F T
tot 1 Juni gratis.
VRIJDAG 4 u. n.m.
NIEUWE ZAAK
Schoorl en Alkmaar
Wie zich NU abonneert,
ontvangt de
Heldersche Courant
Stadsnieuws
MC, PI @@IP
Uit het politierapport
Is herstel van de Nederlandsehe welvaart
mogelijk bij handhaving van den
Gouden! standaard?
Predikbeurten
tweede blad
heldersche COURANT - VAN WOENSDAG 20 MEI 1936
De excursie voor de
kinderen naar Texel.
SPOORSTRAAT 109 TELEFOON 293
SCHOENEN SPORTARTIKELEN
Oft SKmeUiaaiUdag
REEDS MEER DAN
20 JAAR DE BEKENDE
NAAM VOOR HET
BESTE FOTOWERK
KEIZERSTRAAT 113 TEL.
450
Lezing van Prof. Dr. N. J. Polak voor het Departement
Den Helder en omstreken van de Nederlandsehe
Maatschappij voor Nijverheid en Handel.
per ESONA naar
Retour Ie kaj. f 0.60, 2e kaj. f 0P4j0
Vertrek Den Helder 'smorgens 8 u
Hemelvaartsdag
VAN MEURS, KONINGSTRAAT 95,
EIGEN WERK, EENS ZOO STERK! I
Vandaag gaan de kaarten voor de eerste
excursie van de Heldersche Courant in zee en
wel voor den tocht dien we volgende week
Woensdag hopen te maken naar Texel, naar
de duinen, de vogelbroedplaatsen en naar
De Koog. Het belooft een gezellige tocht te
worden, waaraan door ongeveer vijftig jon
gens en meisjes wordt deelgenomen, die on
der goed en deskundig toezicht een tocht
naar de meeuwenkolonies in de Westerduinen
maken, waar ze in bewondering zullen zijn
voor de duizenden meeuwen, die daar hun
broedplaatsen hebben.
Op de kaarten, die vandaag ontvangen
worden, kan men Vrijdag, bi) betaling van
het vastgestelde en op de kaart vermelde
bedrag, het genummerde bewijs van deel
name afhalen. Denk er om in leder geval
voor Maandag te betalen. Ons kantoor is
Zaterdagmiddag tot 5 uur geopend.
Op een van de ingezonden biljetten Was
het adres niet vermeld, zoodat we hieraan
geen kaart konden zenden. Deze jeugdige
deelnemer:
CORNELIS PIETERSE
kan dus Vrijdag zijn deelnemerskaart in ont
vangst nemen, tegen betaling van zestig cent.
Voor de excursie voor Woensdag 3 Juni
gaan de kaarten volgende week in zee.
Het aantal excursies voor de ouderen heb
ben we met één moeten vermeerderen, omdat
het aantal deelnemers tot ver boven de drie
honderd uit kwam. We komen hierop binnen
kort nader terug.
Bij het j.1. gehouden examen van den
B.N.A. (Bond van Nederl. Arch.) is geslaagd
voor het diploma bouwkunde, onze stadge
noot, de heer C. Kleiman.
APOTHEKEN.
Op Hemelvaartsdag is alleen geopend de
apotheek der firma Smeets-Snel, Weststraat.
Van 22 tot 25 Mei wordt avond- en Zondag-
dienst waargenomen door A. P. Hoolmans,
Spoorstraat.
1
ORANJE HARMONIE KAPEL.
(Dir. J. J. W. Hertsworm.)
Eerste zomerconcert te geven op heden
avond van 8.3010. uur in het Julianapark.
1. Psalm 138 M. Rugers
2. Piet Hein marsch A. L. Hazebroek
8. Ouv. Orphée aux Enfers J. Offenbach
4. Dans la Forge R. Elenberg
6. Fant. Opera Martha Flotow
6. Les Deux Pigeons A. Missager
7. Potpourri Verdiana H. K. Liment
8. Marsch Koning Voetbal W. Schootemeyer
De nos. 1, 2 en 0 worden uitgevoerd op het
concours, dat gehouden wordt op Texel op
Hemelvaartsdag a.s.
BEIAARDBESPELING.
Klokkenspel Monument Ned. Reddingwezen,
te geven op Donderdag 21 Mei 1936 van
12.15 u.1.15 u. n.m. door den stadsbeiaar-
dier Tj. Joh. Dito.
Programma!
