Radio-programma
Chlorodont
De ramp in het Noorsche Loendal
HELDERSCHE COURANT VAN DONDERDAG i7 SEPTEMBER 1936
GEMENGD NIEUWS
Een huwelijk met hinder
nissen.
Ongewenschte toestanden in de
gemeente Wehl.
Autobus met militairen
tegen brugleuning gereden.
Ongeluk in een papierfabriek.
Ongeluk of misdaad?
Sportvlieger gevallen.
Sabotage tegen een circus?
Familie-drama.
Auto ongeluk.
Zes zwaar gewonden.
Een weerbarstige ministersdochter
Bedreiging van Shirley Temple.
Drama in doorgangshuis.
Zeven dooden bij de voorbereiding
van vuurwerk.
Tweede Kamer
De openingsplechtigheid.
Sn *rst:Ze% sziglngen'die gebraCht
woVnb^r6 Vergadering zal hier°ver
middaTfSS1* W°rdt VCrdaagd tot heden"
Eerste Kamer
Begin van het zittingsjaar.
PLUIMVEETEELT.
Binnenland
Voor de Arnhemsche rechtbank ia Dins
dagochtend een zeer merkwaardig delict be
handeld, waarvoor als hoofdverdachte terecht
heeft gestaan de 53-jarige gemeen te-secreta
ris der gemeente Wehl. M. B. A tevens
ambtenaar van den burgerlijken stand aldaar.
De voorgeschiedenis.
Een paartje te Wehl, dat in den echt
wenschte te worden verbonden, heeft bij deze
anders zoo aangename gebeurtenis een zeer
onaangename ervaring gehad. Het bleekn.1.
eenige dagen na de huwelijksvoltrekking, dat
het huwelijk niet was gesloten volgens de
wettelijk daartoe gestelde regelen en dat dus
het jong getrouwde paar niet getrouwd was.
Het jonge paar heeft daardoor in het dorpje
Wehl groote onaangenaamheden gekregen. De
oorzaak van deze geschiedenis moet worden
gezocht in wantoestanden, die heerschten
ten gemeentehuize van Wehl. Wat is n.1. het
geval?
De burgemeester van Wehl was dien dag.
dat het huwelijk van het paartje zou worden
voltrokken, wegens ambtsbezigheden verhin
derd. Ook de ambtenaar van den burgerlijken
stand, tevens gemeente-secretaris, was ver
hinderd. Deze wenschte n.1. dien dag een
bruiloft bij te wonen in zijn familie en het
huwelijk, dat voor hem voltrokken moest
worden, vormde voor den feestlustigen ge
meentesecretaris een beletsel.
Een oplossing was evenwel snel gevonden
en de secretaris droeg een der jeugdige amb
tenaren ter secretaris op het huwelijk voor
hem te voltrekken. Zelf stelde hij een dag te
voren reeds de verklaring van huwelijks
voltrekking op en onderteekende haar ver
volgens een dag tevoren. Het den volgenden
morgen voltrokken huwelijk was daardoor
natuurlijk ongeldig, maar het echtpaar had
daarvan, zooals vanzelf spreekt, geen enkel
vermoeden.
Het verhoor der verdachten.
Er waren in deze zaak drie verdachten
voor de Arnhemsche rechtbank gedagvaard.
Eerst werd gehoord de tijdelijke ambtenaar
der secretarie te Wehl, de 25-jarige J. J. G.
D., die het huwelijk had voltrokken en van
een papiertje, dat de gemeente-secretaris
voor hem had opgesteld, de gebruikelijke vra
gen had voorgelezen.
De verdachte zeide, dat hij het huwelijk
had voltrokken, zooals hem gezegd was te
doen.
De officier van justitie, mr. graaf van Lim
burg Stirum, requisitoir nemend, achtte het
door verd. gepleegde feit, ondanks dat er
eenige verontschuldiging bestaat voor den
jongeman, toch zeer ernstig. Hij requireerde
vervolgens veroordeeling van den verd. tot
een boete van 75 subs. 30 dagen hechtenis.
Daarna stond nog terecht een andere amb
tenaar van de secretarie, de eveneens 25-
jarige V. A. M„ die opgetreden is als ambte
naar van den burgerlijken stand, hoewel hij
dit niet was, en een geboorte-aangifte had
behandeld. Tegen dezen verdachte werd de
zelfde straf geëischt als in de eerste zaak.
Tenslotte stond terecht de gemeente-secre
taris, tevens ambtenaar van den burgerl-
lijken stand, de hoofdverdachte in deze zaken.
Verd. gaf volledig toe, dat de huwelijksvol
trekking zich had toegedragen zooals ten
laste was gelegd en betreurde de hieruit
voortgevloeide gevolgen. Het was de eerste
maal dat iets dergelijks had plaats gehad.
