9
POPULAIR BlJVoTGSÊrVAN dfmfi ncp'r Jc?n"iPAKiT
Winterreis naar lente-land.
735
ZATERDAG 8 FEBRUARI 1936
AUTEURSRECHTEN VOORBEHOUDEN
Madeira, het houteiland, in den winter.
Bij het graf van Keizer Karei 1 van Habsburg.
g-
1936 in het teeken der
stratosfeervluchten.
Geregelde passagiersvluchten zullen
spoedig tot stand komen!
VOOR DZ
i
{Van onzen V.P.B.-correspondent).
Funchal (Madeira), Januari 1936.
Al3 we uit Lissabon vertrekken, is het
winter; dat beteekent wel geen sneeuw of
vorst, maar toch regen, wind en wat mist,
'a nachts uit het dal opstijgt. Doch wij
varen de lente binnen.
Als we de nooge bergtoppen van het
eiland heel vroeg op den .norgen van den
tweeden dag uit de wijde wateren zien
opduiken, is het bijna zomer. Het onbe
woonde eiland Deserta iaien wij achter ons
en ons schip vaart bij ra geheel om het
halve-maanvormige eiland Madeira heen,
om voor de reede van Funcnai te komen.
Het fort Sao Tiago springt op een smal
le landtong grauw en schilderachtig als
een decor uit de „Tosca" naar voren. Een
stoet flikaerende stalen kolosse.i, een es
kader Portugeesche oorlogsbodems, treat
er voorbij, op weg naar de manoeuvres.
Over de groene bergen, wier teert kleuren
weinig aoen vermoeden, dat zij zoovele
weliswaar gedoofde krate bevatten,
straalt een warm voorjaarszonnetje. Hjn
tussehen het groen van den? eboom-m.
agaven en draKeboomen zijn de hellingen
van onder tot ooven ver het oog re.kt
met roode daken bezaaid. De thermometer
wij3t 20 graden aan. Tegen den middag zal
dat nog wel 23 worden. In de strengste
winters daalt de temperatuur niet onder d.'
12 graden.
Een merkwaardige revolutie.
Madeira beteekent letterlijk „Houteiland",
Funchal „Vënkelyeld". De berghellingen
van het eiland zijn meest met zeer Jonge
dennen begroeid. Langen tijd heeft men
hier geen boschbouw, doch roofbouw ge
dreven. Enkele Jaren geleden had de dic
tatuur hier nog een merkwaardige opstand
te onderdrukken, een opstanc die om zijn
oogmerken als een unicum in Europa be-
schowd kon worden. Het eilcand, dat,
ofschoon dicht bij de Afrikaansche kust
gelegen, tot Europa gerekend wordt, wilde
zich van de oude wereld losmaken en
zich onder de vaan van Brazilië scharen.
De Brazilianen gaven er zich weinig moeite
voor, maar de Engelschen, die hier niet al
leen in de hotels heer en meester zijn, maar
zich overal met kap. .aalsinvesteeringen
hebben vastgelegd, namen dit minder mak
kelijk op. En Portugal toonde zich hun
bondgenoot. Een paar goea bewapende
kruisers en eenige compagnieën marine-
infanterie waren voldoende om de rust te
herstellen. De schoone droom van de Ma-
deirenzers, de harde tolmuren van conli-
nentaal-Portugal <.e kunnen ontloopen,
was vervlogen. Merkwaardig was het, dat
zoo'n fantastische politiek door de kleine
groep intellectueeler die Madeira telt,
eigenlijk nog gevoerd kon worden. Want
slechts een vijfde deel van de bevolking kan
lezen en schrijven.
Over deze zoo origineele revolutie heeft
de groote Portugeesche journalist Norberto
Lopes, die haar medegemaakt heeft, een
uitstekende reportage geschreven, die van
historische waarde is.
!«ta-
Een landschap vol verrassingen.
De stad Funcha. is smai, eng en klein,
doch maakt desondanks den indruk van
een waarde /ode kostbaarheid. De villa
wijken, hoofdzakelijk gelegen aan het
schitterende strand, daarentegen worden
doorsneden door breede met palmen en cy-
pressen omzoomde lanen. Buiten de stad
vindt men bananen- en suikerrietplantages,
wijnbergen en overal prachtig aangelegde
parken, waar de schitterendste bloemen t
geheele jaar door bloeien. Overal ziet men
hortensia's, glycinia's, viooltjes, fuchsia's,
geraniums, pelargoniums, rozen en vergeet-
me-nietjes.
