Millioenen leefden de laatste uren met spanning mee.
De laatste uren.
Uit het leven van
Koning George.
ln
mennoriann.
TWEEDE BLAD
HELDERSCHE COURANT VAN DINSDAG 21 JANUARI 1936.
De aartsbisschop van Canterbury heeft den koning in ziin laatste oogenblikken bijgestaan.
De prins van Wales volgt zijn vader heden op.
Koning George V van Groot-Brittanië en Ierland,
keizer van Indië, is gisterenavond om 23 uur 55
Engelschen tijd op het slot Sandringham in het
71ste levensjaar na een regeering van 25 jaren
en acht maanden zacht ontslapen.
Britsche zenders hielden het
volk op de hoogte.
HMwii MmêW'ï -<
DE KONING VAN ENGELAND
ZACHT ONTSLAPEN.
In het tijdsverloop, dat tusschen de
publicatie van de laatste bulletins ver
streek, ging 'skonings toestand zóó snel
achteruit, dat de artsen begrepen, dat er
geen enkele kans meer bestond op herstel.
Na den koning opnieuw onderzocht te
hebben, constateerden zij, dat de levens
vonk langzaam uitdoofde.
Het droevige nieuws werd onverwijld
medegedeeld aan de koningin en de overi
ge leden van het koninklijk huls, die thans
In berusting het einde, dat niet lang meer
op zich kon laten wachten, tegemoet
zagen.
De tijding werd ook getelefoneerd aan
den premier en aan koningin Maud van
Noorwegen, de zuster van den koning.
Toen de noodlottige mededeeling bekend
werd, groeide het aantal wachtenden voor
Sandringham House snel aan. De vrouwen
barstten ln tranen uit en tal van mannen
ontblootten reeds het hoofd, ln afwachting
van het einde van hun vorst
Toen kwam de droeve mare: De koning
Is dood. Het einde was vredig zonder pijn.
De koningin is tot het laatst aan de sponde
van haar stervenden gemaal gebleven. Slechts
gedurende enkele uren had zjj geslapen. Ook
de bisschop van Canterbury woonde het einde
van den koning bij.
Het officieele bulletin over het overlijden
des konings werd kort na middernacht gepu
bliceerd. Het luidde als volgt:
„De koning is om 23.55 vreedzaam ontsla
pen. De koningin, de prins van Wales, de her
tog van York, prinses Mary en de hertog en
hertogin van Kent waren aan het sterfbed aan
wezig".
Het bulletin was onderteekend door'de drie
geneesheeren Frederic Willono, Stanley
Hewett en lord Dawson of Penn.
De Privy Council zal vandaag den nieu
wen koning uitroepen. Volgens oud con
stitutioneel gebruik moet dit zoo snel
mogelijk na het overlijden van den koning
geschieden.
Toen het bulletin, waarin medegedeeld werd,
dat het einde voor koning George vreedzaam
naderbij kwam, uitgegeven werd, hebben alle
Engelsche zenders het met een eenvoudige,
doch zeer treffende plechtigheid voor het ge-
heele Britsche rijk uitgezonden. Na voorlezing
van het bulletin verzocht een geestelijke het
Engelsche volk zich met hem in gebed te wil-:
len begeven voor den koning. Zijn eenvoudig
maar innig gebed werd gevolgd door het uit
spreken van het Onze Vader, waarna een
psalm gezongen werd.
Koning George Frederic Ernest Albert was
zesenveertig jaar, toen hij, op 1 Juni 1911 onder
den naam George V tot koning van Groot-Brit- i
tannië en Ierland werd gekroond.
Hij was niet zijn leven lang kroonprins gp-
weest; toen hij op 3 Juni 1865 geboren werd,
wees niets er op, dat hij den Engelschen troon
zou bestijgen. Hij was namelijk de tweede zoon
van den toenmaligen prins van Wales, den
lateren koning Edward VII. Zijn oudere broer,
Albert Victor, was er toe bestemd monarch te
worden en hijzelf moest zooals de traditie het
wilde, bij de marine dienst nemen. In 1877
werd hij dan ook adelborst op het oorlogsschip
,3rittania", dat te Spithead lag.
Daarop genoot George de gewone lessen op
de Koninklijke Zeevaartschool te Greenwich, in j
1885 bevorderde men hem tot luitenant en in
1891 werd hij commandant van de „Melam- j
pus".
Plotseling deed zich een feit voor, dat dén
vorstelijken zee-officier tot een belangrijker
man maakte, dan niet-troonopvolgers meestal
zijn: Albert Victor stierf en George zag zich
onverwacht dicht bij den troon. Hij verloofde
zich een jaar na zijn broers overlijden met diens
vroegere bruid prinses Victoria Maria, een j
dochter van den hertog van Teek. Het huwelijk
had plaats in 1893.
