Abonneert 0 op dit blad
Radio-programma
De aardbeving in
Koetaradja.
BINNENLAND
GEMENGD NIEUWS
HHLDERSCHE COURANT VAN DONDERDAG 3 SEPTEMBER 1936
Bommen op Madrid.
300 slachtoffers.
In het Zuiden.
Wijziging van het Spaansche
kabinet.
Vooruitgang in handel en
industrie der Ver. Staten.
Rusland roept 900.000
lotelingen onder de wapenen
Het derde Russische vijfjaarplan.
De Italianen in Abessinië.
Suppletoire begrooting van
binnenlandsche zaken voor 1936
De verstrekikng van levensmiddelen
aan werkloozen.
De uitwijzing van de vier
Nederlanders uit Berlijn.
De verjaardag van de Koningin.
De nader vastgestelde
Standaardloonen.
Padvindersjamboree en Indië.
De Nederlandsche spelling in België
Toemende kans op regen.
Goede prijzen voor appels.
Oosulndië
Vuurtorendoor aardbeving ontzet
Moordaanslag te Bandoeng.
Het verhaal van een ooggetuige.
Ernstige aanrijding bij
Amersfoort.
Zware brand te Loon bij
Assen.
Jeugdige vandalen dringen
schoolgebouw binnen.
te beklimmen, doch zjj stonden hier bloot
nan het Yuur van de opstandelingen.
De batterij van Fontarabie. dat nog in han
den van de regeeringstroepen is, vuurt ge
regeld, doch dit schijnt niet voldoende om de
opstandelingen tegen te houden.
Nadat La Puncha in handen van de opstan
delingen gevallen was, deden zij een verwoeden
aanval op San Marcial. Van de brug by Behobie
af. kan men de opstandelingen zien op de top
pen der bergen, geweerschoten knallen en het
schijnt, of San Marcial niet veel tegenstand
biedt.
Van de brug af kan men ook zien, dat
Irun haastig in staat van verdediging
wordt gebracht. Barricaden van zandzak
ken worden haastig gevormd en voor de
ramen der huizen plaatsen zich schutters.
Een vertegenwoordiger van Havas is er in
geslaagd Irun binnen te komen. De stad biedt
een troosteloozen aanblik. Op straat ziet men
niets dan gewapende soldaten van het olks-
front Steeds komen versterkingen uit San Se-
bastian die onmiddellijk worden doorgezonden
naar het front. Ook de velden bij de grens bie
den een verschrikkelijk schouwspel; de bewo
ners, die nog te Irun waren gebleven, vluchtten
hierheen. Overal zijn hier met gras gevulde
matrassen gelegd en resten van maaltijden lig
gen verspreid. Sedert eenige dagen leven hier
enkele honderden vluchtelingen onder den bloo-
ten hemel, gereed bij het minste gevaar te
vluchten.
Duizenden zijn op Fransch gebied gevlucht
en ondergebracht bij de inwoners van Fransch
Behobie, want de wegen zijn te onveilig om
hen naar Hendaye te brengen.
Naar de radio-Sevilla mededeelt, heeft de
luchtmacht der opstandelingen gisteren ver
scheidene openbare gebouwen te Madrid ge
bombardeerd. Vier bommen zouden op het
ministerie van binnenlandsche zaken terecht
gekomen zijn, een op het Noorderspoorweg
station, een op het ministerie van oorlog en
een op de Plaza Cibeles.
Het aantal slachtoffers zou ongeveer 300
bedragen.
Generaal Queipo de Llano heeft Dinsdag
avond via radio-Sevilla medegedeeld, dat de
opstandige troepen in de provincie Toledo de
stad Escurial genaderd zijn.
Bij La Llinea hebben twee kanonneerbooten
van de regeering getracht troepen aan land te
zetten, hetgeen echter door de opstandelingen
kon worden verhinderd. Er vielen drie slacht
offers.
Te La Llinea en Algericas zijn volgens dit
Reuterbericht sedert het begin van den op
stand meer dan honderd personen door de op
standelingen gedood, onder wie verscheidene
vrouwen.
De vroegere socialistische minister Prieto
heeft Dinsdagavond aan een vertegenwoordi
ger van Havas verklaard, dat minister-presi
dent Giral stappen had gedaan tot wijziging
van het tegenwoordige ministerie, waardoor
dit een breedere basis zou krijgen door de in
trede van verscheidene persoonlijkheden der
partijen van het Volksfront, die tevoren niet
in de regeering waren vertegenwoordigd, t.w.
de socialisten, de communisten en de Baski-
sche nationalisten.