1. Zeemansliederen, Suite.
2. Preludium naar Gedenck-Clanck „Wilt
heden nu treden" Valerius
8. a. Berceuse Fred. Chopin
b. Grand Valse Fred. Chopin.
c. Solvegslied Ed. Grieg
4. Zomeravond Tj. Joh. Dito
8. a. Waar de blanke top der duinen R. Hol
b. Kent gij het land der zee ontrukt
A. J. Schooleman
c. Het Roosje H. Werner
0. a. IJs met slagroom C. van Praag
b. Jarig Jetje F. J. Palmboom
c. Luilak J. F. Tierie
d. Het lied met het refreintje
C. van Praag
e. Wiegeliedje W. A. Mozart
7. Sonate G. van Hoey
UITSLAG AANBESTEDING ONTSPAN-
NINGSZAAL AAN HET HOTEL-PENSION
VAN HET ZEEBAD HUISDUINEN.
Uitslag van de door den architect S. Krij-
hen gehouden aanbesteding voor het bouwen
van een ontspanningszaal aan het Hótel-
Pension van het Badhotel der N.V. Zeebad
Huisduinen.
Gebr. Riem erts 9.047,C. T. Kwak
9.368,—; W. F. Labout 9.380,—; Ran
Vermeulen 9.987,—; A. Smit 10.800,—;
L. Plaatsman 10.800,—; C. Goes 10.950,—;
T. Abma, Enkhulzen 10.960,P. Tuin,
't Zand 10.990,—; J. Romeyer 11.100,
G. Groot 11.262,A. v. d. Wal 11.490,j
Reyers Vlaming 11.850,—.
„DRAAGT ELKANDERS LASTEN".
Men schrijft ons:
De commissie van het TBC-fonds „Draagt
elkanders lasten", afd. van het C.N.V. heeft
Voor Zaterdag a.s. een speldjesdag georgani
seerd. Zr) vraagt voor dit werk aller mede-
Werking, opdat de collecte in alle opzichten
slagen mag en z(j met blijdschap door mogen
gaan om zonnestralen en levensvreugde te
bezorgen in die gezinnen, welke door deze
Vreeselijke ziekte zijn aangetast.
Dames die mede willen werken om op
dien dag met speldjes te loopen gelieven
fcich op te geven. Vrijdag van 79 uur, Evan-
gelisatiegebouw, Palmstraat.
EMJIABLOEM-COLLECTE.
Voor degenen, die de hoogste bedragen
hadden gecollecteerd tijdens de onlangs ge
houden Emmabloemcollecte, waren eenige
verrassingen beschikbaar gesteld. Deze zijn
te beurt gevallen aan de volgende dames, die
een dezer dagen haar prijs in ontvangst heb
ben genomen. Mej. W. Selderbeek, mevr. G.
Landman, Mej. M. C. Snel; Mej. de Bruin, Mej.
D. Boerdijk, Mej. H. Ouwerkerk en Mej. P.
Boutkan. Het inzamelingscomité is degenen,
die prijzen beschikbaar stelden, zeer dank
baar.
BLAUWE WEEK.
Men schrijft ons:
Evenals vorige jaren, organiseert het Cen
traal Comité voor Drankbestrijding „Helder"
tusschen Hemelvaartsdag en Pinksteren een
speciale propaganda-actie voor de drank
bestrijding. Deze z.g. „Blauwe Week" heeft
tot doel uiting te géven van de eenheid, die
er ten opzichte van dezen strijd bestaat bij
de aangesloten organisaties, ongeacht welke
godsdienstige of politieke richting zij verte
genwoordigen. Aangezien de kasmiddelen,
tengevolge van de verminderde gemeente
subsidie, het niet toelaten een grootsch op
gezette actie op touw te zetten, zal deze
beperkt worden tot het colporteeren met de
speciaal voor deze gelegenheid uitgegeven
„Blauwe Week-krant", welke.voor den mini
mum-prijs van 3 cent wordt aangeboden. Wij
.wekken het Heldersche publiek daarom op,
tot het koopen van deze krant aangezien de
bestrijding van het alcoholisme immer en
vooral in dezen tijd met zijn toenemend snel
verkeer noodig is.
DRS. DE JONG SPREEKT VOOR
„RASBORA".
Over het kweeken en verzorgen der
eieren van visschen.
Gisteravond was in Café Sanders op het
Koningsplein door de Vereeniging van Helder
sche Aquariumhouders „Rasbora" een ver
gadering belegd, waar drs. de Jong gesproken
heeft over bovengenoemd onderwerp.
Door ons niet bekende oorzaak was het
bezoek voor deze lezing maar zóó-zóó en
waren te kwart voor negen slechts een 25-
tal belangstellenden aanwezig, hetgeen, gezien
het interessante der causerie, ongetwijfeld
jammer was.
Nadat de heer Bakker een kort welkomst
woord gesproken heeft, neemt de heer de
Jong het woord.
