Zal de Mark op
pijl blijven?
BINNENLAND
Twee politieagenten
veroordeeld
Op den goeden weg
De monepolieheffing
op granen
Intrekking gevraagd
Indië geen bijwagen
VRIJDAG 2 OCTOBER.
Italië en de valuta-crisis
Roosevelt geen
communist
Danlzig en Volkerenbond,
Kerk en politiek
Vrije artsenkeuze
niet duurder»
De Duitsche exportindustrie ern
stig getroifen. Koershandha-
ving beteekent propaganda.
Sedert de uitvinding van de Rentenmark
en de invoering van de Goudmark zijn er al
wat stormen over het Duitsche betaalmiddel
gegaan. De nieuwe Mark boog herhaaldelijk
als een rietje, maar brak niet. De gouddek
king werd geregeld kleiner en was ten slotte
bijkans verdwenen, terwijl de sombere her
inneringen aan de inflatie het vertrouwen
van het nieuwe betaalmiddel ook niet ten
goede kwamen.
Bij een vrij handels- en geldverkeer zou
het Duitsche betaalmiddel, daar behoeft
men niet aan te twijfelen, reeds onder Brii-
ning zijn nek hebben gebroken. Maar
Duitschland schakelde het vrije spel van
vraag en aanbod op zijn valutamarkt uit,
door den invoer te beperken en door den
uitvoer van geld in beginsel te verbieden.
Er was een heirleger ambtenaren noodig om
te controleeren en te regelen. De bureaucra
tie vierde hoogtij. Er kwamen „Zwangswirt-
óchaftsstellen", „Devisengenehmigungsstel-
len" und „Zollfahndungsstellen", die de de-
viezensmokkelaars moesten opsporen. Aan
de grenzen werd het aantal „Kriminalbeam-
ten verhonderdvoudigd. Mondjesmaat wer
den de deviezen den importeurs van goede
ren, die voor Duitschland onontbeerlijk wa
ren, toegestaan. Wanneer er geen deviezen
in het laadje waren, werd de toewijzing...,
„uitgesteld Duitschland zette de deviezen-
lering naar de deviezen-nering, en daaraan
en dan aan het uitschakelen van de wis
sel-arbitrage! is het te danken geweest,
dat de Duitsche deviezen-neringniet de
de tering kreeg! Er werd als het ware om
Duitschland een groote deviezen-dijk gelegd,
waardoor de Duitsche deviezen-wateren op
peil werden gehouden. Wie vanuit de Duit
sche deviezen-wateren de buitenlandsche
monetaire stroomen wilde opzoeken, moest
eerst „schutten'' en wel in een sluis, die
uiterst smal was. Er gingen alleen kleine
scheepjes in. En hoe hard de sluiswachters
ook werkten, de deviezenschippers moesten
steeds wachten, wachten, uren, dagen,
maanden. In vele gevallen werd hun ge
weigerd, door de sluis te gaan.
En nu doet zich het eigenaardige
feit voor, dat de Nederlandsche gul
den, die mooi gedekt was, en zelfs
de Zwitsersche franc, die vol gedekt
was, er aan gaan, terwijl de Duitsche
overheidspersonen verklaren, dat de
practisch ongedekte Mark onveran
derd op goudpariteit zal blijven.
Is dat bravour! Is het überhaupt technisch
mogelijk, den koers van de Mark te hand
haven?
Natuurlijk! Er kan wel een druk op den
RM-koers in het buitenland worden uitge
oefend, maarde noteering der Reichs
mark, die „massgebend" is, is slechts de
ambtelijke noteering van Berlijn. Van den
koers van de Reichsmark in het buitenland
behoeft Duitschland zich niet al te veel aan
te trekken. Wie in het buitenland blanco
Markbiljetten of in Reichsmark luidende
chèques wil verkoopen. zal ten slotte, na af
loop van den terinijn, ook moeten leveren.
En nu die hooge afsluitdijk om Duitsch
land is opgeworpen, is het voor de inter
nationale speculatie uiterst moeilijk, Mar
ken uit Duitschland te laten aanrukken.
•Zeker, er komt nog wel eens een klein
smokkelschuitje door de sluis. Maar het
karwei is zeer riskant, en het zijn slechts
kleine avonturiertjes, die zich er mee be
zighouden. De koers van de verschillende
Sperrmarken zal ook geen extra druk on
dervinden, want de voorraad dezer geblok
keerde Marken is niet zoo heel groot meer.