Hij voegde er nog aan toe, niets bepaalds
te weten aangaande de mogelijke toewijzing
van een ministerie zonder portefeuille aan een
vertegenwoordiger van de (anarchistische)
Nationale Arbeidsconferentie. Hij meende ech
ter eerder, dat er uit deze organisatie een
commissie zou worden gevormd ter raadple
ging door de regeering.
Spion nage en contra-spionnage.
Uit Salamanca meldt Reuter, dat een
spionnencentrale der Spaansche regeering te
Lissabon is gevestigd, welke een groote rol
speelt in den burgeroorlog. De opstandelingen
trachten thans een contra-spionnage op te
richten, aangezien alle belangrijke plannen
van de opstandelingen in zeer korten tijd
te Madrid bekend blijken te zijn.
Verder wordt vernomen, dat een geheim
genootschap is gevormd tot wraak op de lei
dende personen te Madrid, bestaande uit
jeugdige fascisten. Zij zweren alle leiders van
linksche partijen te dooden, als zij uit
Spanje vluchten.
Zij zullen hun man volgen naar ieder deel
van de wereld, waarheen hij gaat en elk
risico loopen om de executie ten uitvoer te
brengen.
Naar verluidt staan Azana, Largo Cabal-
lero, Idalecio Prieto en Giralare boven aan
de lijst van „publieke vijanden".
Bankier gearresteerd met 85 mil-
lioen peseta's.
Te Madrid is de bankier Louis Muiro ge
arresteerd, bij wien de bezittingen van tal
van religieuze congregaties gedeponeerd wa
ren, een bedrag van 85 millioen peseta's aan
juweelen en bankbiljetten. De bezittingen zijn
in handen gesteld van de directie van de
Veiligheidspolitie.
Verbetering in den handel in den
zomer van 15 20
Het zomerseizoen in den handel is op bevre
digende wijze afgesloten, schrijft de National
City Bank in haar jongste maandbericht.
De vooruitgang in de drie maanden per einde
Augustus bedraagt voor de meeste bedrijven
*5 20 pet. vergeleken met de overeenkomsti
ge periode van verleden jaar, terwijl het ver
trouwen voor de resteerende maanden van het
jaar algemeen is, als gevolg van de groote be
drijvigheid in de industrie die zich handhaaft
op het hoogste peil der laatste zes maanden,
de vaste stemming voor landbouwproducten,
bonus-uitkeenng en de andere regeerings-
u tkeenngen Deze betalingen versterken de
oopkracht tijdelijk, hetgeen in de afgeloopen
e maanden duidelijk gebleken is.
Massa-demonstraties tegen het
fascisme te Moskou gehouden
Volgens bericht uit Moskou aan de „Daily
Telegraph" is gisteren bekend gemaakt, dat de
in 1914 geboren lichting en de helft der in 1915
geboren lichting onder de wapenen zijn geroe
pen. Eveneens alle lotelingen, die in het jaar
1935 werden vrijgesteld van militairen dienst.
Dit is een uitvloeisel van het decreet van 11
Augustus, waarbij de dienstplichtige leeftijd
van 21 tot 19 jaar werd verlaagd. Het Roode
Leger wordt daardoor naar men verwacht met
900.000 man versterkt. Wanneer men rekening
houdt met het aantal soldaten, dat wordt afge
dankt, zal het leger 1.600.000 man sterk zijn.
Tegelijk met de bekendmaking van het
bovenstaande nieuws hadden massa-demon
straties tegen het fascisme plaats ter viering
van den Internationalen Jeugddag.
Gebrek aan geschoolde krachten.
Vakarbeiders uit het buitenland?
De bevoegde Sowjet-Russische instanties zijn
thans begonnen, voorbereidingen te treffen
voor het derde vijf jaarplan, hetwelk zal loopen
van 1937/38 tot 1942/'43. Gedurende dit tijdperk
wil men 50 milliard roebel investeeren in de
industrie. 6000 nieuwe industrieën zouden
worden opgericht. De uitvoering van dit derde
plan zal echter niet zeer gemakkelijk gaan,
daar er groot gebrek heerscht aan geschoolde
arbeidskrachten. Het zou in de bedoeling van
de Sowjet-regeering liggen eventueel vak
arbeiders uit het buitenland te doen over
komen, mits deze er zich mede kunnen ver
eenigen niet in buitenlandsche valuta te wor
den betaald.