Deze vangt aan, met er op te wijzen, dat
het kweeken van jonge visschen in het aqua
rium een sportieve liefhebberij moet zijn,
waarbij men zoowel met meevallers als decep
ties rekening heeft te houden, doch waarbij het
belangrijkste is, dat men de levenswijze der
visschen leert kennen. Men onderscheidt 3
soorten: le: de visschen, welke eieren leggen
en er verder niet naar omzien, 2e: broedver-
zorgers, en waarbij b.v. het mannetje het
jonge kroost verzorgt en 3e. de levend baren
den. Voornamelijk de groepen 1 en 2 zullen
behandeld worden.
Van de eerste groep noemt spr. het zebra-
vlsehje als voorbeeld, evenals de baars,
snoek, bot en kabeljauw. Met tal van visch-
jes op alcohol wordt meermalen door den
heer de Jong het gesproken woord verduide
lijkt. i
Vereischten voor een goede kweeking zijn:
het licht moet op de goede wijze in het
aquarium ingevoerd worden, er moet vol
doende zuurstof aanwezig zijn en voor ze
kere warmte zorgedragen worden.
Wat deze laatste betreft, de temperatuur
moet niet constant op dezelfde hoogte gehou
den worden, doch tijdens het kweeken lang
zaam opgevoerd worden, bijv. van 26 tot 30
graden. Doet men dit niet, dan gaat zoowel
eierstok als visch achteruit. Ook het over
voeren is beslist af te keuren. De heer de
Jong, welke zelf over een groote ervaring be
schikt, geeft diverse wenken voor aquarium
houders. Zoo bijv. betreffende de bekende
rotsjes in de bakken, welke ongetwijfeld een
aardig cachet aan het geheel geven, doch
niet altijd bovordèrlijk voor de bewoners zijn.
Evenwel, in kweekersaquaria kan men soms
zien (bijv. met stekelbaarsjes) dat het wijfje
door het mannetje door een der nauwe ope
ningen gejaagd wordt, en daarbij dan het
juist; noodzakelijke effect verkregen wordt,
doordat het kuit in de opening achterblijft,
en het r&annètje de bevruchting kan vol
brengen.
Merkwaardige bijzonderheden vertelt spr.
betreffende het kweeken van kabeljauw en
forel, welke bevruchting kunstmatig kan ge
schieden en ook geschiedt (met forellen bijv.
door de Nederl. Heide Mij.). Dat dit voor de
visscherij van groot belang is behoeft geen
betoog. Waar in de natuur gewoonlijk niet
meer dan 15 der eieren tot hun recht ko
men bedraagt dit aantal bij een kunstmatige
kweeking ongeveer 90
Is bij deze kweeking de mensch eigenlijk
een soort pleegmoeder" voor de jonge visch-
jes, ook de natuur zelf kent dergelijke pleeg
moeders. Een voorbeeld hiervan is de bitter-
voorn, welke de zoetwatermossel gebruikt om
de eerste periode van haar leven op te slijten.
Na de pauze worden de visschen behandeld,
welke hun broed wel verzorgen en hiervan is,
uit den aard der zaak, het kweeken eenvou
diger. Uitvoerig behandelt spr. de zoo bij uit
stek nationale bewoner van onze wateren: de
stekelbaars; en met haar de natuurlijke vijan
den: de karperluis en de Hydra. Merkwaar
dige mededeelingen worden gedaan betreffen
de de z.g. speelnesten en over de behandeling
der jonge stekeltjes.
Naar aanleiding van den voor de deur staan-
den kweekwedstrijd der vereeniging inzake
tropische visschen, heeft de heer de Jonge
enkele voor de leden waardevolle instructies.
Onderling moet men, zoo veel maar mogelijk
is, ruilen en al zal men meermalen op vele
moeiten stuiten... het resultaat is altijd deze
moeite dubbel en dwars waard.
Want tenslotte wordt goed kweeken alléén
verkregen door de ervaring van anderen, zoo
als deze die vroeger opdeden.
Spr. besluit zijn rede met er op te wijzen,
dat de aquariumkweekerij ook uit weten
schappelijk oogpunt van de grootste waarde is.
Wat wist men bijv. 10 jaar geleden af van de
levenswijze der Rasbora en wat heden ten
dage? Het resultaat van kweeken!
Enkele vragen worden nog behandeld, waar
van die, betreffende de zalm en paling tot het
noodige (en interessante!) conmmentaar aan
leiding gaven.
De heer Bakker dankte eerst om half twaalf
den heer de Jong voor zijn voordracht en ver
tolkte hiermede ongetwijfeld de gevoelens van
de geheele vergadering.