Nadat eenige getuigen waren gehoord nam
de officier van justitie requistoir. Spr. achtte
deze zaak zeer ernstig, maar er is meer, er
heerschen in deze gemeente toestanden, die
een streng voorbeeld stellen, noodzakelijk ma
ken.
Spr. achtte verder voor verd. geen enkel
excuus aanwezig, integendeel, deze man heeft
om zelf een feest bij te wonen een grof amb
telijk verzuim gepleegd, weshalve spr. een
gevangenisstraf eischt van een week, met
ontzegging van het recht om het ambt van
gemeente-secretaris en van ambtenaar van
den burgerlijken stand uit te oefenen voor
den tijd van 5 jaar.
De uitspraak werd bepaald op 29 dezer.
Tien personen licht gewond.
Dinsdagochtend reed op den Rijksweg bij
Schoorl een colonne autobussen, waarin zich
militairen bevonden. Zij waren op weg van
Utrecht naar Den Helder.
Een der autobussen, waarin zich zeventien
militairen bevonden, moest plotseling voor
een motorrijder uitwijken en reed tegen de
betonnen leuning van de burg nabij Schoorl-
dam.
De autobus werd zwaar beschadigd en werd
aan een kant totaal opengescheurd. Door de
scherven der gebroken ruiten werden tien der
inzittenden gewond.
Onmiddellijk werd geneeskundige hulp in
geroepen en de doktoren Heeringa en van
Hesteren, resp. uit Schoorl en Warmenhuizen,
verleenden eerste hulp.
Vijf personen, die vrij ernstige snijwonden
opliepen, werden per ziekenauto naar het
militair hospitaal in Den Helder gebracht.
De overige gewonden werden ten huize van
dr. Heeringa verbonden, waarna zij met een
der andere autobussen naar Den Helder zijn
vervoerd, waarheen ook de overige inzitten
den van den verongelukten autobus werden
gebracht.
De motorrijder bleef ongedeerd.
Arbeider gedood.
In de papierfabriek De Halve Maan aan de
Noordzijde van het Kanaal te Apeldoorn is
Dinsdag de 50-jarige gehuwde arbeider J. ten
ove door onbekende oorzaak tusschen een
draaischijf van een drijfriem en den muur be
kneld geraakt. Hg is vrijwel op slag gedood.
v'«rkzaara.>Vaa ZeStie" jMr de fabriek
Een man. die in beschonken toestand ver
keerde, kwam Dinsdagavond een verlofzaak
binnen in de Binnen Dommerstraat te Amster
dam en vroeg daar naar drank. Deze werd
hem geweigerd en toen hij de deur wilde uit
gaan. viel hij plotseling neer. Tot ontsteltenis
van dengene, die hem ophielp, had hij een
groote wonde in zijn rug, veroorzaakt door
een schroevendraaier. Aanvankelijk rees de
gedachte, dat men hem met het instrument
had gestoken. De politie die gewaarschuwd
werd. stelde een onderzoek in. Verschillende
personen werden gehoord. De man zelf, die
naar het gasthuis is overgebracht waar hij is
opgenomen, kon niet gehoord worden.
Uit de afgelegde verklaringen bleek echter,
dat hier ook van een ongeluk sprake kan zijn.
Vermoedelijk heeft de man de schroeven
draaier bij zich gehad en is in zijn dronken
schap daarop gevallen.
Het onderzoek zal worden voortgezet met
het hooren van den man zelf, wiens toestand
Dinsdagavond naar omstandigheden redelijk
wel was.
In den Nieuwe Waterweg. Nog goed
afgeloopen.
Dinsdagavond omstreeks 7 uur is de Delft-
sche student Reep Ver Loren van Themaat
met zijn sportvliegtuig in den Nieuwe Water
weg gevallen, ter hoogte van Poortershaven.
Van het juist passeerende Duitsche stoom
schip Diana werd onmiddellijk een sloep ge
streken en met deze boot gelukte het den
vlieger uit het reeds grootendeelt gezonken
toestel te bevrijden. Hij had slechts enkele
builen en schrammen en een nat pak opge-
loopen. Ook de Oranjepolder van Cornelder's
Scheepvaartmij., op weg van Rotterdam naar
Londen, had een sloep gestreken. Dit schip,
nam den drenkeling aan boord en gaf hem
in Maassluis over aan de Pieternella van van
der Tak's Berging Mij., die hem aan wal
bracht, waar hij van droge kleeren is voor
zien. Aan det bergingsmaatschappij is het
lichten van het zwaar beschadigde toestel
opgedragen.