Liquidatie van de bank van Ethiopië.
De raad van beheer van de vroegere bank
van Ethiopië heeft besloten deze instelling te
liuideeren. De vroegere Britsche gouverneur
van deze bank, Wright, zal Abessinië op 9
September verlaten.
Apostolisch visitator.
De aartsbisschop van Rhodes, mgr. Castel-
lani, is benoemd tot apostolisch visitator van
het Ethiopische rijk, waarheen hij zich nog
deze maand zal begeven.
Een leprozenkolonie.
De regeering ie Addis Abeba heeft besloten
alle melaatschen in Abessinië, die op het
oogenblik nog onder de bevolking leven, te
concentreeren in bepaalde leprozenkolonies,
waar zij geheel afgescheiden zullen leven.
Ook zullen de kinderen van de melaatschen
van hen worden verwijderd, om te voorkomen,
dat ook zij zullen worden besmet.
30.000 'Voor luchtbescherming
en een memoriepost voor het Na
tionale fonds voor byzondere nooden.
Ingediend is een wetsontwerp tot wijziging
en verhooging van het vijfde hoofdstuk van
de -ijksbegrooting voor het dienstjaar 1936,
Hierbij wordt een bedrag van 30.000 uit
getrokken voor de uitvoering van de wet be
treffende de bescherming van de bevolking
tegen luchtaanvallei-, terwijl een memorie-
post is opgenomen voor het nationale fonds
voor byzondere nooden.
De middelen hiervoor zullen zoveel mogelijk
uit giften en geregelde bijdragen moeten
worden verkregen, en slechts in uitersten
nood zal een beroep op rijkssteun mogen wor
den gedaan.
Het fonds zal met 300.000 per
jaar kunnen volstaan.
300.000 is n.1. het bedrag, waarmede naar
schatting het fonds jaarlijks zal kunnen vol
staan bij zijn aanvullenden steun aan de plaat
selijke commissies.
De minister vond vrijheid, voor het ge
noemde doel een memoriepost voor te stellen.
Ingeval de garantie, door het rijk aan het
nationale fonds voor bizondere nooden ver
leend, effectief mocht worden, zal het te be
talen bedrag, zoo mogelijk, worden gecompen
seerd door verminderingen op andere posten
van de rijksbegrooting.
Eveneens zal getracht worden compensatie
te vinden voor de thans aangevraagde verhoo
ging ad 30.000 van de luchtbescherming.
Inschakeling van den handel ge
vraagd.
De drie Nederlandsche middenstandsbonden
hebben zich met een adres tot den minister
van sociale zaken gewend naar aanleiding
van de bij de aankondiging van de wijziging
in de steunverleening gedane mededeelingen
inzake de distributie van goedkoope levens
middelen.
Blijkens het communiqué heeft de regee
ring besloten de beschikbaarstelling van
levensmiddelen aan werkloozen krachtig ter
hand te nemen, waartoe de geheele distri
butie gecentraliseerd vanwege het depar
tement van sociale zaken zal plaats vinden en
voor zoover mogelijk verschillende levens
middelen aan de distributie zullen worden
toegevoegd.
Adr. verzoeken den minister te willen be
slissen, dat deze distributie van levensmid
delen als regel, d.w.z. zooveel als slechts
eenigszins mogelijk is, zal geschieden via het
normale bedrijfsleven.
Optimisme ten aanzien van intrekking
schynt niet gewettigd te zijn.
Naar aanleiding van verschillende berichten
uit Berlijn, waaruit blijkt, dat in kringen van
de Nederlandsche kolonie ald., 'n aanstaande
intrekking van het besluit der Duitsche regee
ring, om vier Nederlanders uit te wijzen wordt
verwacht, verneemt de N. R. Crt., dat men
hier te lande geen aanwijzingen heeft, welke
deze optimistische zienswijze zoude wettigen.
Een telegram van den gouverneur-
generaal.
Ter gelegenheid van den verjaardag van de
Koningin heeft de gouverneur-generaal naar
Aneta ons gisteren meldde aan H. H. het vol
gende telegram gezonden: Mede uit naam van
de ingezetenen van Ned.-Indië moge ik Uwe
Majesteit mijn eerbiedige gelukwenschen aan
bieden met Haren verjaardag.
H. M. de Koningin heeft, naar Aneta uit
Batavia meldt, aan den gouverneur-generaal
het volgende telegram gezonden: „Ik betuig
u en ingezetenen mijn oprechten dank voor
gelukwenschen Wilhelmina".