Koning George V werd wel eens tot een
meeningsverschil gedreven en wel in de jaren
1913'14. Daar is vooreerst het Iersche vraag- j
stuk, waarbij de koning moest kiezen tusschen
de Katholieke en de Protestantsehe Ieren.
Reeds scheen een burgeroorlog onvermijdelijk,
toen de wereldoorlog uitbrak en tot gevolg had,
dat het Engelsch-Iersche vuurtje niet verder
werd opgestookt.
Nog een ander probleem dreigde den koning
in moeilijkheden te brengen. De liberale pre
mier wilde hem dwingen een aantal liberale
peers in het Hoogerhuis te brengen, een maat- j
regel, die dienen moest om de positie der libe
rale regeering te versterken. Nu zegt de Engel
sche Grondwet, dat niemand lid van het Hoo
gerhuis kan worden, zonder aanbeveling van
den eersten minister. Maar geldt ook het om-
gekeerde? De koning weigerde tot de aanbe
volen benoemingen over te gaan. Men is het er
nooit over eens geworden of hij daartoe het
recht had; de wereldoorlog maakte ook aan
dezen twist een eind.
Toen koning Anna in 1714 tengevolge van
een beroerte stierf, was er geen Stuart, die i
haar kon opvolgen. Onmiddellijk werd daarop
Georg, keurvorst van Hannover, zoon van Sofia
van Bronswijk en achterkleindochter van den
Engelschen koning Jacobus I tot vorst ge
kozen. Het is voorts merkwaardig, dat tot
koning Eduard VTI de vorsten en vorstinnen
uit het House of Hannover gehuwd waren met
Duitsche prinsen en prinsessen.
Om te doen uitkomen, hoe weinig hij om
familie-relaties gaf, veranderde koning George
V den naam van zijn huis in House of Wind-
sor. Hij dwong zijn familieleden binnen het
koninkrijk afstand te doen van hun titels en
onderscheidingen, en zijn neef Wilhelm n
schrapte hij van de lijst der Ridders van den
Kouseband.
Uit de gedenkschriften van bekende per
soonlijkheden, o.a. Poincaré, blijkt, dat koning
George geen tegenstander van den oorlog was.
Op 28 April 1935 was het een kwart eeuw
geleden, dat herauten de massa, die voor het
paleis te Buckingham stond te wachten, van
het overlijden des konings (Eduard VH) op de
hoogte stelden.
„De koning is dood, leve de koning!" Op
denzelfden dag, dat Eduard Vn de oogen sloot,
begon de regeering van George V.
De troonsbestijging werd onmiddellijk na het
overlijden van den vorigen monarch geprocla
meerd, maar de eigenlijke ceremonie had
plaats in 1911, toen zware wolken den
Europeeschen horizon begonnen te ver
duisteren.
Over de kroning deelt Mr. Locker-Lampson,
een thans bejaard parlementslid het volgende
mee:
De koning was getooid met een purperen
keurslijf en een wijden mantel van hermelijn,
waarvan de sleep door acht pages werd ge
dragen. De koningin was in een met borduur
sel rijk versierden mantel gehuld. Hierop waren
de rozen van Engeland afgebeeld, de distels
van Schotland, het Iersche klaverblad en de
Indische lotos. Zes adellijke dames hielden de
sleep vast.
Dadelijk na hun aankomst in de kerk namen
de souvereinen plaats in de „staatszetels", twee
stoelen in Lodewflk XTV-stijl. Daarop verhief
zich de koning en begaf zich naar de Gothi-
zich de koning en begaf zich naar den Gothi-
schen stoel, bekend als die van Sint Eduard.
Toen hij daarin had plaatsgenomen naderde
hem de bisschop van Canterbury en nam uit
de hand van een prelaat de schaal met heilige
olie van Thomas Becket over.
Voor iedere peer en voor iedere echtge-
noote van een peer was een page opgesteld,
die een met edelsteenen afgezette kroon ge
reed hield. Toen nu de vorst op voorhoofd,
borst en handen de heilige olie had ontvangen
en hem de kroon werd opgezet zetten de peers
en hun vrouwen hun kronen op en de klokken
van Westminster Abbey begonnen te luiden.
Koning George V van Engeland
op 10-iarigen leeftijd.
Voor de kerk hief een geweldige menigte
het God save the king aan, de koning stond
op en begaf zich naast de estrade, waar men
den troon had neergezet. Dit was een zetel in
Jacobijnschen stijl, voorzien van zes treden.
Die van de koningin had er slechts drie. Toen
zij op den troon hadden plaats genomen, had
den vorst en vorstin eerst een heilwensch van
den aartsbisschop van Canterbury in ont
vangst te nemen, daarna dien van hun zoon,
den troonopvolger, den prins van Wales.