Buitenland
In een bekend circus in een voorstad van
Parijs, zijn een koningstijger en een volbloed
paard na het nemen van voedsel in vreeselijke
krampen gestorven. Er schijnt geen twijfel te
bestaan of ze zijn vergiftigd. Een in allerijl
ontboden veearts kon slechts den dood con-
stateeren. De zaak is in onderzoek.
Vier dooden.
Een wijkzuster, die al eenige jaren een
gezin in het westen van Berlijn bezocht, heeft
Dinsdagavond de politie opgebeld, toen men
haar niet opendeed. Nadat de deur was open
gebroken, trok een sterke gaslucht de aan
dacht en in de keuken vond men de lijken
van de twee zoontjes van 9 en 7 jaar, en
in de huiskamer de lijken der ouders. Of
schoon de inkomsten van het gezin niet groot
waren is de oorzaak van het drama niet van
financieelen aard. Vader en moeder waren
beiden tuberculeus en bij de kinderen waren
ook sporen van tuberculose opgetreden. De
man schijnt de gaskranen te hebben open
gezet zonder dat vrouw of kinderen het be
merkt hebben.
Op den Luchauer berg bij Glashütte in
Saksen is Dinsdagavond een auotbus met 40
bouwvakarbeiders tengevolge van het weige
ren der remmen van een helling in de Priess-
nitzbeek gestort. Meer dan 20 van de inzit
tenden zijn gewond, zes hunner zwaar.
Naar de Londensche ochtendbladen melden,
is de revuegirl Sarah Churchill, dochter van
den bekenden Engelschen politicus Winston
Churchill, Dinsdag zonder medeweten van
haar ouders met de Bremen naar New York
vertrokken. Zij zou van plan zijn in Amerika
met de revuester Vic Olvire, dien zij in
Londen heeft leeren kennen, in het huwelijk
te treden. Daar haar vader geen toestem
ming tot het huwelijk wilde geven, is zij op
eigen houtje, met slechts vier pond op zak,
er vandoor gegaan.
Door 16-jarige jongen.
Het departement van justitie te Washington
heeft Dinsdag medegedeeld, dat de zestien
jarige Frank Stephens heeft bekend een brief
te hebben gezonden aan de moede'r van Shirley
Temple, waarin hij 25.000 dollar heeft geëischt
onder bedreiging, het kind anders te zullen
ontvoeren.
Een krankzininge doodgeslagen.
In het doorgangshuis te Wonotjatoer, waar
een dertigtal krankzinrdgen verpleegd wordt,
is een man gedood. De motieven van het mis
drijf zullen wel altijd duister blijven, even
duister als het verstand dier menschen is
geworden.
Bestuur en politie zijn er nog zooveel uit
wijs kunnen worden, dat het slachtoffer is
doodgeslagen door eenige krankzinnigen, van
wie een hunner beweerde, dat hij door een
wilden stier bedreigd werd.
Ter viering van het feest der onaf
hankelijkheid in Mexico.
Naar uit de stad Mexico wordt gemeld, zou
gisteren in Mexico de 126ste verjaardag des
lands worden gevierd, waarvoor groote
feestelijkheden zijn georganiseerd.
In een pyrotechnische fabriek heeft Maan
dagavond bg het klaarmaken van vuurwerk
een ontploffing plaats gehad, tengevolge
waarvan zeven personen werden gedood en
verscheidene gewond.
Een droevig verhaal van de ramp.
De Scandinavische correspondent van de
Nw. Rott. Crt. meldt aan zijn blad.
