Amsterdamsche Brieven.
Marine^brieven uit indië
'T JUTTFRTJE
ZATERDAG 14
DECEMBER 1935
PAG 5
Twee staartje».
We leven in een t$d waarin men het
over 't algmeen in de meest verschillende
kringen niet meer stellen kan buiten iet
wat grove prikkels en oppervlakkige,
maar tijdelijk dan toch fel uitchietende
hartstochten. De menschheid schijnt wel,
om met een woord van de psychologen te
spreken, wat haar zieleleven betreft, in
een periode van „regressie" te verkeeren.
Zelfs terreinen waarop men vroeger voor
uitingen van dit primitieve gevoelsleven
bespaard bleef, waarop alle gevoelens
tot op een waren omgezet, waren ge
sublimeerd, blijven hoe langer hoe min
der vrij van ietwat rauwe en felle gevoels-
uitbars tingen.
Wat wij den laats ten tijd in de hoofd
stad op het terrein van de kunst en dat
van het edele schaakspel aan hartstoch
telijke „scenes" onder publiek en toeschou
wers hebben meegemaakt, kunnen als be-
wijs voor dit laatste gelden.
Over de strubbelingen, die de opvoerin
gen van „De Beul" in den Stadsschouw
burg verwekt hebben, leverden wij reeds
in een vorigen brief commentaar. Twee
staartjes van deze opzienbarende zaak die
nen thans nog vermeld te worden. Een o.i.
wijs-gebarend staartje, èn een ietwat
vies onsmakelijk staartje. Het eerste
staartje bestaat dan in het besluit van de
directie der Amsterdamsche Tooneelver-
eeniging, om „De Beul" niet meer in het
openbaar (en nog slechts voor besloten ge
zelschappen) op te voeren, een besluit
waarvan de betrokken directie in een zeer
„gelukkigen" en op sterke argumenten
rustenden brief aan den burgemeester
heeft kennis gegeven. Enkele van de
sterkste passages uit dit schrijven mogen
hier o.i. nog wel eens worden aangehaald.
Deze luiden dan: „Het stuk (De Beul)
richt zich in de eerste plaats tegen dè
geweld-phychose, die de humane waarde
van onze cultuur hoe langer hoe meer be
dreigt. Dat in het stuk de antithese: chris
telijke beginselen contra geweld gesteld
wordt, is voor ieder weldenkend menseh
een bewijs, dat er geen godslasteringen - in
voor kunnen komen. De opvoering van
een godslasterend stuk is nooit van ons-te.
verwachten. Over de bedoeling- van het
stuk heen wordt thans een politieke strjjd-
gestreden en met een inzet, die niets m§er-
met die bedoeling "te maken heèft. Deels
door misvatting te goeder trouw, deels
door onwetendheid, maar het meest door
leugens, is aldus de publieke méening te-:
genover dit stuk vergiftigd en zijn wij be
lasterd op een wijze, waarvoor wij geen
bijvoegelijke naamwoorden kennen... Deze
vergiftiging eri deze laster hebben zulke
vormen aangenomen, dat de betuiging der
bovenbedoelde humanitaire waarheid, die
der vredesgedachte, niet meer gezien
wordt Alleen reeds uit hoofde van die om
standigheid is verdere openbare opvoering
van het stuk doelloos
Dit getuigt van een 6.i. volkomen gezon
de redeneering en een volkomen juist
standpunt. Iets anders is natuurlijk of men
het met de heeren Van Dalsum en De-
fresne eens is, dat „de betuiging eener hu
manitaire waarheid mede dfe taak des too-
neels is" (ook al zou er geen of van wei-
kunstwaafde als zoodanig sprake zijn)!