Voor de eerste klasse van 20 op
23 gebracht.
In verband met de conferentie, welke 28
Augustus te Zwolle plaats heeft gehad, en na
bespreking in den ministerraad, heeft de
minister van sociale zaken nader bepaald, dat
de standaardloonen, bedoeld onder d. in den
rondzendbrief van 31 Juli, als volgt worden
vastgesteld:
voor het tarief van steunverleening eerste
klasse 23; voor de tweede klasse 21; voor
de derde klasse 20; voor de vierde klasse
18; voor de vijfde klasse 18; voor de zesde
klasse 16; voor de zevende klasse 16;
voor de achtste klasse 14; voor de negende
klasse 13. -
Tevens wordt de maximumverlaging nader
vastgesteld op 1.
Een nadere brief hieromtrent zal den ge
meentebesturen zoo spoedig mogelijk worden
toegezonden.
De Nw. Rott. Crt. herinnert er aan dat het
standaardloon voor het tarief eerste klasse in
bovengenoémden rondzendbrief op 20 was
bepaald.
Twee troepen naar Nederland?
Naar het „A. I. D." schrijft, zal Indië zich
niet onbetuigd laten bij de wereldjamboree van
padvinders, die in Augustus 1937 te Haarlem
zal worden gehouden. Een jamboree-comité
werd te Batavia opgericht.
Het plan is, dat aan de jamboree zal deel
nemen een troep, te formeeren uit Indische
padvinders, wier ouders met verlof in Neder
land vertoeven, terwijl men daarnevens twee
groepen van hier wil uitzenden: een gemengde
en een zuiver Inlandsche troep.
Een verklaring van den Belgischen
minister van onderwijs.
De heer Hoste, de Belgische minister van
openbaar onderwijs, heeft verklaard, in ant
woord op een tot hem gerichte vraag, dat de
kwestie van de spelling van het Nederlandsch
het voorwerp is van onderhandelingen tus-
schen de Nederlandsche en de Belgische re
geering. De spelling-Marchant, zoo zeide hij,
heeft in de Nederlandsche zakenwereld en in
de pers geen groot onthaal gevonden en ver
warring gebracht.
Het ware naar het oordeel van den minister:
beter, haar prijs te geven, mits een grootere
vrijheid worde verleend bij officieele examens,
waarbij rekening zou worden gehouden met
de evolutie van de taaL De minister voegde
er aan toe, dat hij geen bezwaar zou hebben
tegen instelling van een raadgevende spelling
commissie waarin bevoegde personen uit beide
landen zitting zouden hebben en die de kwestie
in haar geheel zou onderzoeken.
Het Kon. Ned. Meteorologisch Instituut in
De Bilt meldt:
De oceaandepressie drong verder Oost
waarts door; thans worden barometerstanden
onder 755 mm op Ierland aangetroffen. Boven
de Britsche eilanden is, onder invloed van de
depressie reeds hier en daar matige regen ge
vallen. De toevoer van lucht uit zuidelijke tot
zuidwestelijke richtingen had een stijging van
de temperatuur tengevolge. Een kleine kern
van hoogen druk ligt thans boven Zwitserland
en Zuid-Duitschland. Deze breidt zich Oost- en
Noordoostwaarts uit, tengevolge van de stij
gingen, die aan den achterkant van de Fin-
sche depressie optreden. Boven Scandinavië,
Noordoost-Duitschland, Polen en de randsta
ten bleef de vrij krachtige Noordelijke tot
Noordwestelijke wind nog aanhouden, waar
door verdere afkoeling optrad.
Boven ons land had het windstille weer een
daling van de morgentemperatuur tengevolge.
Voor de toekomstige weersomstandigheden
is het van belang, dat de Westelijke depressie
steeds verder naar onze streken doordringt,
waardoor de regenkansen toenemen.
Boomgaarden die meer opbrengen
dan de waarde van de boerderij.
Men schrijft aan de N. R. Crt.
Gelukkig de boer, wiens appelboomen vol
vruchten zitten. Hij is een rijk man. Er worden
op het oogenblik in het Land van Maas en
Waal goede zaken gedaan met appelen, omdat
er maar zoo heel weinig zijn. Men ziet boom
gaarden, waar op de honderd boomen nog
geen twintig vrucht dragen. Nog meer dan
met de appelboomen is dat het geval met de
pruimenboomen. Er zijn dit jaar bijna geen
pruimen, daarover klagen alle fruittelers. En
die er zijn, zijn slecht en weinig waard.