Het is gemakkelijker de overlevenden te
noemen dan hen. die tusschen steenen en
versplinterd hout in de vloedgolf den dood ge
vonden hebben, heet het in een van de tele
grammen uit het Loendal. In de gehuchten
Bödal en Nasdal aan de Zuidpunt van het
meer. waar de nauwe dalbodem opwaarts
glooit tusschen de steile rotsenwanden en het,
tot en met dreunend geweld aanstormende
golf van zestig, zeventig meter hoog opge
stuwde water tot op zevenhonderd meter van
den oever huizen en schuren wegvaagde,
wegen en bruggen vernielde, hekken en tele
foonpalen en boomen omver haalde en al de
vijftien bunder moeizaam verkregen bouw
grond totaal wegspoelde, zoodat er nu de
resten van huizen en booten, en puin en
zand over kaalgespoelde rotsen liggen, zgn
met de huizen heele families verdwenen. Er
is geen steen op den ander blijven staan,
geen plank in haar verband blijven zitten. Er
is ook geen gezin, waar men niet een der
leden of een der naaste verwanten te be
treuren heeft. In deze gehuchten van zoo'n
tien, twintig gezinnen, diep in de bergen, ver
van de verkeerroutes, is men trouwens alle
maal familie van elkaar. In Bödal heeten de
meeste slachtoffers Bödal, zooals de be
woners van het weggespoelde Nasdal vrijwel
alleen Nasdal heetten. Het noodlot heeft ge
wild, dat de laatste overlevenden van de
ramp, die een-en-dertig jaar geleden op de
zelfde wijze ditzelfde dal trof, thans allen
omgekomen zijn. Zij kenden het gevaar, maar
zij zijn in het nauwe dal, waar zij geboren en_
opgegroeid waren en hun bestaantje hadden,
blijven wonen, misschien wat hoogerop tegen
de-glooiing, maar toch niet buiten het bereik
van de vloedgolf van Zondagmorgen. Een
van de mannen van den Noorschen geolo-
gischen dienst heeft na de ramp van Talford
gezegd, dat vele bewoners van de fjorddalen
zouden verhuizen als zij wisten, wat de geo
logen weten. Hij noemde toen ter waarschu
wing verscheidene plaatsen, die de geologische
dienst in 't oog hield omdat er groote stuk
ken van het gebergte op afglijden stonden
al kon dat afglijden dan misschien nog vgf-
tig, misschien nog wel honderden jaren uit
blijven. Hij noemde het stuk van Ragnefjell,
dat nu omlaag gestort is en naar ruwe schat
ting driehonderd meter breed en zeker acht
honderd meter hoog was, niet. Maar toch
wisten de menschen in het Loendal, dat daar
bij het Ragnefjell een bergstorting dreigde,
zooals er in 1905 reeds een had plaats gehad.
Na de ramp van Tafjord zgn ouderen, die de
ramp van 1905 hadden meegemaakt, zoo
vaak midden in den nacht, als ze door ge
rommel in de bergen opgeschrikt werden,
naar buiten gevlucht om in de richting van
het Ragnefjell te turen. En men vertelt, dat
dezen zomer vele inwoners van Nasdal en
Bödall herhaaldelijk slapelooze nachten gehad
hebben om dat enorme, langzaam van het ge
bergte los-verweerde, steeds dreigende stuk
rots. Dat men niet naar elders vertrokken is
kan alleen verklaard worden door de gehecht
heid aan den grond, die immers sterker
pleegt te worden hoe meer moeite, hoe me
toewijding die grond van de menschen ver;
Ofschoon de verschuiving omstreeks half
vijf in den morgen plaats had waren ver
scheidene menschen al op. Verlamd van schrik
hebben zij staan toezien bij het afglijden van
het rotsgevaarte en het oploopen van het
water. Een vrouw, die met de melkemmers
op weg was naar de koeien, zag hoe het huis,
waar haar man en haar eenige zoon nog
sliepen, toen zg de deur uit ging, door de
vloedgolf in elkaar gedrukt werd. Een eind
verderop stonden een boer. een knecht en een
meid klaar om de koeien te gaan melken. De
knecht holde weg en men heeft sedertdien
niets meer van hem gezien. De boer en de
meid werden met het huis door het loeiende
water opgenomen en bij het terugloopen van
de golf aan den grond gezet, waardoor zij het
er zonder noemenswaardig letsel afbrachten.
Een jongeman uit Bödal, die den nacht in een
gehucht in de buurt had doorgebracht en
tegen den morgen naar huis terugkeerde,
heeft zijn huis, noch zijn ouders en vijf broers
en zusters kunnen vinden. Den eenigen zijner
broers, die de ramp heeft overleefd, vond hg
gewond onder een hoop wrakhout met naast
zich het lijk van een jonge vrouw, die hij had
trachten te redden, maar die aan haar won
den en tengevolge van de kou bezweken was.
Zooals verscheidene anderen, die weerloos
tusschen puin en resten van huizen en hek
ken waren blijven liggen.
Volgens de laatste berichten zou het aantal
dooden en vermisten 74 of 77 zgn. Te Nasdal
zgn waarschijnlijk 26 menschen om het leven
gekomen, al had men Zondagavond nog
slechts 3 lijken kunnen bergen. Te Bödal zijn
10 lgken gevonden, terwijl het aantal dooden
daar 44 moet zgn. Op twee eenzaam gelegen
boerderijen aan het meer zouden vier per
sonen omgekomen zijn en voorts wordt mel
ding gemaakt van drie dooden op een plaats
ongeveer tien kilometer van het Ragnefjell.