Het onsmakelijk staartje werd gede
monstreerd door dominé Van Duyl, op een
door de N.S.B. belegde protest-vergade-
ring in het Concertgebouw. Het stuk zelf
besprekende, noemde hij een van de erin
voorkomende dansen walgelijk. Dat is zijn
goed recht. Niet zijn goed recht en nie-
mands goed recht is het daarop direct met
met een hoonende „sneer" te laten volgen,
dat deze, z.i. walgelijke dans door een
„niet-arische" vrouw werd uitgevoerd,
dat deze rol eigenlijk door een „blonde
Germaansche" vervuld had moeten wor
den. maar dat „zoo'n vrouw daar blijkbaar
niet voor te vinden is geweest"
Ook deze uitlating, die voor het Neder-
landsche bupliek gelukkig nog geen verder
oommentaar behoeft, verdiende aanhaling;
Schaken-bobsen.
De match Euwe-Aljechin, die voor eêh
groot deel in de hoofdstad, in het Carl-
:ton hotel en in de oude militie-Zaal aan
het Singel, wordt uitgestreden, verloopt,
wij doelden er reeds op, alhoewel het
bier in wezen om een zuivere kracht-me
ting gaat, ook niet zonder zijn meer laag-
bjj-de-grondsche, ja, men kan zeggen-li
chamelijke sensaties! De laatste sensatie
van dit soort was de „uitwijzing" van een
bultenlandschen toekijkenden grootmees
ter, die tijdens een partij een. volgens het
reglement ongeoorloofde ruggespraak met
een der spelenden had gehouden, en
die op een gegeven moment de schaak
sport verwisselde met de bokssport
ïntussehen is, om nu maar in boks-ter-
r--n door te gaan, de wedstrijd der
beide kampioenen zijn laatste ronde inge
gaan en het publiek, waaronder ook velen
die tot voor kort nauwelijks een paard van
een toren konden onderscheiden, ver
dringt zich In steeds grooter aantal voor
de touwen....;.. In spanning wordt de de
finitieve „k.o." van een der beide partijen
afgewacht......
Het nleüwe Dam-hóteL
Overigens belooft de naaste toekomst
„rond den Dam", dit keer dan geno
men in den letterlijken zin des woords,
ook op bouwkundig gebied niet zonder
sensatie te zijn.- Dat de aloude Paleis-
Raadhuis- kwestie binnenkort een defini
tieve beslissing tegemoet gaat, hebben wij
reeds in een vorigen brief aangestipt. Er
zal spoedig nog heel wat over te doen zijn
en wij zullen nog voldoende gelegenheid
hebben nader op een en. ander terug te
komen. Hier zij alleen even nog iets na
ders gemeld over de, wat men zou kunnen
noemen, tweede Dam-sensatie: den bouw
van een nieuw hötel op het midden-Dam-
terein. Besprekingen over een dergelijk
plan werden ook vroeger al eens gehouden
en nu ongeveer drie jaar geleden afgebro
ken. De betrokken „combinatie", met als
architect J. M. van der Meij, tracht naar
verluidt, het Rijks Werkfonds bij de finan
ciering te betrekken en heeft voorgesteld,
dat dit fonds een millioen eerste hypotheek
zou fourneeren, terwijl dan de gemeente
rente en aflossing zou garandeeren en de
combinatie zelf vijf ton als tweede hypo
theek zal geven. Wat het te bouwen ob
ject betreft: het hötel zou beneden komen
te bevatten een cafetaria en een gewoon
restaurants en dan vijf étages met niet te
dure hótelkamers, in totaal ongeveer 3-
honderd.
Alhoewel Rijk en Gemeente er natuurüjk
veel aan gelegen is, dat de werkloosheid
door het eventueel „doorgaan" van dit plan,
eènigen tijd wat verminderd wordt, mag
het toch nu ai reeds zeer twijfelachtig
heeten of men hier een object ziet, dat
voor zulk een steun van overheidswege in
aanmerking komt. in de eerste plaats kan
men zich afvragen of dit nieuwe hotel,
gezien den toestand in het hoofdstedelijk
hptelbedrjjf, wél eenige. redelijke, kans
- heeft het tot een behoorlijke rentabiliteit;
te brengen, -i en de bouw .zou'Voldoen
..aan ook- mgat éénige gevoelde behoefte;
onder het publiek! Ziet men de laatste ex-
ploitatieeijfers van verschillende bestaande
hotels in de buurt van de Dam, Waaruit
om. blijkt, dat de beschikbare kamers
gedurende het laatste jaar voor niet meer
dan 50 bezet waren, dan is men geneigd
hierop met een beslist „Neen" te antwoor
den. Laat ons; intusschen het officieele
antwoord in dezen afwachten.