Deze laatste droeg het uniform van de rid
ders van den Kouseband. Dichterbij komende
boog het prinsje diep hij was toen nauwe
lijks tien jaar oudbeklom daarna de treden
van den koningszetel en sprak de volgende
woorden uit:
„Naar eer en naar waarheid zweer ik voor
u te zullen werken".
Dit tooneeltjè was bijzonder bekoorlijk. De
prins wierp een blik op zijn moeder, raakte
toen ingevolge de voorschriften de kroon van
den konirtg aan en kuste zijn vader op de
wang. Op dat oogenblik vergat de vorst de
hofetiquette, omhelsde zijn zoontje en heeft
door deze niet-ceremonieele geste zeker zjjn
populariteit vergroot.
De Koning als particulier.
Onder de tafelgasten bevond zich steeds
een kern, die zich tot den intiemen kring van
den Koning mocht rekenen. Meestal zijn dat
dragers der ordeteekenen van den Kouseband.
Lord Derby bijvoorbeeld is een veel geziene
gast; ook graaf Stanhope genoot de vriend
schap van den Koning. De graven van Stan
hope behoorden tot een der aanzienlijkste
adellijke geslachten in Engeland en hebben
reeds ten tijde van Koningin Victoria een be
langrijke rol aan het Britsche hof vervuld.
Generaal Smuts stond eveneens zeer in de
gratie en lord Yarborough niet minder. Een
De Engelsche Koninklijke
vriend van George V was ook lord Dawson
of Penn, 's konings lijfarts, een der beste
doktoren in het land.
Kleeding.
Ieder jaar, wanneer de Koning zich te Bal-
moral bevond, werden de kleerkasten van
Zijne Majesteit geheel opgeruimd. De „offi
cieele" kleedij werd zorgvuldig gescheiden van
de „particuliere" costuums.
Deze laatste zijn zeer eenvoudig en er
blijkt duidelijk uit, dat het den vorst er niet
om te doen was de mode aan te geven, zooals
zijn vader, Koning Edward, eens deed, en
zooals de Prins van Wales tegenwoordig nog
doet. De Koning was eenigszins ouderwetsch
in de keuze zijner kleeren. Hij droeg broeken
met de vouw opzij en in plaats van een das
speld, een gouden ring.
Een bijzonderheid verdient nog vermelding:
de Koning had een boordeknoopje, dat hij van
jongsaf aan heeft gedragen en nooit door een
ander heeft vervangen. Aan oude kleeren gaf
hij de voorkeur boven nieuwe. Eén keer ble
ken zelfs de zolen van zijn schoenen te zijn
doorgeloopen.
Liefhebberijen.
Wat men van Koning George tijdens zijn
leven zeide:
„Ik heb hooren vertellen, dat de Koning
het varen in een jacht boven alle andere
sport stelt".
„De Koning verafschuwt het dansen, speelt
graag een partijtje tennis, is te vinden voor
een rit te paard, houdt veel van jagen en is
een hartstochtelijke zeevaarderVan de
sportieve gebeurtenissen, die hij moet bijwo
nen, interesseeren hem ongetwijfeld de evene
menten van Comes het meest. Dat is zeer
verklaarbaar. Hij heeft zijn heele jongelings
tijd bij de marine doorgebracht en terwijl hij
de Oceanen doorkruiste, heeft hij de zee lief
gekregen, booten, jachten, zeilschepen, wijde
horizonten, kortom alles wat tot het leven
van den echten zeeman behoort. Als ik deze
voorliefde zielkunudig moest verklaren, zou
ik zeggen, dat de Koning het water zoo lief
heeft, omdat luj aan boord van schepen de
hevigste emoties van zijn leven heeft meege
maakt.
Eens bevond hij zich met zijn broer in een
kleine boot van de Bacchante, toen een storm
losbrak. Er was nog een derde in de boot en
het drietal ving een heldhaftigen strijd tegen
de golven aan. Opeens werd een der riemen
door een groote golf meegesleurd. Alles
scheen verloren, toen de derde man, Francis
Chedwick overboord sprong en er in slaagde
de spaan te pakken te krijgen. Een half uur
later zaten de drie veilig en wel op de Bac
chante."
„Ik zie wel, dat men ook als koning leeljjke
oogenblikken kan beleven. Gelooft u, dat ko
ningen, behalve gevaar, verdriet en zorg, de
kleine verdrietelijkheden des levens kennen?"
De kale borstel.