Iemand, die een van de reddingsploegen uit
naburige plaatsen vergezelde, heeft vertelt,
dat Zondag den geheelen dag nog steenen en
gruis langs de helling naar beneden stortten
en dat de lucht grijs was van steenstof. Ten
gevolge van de vloedgolf zijn groote rots
blokken op aanzienlijken afstand van de
plaats van de bergstorting tientallen meters
het land op gespoeld. Overal op het Zuide
lijke deel van het meer drijven versplinterde
deelen van huizen en schuurtjes, ontwortel
de boomen, vernield huisraad en kadavers van
huisdieren en daardoor was het voor de wa
tervliegtuigen, die Zondagmorgen van Oslo
en Bergen uit met doktoren en verpleegsters
naar het Loendal gezonden waren, nog mo
gelijk op het meer te dalen. De weg tusschen
de Nordfjord en het Loenmeer is over groo-
ten afstand door steenpuin en wrakhout ver
sperd, zoodat het aanvankelijk den reddings
ploegen groote moeite kostte de plaats van
de ramp te bereiken. Met vrachtauto's heeft
men enkele booten aangevoerd en daarmee
zijn de zwaargewonden naar een plek ge
bracht, waar zij door ambulance-auto's over
genomen konden worden. Het zoeken naar de
vermisten is aanmerkelijk vertraagd, doordat
uiteraard het geheele electrische net vernield
is geworden, zoodat men zich Zondagavond
en den volgenden nacht met lantaarns heeft
moeten behelpen.
Als een bijzonderheid wordt verteld, dat
een stoombootje, dat bij de ramp van 1905
een paar honderd meter van dien oever op
het land was gezet en dat men sedertdien
daar als bezienswaardigheid voor de telken-
jare in grooten getale naar het om zijn na
tuurschoon beroemde Loendal stroomende
toeristen had laten liggen, nu opnieuw een
paar honderd meter hoogerop is terecht ge
komen.
De materieele schade, die de ramp heeft
VRIJDAG 18 SEPTEMBER 1936.
Hilversum I. 1875 m.
8.00 VARA. 12.00 AVRO. 4.00 VARA. 8.00
VPRO. 11.00—12.00 VARA.
8.00 Gramofoonplaten.
10.00 Morgenwijding VPRO.
10.15 Voordracht.
10.35 Gramofoonplaten.
11.00 Voordracht.
11.20 Orgelspel.
12.00 Orgelspel.
3,2.30 Koyacs Lajos' orkest en orgelspel.
2.00 De tuin in September.
2.30 Zang en piano.
3.15 Dansmuziek.
4.00 Gramofoonplaten.
5.00 Voor de kinderen.
5.30 Gramofoonplaten.
6.00 Mélody Circle.
7.00 Causerie over het krantenbedrijf.
7.20 De Flierefluiters en solist.
7.50 Berichten ANP, SOS-berichen.
8.00 Berichten V.G.P.
8.05 Lezing „Mensch en Kosmos".
8.30 Mezzo-sopraan en piano.
9.00 Gezin, cultuur en volk.
9.30 Gramofoonplaten.
10.00 Groninger dorpskerken.
10.30 Gramofoonplaten.
10.40 Avondwijding.
11.00 Berichten ANP.
11.05 Jazzmuziek (Gr.pl.).
11.3512.00 Gramofoonplaten.
Hilversum n. 801 m.
Algemeen programma, verzorgd door den
KRO.
8.009.15 en 10.00 Gramofoonplaten.
11.30—12.00 Voor zieken en ouden-van-dagen,
12.15 ICRO-Melodisten en solist.
1.00 Gramofoonplaten.
I.15 KRO-orkesten gramofoonplaten.
3.00 Orgelconcert en gramofoonplaten.
4.15 Gramofoonplaten.
4.30 KRO-orkest en gramofoonplaten.
6.00 Land- en tuinbouwhalfuur.
6.20 KRO-Melodisten en solist.
7.00 Berichten.
7.15 Causerie „Ijsafzetting op vliegtuigen",
7.35 Gramofoonplaten.
7.45 Musica Catholica.
8.00 Berichten ANP. Mededeelingen.
8.10 Gramofoonplaten.
8.15 Sted. orkest Maastricht,
9.15 Gramofoonplaten.
9.30 KRO-Boys en solist.
10.30 Berichten ANP.
10.35 Bela Kiss' orkest.
II.0512.00 Gramofoonplaten,
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1936.
Hilversum I, 1875 m.
VARA-uitzending.
8.00 Gramofoonplaten.
10.00 Morgenwijding VPRO.
10.15 VARA-Groot-orkest, VARA-Tooneel, en
orgel.
12.001.45 Gramofoonplaten.
2.00 Gramofoonplaten.
2.10 Voordracht.
2.30 Gramofoonplaen.
3.15 „De laatste brief van groote figuren".
3.35 Gramofoonplaten.
4.45 Causerie voor de J.V.A.
5.05 Gramofoonplaten.
5.40 Literaire causerie.
6.00 Orgelspel.
6.30 „De Wielewaal".