Bij de appelen doet zich echter de eigenaar
digheid voor, dat de eene boom stampvol zit
en de andere boomgaarden niets hebben. De
verkoop van de appelen aan het hout is nu
druk aan den gang. Een boomgaard brengt
soms meer op dan de waarde van de heele
boerderij. We zagen een boomgaard die voor
f 7000 verkocht was, d.w.z. alleen de appels
er in.
Pereboomen zijn er in het Land van Maas
en Waal niet zooveel. Dit jaar is dat maar
goed, want er is een ziekte in de peren. Ze
verrotten terwijl ze nog aan den boom hangen.
De storm in Juli, de vele regens in Augus
tus en de sterke wind van de laatste dagen
hebben veel onrijp fruit doen afvallen. Maar
het weinige dat er over is brengt zijn geld
wel op. En in vergelijking met andere deelen
van ons land schijnt het Land van Maas en
Waal er nog niet zoo slecht aan toe te zijn.
Fruitkoopers uit Limburg komen hier appelen
koopen, omdat er hier toch nog meer zijn dan
i" in het zuiden van ons land.
VRIJDAG 4 SEPT. 1936.
Hilversum I, 1875 m.
8.00 VARA. 12.00 AVRO. 4.00 VARA. 8.00
VPRO. 11.00—12.00 VARA.
8.00 Gramofoonplaten.
10.00 Morgenwijding VPRO.
10.15 Voordracht.
10.35 Gramofoonplaten.
11.00 Voordracht.
11.20 Gramofoonplaten.
12.00 Kovaes Lajos' orkest en orgel.
I.30 Omroeporkest.
2.15 Gramofoonplaten.
2.30 Omroeporkest.
3.15 Dansmuziek.
4.00 Gramofoonplaten.
5.00 Kinderuur.
5.30 Gramofoonplaten.
6.00 Orgelspel.
6.30 De Bohemians.
7.00 Causerie over het moderne dagbladbedrijf.
7.20 Vervolg concert.
7.45 Gramofoonplaten.
7.50 Berichten ANP.
SOS-berichten.
8.00 Vrijz. Godsd. Persbureau.
8.05 Zilveren randen om donkere wolken, cau
serie.
8.30 Zang en piano.
9.00 Cursus: Gezin, cultuur en volk.
9.30 Gramofoonplaten.
10.00 Causerie over Suriname.
10.30 Gramofoonplaten,
10.40 Avondwijding.
II.00 Berichten ANP.
11.05 Jazzmuziek (Gr.pl.).
11.3512.00 Gramofoonmuziek.
Hilversum n, 301 m.
Algemeen programma, verzorgd door den
KRO.
8.009.15 en 10.00 Gramofoonplaten.
11.3012.00 Voor zieken en ouden-van-dagen.
12.15 KRO-melodisten.
1.00 Gramofoonplaten.
I.30 Orgelspel en gramofoonplaten.
2.45 Gramofoonplaten.
3.00 KRO-orkest en Gramofoonplaten.
5.00 Gramofoonplaten.
6.05 Land- en tuinbouwpraatje.
6.257.00 KRO-orkest.
7.15 De KRO-Luchtlijn.
7.35 Gramofoonplaten.
8.00 Berichten ANP.
8.10 KRO-Melodisten.
9.00 Nabeschouwing schaaktournooi te Not-
tingham.
9.20 KRO-Symphonie-orkest en gramofoon
platen.
10.30 Berichten ANP.
10.35 Gramofoonplaten.
10.45 KRO-Boys.
II.1512.00 Gramofoonplaten,
ZATERDAG 5 SEPT. 19S6.
Hilversum I. 1875 m.
VARA-uitzending.
8.00 Gramofoonplaten.
10.00 Morgenwijding VPRO.
10.15 VARA-orkest. Voordracht en gramofoon
platen.
12.001.45 Gramofoonplaten.
2.00 „Een kijkje op Schiphol", causerie,
2.20 VARA-orkest.
3.15 „Plaats- en streeknamen in Nederland
en hun oorspronkelijke beteekenis", causerie
3.55 Gramofoonplaten,
5.00 De Flierefluiters.
5.40 Literaire causerie.
6.00 Orgelspel.
6.30 Film-Uitzending.
7.00 VRO.
8.00 Herh. SOS-berichten.
8.03 Nieuwsberichten ANP. VARA-Varia.
8.15 Planliederen.
8.30 Toespraak.
8.50 Vroolijk programma.
9.35 Orgelspel.
9.50 Gramofoonplaten,
10.00 Berichen ANP.
10.05 VARA-orkest.
11.0012.00 Filmuitzending, hierna gramo
foonplaten.