Politie-braiidweer.
De aanpassing" zal bij het overwegen
van dit laatste' antwoord ook wel meetel
len! Het spook van de aanpassing toch
doolt nog steeds rond door Amsterdam en
niet minder door hét Bestuurscollege van
dit gemeenehest. Alles, wat maar een
kleine bezuiniging kan opleveren wordt
onder de loupe/ genomen en soms- lijkt het
wel, of dit onder- de loupe nemen door
commisises en dergelijke meer kost, dan
de bezuiniging, die er uit voorkomt, op
levert! Zoo is er ad lang gesproken over
een samenvoeging van politie en brand
weer, ongeveer zooais dat al tot groote
voldoening van alle betrokken autoritei
ten in Den Haag ia' toegepast. Het vraag
stuk van deze" sameaveoging is al lang
in studie en déze studie is thans zoover
gevorderd dat de eerste voordracht den
Raad spoedig zal worden aangeboden. De
Amsterdamsohe Brandweer telt 340 man
misschien mogen we wel zeggen, man
netjesputters kost de gemeente
1.300.000 gulden per jaar. Bjj de beoor
deeling van dit tamelijk hooge bedrag
moet in aanmerking worden genomen, dat
de brandweer niet alleen kleine brandjes
bluscht ook groote als het zoo uit
komt, - in het water, gevallen paarden
daar weer uitvischt enz., maar vooral ook
vee. preventief werk verricht, zooals toe-
Zicht houden .op gebouwen, schouwburgen,
bioscopen, contróle op de naleving van
verordeningen, om dan niet te vergeten
eénige malen per dag uitrukken op looze
alarmeeringen, veroorzaakt door de lieve
straatjeugd (van 10 tot 30 jaar!). Er
gaan fluisteringen, dat de samenvoeging
van politie en brandweer voornameijjk om
dit laatste geschiedt. Als de brandwacht
tegelijk diender Is en de diender tegelijk
brandwacht, is er m-sschien een kans om
aan dit nog steeds voortwoekerende euvel
een eind te-maken! Dt politie nu van
Amsterdam telt 2100 man en kost de ge
meente een slordige 1 millioen per jaar en
dóór de samenvoeging denkt het Ge
meentebestuur 3 ton per jaar te bezuini
gen. Op het totaal van de uitgaven voor
politie en brandweer is dat niet veel maar
in ieder geval is het een sommetje, dat in
deze tflden gaarne meegenomen zal wor
den op de begrooting. Intusschen zal toch
weer niet geheel het Haagsche systeem
gevolgd worden, waar brandweer en po
litie broederlijk in elkaar opgaan, maar
het systeem dat in Engeland, met name
in Manchester en Liverpool in gebruik is
en waarbij de kern van speciale beroeps
brandweer blijft bestaan. Amsterdam
acht d-t noodig met het oog op de spe
ciale eischen, die de bebouwing nier stelt,
een bebouwing die dichter en hooger is
dan in Den Haag, maar vooral ook met
het oog op de haven. De samenvoeging zal
zeer geleidelijk tot stand worden ge
bracht, politiemannen zullen voor het
brandbluschwerk worden opgeleid en te
gelijk met al die veranderingen zal een
betere verdeeling van de politie-brand-
weer-kazernes over de stad ter hand
worden genomen. Die verdeeling is op het
oogenblik niet meer heelemaaï „up-to-
date" en een belangrijke bezuiniging kan
nog worden verkregen uit deze gecombi
neerde behuizingen van het personeel en
stationeerplaatsen van het materieel. Als
het stelsel eenmaal üige.oerd zal zijn, zal
de boofdcommisaris van politie tevens
commandant va. de brandweer worden en
het ligt in de bedoeling dat de tegen
woordige commanaan, alsdan voorloopig
als adviseur zal optreden, totdat de poli
tie geheel in haar nieuwe taak is inge
groeid.