7.00 Causerie over de Amsterdamsche dia
manttentoonstelling.
7.20 „Voor zon en vrijheid", tafreelen uit het
kampleven der arbeidersjeugd.
8.00 Berichten.
8.03 Berichten ANP, VARA-Varia,
8.15 De Flierefluiters.
8.45 „Neerlandia-kwartet", mannenkwartet.
9.00 September-VARA-Maand".
9.15 Radiotooneel met muziek.
9.50 Gramofoonplaten.
10.00 Berichten ANP.
10.05 VARA-Groot-orkest.
11.0012.00 Gramofoonplaten.
Hilversum U. 301 m.
KRO-uitzending.
8.009.15 en 10.00 Gramofoonplaten.
11.3012.00 Godsd. halfuur.
12.15 KRO-orkest en gramofoonplaten.
2.00 Voor de jeugd.
2.30 Vervolg KRO-orkest.
3.00 Kinderuur.
4.00 Gramofoonplaten.
4.15 KRO-Melodisten en solist.
4.45 Voor R.K. Aquarium-liefhebbers.
5.00 KRO-Melodisten.
5.30 Esperanto-nieuws.
5.45 De KRO-Nachtegaaltjes.
6.15 Gramofoonplaten.
6.20 Journ. Weekoverzicht.
6.45 Gramofoonplaten.
6.50 Inleiding as. Esperantocursus.
7.00 Berichten.
7.15 „De onderwijzer en geestelijke volksge-
zonheid".
7.35 Actueele aetherflitsen.
8.00 Berichten ANP. Mededeelingen.
8.10 Meditatie.
8.30 Omroep-oproep door
8.35 KRO-orkest, KRO-Boys, en zang, voor
dracht en causerie.
10.30 Berichten ANP. Mededeelingen.
10.3512.00 Gramofoonplaten,
11 moet er eens op letten, hoeveel menschen
de mondverzorging nog ver°""Cf
zult U zien, hoe aangenaam een fr.ssche mo
mei mooie witte tanden opvalt. Hel kan uw
mond zijn. Gebruik Chlorodont! 25 c per u
groote tube 45 ci
aangericht, is vermoedelijk -niet zeer groot
tengevolge van het feit, dat er in dit achter-
afgelegen bergdal betrekkelijk weinig te ver
nielen viel. Men schat de schade aan huizen
en booten en bouwgrond op ongeveer 600.000
kronen.
Naar Reuter uit Oslo verneemt, raden ge
ologische deskundigen aan, dat de bewoners
van de dorpen Bödal en NAsdal aan de oevers
van het Loenmeer hun woonplaatsen zullen
ontruimen. Zij verwachten namelijk nieuwe
bergstortingen.
Van de 74 vermisten, slechts 24 gevonden.
Van de 74 vermisten, die vermoedelijk bg de
ramp aan het Loen-meer zijn omgekomen, zijn
slechts van 24 de lijken gevonden. Men ver
moedt op grond van een soortgelijke ervaring,
bij de ramp van 1905, dat de anderen voor
goed verdwenen zijn.
De kroonprins zou gisteren de begrafenis
van de slachtoffers, die in een gemeenschap
pelijk graf zullen rusten, bijwonen.
Voor nagelaten betrekkingen is een open
bare inzameling gehouden, die reeds een aan
merkelijk bedrag heeft opgeleverd. Vermoede
lijk zullen zij zich, in verband met het gevaar
voor verdere bergstortingen, elders vestigen.
Prof. Aalberse houdt een rede
voering.
Aan het begin der vergadering van Dins
dagmiddag houdt de Voorzitter de vol
gende rede:
Heeft ons volk met het Koninklijk huis ge
treurd in dagen van droefenis en rouw, thans
stijgt jubel op uit onze harten, nu vreugde is
opgebloeid in het Koninklijk gezin.
De boodschap van de Koningin, ons mede-
deeling doende van de verloving van Prinses
Juliana met Prins Bernard van Lippe-Biester-
feld, is een blijde boodschap, blijde, zoo als
dat eens was de tijding van de geboorte van
de prinses.
Het Nederlandsche volk verheugt zich in
het jonge geluk van het verloofde paar, aan
hetwelk het in eerbiedige hartelijkheid zijn
beste wenschen biedt. Het verheugt zich niet
minder, wijl in het zorgelijke leven onzer
Landsvorstin deze blijde lichtstraal is geval
len. Zij, die altijd meegeleefd met het wel en
wee van ons volk, heeft ervaren, hoe diep-
innig dat nu ook meeleeft met Haar vreugde.