TWEE NIEUWE ZINKERS IN DE
BINNENHAVEN.
Een modern systeem en... Hol-
landseh fabrikaat!
Zooals velen bekend zal zijn, werd er ge
durende de laatste 14 dagen in de Binnen
haven, op circa 150 meter afstand van 'de.
Nieuwe Brug bij het Ankerpark, hard ge
werkt.
Het onder handen zijnd karwei betrof een;
tweetal zinkers, die hier in het kanaal gelegd'
moest worden: de een voor water en eeri'
ander voor gas. j
Daar een en ander nogal wat publieke; be
langstelling trok en met name Dinsdagmor-
gen (toen beide zinkers gelegd werden),
hebben wij eenige inlichtingen over genoemd
werk ingewonnen, waarvan wq het volgende
weergeven:
In tegenstelling met vroeger vervaardigde
zinkers, welke uit gegoten jjzer bestenden,; is
het thans gebruikte materiaal plaatijzer. De
voordeelen hiervan zijn velerlei; zoo bèhofeft
er thans geen stelling meer gebouwd te wor
den (wat den kostprijs sterk verlaagt), ter
wijl het gevaarte in zijn geheel belangrijk
lichter weegt. Het wordt geheel in elkaar ge-<
zet op den wal, waarna men het door dë te
kende schuiten laat zakken. De lekkans is
minimaal, daar de pijpen onderling autogeen-
gelascht zijn. Bij het gegoten materiaal, dat
veel zwaarder was, was de breekkans bedui
dend grooter. En wat wel heel belangrijk is;
vroeger was men op buitenlandsch materiaal
aangewezen, doch thans wordt dit vervaar
digd in Holland zelf. Het is in Den Helder
de eerste maal, dat men dit systeem volgt;
Wat de pijpen betreft, deze hebben éen
dikte van 4 m.m. terwijl de doorsnee 6 Éngjel-
sche duim bedraagt. Zij zijn extra bekleed door
asfalt bitumen met jute.
Aan het geheel heeft men (inclusief het
baggeren) niet langer dan 14 dagen gewerkt.
Geen enkele stagnatie ondervond men, Vap
belang is ook het feit, dat waar vroeger het
verkeer te water bij het laten zakken van
zinkers soms wel meer dan 24 uur duurde, dit,
nu slechts enkele uren het geval is.
De diepte van het kanaal is 7 meter, ter
wijl de zinkers zich nog 1 meter onder <jen
bodem bevinden. -j i
Vermelden wij tenslotte, dat de ziekers
vervaardigd werden bij de bekende Plaatwei-
lerij Velsen, en dat het baggerwerk uitgevoerd
werd door de firma Kooyman te Harlingèn.
0
HEROPENING
H. v. d. POLL
„DE RUSTENDE JAGER" TE BERGEN.
1 De Directie van „De Rustende Jager" te
Bergen is er met veel moeite en opofferingen
in geslaagd de békende Show, concert Tango
'en Jazzband Red Head te engageeren. Ge
noemde band bestaat uit 10 personen en
oogstte reeds veel successen in de hoofdste
den van Duitschland, Zweden en Zwitserland
en is daar steeds de groote attractie geweest.
Des middags van 3—6% uur is er vrij entree,
terwijl des avonds van 8—2 uur Fl. 1.
entree geld verschuldigd is.
Mishandeling.
Door een bewoonster van de Molengracht
werd aangifte gedaan, dat zij is mishandeld.
Anto te water.
Aan de politie werd gisteren kennis ge
geven, dat nabij de Keizersbrug een auto te
water was gereden. Het bleek, dat een kleine
vrachtauto, die op de Keizersgracht had ge
staan en waarvan de bestuurder zich even
had verwijderd, vermoedelijk doordat de hand
rem niet al te vast stond, van den ter plaatse
afloopenden rijweg was afgetreden en in Ijet
Heldersch Kanaal was terecht gekomen. De
auto werd door omstanders uit het water ge
trokken. Persoonlijke ongelukken kwamen
niet voor.
Een kwade hond.
Door een bewoner van de Wagenstraat
werd aangifte gedaan, dat hij is gebeten door
een hond, toebehoorende aan een bewoner
van de Buitenhaven.