Er is overigens zoo bitter weinig met Sperr
marken voor de internationale speculatie te
beginnen. Op de beurzen te Parijs, Zurich
en Amsterdam liepen de Sperrmarken di
rect na het bekend worden van de devalu
atie met het percentage der waardevermin
dering van het betaalmiddel op!
Summa summarum: Wij zien niet
in, hoe Duitschland genoodzaakt zou
kunnen worden, de „goudwaarde"
van zijn Mark te laten vallen. De
RECHTBANK
Tot een jaar gevangenisstraf
veroordeeld. Wegens in
braak in een kiosk.
De vierde kamer der Arr. Rechtbank
te Amsterdam veroordeelde gister twee
politieagenten te Amsterdam wegens dief
stal door middel van valsche sleutels en
medeplichtigheid daaraan ieder tot een
gevangenisstraf van een jaar met aftrek
van voorarrest.
De agenten zouden in den nacht van
3 op 4 Juni hebben ingebroken in een
kiosk op het Mercatorplein en 10.—
hebben gestolen. Een man en een vrouw,
die tegenover de kiosk wonen hadden een
der agenten in de kiosk zien binnengaan
terwijl de ander op den uitkijk bleef
staan. Zij riepen een bovenbuurman, die
een agent het gebouwtje zag verlaten. In
tegenstelling met het echtpaar herkende
hij den agent niet. Beide verdachten ont
kenden zich op genoemd uur hij de kiosk
te hebben opgehouden. Wel waren ze er
eenige uren eerder geweest.
De officier van Justitie, mr dassen
berg had tegen beide verdachten een
jaar gevangenisstraf gevorderd.
Internationale speculatie kan den
goudgedekten Nederlandschen gul
den en den volgedekten Zwitser-
schen franc doen vallen, maar staat
tegenover de ongedekte Reichsmark,
dank zij het bureaucratische, maar
voortreffelijk sluissysteem dat Duitsch
land monetair hermetisch afsluit,
volkomen machteloos. De mededee-
ling van de Duitsche overheidsperso
nen, dat de Mark op peil zal blij
ven, Is dus geen grootspraak, behoef
de het althans niet te zijn.
Een andere vraag is echter, of het op den
duur voor Duitschland economisch raad
zaam zal blijken, de Reichsmark op goud-
peil te houden.
Wij hebben ons oor in verschillende krin
gen te luisteren gelegd, en hebben kunnen
vaststellen, dat deze vraag niet eensluidend
beantwoord wordt. Verschillende Duitsche
economen en practische zakenmenschen
hadden het steeds als een axioma beschouwd
dat het peil van de Reichsmark zou worden
gehandhaafd, zoolang de Nederlandsche
gulden op goudpariteit bleef, maar ook
geen dag langer, zulks in verband met den
uitvoer.
Het is niet te ontkennen, dat de
verlaging van de waarde van den
Franschen franc, den Zwitserschen
franc en den Nederlandschen gulden
de exportcapaciteit van Duitschland
getroifen heeft. Nu zijn er weliswaar
allerlei mogelijkheden, om de Duit
sche exportindustrie te hulp te ko
men; vooral door middel van de
Sperrmarken heeft de Duitsche ex-
portindnstrie wonderen kunnen doen
Maar zelfs met behulp van de Sperr-
markenfaciliteiten zal de Duitsche
uitvoer door de waardevermindering
van het betaalmiddel in Frankrijk,
Zwitserland en Nederland een ge-
voeligen slag krijgen.
Zij, die de goudwaarde van de mark wil
len handhaven, kijken in de eerste plaats
naar de Duitsche betalingsbalans. Duitsch
land heeft veel buitenlandsche schulden,
die in buitenlandsche munt luiden, Er zijn
ook in gulden en in Zwitserschen franc ve
le Duitsche leeningen afgesloten. De waar
devermindering van het Zwitsersche en
Nederlandsche betaalmiddel beduidt nu,
dat Duitschland minder rente te betalen
heeft, en dat men tegen een lager bedrag
de leeningen zal kunnen aflossen. Dan is er
nog een tweede categorie voorstanders van
handhaving van het goudpeil van de mark,
n.1. de vurige nationaal-socialisten, die thans
de wereld het bewijs willen geven, dat, nu
iedere valuta wankelt, de Duitsche valuta
vast staat, en die de Duitsche volksgenoo-
ten als het ware willen toeroepen: maakt
u niet ongerust, zoolang Hitier het roer in
handen heeft, behoeft gij niet meer voor
uw broodje miljarden te betalen.