Een autoweg voert met een boog over
den Eneumeadapas de bergen in tot een
hoogte van 1000 meter. Hier staat in het
onvermijdelijke gezelschap van een hotel,
het beeld van Santa Virgia da Paz, de hei-
hge jonkvrouw van den vrede, die wit
en marmer over den oceaan naar Europa
ziet. Een mooier en plechtiger herdenkings
teken aan den wereldoorlog ken ik niet.
Een blik op het landschap biedt den toe
schouwer steeds nieuwe verrassingen.
Rotsblokken liggen overal verspreid en
daar tussehen door klaterep de heldere
bergbeekjes dalwaarts. De vrouwen van ae
houthakkers wasschen hier hun bonte
kleeren, die over de takken van de boomen
te drogen gehangen worden. Uitgedoofde
kraters maken een ietwat onheilspellenden
indruk. Op de berghellingen werken de
druivenplukkers, het hoofd tegen de bran
dende zon bedekt met een dikke muts. De
gedachte, dat men zich tégën de warmio
het best kan beschermen dopr lichte klee
ding, wordt hier door niemand, die werkt,
gekoesterd.
Halfweg tussehen Funchal en het stand
beeld van de Heilige Jonkvrouw ligt ver
scholen tussehen het gröen, het kerkje
Nossa Senhora do Monte, waar keizer
Karei Van Oostenrijk begraven ligt. Het
graf staat in een. nis, die slechts schemerig
verlicht wordt. Het is verboden hier te
fotografeeren. Ik leest. „Marolus I Impe
rator Austriae Apostolicus Rex Hunganae
Rex Bohemiae". Aan beide zijden vlaggen
en nog eens vlaggen, zwart geei, rood-wit
rood, rood-witj 'groen, violet.
De koster vertelt mij, dat er steeds ver
teld wordt, dat het stoffeU|K overschot van
den keizer naar Oostenrijk zal worden
overgebracht. Óf ik ook weet, hoe het
daarmee-staat?/. -
Een kwartiertje van het kerltjê verwil
derd ligt hét landhuis, waarin de keizer
zijn laatste levensjaren heeft doorge
bracht. De villa is klein en in eenvoudig™
stijl opgetrokken. De voorhal is ovaal en
-bevat slechts weinig- mieubelstukken. ln de
werkkamer vindt men twee portretten v<in
'den keizer - een" vertoont hem In uniform,
het ander in burger. Op de schrijftafel lig
gen boeken van ..Gharles. -Maurras. De
slaapkamer, helder, klein, vensters aan
twee zijden, die steeds geopend moesten
blijven, een zwart crucifix boven het bed.
Het huis wordt weinig bewoond; de eige
naar, Portugeesch edelman, royalist, laat
zich slechts zelden zien. Sinds den dood
van den keizer is hier niets veranderd.
Zelfs het personeel is hetzelfde gebleven.
Zij weten veel te vertellen over de goed
heid, de rust en ook de treurigheid van
den keizer. En over de vroomheid en
huisvrouwelijke deugden van de keizerin.
En de troonopvolger? Indertijd was hij
nog een klein knaapje, een aardig kind
(um monino pequeno, e muito docc
Hij is zeer groot geworden. Hij heeft ge
studeerd. In de couranten hebben wij ge
lezen, dat hij doctor geworden is. Ook zijn
foto hebben wij gezien, doch wij herken
den hem bijna niet meer...
In Funchal gelukt het mg nog met be
hulp van den gouverneur een fotografie
van het graf van den keizer te verkrijgen.
's Nachts vaart het schip verder. Naar
Las Palmas,Sao Tomé, Para en Rio de
Janeiro.
Pieard bereidt zijn nieuwe vlucht voor.
Hij wil de 30.000 m bereiken.