..-i t
Gisteravond hield de Nederlapdsche Maat
schappij voor Nijverheid en Handel, departe
ment Den Helder en Omstreken in het Kegjel-
huis een druk bezochte ledenvergadering,
waarin als spreker optrad prof. dr. N. J. Polak,
hoogleeraar aan de Handelshoogeschool te Rot
terdam. i
Notaris J. W. J. Schreuder, voorzitter v(tn
het departement, opende de bijeenkomst met
een woord van welkom, zich daarbij speciaal
richtend tot burgemeester Ritmeester en den
spreker. j
De heer Schreuder zeide vervolgens: j
Het doel van deze Departementsvergadering
is tweeledig. In de eerste plaats hebben wij ge
meend, door het verzenden van een aantal uit-
noodigingen, belangstelling te wekken vóór ,de
aloude Maatschappij voor Nijverheid, waEirvjan
het doel is: Bevordering van de Volkswelvaart.
Ons Departement vormt daarnevens de eenige
band tusschen de Gemeenten in den kop van
Noord-Holland, een samenwerking die nog ver
hoogd wordt door het feit, dat de Burge
meesters van Anna Paulowna, Wieringcn en
Zijpe deel uitmaken van ons Bestuur. In !de
tweede plaats hebben wq gemeend een der
meest brandende vraagstukken van onzen tijd,
het monetaire probleem, te moeten belichten.
Met nadruk wil ik er op wijzen, dat het organi-
seeren van deze bijeenkomst, geenszins ijet
doei heeft propaganda te maken voor devalu
atie, of inflatie, integendeel, de meerderheid
van ons Departement staat op het standpunt,
dat wU alles in het werk moeten stéllen, óm
de zeer moeilijke taak van onze Regeering niet
te verzwaren door het voeren van propaganda,,
van beginselen op monetair gebied, die1 liet
landsbestuur afwijst.
Tenslotte echter onze leden in staat te 'stél
len zich een inzicht te verwerven in dit hllés-
overheerschende vraagstuk, hebben wij ge
meend gebruik te moeten maken van het vér«
zoek van de Vereeniging voor Waardevastgejd,
bij monde van den heer Bakker, om het starjd-
punt van deze .vereeniging te doen toelichten.
Het stemt ons tot vreugde, dat prof. Polak,
alleen gedreven door idieele motieven, wajnt
Z.Hooggeleerde vervult deze spreekbeurt ge
heel belangloos, bereid gevonden is, de begin
selen van zijn Vereeniging voor ons uiteen ,te
zetten. Wij zijn prof. Polak biervoor zeer
erkentelijk.
Het ligt dan ook in het voornemen van o;ns
Bestuur, om zeer binnenkort iemand uit te nqo-
digen, die het monetaire vraagstuk anders ije-
ziet en die volkomen op het standpunt stgat
van handhaving van den gouden standaard,
volgens de beginselen van onze Regeering! Op
deze wijze hopen wij er toe bij te dragen om
Uwe inzichten in deze te verhelderen en ook U
duidelijk te maken, dat naast het opbouwende
werk, dat ons Departement tracht te verrich
ten, zij zich gaarne heiast met de taak van
het belichten van de economische vraagstuk
ken van onzen tijd.
Moge ook door dezen avond Uwe belangstel
ling worden gewekt voor ons Departement en
moge zich dit ook uiten door het toetreden van
nieuwe leden.
Het woord werd daarna verleend aan prof.
Polak, die sprak over het onderwerp:
Is herstel van de Nederlandsehe wel
vaart mogelijk bij handhaving van
den gouden standaard?
In zijn inleidiiig zeide prof. Polak, dat hij
geen propaganda wenschte te maken voor de
devaluatie, doch dat hij alleen voorlichting zou
trachten te geven. Nu is het vraagstuk van
de devaluatie er een, waarvan door overheids
wege geen voorlichting gewenscht wordt: er is
zelfs in zekeren zin sprake van censuur. De
groote pers doezelt het vraagstuk weg en van
hoogerhand is het advies gegeven: spreek er
niet meer over. Maar het is een natuurlijke
drang van den vrijen Nederlander om voor de
onderwerpen, waarvan men hem tracht te ver
hinderen kennis te nemen, belangstelling te
hebben en er studie van te maken.
Spr. plaatste de vergadering midden in de
moeilijkheden van het oogenblik en vroeg zich
af: kunnen we uit de moeilijkheden komen met
behoud van het huidige goudpeil (6/10 gram)
van den gulden? Er zijn tal van moeilijkheden:
de meeste bedrijven lijden, de omzetten loopen
terug, er wordt steun gevraagd en verleend.
Die moeilijkheden culmineeren in een
onevenwichtig prijsniveau.
We hebben een periode achter den rug,
waarin het prijsniveau in den groothandel ver
schrikkelijk gedaald is, geen enkel artikel ont
snapte. Rubber zakte veel in prijs, terwijl het
artikel, dat het minst leed, n.1. steenkolen, toch
nog een daling van 40 pet. te verduren had.