Overdekking kunstijsbaan.
We hebben hier m Amsterdam het no
vum van een gecombineerd zwem- en
zonnebad-kunstijsbaan en het ziet er naar
uit alsof deze combinatie zal worden uit
gebreid met een wielerbaan. De plannen
om de kunst-ij sbaaii in den zomer
zwem- en zonnebad te voorzien van een
openschuifbaar dak —;rkeeren L. een ver
gevorderde staat van... gevorderdheid.
Het wachten is alleen maar op toestem
ming van het gemeentebestuur om een
strookje grond in gebruik te mogen ne
men. Maar, afgezien van het interessante
van een schuifbaar dak van zoo groote
afmetingen, mogen we ons wel afvragen
of ér nu wel zoo'i behoefte is aart een
wielerbaan. Het Stadion bezit een zeer
goede èn het kost het Stadionbestuur den
laatsten tijd. reeds de grootse moeie om
een behoorlijke be: etting van de tribunes
te verkrijgen. Het nieuwe project gaat er
van uit dat dc .gewone wekelijksche wed
strijden" door negen a twaalf duizend toe
schouwers zullen worden bijgewoond,
maar een wekelijksch bezoek van zoo'n
massa zal wel altijd tot de onvervulde wen-
schen behooren. leis anders is natuurlijk,
dat door het overafkkei- van de kunst
ijsbaan deze nog meer aan het doel zal
kunnen beantwoorder en de weergoden
nimmer een stokje zullen kunnen steken
voor ijs-hockeyweuoLrrjden en dergelijke.
En misschien is dit de moeite van bouwen
al waard, maai nóg veer eens, een wie
lerbaan... néén, oa'. zal vel niet gaan!
Probaat middel.
Een landlooper kwam met ongewone
haast den weg af en klopte luid aan de
deur van de villa,
„Hebt u een stuk zeep voor me?" vroeg
hij, toen mevrouw open deed.
„Zeep?" vroeg mevrouw verbaasd. „Wou
u zich werkelijk eens een beetje wasschen?"
„'t Is niet voor mij," zei de landlooper,
„maar m'n maat heeft de hik en ik wou
hem aan 't schrikken maken."
Onweerlegbaar.
„Kellner! Die oesters zijn belachelijk
klein! En bovendien niet frisch!"
„Dan is het maar goed, meneer, dat zo
zoo klein zijn!"
Hij wou ook wel wat doen.
„De rechtbank," zoo zei de president
tegen den gedaagde in het echtscheidings
proces, „heeft besloten aan uw ex-echtge-
noote hondervijftig gulden per maand uit
te keeren."
„Dat is zeer edelmoedig," zei de ge
daagde verheugd, „dan zal ik er zelf nog
maar een paar tientjes bijdoen!"
t Een of 't ander.
Moeder: „Als meneer Hendriks je van
daag ten huwelijk vraagt, Paula, zeg hem
dan dat hij met m ij moet spreken!"
Dochter: „En als hij me niet ten hu
welijk vraagt?"
Moeder: „Zeg hem dan, dat ik hem
zal spreken!"
Beste Nicolaas.
Weet je, collega, dat we tegenwoordig
hier in Indië B. 1 sloepen hebben met een
motor er in? Je kunt je wel voorstellen
zeker wat een gemak of zooiets geeft nr.i;t
passagieren, als je op de ree ligt. Je hebt
een motorsloep, die anders sleepte, vrij, en
het gaat veel vlugger. Een pracht uitvin
ding is dat Trouwens je ziet het de Engel-
schen veel doen.
De Marine was dezer dagen vertegen
woordigd bij de begrafenis van den gep-
onder-officier van het Indische leger J.
Kretz, die, zijnde ridder M.W.O., met mili
taire eer begraven werd. De vlootaalmoe-
zenier verrichtte op Kembang koening de
ceremoniën. De regiments-muziek van de
landmacht die hier tegenwoordig ook in
Soerabaja ligt, was ook in den stoet aan
wezig. Onze stafmuziek, samen met de
klaroenblazers zijn voor een poos op Hr.