Hilversum n. 301 m.
KRO-uitzending. 4.005.00 HIRO.
8.009.15 en 10.00 Gramofoonplaten.
11.30—12.00 Godsd. halfuurtje.
12.15 KRO-orkest en gramofoonplaten.
2.00 Voor de rijpere jeugd.
2.30 Gramofoonplaten.
3.00 Kinderuurtje.
4.00 HIRO.
4.30 KRO-orkest.
5.15 Gramofoonplaten.
5.30 Esperanto-nieuws,
5.45 Vervolg concert.
6.20 Journ. weekoverzicht.
6.457.00 Gramofoonplaten.
7.15 Sociaal-medische causerie.
7.35 Actueele aetherflitsen.
8.00 Berichten ANP. KRO-Mededeelingen.
8.10 Meditatie en concert.
8.30 KRO-Melodisten.
8.45 Gramofoonplaten.
8.50 Zang.
9.00 Gramofoonplaten.
9.05 KRO-Melodisten.
9.20 Gramofoonplaten.
9.25 Vervolg zang.
9.35 Intern, sportoverzicht.
9.50 Gramofoonplaten.
10.00 KRO-Boys.
10.30 Berichten ANP.
10.3512.00 Gramofoonplaten,
Moedig gedrag van bedienend
personeel.
De havenmeester van Sabang ontving
Zondag van een Duitsche boot bericht, dat
de Willemstoren een van de belangrijkste
vuurtorens in de omgeving van het kolensta
tion Sabang de noodvlag had uitgestoken.
De gouvernementsstoomer Sirius is onmid
dellijk naar den vuurtoren gestoomd, waar
men constateerde dat door de aardbeving
van 23 op 24 Augustus de lantaren van den
vuurtoren ontwricht was en het kwik uit den
bak was geslagen. Het bedienend personeel
had de lantaren in den vuurtoren toe
draaiende weten te houden, doch vijf men-
schen vertoonden door de zich ontwik-
kelende dampen van het kwik, verschijn
selen van vergiftiging. Deze menschen zijn
door de Sirius naar Koeta-Radja vervoerd.
Men liet den tweeden machinist van de Si
rius voor bediening en voor eventueele repa
ratie achter. (Aneta).
Een Europeesche dame zwaar
gewond.
De 36-jarige mevrouw De L. de M. is te
Bandoeng door zekeren M. met een mes aan
gevallen, tengevolge waarvan zy een zeer
ernstige buikwonde kreeg. Het slachtoffer is
aan den kant van den Nakoelaweg door
voorbijgangers gevonden, en onmiddellijk naar
het ziekenhuis getransporteerd, waar opera
tief is ingegrepen.
De aanleiding is vermoedelijk een twist.
Nadere bijzonderheden ontbreken.
Een vreeselyke nacht. Reddings
werk in het donker.
Een redacteur van de Deli Crt., die tijdens
de aardbeving in Koetaradja was, schreef het
volgende aan zijn blad;
Hedennacht te ongeveer kwart voor vier
werd geheel Koetaradja opgeschrikt door een
hevige aardbeving, die een minuut aanhield
en tengevolge waarvan zooals mij thans is
gebleken negen personen werden gedood,
terwijl twintig menschen verwondingen
kregen. Onder hen bevinden zich geen Euro
peesche slachtoffers.
Vijftien woningen zijn geheel ingestort, ter
wijl ook de Royal Bioscoop, de limonade-
fabriek der firma Nuisenburg en een militaire
barak volkomen verwoest werden. Alle stee-
nen woningen te Koetaradja vertoonen scheu
ren. Van de houten huizen zijn de meeste be
langrijk beschadigd. Het mag een wonder
heeten dat de in aanbouw zijnde nieuwe
missigit, welke een waarde van dertigduizend
gulden vertegenwoordigt, gespaard is ge
bleven. De Keudan-brug in Koetaradja werd
tengevolge van de aardbeving geheel ontzet;
de oprit schoof niet minder dan dertig centi
meter omhoog.
De Societeitslaan laat een diepe scheur
zien. Dergelijke scheuren, van minder ern-
stigen aard dan in deze laan, treft men thans
op vele andere wegen in of rondom Koeta
radja eveneens aan.