Opvallend is het nu, dat de prijzen van andere
artikelen die daling in veel langzamere mate
ondergaan hebben. Maakt men de vergelijking
met een bouwwerk, dan kan men het verval
aantoonen als men bedenkt, dat de eene peiler
vrijwel rechtop blijft staan, terwijl de andere
scheef trekt. Het gevolg is, dat het gebouw
zelf scheef komt te staan en bij verdere verzak
king van de peilers tenslotte zal komen te
vallen.
Nederland verkeert t.a.v. andere landen in
de nadeelige omstandigheid, dat het nooit in
zijn eigen behoeften zal kunnen voorzien. We
hebben een bodem met een tekort aan minera
len, het klimaat is niet mild en lang niet alle
artikelen, die we noodig hebben kunnen hier
groeien.
Onze bodem moet worden ontgonnen, maar
met behulp van schatten, die we van elders
moeten halen, enz. Echter kunnen we ons be
roemen op één groote gave en wel de Neder
lander verleent een buitengewoon groote toe
wijding aan zijn werk (zie tuinbouw, scheep
vaart). Wij verschaften ons daarmede een
grooten dienst op de wereldmarkt, door dat
onze artikelen goed en goedkoop, althans niet
duurder dan die van de concurreerende lan
den, waren. Nu daalden de prijzen op de
wereldmarkt, daarentegen bleven de binnen-
landsche prijzen hoog. Het gevolg was, dat
onze productie duur werd en men op de
wereldmarkt goedkoopere producten afnam.
Nederland kan zich niet afsluiten van de
wereldmarkt, dat is absoluut onmogelijk. Ons
binnenlandsch prijsniveau gaat ver uit boven
dat van andere landen. Dit ligt ook in den lijn
van de regeering, welke zegt: er moet worden
aangepast,
onze productiekosten moeten naar
omlaag.
Men trachtte de kosten te verlagen, doch
men stuitte op de kosten van het levensonder
houd, die wellicht niet verder konden dalen.
De producten door de overheid verschaft, gas,
electrische stroom, bleven star in prijs en zij
waren er mede de oorzaak van, dat de kosten
voor het levensonderhoud en de productiekos
ten van den fabrikant hoog bleven. De regee
ring begon niet volgens een bepaald plan te
helpen, wat spr. haar trouwens niet euvel kan
dulden. De eerste zwakke plek was de akker
bouw, waarbij door het verleenen van steun
werd getracht om de prijzen wat op te houden.
Dat hoog houden van de prijzen beteekende
een hooghouden van de prijzen der artikelen
van de andere bedrijven. De veeteeltprijzen
vielen, ook deze werden gesteund, wat weer tot
gevolg had, dat de kosten van het levensonder
houd hooger werden, enz. Zoo ging het door
met het verleenen van steun, zonder dat de
prijzen omlaag gingen. Geleidelijk heeft de
regeering ingezien, dat zij bij het verleenen van
steun mede den eisch moest stellen, dat de
gesteunde bedrijven hun productiekosten moes
ten verlagen. De vraag is nu: komt men dan
op deze manier uit de impasse
Spreker vergelijkt ons land met Engeland.
Daar kwam men tot een daling van de kosten
voor het levensonderhoud van 10 tot 12 pet. en
van de valuta van ca. 40 pet. In vergelijking
met 10 jaar geleden was het kostenniveau in
Engeland dus op 53 pet. gebracht. In Neder
land op 70 80 pet. Spr. constateert, dat
Nederland dus nog een langen weg van aan
passing heeft af te leggen. AI onze productie
kosten zouden nog met ca. 20 pet. verlaagd
moeten worden.
De aanpassing zal echter niet zoo gemak
kelijk gaan, de arbeider zal eerst zijn huishuur
verlaagd zien te krijgen, de huiseigenaar zal op
zijn beurt voor het schilderwerk minder wil
len betalen. Daardoor ontstaat een wringing.
Spr. neemt echter aan, dat de verlagingen zul
len doorgang vinden, de huren gaan dan snel
omlaag. De hulseigenaren ontvangen steeds
minder, zij zullen hun rente en aflossing niet
meer kunnen betalen, de crediteuren zullen
eerst minder en later niets ontvangen. Echter
niet alleen de particulieren zijn huiseigenaren,
daar zijn ook de hypotheekbanken, die pand
briefrenten hebben te betalen, daar zijn
de levensverzekeringmaatschappijen met hun
polisverplichtingen. Door die voortgezette
huürverlaging Zou de hypotheekmarkt ontred
derd raken, de genoemde banken komen in
moeilijkheden, zoo ook de levensverzekering
maatschappijen, de pensioenfondsen, de ge
meente-, staats- en spoorwegobligaties. Kwam
er nu werkelijk aanpassing dan zou de reke
ning van de gemeente er nog heel wat slechter
uitzien. Waar immers de gemeenten ook hui
zenbezitters zijn, zouden zij de huurdaling 3
5 maal zoo sterk ondervinden (personeele be-
belasting, straatbelasting). De inkomsten
belasting en de gemeentefondsbelasting, zij zijn
allemaal progressief, de ontvangsten daarvan
zullen sterker dalen dan de inkomsten zelf!