Ms. „Sumatra" gedetacheerd. Dat geeft
tenminste bij de viaggeparade muziek.
Alleen zal het ons die de wacht hebben
geloopen op het wachtschip W'oord
wel even moeilijk zijn om niet na inleve
ring van het ziekenbriefje te roepen „Af
spelen mijnheer Leistikow." En dan de
oefenuurtjes op den bak! Het is een ge
noegen meer om daar nu paai van te zijn,
want je hebt den geheelen morgen muziek.
Voor de zooveelste maal is er weer eens
een marine man op een motorfiets, natuur
lijk weer niet voorzien van een rijbewijs,
de kali b(j de Oedjong ingereden. Hij is er
met een nat pak afgekomen, maar onze
jongens moesten toch eens wat meer op
passen. Als je zoo 's avonds daar op Perak
kijkt hoe ze met heele slierten achter
elkaar, dikwijls met duizelingwekkende
snelheid over den Perakweg spurten, dan
houd je je hart vost en er gaat 'bijna geen
Maandag voorbij of je leest in de courant
dat er weer hier of daar een ongelukje ge
béurd is met een motorrijdende „marine
schepeling".
Nu nog even de stad in! Aan den Ondo-
honweg Is een heele winkelgalerij ge
komen. Als de luitenant van Gijn die
daar 4 jaar woonde nu terug kwam zou
hij zijn eigen straat niet meer herkennen,
zoo is d'e veranderd. Verder moet je thans
een heele ver,"!'ersre<ï'e1?nfr volgen om van
dien kant de P"',<-<"-™anstraat !n te kunnen
Tr
In het Shanhai-restaurant komt een
nieuwe eigenaar. Zou de vorige nu al bin
nen zijn. Nu het lijkt me een best zaakje
toe. Thans is de chef-kok van Winkels uit
Amsterdam daar aangetreden en boven
dien schijnt er een bijzonder goede Chi-
neesche kok uit China besteld te zijn. Als
je nu hier komt, gaan we nog eens haalen-
vmnensoép eten of „pangsit goreng met
gembersaus'. Daar blijven jullie in Hol
land toch maar behoorlijk ketelaar van.
Maar geef mij dan toch maar een haring
uit de „Heldersche eetsalon", dan mag jij
je hier aan de wasemende kreeftensoep of
haaienvinnenbaksels te goed doen. Weet je
dat er in het Shanghai-restaurant tegen
woordig ook een hartje is en dat daar
zqo'n beetje de stamtafel gekomen is van
die ouderwetsche Concordia-gasten, wier
soos thans gesloten is.
Onze gevechtschijf is dezer dagen weer
zwaar gehavend binnengekomen. Boots
man van Gunsteren de hoogbootsman
van de werf je weet wel waar wij des
tijds nog splitsen en knoopen van leerden
op de wacht zal wel weer een heele
kluif hebben om de twee schijven weer
voor de volgende G.S.O. voor elkaar te
krijgen.
Hr. Ms. „Sumatra" ziet er keurig uit en
als je zoo onze twee kruisers naast elkaar
ziet, dan krijg je een echt „rijk" gevoel
over je, vooral ook waar de jagers op het
oogenblik ook allemaal keurig in de tjet
zitten.
Het elftal van de M.L.D. heeft zooals
te verwachten was den „El Comerico"
beker gewonen. Deze werd door den Com
mandant „D.C." als waarnemend Com
mandant uitgereikt.
Verder Is er geen nieuws meer aan de
Oedjong en in Soerabaja en bovendien
het is Zondagmorgen moet ik dadelijk
in de stad gaan rijsttafelen.. Daarom ben
ik maar vroeg begonnen vanmorgen, want
na zoo'n rijsttafel blijft er weinig van je
energie over.
Saluut hoor, pieker je nog eens over
die ha&ienvinnen Henk.
P._S. Klaas we gaan de volgende week
weer voor een poosje varen, het is best
mogelijk dat het met de mail een beetje
spaak loopt hoor.
HENK.