De klokken beierden.
De toren van de Roomsch-Katholieke kerk
te Koetaradja is door de aardbeving ernstig
gescheurd. Door den schok begonnen de kerk
klokken te beieren. Zij beierden, onrustig en
angstig, langen tijd door als wilden ze het
bericht van het onheil in sombere klanken
over het gansche gewest bekend maken.
Afgryselyke tooneelen.
In den stikdonkeren nacht hebben zich ech
ter afgrijselijke tooneelen afgespeeld. Men
hoorde kreten van gewonden, hulpgeroep van
vluchtenden.
De aarde bewoog hevig onder de voeten
van hen, die in nachtgewaad naar buiten
waren gestormd en niet wisten waar zich te
bergen.
Men kon bijna geen hand voor oogen zien.
Het electrische licht werkte niet. De men
schen op straat hadden soms het gevoel alsof
de grond heen en weer ging, met andere
woorden: alsof een bepaalde schok weer werd
teruggekaatst. Volgens inwoners met ervaring
op dit gebied is voor een dergelijk verschijn
sel de vakterm: trommelbeving.
De bevolking verbysterd.
De meeste menschen werden door de aard
beving in hun slaap overvallen. Sommigen
hadden geen tijd meer om te vluchten en
zyn door vallende steenen gedood of gewond.
Enkele Europeanen ontsnapten nauwelijks
aan den dood. Een hunner werd bijna getrof
fen door een zware kast, die op een milli
meter afstand van hem neerstortte.
De bevolking was volkomen verbysterd
door het gebeurde en stak in den beginne
geen hand uit om hulp te bieden. Overal riep
men om politie en militairen, die echter niet
op alle plaatsen tegelijkertijd konden rijn.
Voor half zeven hedenmorgen waren alle
dooden en gewonden in het hospitaal onder
gebracht.
Het reddingswerk was uitermate moeilyk,
daar nergens het licht wilde branden en er
niet voldoende gereedschap aanwezig was.
Reddingswerk.
De redacteur van de Deli Crt. verleende
persoonlijken bijstand bij het redden van een
Chineesche familie, welker woning onder een
muur der Royal Bioscoop bedolven was ge
raakt. Na een uur zwoegen vond men het
stoffelijk overschot van een oude Chineesche
vrouw. Een klein kind trof men levend, doch
zwaar gwond onder de puinhoopen aan. Een
oude Chineesche man, grootvader van het
kind, kreeg slechts lichte verwondingen. Hij
was in de galerij van zijn huis gaan slapen
en kon zoodoende nog bijtijds het gevaar der
vallende muren ontwijken.
De moeder van het geredde kind had geen
letsel bekomen, doch bleek versuft te zijn
van angst en ontzetting.
In den duisteren nacht ruimde de redac
teur met drie Europeesche ingezetenen van
Koetaradja en slechts enkele Inlanders (de
meeste Inlanders waren te verbijsterd om wat
te doen) balken op en brokken muur ter
grootte van een tafel. Men moest dit oprui
mingswerkje verrichten zonder gereedschap
en slechts met behulp van enkele zaklan
taarns.
In de ingestorte militaire barak zijn twee
militairen en een kind omgekomen. Een vader
redde daar vier van zijn kinderen. Bij een
vijfde poging, om zijn laatste kind te halen,
stortte echter een balk op den nek van dezen
kordaten militair. Met zijn kind vond hij toen'
den dood.
De woning van den majoor der marechaus
see Doub werd van de neuten geslagen en
kwam vijf meter verder neer. Het geheele
huis is grondig vernield.
Binnenland
Drie gewonden.
Gistermiddag heeft nabij het pompstation
aan den Hoogenweg te Amersfoort een ern
stige aanrijding plaats gehad. Uit de richting
Amersfoort naderde twee personen-auto's.
De achterste auto passeerde den eerste, doch
haalde daarbij niet genoeg naar links uit, met
het gevolg, dat zijn rechter achternaafdop het
linker-voorstel van den gepasseerden wagen
raakte. De bestuurder van dezen laatsten
auto, zekeren S., uit Apeldoorn, verloor de
macht over zijn stuur, waardoor de auto be
gon te slingeren en met het achterste gedeelte
tegen een boom sloeg. Vervolgens reed de
auto naar links en sloeg over den kop.