Echter aanpassing beteekent ook: verlaging
van de erfpacht, van de canons, van de pre
cariorechten, van de tarieven voor gas, water,
electra, telefoon, etc.de dividend- en tantième
belasting zal in den tijd na de kapitaalreductie
bitter weinig opbrengen. De overheidsrekening
zal zóó verlaagd worden, dat een schuldrege
ling zal moeten plaats hebben. De schuld
verplichtingen zijn onaantastbaar.
Waardevast geld.
Als geld alleen een ruilmiddel was, dan
kwam alles nog wel in orde, maar het dient
ook om de schuldverhoudingen uit te drukken.
Daarbij realiseert men niet, dat met het aan
gaan van een schuld op langen termijn een
zekere hoeveelheid goud gemoeid zou zijn. Geld
beteekent voor ons koopkracht en die koop
kracht is veranderd. De debiteur heeft een
grootere koopkracht te presteeren, h(j zal dat
doen tot dat liij niet meer kan, de crediteur
zal minder ontvangen. Deze zal nu een schuld
regeling moéten treffen of, zooals men van
hoogerhand zou zeggen: hij moet reorgani-
seeren!
Nu zijn er de volgende wegen, die men in
kan slaan:
le. laat de geldschulden maar uithollen, wat
ondermijning van het vertrouwen en van het
credietleven tengevolge zal hebben;
2e. breng het geld terug op de koopkracht
van vroeger en tracht daarnaast te bereiken,
dat het geld geen wijziging of vrijwel geen
wijziging meer in koopkracht ondergaat. Dit
is de gedachte van de
stabilisatie van de koopkracht.
Vervolgens gaf de spreker een definitie van
de begrippen
Inflatie, deflatie en devaluatie.
Inflatie is de opblazing van de hoeveelheid
geld, waardoor het evenwicht in het geld- en
economisch verkeer verstoord wordt. Dit komt
voor in oorlogstijd als men voor de aanschaf-
Ned. Herv. Gem.
Geen dienst.
Geref. Kerk (Julianapark).
's Morgens 10 uur, Ds. Meijnen
Geref. Kerk (Rehoboth-Kerk).
Geen dienst.
Oud Geref. Kerk (Hoogstraat).
's Morgens 10 uur, Ds. N. v. d. Kraatsj
Chr. Geref. Kerk (Steengracht).
's Morgens 10 uur, de heer J. Rebel
Herst. Evang. Luth Gem. (Weezenstr.).
's Morgens 10.30 uur, Ds. W. J. F. Meinerg
Doopsgez. Gcna.
Geen dienst.
Evangelisatie (Palmstraat).
's Morgens 10 uur, Ds. K. de Bel,
van Schiedam.
Oud-Katholieke Kerk (Langestraat 76).
's Morgens 10 uur, kerkdienst.
Evangelisatiegebouw, Vijzelstraat
's Avonds 8 uur, samenkomst,
Leger des Heils.
Geen dienst.
Hersteld ApostolischeZending Gemeente
Geen dienst,
HUISDUINEN
Ned. Herv. Gemeente.
Geen dienst.
Linnenbankjes 1.35 I Serre-, Tuin- en
Fietsmanden 2.80 I Terrasstoelen 2.75
Waschm. m. st. 1.90 Bekleede Wiegen 4.20
fing van producten, waarvoor niets terugkomt
(oorlogswerktuig, projectielen e.d.) steeds
maar geld moet uitgeven en er toe overgaat
steeds meer geld, dat is bankpapier, te laten
maken (geldschepping). Hoe meer geld er aan
gemaakt wordt, des te minder wordt het
waard, totdat het tenslotte vrijwel 0 is.
Deflatie is het tegenovergestelde van infla
tie, hierbij onttrekt men geld aan de circulatie.
Dit ziet men in onze dagen gebeuren; uit voor
zichtigheid wordt het geld vastgehouden, of
uit vrees voor loonsverlaging, ontslag e.d.
Deflatie leidt tot steeds voortgaande prijs
daling.
