rapporten is gekomen, waarin men
moeiiyk een lyn kan ontdekken. Spr. waar
deert zyn ambtenaren, maar zou het ook heb
ben gewaardeerd, als dit onderzoek niet langs
dezen weg had plaats gevonden.
De heer Van Houten klaagde over de
hoogte der examengelden voor de hoofdakte,
met name voor werklooze onderwyzers. Spr.
wil overwegen, hoe hy dezen wenschen kan
tegemoet komen.
Men vraagt onderwijs ln Esperanto, maar
spr. heèft bezwaar tegen opneming ervan
onder dé fakultatieve vakken, omdat Hij voelt
voor de klacht, dat het leerplan al over
laden is.
Wat betreft het streven der christelijke on
derwyzers om hun werklooze collega's in staat
te «tellen in de schooi eenigea arbeid te ver
richten, men vraagt spr. 400 te suppiecren,
als de onderwg2örs zelf 400 geven. Dit kan
spr. niet doen, want er 2ou verwarring ont
staan met betrekking tot de jeugdsalarissen.
Hy breekt zijn rede af, waarna de vergade
ring om zes uur wordt verdaagd tot Dinsdag
één uur.
IIORTING OP INDISCHE PFVSIOENEN.
Wetsontwerp aam.nrd met 54
tegen 27 stemmen.
De Kamer heeft Vrijdagmiddag met 54
tegen 27 stemmen aangenomen het wetsont
werp inzake de tijdeiyke korting op de Indi
sche pensioenen gedurende 1936.
Uit de debatten citeeren wij:
De heer IC. ter Laan (s.d.) acht de
groote meerderheid van de Indische pen
sioenen vrij laag. Pensioenen van 8 ft 9 mille
behooren tot de uitzonderingen. Een alge
meene korting van 17 ls daarom veel te
groot
De heer Van Kempen (lib.) herinnert er
aan, dat twee jaar geleden de korting op de
Indische pensioenen in deze Kamer op groni
van den nood der Indische geldmiddelen ia
aanvaard.
De heer Roes tam (comm.) verzet ziclt
tegen het over één kam scheren van alle In
dische pensioenen. Hij acht deze volstrekt n'et
onaantastbaar. Het is vooral de post „pen
sioenen", die zeer zwaar op de Indische schat
kist drukt Een korting van 17 ts echter
veel te zwaar voor de laagst gepension-
neerden.
Pensioenen beneden 2000 dienen van kor
ting te worden uitgesloten.
De heer De Geer (c.h.) acht zich ver
plicht .de destyds gevallen beslissing over de
Indische pensioenkorting te beschouwen als
een gewijsde zaait. Op deze gronden zal zijn
fractie, die toen tegenstemde, thans vóór
stemmen.
De heer Jo e k es (v.d.) zal berusten tn een
verlenging van de tegenwoordige korting met
een jaar, doch verwacht, dat het zal gelukken
binnen dat jaar met een meer bevredigende
regeling te komen. In dat vertrouwen zal hij
vóór stemmen.
Dr. R u t g e r s (a.r.) acht de verlaging van
de pensioenen een zaak voor de toekomst. De
groote styging van de salarissen ls na 1914
gekomen. Men mag dus ln de naaste toekomst
rekenend met een ambtsduur van 20 j^ren
een aanmerkelijke styging van de pen
sioenlasten verwachten, tenzij maatregelen tot
vermindering worden getroffen.
De heer Van Boetzelaer (c.h.) her
innert eraan, dat lüj twee Jaar geleden vóór
de verlaging heeft gestemd om mede te wer
ken aan het herstel van evenwicht van het
staatsbudget
Hy acht een meer bevredigende regeling,
door normaliseering te verkrygen, noodig. In
afwachting van de totstandkoming daarvan
zal spr. zijn stem aan de onderhavige ver
lenging niet on'houden.
M'nister C o 1 y n is erkentelijk, dat met een
enkele uitzondering het beginsel vrn de pen-
slonneering zooals wy dat thans kennen, met
is betwist In den loop der jaren zijn de pen
sioenen meermalen verhoogd: aan den ando
ren kant moet ook verlaging moge'ijk b'ijven.
Indien men uitsluitend op den flnanc'ee'en
toestand van Ind'6 lete, dan zou er reden z"n
om méér dan 17 te korten. Daarbii m~et
niet over het hoofd worden gezien, dat er
groote bedragen noodig zyn voor echu'd''el-
g'ng en dat veel uitgaven naar de toekomst
zyn verschoven.
Komende tot den wensch, dat de pensioenen
zullen worden genormaliseerd, wijst, spr erop,
dat een volledige normalisatie onmogelijk is.
Er bestaan 17 pensioenregelingen en dan zijn
er nog drie in den maak.
Spr. herhaalt zyn toezegging, dat een nfeu-
we verleng'ng niet zal worden voorgesteld en
dat hy de indiening van een ontwerp tot
meerdere egalisatie zal bevorderen.
Het wetsontwerp wordt met 54 tegen 27
stemmen aangenomen.
Geachte Redactie,
In het ln de Heldersche Courant van 13
dezer voorkomende verslag van de Raads
vergadering van Dinsdag 10 December J.L
tref ik bg de behandeling van de huurver-
laging o.a. deze passus aan als zoude bjj
myne contróle van de door Woningstichting
te dien aanzien verstrekte stukken foutieve
gegevens zgn gebezigd.
Niet alleen zyn die gegevens op zichzelf
Inderdaad juist, doch is mg by informatie ter
bevoegde plaatse gebleken, dat heel iets an
ders is gezegd dan in Uw blad met betrekking
tot deze materie wordt weergegeven. Uit
gesproken is, dat myn advies inzake huur-
verlaging was gebaseerd op de uitkomsten
van het verslag over 1933 en dat noch de be
trokken Wethouder noch ondergeteekende be
kend waren met het bestaan van een verslag
over 1934. Voo-ta, dat myn aovies na ver
strekking van laatstgenoemd verslag nader
werd gewyzigd.
Daar de door Uw Redactie gegeven voor
stelling van zaken reeds by enkele lezer#
van Uw blad een verkeerden Indruk heeft ge
wikt. zal lk het zeer op prys stellen, indien
U ln het e.v. nummer van de Heldersche
Courant een en ander zu't willen rechtzetten.
Hoogachtend.
De Verificateur Gem.-fin,
A. C. KOSTER
De heer Smlth, die ons het résumé van
zyn debat met Wethouder Smits over dit
onderwerp verschafte, schryft thans ln ant
woord op deze opmerking:
Inderdaad heeft de heer Koster geiyk,
wanneer hy zegt, dat door my ln den Raad
andere woorden zijn gebezigd, dan ln het
verslag vermeld.
Het was juister geweest Indien geschreven
was:
„Daartoe heeft het College natuuriyk vol
komen het recht en zelfs den plicht maar
spreker moet hier vaststellen, dat door het
feit, dat men den verificateur het jaarverslag
over 1933, initede van dat over 1934 ver
strekte, deze ambtenaar dientengevolge tot
een heel andere uitkomst moest komen dan
het bestuur der Woningstichting, en daar
door het voorste- der huurverlaglng meerdere
vertraging heeft ondervonden dan noodig
was Het jaarverslag over 1934 was reeds
lang toegezonden aan het College van B. en
W. Het advies van den verificateur werd na
het overleggen van laatstgenoemd jaarver
slag. nader gewyzigd."