Het gaat er nu maar om, welke strooming
het krachtigst zal zijn. Wij weten het niet,
doch het wil ons voorkomen, dat, wanneer
er werkelijk een algemeene internationale
herziening in het geldwezen tot stand zou
komen, Duitschland geen spelbreker zal
willen zijn.
HILVERSUM H. 801.5 m.
ORKEST CONCERTEN.
11.20—12.00 V.A.R.A.-orkest.
12.30—2.30 A.V.R.O.-orkest.
GRAMOFOON MUZIEK.
8.00-10.00 v.m., 10.35 v.m., 1212.30 en
10.30 n.m.
LICHTE MUZE.
2.303.15 Lyra Trio.
6.50 en 7.20 Melody Circle.
ORGELBESPELING.
11.30 n.m. Johan Jong.
GODSDIENSTIGE UITZENDINGEN.
10 v.m. Morgenwijding.
10.40 n.m. Avondwijding.
SOLISTENCONCERTEN.
8.30 en 9.00 Carel van Leeuwen Boom
kamp en Henriëtte Bosmans.
DANSMUZIEK.
3.154.00 A.R.V.O.-dansorkest.
5.30 Flierefluiters.
NIEUWSBERICHTEN.
7.50 n.m.
DIVERSEN.
5.00 n.m. Voor de jeugd.
HILVERSUM L 1875 m.
ORKEST CONCERTEN.
1.00—1.45; 2.00—2.45 en 4.3^-5.15 K.R.O-
Orkest,
Instelling van een „export-lire?''
Zonder dat van gezaghebbende zijde eeni
ge bevestiging te verkrijgen was, verluidde
gisteren in sommige financieel geïnteres
seerde kringen te Rome, dat de Italiaansche
regeering plannen zou overwegen tot het
instellen van een z.g. „export-lire", die 25
tot 30 pet. beneden de voor het binnenland
gehandhaafde lire zou liggen.
Het doel zou zijn Italië in staat te stellen
zijn export op concurreerend peil te hand
haven, nu Frankrijk door zijn devaluatie op
dit gebied een belangrijken voorsprong op
Italië verworven heeft en als afnemer van
minder beteekenis dreigt te worden,
en anoden.
Het communisme in een uiting
van sociale instabiliteit.
Roosevelt heeft, naar Reuter meldt, voor
de democratische conventie van den staat
New-York een rede uitgesproken, waarin
hij hen antwoordde, die hem van commu
nistische neigingen beschuldigen.
Hij zeide trouw te zijn gebleven aan de
democratie en on-Amerikaansche denk
beelden, zooals het communisme, van die
democratie verwijderd te hebben gehouden.
Het communisme aldus vervolgde hij
is een uiting van sociale instabiliteit, die
het gevolg is van economische onrust. De
republikeinen hebben Amerika aan den rand
van het communisme gebracht, doordat
de vraagstukken van sociaal en econo
misch belang gedurende 12 jaar verwaar
loosd zijn. Roosevelt beschuldigde er zijn
tegenstanders van, het communisme in den
verkiezingsstrijd te hebben gebracht, terwijl
daarover tusscben democraten en republi
keinen geen meeningsverschil bestaat.
i|tt; Lester gaat heen als Volken
bondscommissaris.
De volkenbondsraad heeft thans een
oplossing gevonden voor de moeilijkhe
den, die voortvloeiden uit de vijandige
houding van de regeering van Dantzig
jegens den volkenbondscommissaris
Lester. Lester is namelijk benoemd tot
ondersecretaris-generaal van den Vol
kenbond. Zijn benoeming zal van kracht
worden wanneer zijn opvolger te Dant
zig benoemd zal zijn.
De Amerikaansche Minister van handel
Daniël C. Roper. heeft gisteren tijdens
een meeting van Katholieken, protestan
ten en Joden een ernstige waarschuwing
gericht tot zijn toehoorders waarbij hij
betoogde, dat op den duur bedrijvigheid
van de kerk in politieke aangelegen
heden zoowel voor de religie als voor de
politiek schadelijk geacht moet worden.
Uw bijzondere aandacht vraagt:
9.00 n.m. V.P.R.O. 301.5 m. Uitzending
Jubileumssamenkomst ter herdenking
van het 25-jarig bestaan der Ver. van
Vrijz. Protest. Militairen Tehuizen. Spr.
Prof. Dr. Ir. F. R. Venjng Meinesz.
Internationale specialiteiten:
8.50 n.m. Parijs PTT „Le Cid" treurspel
van Corneille.
9.05 n.m. Weenen Symphonieconcert o.l.v.
Hans Knappertsbusch.
GRAMOFOONMUZIEK.