Devaluatie is het brengen van het herstel
van evenwicht. Momenteel is het evenwicht
verstoord. Die onevenwichtigheid kan worden
weggenomen als men het geldpeil van ons
land in overeenstemming brengt met dat van
andere landen. Voor ons land is opzettelijke
devaluatie aan te bevelen (b.v. de gulden aan
te passen aan het Engelsche pond). Het ge
volg van die devaluatie met ca. 33 zou zijn,
dat alle prijzen van geïmporteerde goederen
aan de grens 1/3 hooger in prijs zouden
worden. Met onze exportartikelen zouden we
iets dergelijks zien, doch niet het geheele
prijsniveau zal een stijging ondergaan: de
binnenlandsche prijzen zullen zich n.1. niet
herstellen.
Spr. toont dit met een voorbeeld (den brood
prijs) aan.
Bij invoering van de devaluatie kunnen vele
heffingen gemist worden. De tarwesteun be
hoeft b.v. minder te kosten, de kosten van het
levensonderhoud zullen slechts een geringe
stijging ondergaan en het gevolg daarvan zal
zijn, dat, in het algemeen gesproken, geen
loonsverhoogingen behoeven plaats te hebben.
De overheidsrekening zal er dan beter komen
uit te zien: in de kapitaalskosten geen stijging,
die van het materiaal zijn uiteraard al gering,
er komt een grootere evenwichtigheid, de
wringingen verdwijnen, evenzoo de domper op
het economisch leven en de werkloosheid zal
afnemen. In deze dagen speelt ook een psycho
logische factor een groote rol: al 6 jaren lang
ziet men de zon niet meer, men is pessimist.
Verandert de toestand ook maar even, dan zal
men spoedig weer het hoofd opheffen.
Toen Prof. Polak zijn rede beëindigd had,
dankten de aanwezigen hem met een hartelijk
applaus. Er volgde nü een korte pauze, na
afloop waarvan de gelegenheid bestond den
spreker vragen te stellen.
Van deze gelegenheid maakten gebruik dó
heeren van Bolhuis, Klerk, Mulder en burge
meester Ritmeester.
Professor Polak heeft de sprekers collectief
beantwoord. Wij ontleenen aan zijn dupliek
het volgende:
Naar aanleiding van hetgeen de heer van
Bolhuis opmerkte, n.1. hoe spreker de oplos
sing zag indien Frankrijk, Duitschland en
Engeland opnieuw zouden devalueeren, zeide
Prof. Polak, dat hq er niet aan geloofde, dat
Engeland nog eens zou devalueeren. In Frank
rijk en Duitschland is sprake van onevenwich
tigheid tusschen binnenlandsche koopkracht
en buitenlandsche koopkracht van het geld. In
Engeland daarentegen is evenwichtigheid. Her
stelden de andere landen zich door devaluatie
en zou Engeland vervolgens opnieuw deva
lueeren, dan zou het den evenwichtstoestand
verstoren en dan zou er geen sprake van
devaluatie, maar van inflatie zijn. Engeland
heeft goede muntkenners en spr. verwacht
van die zqde allerminst een hernieuwde deva
luatie.
Dat in België het vaste goed in prqs daalt
na de devaluatie, aldus werd door den heef
Klerk opgemerkt, vond spr, heelemaal niet
minst gedaald, de devaluatie stuitte hier den
vreemd. In vast goed waren tevoren de prijzen
het minst gedaald, de devaluatie stuitte hier
den verderen val. Bq devaluatie houde men
gerust zqn bankbiljetten, aldus spr., zij zullen
weinig in waarde verliezen. Spr. ontraadt ten
eenenmale om „in vast goed te vlufchten". In
België heeft men dat gedaan, de bedrijven
ondervinden thans een opleving, nïi wil men
zijn geld weer vrij zien te krijgen, waardoor
de prijzen van het vaste goed dalen.
Naar aanleiding van een tweede vraag van
den heer de Klerk merkt spr. op, dat z.i.
devaluatie hier te lande zoo spoedig mógelijk
toegepast moet worden, „omdat de patiënt er
al zoo erg aan toe is." Bovendien strekt- het
ons land tot eer als het in deze, eveiiitlé in
zoo veel andere zaken, een zelfstandige poli
tiek voert. Hq zou de devaluatie echtér toe
gepast willen zien als b.v. in Engeland, hiet
als b.v. in België.
N.a.v. van een vraag van mr. Muldè? zegt
prof. Polak, dat het schuldenprobleem alleen
opgelost kan worden door prijsstijging'. Die
prijsstijging treedt niet in, is er gezegd. CclV"
ter in yeie sferen, wel: b.yvln' tarwe geir^el,