Ongeveer terzelfdertij d, dat Professor
Piccard een nieuwe stratosfeervlucht voor
bereidt, waarbi) hij.een hoogte wil berei
ken van 30.000 meter, een hoogte waarop
de hemel niet anders dan blauw kan zijn
en men ook overaag de sterren kan zien,
terzelfder tijd verkondigen een tweetal
Engelsche geleerden van naam, dat ie
stratosfeervluchten binnen afzlenbaren tgd
een... volkssport zullen zijn. Professor J.
S. Haldane van de Oxford-Universiteit,
een physioloog, die ook buiten Engelaii
bekendheid verwierf, en die zich hoofdza
kelijk met het vraagstuk der ademhaling
en natuurlijk ook met de ademhaling in
de stratosfeer bezig houdt, verzekert, dat
het reeds binnen enkele maanden mogelijk
zal zijn „in Engeland stratosfeervluchten
te organiseeren, welke zoo veilig en com
fortabel zullen zijn, dat een ieder er aan
kan deelnemen".
De geleerde, prof. G. T. R. Hill van de
Londensehe Universiteit, die zich in den
loop der jaren hoofdzakelijk op technische
Vraagstukken heeft toegelegd, voegt aan
de Interessante mededeeling van proi.
Haldano nog verscheidene technische bij
zonderheden. Hij beweert, dat binnen kor
ten tijd een reis aoor de stratosfeer zóó
alledaags zal zijn als een ritje mét den
trein. De kogels waarmede men de stra
tosfeer zal bereizen, zijn voorzien van
luchtdrukzekere cabine, waarin men zoo
gemakkelijk en comfortabel reist als thais
in een modern vliegtuig. Het publiek
moet echter eerst meer vertrouwen stel
len, aldus Mr. Hill, en dan eerst kan men
de aera der stratosfeervluchten aanvan
gen!
Naar Prof. Haldano beweert, zal reeds
in de komende maanden het pr. bleem der
hoogtevliegtuigen worden opgelost. Er zul
len vliegtuigen worden geadstrueerd,
welke speciaaldiensten op de stratosfeer
zullen onderhouden... Prof. Haldane ;s
evenwel zelf van meening, dat de „popu
laire stratosfeervluchten" .tot op 20.000
meter zullen moeten blijven beperkt. De
i otoren zullen van zeer bijzonderen bouw*
moeten zijn. Momenteel werk' de geleerde
aan een ontwerp voor de pilotenkleeding,
welke zich natuurlijk ook geheel „in stra-
tosferischen stijl" dimt aan te passen.
Naar men verder beweert, ligt het mo
menteel laatste probleem van officièele
stratosfeervluchten niet in het technisch,
doch in het financieel vraagsi.uk. Alle
plannen zouden in ouigen moeten vallen,
wanneer dit vraagstuk niet zou kunnen
—i
worden opgelost. In ieder geval bestaat
reeds thans nauwelijks twijfel, dat wij het
gebied der stratosfeer niet verder zullen
doordringen, dan wij tot nu toe hebben
gedaan, aldus proi. Haldane. Het pro
bleem van tijd en ruimte schijnt in ieder
geval volkomen overwonnen. Prof. Hal
dane verzekert, dat een vlucht van Lon
den naar Weenen, via ae stratosfeer, niet
meer dan twintig minuten zal vorderen.
Re.zen binnen de Engelsche grens zullen
siecnts enkele m.nuten eischen. In leder
geval zullen wij eerst do praccische vluch
ten dienen af te wachten, alvorens onze
gedachte vooruit te laten loopen. De En
gelsche deskundigen zijn evenwel van mee-
ning, dat het jaar 1936 In het teeken der
stratosfeervluchten zal staan.
Slim.
Jan (tegen een ambtenaar an het post
kantoor) Als ik nu vanavond dezen brief
post, is hij dan morgenochtend in Middel
burg?
Ambtenaar: Ja zeker, meneer.
Jan: Gelukkig, dat ik hei vraag, want
deze brief moet heelemeal niet naar M.d-
delburg maar naar Roermond,
VAN WAARDEVOLLE SCHEEPS
LADING EN BALLAST.
Voor eenigen tijd terug heeft de beken
de paedogoog F. van Raalte een onderzoen
ingesteld bij de verschillende /olwassen
proefpersonen naar de nog bij hen aan
wezig zijnde schoolkennis. Hij ontdekte
toen, dat een grcot percentage dezer, <<p
de lagere schooi aangebrachte, kennis
totaal vervlogen was.