8.15—9.15; 10.30—11.30; 12.15—1.00;
I.45—2.00; 2.45—3.00; 3.30—4.00; 5.15—
5.30; 9.00—9.15; 11.00—11.15; 11.35—12.00
LICHTE MUZE.
5.30—6.00 K.R.O.-Melodisten.
6.20—7.00 K.R.O.-Melodisten.
SOLISTEN CONCERTEN.
3.00—3.30
4.05—4.35
9.15—10.25
Zang- en pianorecital.
DANSMUZIEK.
8.109.00 K.R.O.-Troubadours.
10.35—11.00 K.R.O.-Boys.
II.15—11.35 K.R.O.-Boys.
NI E UW8BERICHTEN.
8.00—8.10 en 10.30—10.35.
DIVERSEN.
11.3012.00 v.m. Voor zieken en ouden
van dagen.
6.006.20 Land- en tuinbouw causerie.
Het wetsontwerp tot regeling
der ziekenverzorging toegejuicht
Hst hoofdbestuur van de Roomsch-
Katholieke artsen vereeniging heeft aan
de leden van de Staten-Generaal een
adres gezonden, dat een aantal conclu
sies bevat, waarin het zijn waardeering
uitspreekt voor het nader gewijzigd wets
ontwerp betreffende de regeling der zie
kenverzorging, hetwelk het voornamelijk
van de ethisch-social zijde heeft be
schouwd.
Het hoofdbestuur laat tevens uit
komen dat het onjuist is te betoogen
dat dit wetsontwerp voor vele zie
kenfondsen, door invoering van vrije
artsenkeuze, meerdere kosten mee
zal brengen en dat het voorloopig
buiten werking stellen van art. 50
der ziektewet in het belang van
vele arbeiderseen daad van wijs
beleid moet worden geacht. Be
R.K. artsen—vereeniging kan zich
met dit ontwerp accoord verklaren,
voornamelijk omdat zij van oordeel
is dat daardoor eindelijk een toe
stand van vrede op ziekenfonds-
gebied zal intreden, hetgeen zonder
wettelijke regeling niet mogelijk is.
Zij is overtuigd dat elk langer uit
stel van de invoering van deze wet in
het nadeel zal zijn van de ziekenver
zorging in het algemeen, en verzoekt
met aandrang te willen medewerken
dat deze wet. die op een compromis
berust, in haar huidigen vorm spoe
dig zal worden aangenomen.
REORGANISATIE VAN HET TUSCHINSKI-
CONCERN.
Dank zij de interventie van den Neder
landschen Bioscoopbond is een reorganisatie
tot stand gebracht van het Tuschinski-
concern, hetwelk, zooais bekend een aantal
groote bioscooptheaters te Amsterdam, Rot
terdam en Schiedam in exploitatie heeft.
Deze reorganisatie is mede mogelijk ge
maakt door investeering van nieuw kapi
taal, hetweik van zoodanigen omvang is,
dat de vooraanstaande positie, welke de
Tuschinski-theaters in het bioscoopbedrijf
innemen, kan worden gehandhaafd.
Ter vereenvoudiging van de bedrijfsvoering
zijn thans twee afzonderlijke vennoot
schappen opgericht, n.1. de maatschappij Tu-
schinski N.V. en de N V. Tubem.
De maatschappij Tuschinski N.V. zal liet
beheer voeren over de onroerende goederen.
Tot directeur dezer N.V. is benoemd de heer
Mr. K. Blom te Wassenaar.
De exploitatie van de Tuschinski-theaters
te Amsterdam, Rotterdam en Schiedam zal
geschieden door de N.V. Tubem.
De heer J. van Santen te Amsterdam is
tot directeur van de N.V. Tubem benoemd,
terwijl de heeren A. Tuschinski, H. Ehrlich
en H. J. Gerschtanowitz mede met de lei
ding van het bedrijf belast blijven.
Sir Henru Deterding over de
monetaire maatregelen.
's-Gravenhage Een redacteur van
het algemeen Nederlandsche persbu
reau kwam tengevolge van bijzondere
omstandigheden in contact met Sir Hen
ry Deterding en heeft van deze gele
genheid gebruik gemaakt diens oordeel
te vragen over de monetaire maatrege
len der regeering.
„U behoeft mij eigenlijk niet te vra
gen" aldus Sir Henry ,De heer Colijn
heeft duidelijk zijn meening gezegd en
u kunt er zelf kigische gevolgtrekking
uit maken.