Voorbijgangers en personeel van het pomp
station verleenden onmiddellijk hulp. De be
stuurder van den verongelukten auto had een
hoofdwonde opgeloopen, terwyl de overige
inzittenden, de heer V., en de 27-jarige H.,
beiden uit 's-Gravenhage, eveneens werden
gewond. Laatstgenoemde liep eveneens een
hoofdwonde, een hersenschudding, een nier
bloeding en andere ernstige inwendige kneu
zingen op. De heer V. kreeg schaafwonden
aan een elleboog.
Per ziekenauto is de heer H. naar het St.
Elisabethziekenhuis te Amersfoort vervoerd.
De bestuurder, die de aanrijding zou heb
ben veroorzaakt, is een inwoner uit Hilver
sum. Tegen hem is proces-verbaal opge
maakt. De gewonde Hagenaars waren met
den Apeldoornschen chauffeur meegereden
van Amersfoort op weg naar Apeldoorn.
De Asser brandweer voorkomt
uitbreiding.
Dinsdagmiddag omstreeks twaalf uur is
brand uitgebroken in de boerderij van J.
Smeenge te Loon bij Assen. De vrouw des
huizes was bezig te koken op een fornuis in
het z.g.n. stookhok, toen plotseling de vlam
naar binnen sloeg als gevolg van den hevi-
gen wind. In een ommezien stond het ver
trek geheel in vlammen. De vrouw deed nog
moeite om den brand met een emmer wa
ter te blusschen, maar het hielp niet.
Spoedig stond de geheele boerderij in
vlammen. Alleen zag men kans eenig huis
raad te redden.
Door den krachtigen wind sloegen de vlam
men over de straat naar een hooiberg, toe-
behoorende aan H. Zuid. Ook deze berg stond
weldra in lichte laaie. Vervolgens vond het
vuur voedsel in de nabijgelegen schuur van
den heer Ratering, die eveneens geheel is
uitgebrand. De nabijgelegen woningen van
de families Mennega en Ratering hadden in
middels ook vlam gevat. Bijgestaan door de
Asser brandweer, die zeer spoedig na een
oproep uit Loon assistentie kwam verleenen,
konden deze woningen gespaard blijven.
De vonken waren echter ook overgesla
gen naar een op 200 meter afstand gelegen
boerderij en café van de weduwe Aling. Door
snel ingrijpen wist men deze beide gelukkig
ook te behouden. Ook de boerderijen van H.
Bimolt en Hingstman waren intusschen aan
getast, doch krachtig ingrijpen voorkwam
uitbreiding. Omstreeks drie uur was men
den brand meester.
Veel hcoi is in de vlammen opgegaan. By
de familie Smeenge zijn een hond, twee zeu
gen en een zeug met tien biggen in de vlam
men omgekomen.
En richten een ravage aan,
Van den voor den Koninginnedag toegesta-
nen vryen dag hebben Maandag jeugdige van
dalen op de zgn. eilanden te Amsterdam mis
bruik gemaakt om een schoolgebouw binnen
te dringen en daar op ergerlijke wijze huis te
houden.
Reeds eenige jaren geleden is in deze buurt
iets dergelyks gebeurd, waarin men toen aan
leiding vond de schuttingen van tuin en speel
plaatsen van verschillende schoolgebouwen
zoodanig met prikkeldraad te beschermen,
dat binnendringen onmogelijk zou worden ge
maakt. Zulks was echter niet het geval met
de openbare voorbereidende school in de Eer
ste Leeghwaterstraat 9, welk schoolgebouw
aan den achterkant grenst aan de spoorbaan,
waarlangs de schutting van de speelplaats
loopt.
Jeugdige straatjongens, vermoedelijk tus-
schen de acht en tien jaar oud, rijn Maandag
over deze schutting geklommen en door het
inslaan van een ruit het schoolgbouw binnen
gekomen, Op baldadige wijze hebben zij daar
huisgehouden, en in de benedenlokalen een
ware ravage aangericht. Kasten werden leég
gehaald en de inhoud overhoop gesmeten. Pa
piermanden en vuurmakers werden in brand
gestoken en Dinsdagochtend vroeg, toen men
de ontdekking deed, vond men allerwege de
sporen van uitgebrand papier. Het mag een
wonder heeten dat het vuur niet verder om
zich heen heeft gegrepen en dat het geheele
schoolgebouw niet is afgebrand.
De politie, die weet waar rij de jeugdige
boefjes moet zoeken, stelt een onderzoek in
en de zaak zal met strengheid behandeld
worden om een einde te maken aan de bal
dadigheid van de waarschijnlijk onbezonnen
straatjeugd,