Wij Nederlanders heeten koel te zijn, omdat
wij schromen de warmte onzer gevoelens on
der woorden te brengen. Thans heeft men ge
hoord, hoe ook wij kunnen juichen. Eerbied
en liefde, in diepsten oorsprong voortkomende
uit de historische verbondenheid tusschen het
huis van Oranje en het Nederlandsche volk,
hebben alom geestdriftige uiting gevonden.
Nu onze Prinses hem uitverkoos, treden wij
Prins Bernard vol vertrouwen tegemoet. Hij
make haar leven gelukkig door Zijn wederkee-
rige liéfde, dan zullen ook wij Hem onze
warme toegenegenheid blijvend schenken.
Met ontroering hebben wij geluisterd naar
de juist door hun eenvoud zoo diep treffende
woorden, door de Koningin persoonlijk tot alle
ingezetenen des rijks gericht.
Zij moge overtuigd zijn, dat de wensch, die
opwelde uit haar hart, ook de onze is die
tweevoudige wensch, dat Prinses Juliana en
Prins Bernard, door het smaken van een groot
eigen geluk in ruime mate de kunst mogen
verstaan, anderen gelukkig te maken en tot
een zegen te zijn en veel, zeer veel, voor ons
volk in al zijne geledingen te doen.
En wij hebben met Haar mee gebeden, dat
God .hen daartoe sterken moge.
Een woord van minister Colijn.
Minister C o 1 ij n, voorzitter van den mi
nisterraad, zegt dat de raad van minister^
zich van ganscher harte aansluit bij de woor
den, door den voorzitter gesproken. Spr. be
sluit met de bede, dat God met Zijn rijken
zegen deze verbintenis zal zegenen tot heil
van het jonge paar, tot zegen ook van volk
en Nederland (luid applaus).
Aanbieding van de Rijksbegrooting.
De Minister van Financiën, de heer Oud,
biedt de rijksbegrooting aan, vergezeld van
de millioenennota.
Hierna wordt besloten tot toelating van het
benoemde lid van de Kamer, den heer M. F,
Cohen, die door den Voorzitter wordt be-
eedigd en zitting neemt.
De voordracht voor het voorzitter
schap.
De Kamer gaat vervolgens over tot het op
maken van een voordracht ter benoeming van
een Voorzitter der Kamer. Voor de eerste
plaats worden uitgebracht 88 stemmen, waar
van 82 op den heer Aalberse (r.k.), 2 op den
heer De Visser (c.p.), 2 op den heer Van
Dijk (a.r.), 1 op den heer Bierema (lib.) en 1
blanco.
Voor de tweede plaats worden uitgebracht
T"' waarvan 63 °P den heer Van Dijk
Ihivmnp °P de" heer Vlic^n. 1 °p den heer
0^ TWSt (ar 1 °P den heer
Van den Tempel en 3 blanco.
V°°r de derde plaats komen uit de bus 81
ie jes. Uitgebracht blijken 61 stemmen op
rfx eCl ^*e^en (s-d.), 3 op den heer Bierema
Uib.) l 0p den heer De Geer (c.h.), 1 op den
heer Joekes, i op den heej> Van den T el
(s.d.), 14 blanco.
De voordracht luidt dus:
1. Prof. Aalberse.
2. de heer Van Dijk.
3. de heer Vliegen.
Interpellatie-aanvraag over de
steun regeling.
penaetieCaranKnUPe;8 (S d vra"«t een inter-
Rede van Baron de Vos van Steenwgk.
Nadat de griffier Dinsdagmiddag het Kon.
besluit heeft voorgelezen, waarbfl mr. W. L.
baron de Vos van Steenwgk opnieuw is be
noemd tot voorzitter van de Eerste Kamer,
houdt de Voorzitter een korte rede.
De Koningin mocht het goed dunken mij de
leiding van de Eerste Kamer der Staten-Gene-
raal gedurende het heden aangevangen zit
tingsjaar op te dragen.
Dankbaar voor het door H. M. en door den
raad van ministers in mij gestelde vertrouwen,
aanvaard ik met te meer opgewektheid mijn
taak, daar ik, het zij met groote erkentelijk
heid getuigd, in het verleden u aller mede
werking zoo ruimschoots mocht genieten.
Deze kan ik niet ontberen. Zij was en bljjft
voorwaarde ter richtige vervulling van mijn
ambt. Voor de toekomst doe ik daarop geen
beroep. Gedurende 7 jaren opgedane ervaring
is mij alleszins voldoende waarborg.
Wel leven wij in een bewogen ttfd.
Het kookt en kolkt allerwege.
Golven en brandingen gaan over een groot
deel van ons werelddeel.
Wij zien in meer dan een land het recht met
voeten getreden, de geloovigen in de uitoefe
ning van hun godsdienst belemmerd. Ja ver
volgd, een nieuw heidendom hier, de gods
dienstloosheid daar ten troon verheven, de
vrijheid van meeningsuiting volkomen wegge
vaagd.