Op den tienden verjaardag van den Wa
penstilstand was een oude matroos naar Lon
den getrokken, die eens schoenpoetser bij den
koning geweest was, toen deze nog als jong
officier op een oorlogsschip dienst deed. Hij
zou bij deze gelegenheid opnieuw aan den ko
ning worden voorgesteld en verscheen met
een schoenborstel in de hand; de koning her
kende hem dadelijk.
„Daar heb je waarachtig Harry, m'n ouden
vriend, maar wat wil je met dien borstel?
Ik had je toch ook zónder borstel herkend."
Harry zei, dat dit de borstel was, waar
mee hij gewoon was de schoenen van den
prins te schuieren en dat die borstel
een cadeautje was, toen hij, Harry,
naar een ander schip werd overgeplaatst.
De koning bekeek het ding van alle kanten
en zei toen lachend: „Maar Harry, je wil toch
hoop ik niet beweren, dat ik jou zoo'n kalen
borstel cadeau heb gemaakt!"
Verbergt Gij uw aangezicht, dan
staan zij verbijsterd... Houdt Gjj den
adem terug, dan verkwijnen zij en
keeren terug tot het stof. (Ps. 104).
Een groot machtig rijk, waar de zon nooit
ondergaat. De heele wereld is er aan vast-
geschakeld.
Een Koning-Keizer zit op den troon... Een
goed wijs man... een man, die de nooden van
de menschen kent, het volk begrijpt... met
hen meeleeft...
Ondanks zijn hooge positie is hij mensch
gebleven in den edelsten zin van het woord.
Hij leeft te midden van zijn gezin... en zijn
volk. Daarom werd hij de vader van een
wereldrijk. Daarom bad, toen hij zeven jaar
geleden op het ziekbed werd geworpen, de
heele wereld voor hem... spontaan en met
volle overgave. Er werd gebeden in alle talen,
in alle kerken, moskeeën en synagogen...
want George V van Engeland diende naar
waarheid de God, die alle menschen gescha
pen had. En de Koning genas. Het gebed om
herstel werd verhoord.
De Koning is weer op het ziekbed gewor
pen... Men is bezorgd, maar men weet, 7 jaar
geleden is de Koning ook genezen. In de
bladen leert men dat toen, dank zij de geleerde
dokters, de Koning zijn ziekte overwon...
De grootste heelmeesters van het Britsche
Rijk stonden rondom het bed van den Ko
ning... Zuurstof werd toegediend... alles werd
beproefd...
Houdt Gij den adem terug, dan verkwijnen
zij en keeren terug tot het stof...
Al ware nu een machtig en goed Koning
van een wereldrijk omgeven door duizenden
kundige heelmeesters, den adem kunnen zij
niet behouden... Wanneer de Eeuwige anders
besloten heeft... verkwijnen zij en keeren
terug tot het stof. Want de Heer van Leven
en Dood is rechtvaardig. Voor den machtige
over een rijk, waar de zon nooit ondergaat,
komt eenmaal ook het uur van zonsonder
gang...
Van ons allen is het leven in de hand van
God
Den Helder, 21 Jan. 1936.
YVEL DLAWNURG.
„Nou ja, ik heb dien borstel natuurlijk ook
lang gebruikt, maar U weet toch even goed
als ik, dat U toen niet zoo rijk was als nu!"
De koning wandelde met zijn kameraad een
half uur heen en weer door de zaal, terwijl
de hovelingen moesten wachten.
Lof uit het buitenland.
Ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum
heeft het aan lof uit het buitenland niet ont
broken. Wij halen hierde uitspraken van
eenige bekende Franschen aa.i.
De veel in Engeland .vertoefd hebbende
schrijver André Maurois zegt onder meer:-
„Het is gewettigd, dat koning George V
het symbool is geworden van de successen
der Dritsche regeering. Hij heeft onder alle
omstandigheden het voorbeeld gegeven van
de meest Britsche deugden. Zijn langdurige
ziekten en de huwelijken van zijn zonen heb
ben het volk meermalen in de gelegenheid
gesteld van zijn loyaliteit blijk te geven."
De staatsman en literator Paul Kc.and
zegt: Voor het Britsche volk moet de koning
tegelijk een vaandel, een zedelijk ideaal en
een belichaming der krachten van het kei
zerrijk zijn. George V voldoet aan die voor
waarden."
Minister-president Flandin merkt op: „Het
Het zilveren regeeringsjubileum van Koning George V.
De Koning en de Koningin, in het statierijtuig, nemen de
gelukwenschen van de burgerij in ontvangst.
De Koning en de Koningin bii de plechtigheid der ontvangst
van de onderscheiding der Orde van aen Kousenband.
De .ng in gemoedelijk geopreic hicl uta
Hertog van Kent en den Hertog van York.
honing George V met zijn neef Keizer Wilh 'lm II
van Duilschland tijdens een wandelrit.