Deze enquête heeft weer eens opnieuw
bevestigd, wat wij eigenlijk allemaal vel
weten. Men heeft op de lagere school ge
tracht on3 allerle wetenswaardigs bij te
brengen. Bij voorkeur wellicht op pret
tige wijze, en wanneer men hiermede niet
het verlangde resultaat bereikte op minder
prettige manier ons tot het doel gebracht.
Maar niet zoodra waren we een jaar van
de schoolbanken af, of het grootste ge
deelte dezer kennis vervloog als benzine in
de buitenlucht.
Wilt u een bewijs voor deze bewering
hebben
Nu vertelt u mij dan eens:
Wanneer leefde Karei de Gr-ote?
In welk jaar werd zijn rijk verdeeld en
onder wie?
Noem eens enkele Engelsche oorlogen
met hun resp. vredes?
Hoevee: meeldraden heeft de pinkster
bloem
Waar heeft men een drijfriemenfabriek
Noem de riviere van Borneo.
Geef de tandformule van een paard.
Hoe luidt de wet van Archimedes?
Wat is het verschil tusscnen een vier
kanten halven meter en een halven vier
kanten meter?
Wat is het verschil tussehen een bijvoe-
gelijk naamwoord en een bijwoord?
Ik zou op deze wijze door kunnen gaan.
'k Geloof echter, dat u na een poging bo
venstaande vragen te beantwoorden wel
tot de overtuiging gekomen zult zijn, dat
u meer vergeten bent dan u wel gedacht
had.
Is dit nu zoo erg Bent u daarom nu
dom?-
Ik zou het niet graag beweren. En toch
weet ik zeker, dat men op de lagere school
u het bovenstaande geleerd heeft. U hebt
er echter in uw latere leven geen gebruik
van behoeven te maken. Deze kennis hebt
u nergens noodig gehad en zij is daardoor
gemakkelijk vervlogen.
U zult, wanneer u een zoon hebt, die In
de zevende klasse van een lagere school
zit, meermalen opmeiken, dat hij van veel
dingen veel meer weet dan u.
„Ik ben dat allemaal weer vergeten"
kan men dan ook herhaaldelijk door vol
wassenen hooren opmerken.
Het feit echter, dat u ondanks dit „ver
geten" toch een goede plaats In de wereld
hebt en dat u eigenlijk nooit het gemis
dezer kennis gevoeld hebt, doet m.i de
vraag naar voren brengen: Zullen wij dan
maar voort blijven gaan met het aanbren
gen van onnoodige kennis? Dit is toch
tenslotte niets anders dan ballast. En
welke schipper neemt ballast In, wanneer
hij een waardevolle scheepslading kan krij
gen? Niemand toch?
Ikzelf sta dan ook op het standpunt,
dat de school een boel kennis aanbrengt,
welke gerust achterwege kan blijven.
Waar men In het latere leven niets meer
aan heeft moet niet geleerd worden. Dat
is onnuttig werk en tijdverspilling.
Maar... zonder een bepaalde hoeveel
heid algemeene ontwikkeling kunnen wij
ook niet. Er is nu eenmaal een zekere
hoeveelheid kennis en vaardigheid, welke
ieder onzer in het leven noodig heeft.
Er is een tgd geweest, en hij ligt
nog niet zoo heel ver achter ons dat
men de meening was toegedaan, dat in
kennis macht lag. Ik zou dit niet gaarne
ontkennen, doch de overdrijving, waarana
men zich toen schuldig gemaakt heeft, is
gelukkig als zoodanig ingezien. Het maar
volstoppen der leerlingen met allerlei we
tenswaardigheden en kennis, leidt ten
slotte tot groote oppervlakkigheid en „een
van alles w&t en van niets iets weten."
Tenslotte kan men vol schoolkennis zit
ten en toch in het leven dom en onge
schikt zijn.
Daarom heb ik de taak van het lager
onderwijs, dat voor duizenden uiteindelijk
het eenige onderwijs geweest is, zoo ge
zien: Het oereide het kind voor op het
latere leven in de maatschappij. Als het
dit nu maar doet, dan doet het genoeg. De
eerste vraag is dan ook: Wat vraagt het
leven
Hierover in het volgende nummer meer.