Weer elders woedt, opgehitst van buiten af,
burgeroorlog.
Zoo schudt de samenleving op haar grond
vesten.
Hoe zwaar de buien ook zijn, waardoorheen
de loods het Schip van Staat naar veilige ha
ven stuurt, voor die rampen heeft God ons
tot hiertoe genadiglijk willen behoeden, en den
zegen, het hooge goed, van den rechtstaat ge
schonken, waarin onder den scepter van
Oranje, met handhaving van het gezag, onze
volksvrijheden veilig zijn.
Dat trezor zal de natie zich niet laten ont-
rooven.
Niet, dat zij de teekenen der ttfden minder
zou verstaan. Zij geve er zich volkomen reken
schap van, overwege ze ter dege, maar, in
alle kalmte en bezonkenheid. Zij late zich
niet 'n verwarring brengen, zij sta in deze
moeilijke tijden pal, bezwijke niet. Voor geen
enkel rumoer van welke zijde ook.
Vast zij haar wil zich zelve te zijn.
En drijve God haar aan om, met onbezwe
ken trouw Neerland's welgefundeerde staats
instellingen verdedigende, den zoo gewichti-
gen arbeid, waartoe zij bij Koninklijken mon
de heden middag is opgeroepen, naarstiglyk
te vervullen.
Deze rede, door de Kamerleden staande aan
gehoord, wordt met applaus beantwoord.
Adres van antwoord op de Troon
rede.
De Voorzitter stelt voor, de Troonrede
te beantwoorden met een adres van antwoord.
De heer Mendels (s.d.) verklaart mede
namens zijn politieke vrienden om redenen,
welke de Kamer bekend mogen worden ver
ondersteld, geacht te willen worden, te heb
ben tegen gestemd.
Het voorstel van den voorzitter wordt, zon
der de hoofdelijke stemming, aangenomen;
tegen zijn de soc.-dem.
DE KLEUR VAN DE EIERDOOIERS EN
DE BETEEKENIS DAARVAN.
Onze Hollandsche huisvrouwen geven de
voorkeur aan eieren met een licht gekleurden
dooier. Hoe lichter de kleur van den dooier is,
hoe liever wordt het ei gekocht, hoe beter men
het vindt. In Engeland vraagt men een dooier
met een hooge oranjekleur.
Dat de practische Engelschen een goed ge-
kleurden dooier vragen, moet ons toch wat te
zeggen hebben. Want als die oranjekleur niets
beteekende, zouden de Engelschen deze niet bij
hun import eischen.
Wij zullen het eens zien hoe het komt dat
de dooier gekleurd is en waarom de Engel
schen die prefereeren. Het zit 'm in de A-vita
mine. De A-vitamine geeft kracht. Al wat jong
is en moet groeien, heeft voor den groei kracht
noodig. Dit wordt verstrekt door de vitamine
A. Maar zwakke gestellen hebben ook veel A-
vitamine noodig om hun kracht aan te vullen.
Deze vitamine is van groote beteekenis en du3
is het ook noodig, dat wij weten waar die zich
bevinden.
Zij komt juist voor in het wortelgeel. In het
geel van de peen, die wij in Den Helder alge
meen wortelen noemen. Maar dit wortelgeel
komt ook voor in sinaasappelsap en rapen, in
maïs en verder in alle soorten groen. Vooral
in groen, dat menschen eten (bladgroenten),
maar ook in het groen dat dieren eten.
Wij kunnen dus begrijpen, dat grasboter veel
meer vitamine A bevat dan hooiboter. Aan de
kleur kunnen wij zien, dat grasboter veel meer
wortelgeel bevat dan hooiboter.
Nu kunnen wij ook begrijpen waarom een
hen, welke graanvoer ontvangt, een grasuit
loop heeft en des winters boerenkool krygt, veel
wortelgeel in haar eierdooiers overbrengt,
waardoor deze een oranjekleur krijgen, maar
wij weten ook, dat deze dooiers veel vltamina-A
bevatten.
Heeft men dus hennen, welke gevoederd
worden met aardappelen, rijst, vischmeel, hooi
(gemalen klaver) en andere meelsoorten en de
dieren krijgen geen groen of ander wortelgeel
bevattend voeder, dan zullen zij een ei leggen
met een dooier zoo lichtgeel, dat deze in hard
gekookten toestand bijna wit is.
Het is dus duidelijk, dat juist die lichte dooier
evenals de witte hooiboter, geen A-vitamine
bevat en daarom gaat het juist bjj het gebruik
van eieren.
Die practische Engelschen zijn nog zoo dom
niet.