Volkomen terecht heeft minister Co-
lijn er den nadruk op gelegd, dat wij on
mogelijk alleen den strijd konden vol
houden, nadat Zwitserland de sterk
ste van de twee overgeblevene, die nog
liet goudblok vormden dit ook ver
laten had.
Ik juich dezen gang van zaken toe.
Dat de gulden niet onmiddellijk gede
valueerd is, begrijp ik volkomen. Men
kan niet verwachten, dat dergelijke be
langrijke beslissingen in enkele uren of
dagen genomen worden. Laat men rus
tig de ontwikkeling der dingen afwach
ten.
Dit staat vast: Nederland is nu weer
een land geworden, dat midden in de
werkelijkheid staat. Natuurlijk zijn wij
er nog niet, maar vtjor de toekomst van
ons land zijn wij op den goeden weg.
TAXEGEDEELTE CONSUMPTIE-
MELK
Nederlandsche zuivelcentrale, 4 0c-
tober t.m. 10 October 1936 consumptie-
melk regeeringscontract, taxegedeelte
6.25 cent, eventueel verhoogd met prer
mie of verminderd met afdracht voor
de kwaliteit, overmelk regeeringsmini-
mumprijs 4.50 cent.
Afdracht bij levering in consumptie
van andere dan taxemelk 2.50 cent.
Een tweetal protesten.
In.verband met de regeeringsmede-
deeling, dat de monopolieheffing op
buitenlandsche granen, niettegenstaande
de stijging van de marktprijzen, veroor
zaakt door het. verlaten van den gouden
standaard, op hetzelfde peil gehand
haafd blijft (met uitzondering van rog
ge waardoor heffing en denaturisatie-
steun met een gulden is verlaagd) heeft
de Algemeene Nederlandsche Molenaars
bond telegrafisch bij den betrokken Mi
nister geprotesteerd angezien zulks
„wederom een aanslag op het bestaan
van de vee- en pluimveehouderij is en
als zoodanig zijn terugslag heeft op den
graanhandel"
Bij den minister is aangedrongen de
monopolieheffing te verlagen, ter com
pensatie van de genoemde prijsstijging.
Tevens zal getracht worden, middels
de „top"-organisaties (de Nederlandsche
industrie- en handelsorganisaties) te ge
raken tot een massa-protest van alle
daarbij aangesloten belanghebbende or
ganisaties.
Kaasproducenten vragen hoogere
prijzen.
De hond van kaasproducenten te Gouda
heeft gisteren aan den minister van land
bouw en visscherij het volgende telegram
verzonden:
„Vernemen van comité van graanhan
del dat'de regeering monopolieheffing
niet verlaagt varkens- kippen- en vee
houders krijgen dus volle valutadaling
te dragen, bovendien wordt bij varkens
en kaas prijsstijging door valutadaling
eveneens door de maatregelen der re
geering tegengehouden. Dit schept een
onrecht tegenover deze groepen, drin
gen met klem op directe wijziging aan".
Van. bemoeiingen op grond
der landbouwcrisisnet.
De Nederlandsche vereeniging van
fruit- en groentenexporteurs heeft aan
den raad van ministers een telegram ge
zonden van den volgenden inhoud:
..Maken regeering beleefd opmerk
zaam dat monetaire maatregelen
noodzaak medebrengen thans onver
wijld aanvang te maken niet gelei
delijke intrekking van meerendeel
der bemoeiingen op grond van land
bouw crisiswet. Aanpassing aan
nieuw geschapen omstandigheden
is onbereikbaar, tenzij op korten
termijn worde overgegaan tot ophef
fing van importmonopolie fruit en
intrekking van alle voorschriften
welke bewegingsvrijheid van export-
teurs belemmeren. Wij vertrouwen
dat regeering zal maken tegen een
zijdige voorlichting van agrariërs-
organisaties en crisisadvies commis
sies
De Gouverneur-Generaal is tij
dig met de beslissing der regee
ring in kennis gesteld.
Naar aanleiding van een verwijt in de
Indische pers over het feit, dat de gouver
neur-generaal de beslissing der regeering
over het goudembargo van bet Persbureau
Aneta had, moeten vernemen, waaruit zou
blijken, dat Indië door de regeering in den
Haag als bijwagen werd beschouwd, meldt
men van ofiicieele zijde over bet in Indië
bekend worden der beslissing van de regee
ring inzake de monetaire politiek medege
deeld, dat er in den nacht van Zaterdag op
Zondag maatregelen zijn genomen, tenge
volge waarvan het dringende persoonlijke
regeeringstelegram aan den Gouverneur-ge
neraal, waarin hein mededeeling werd ge
daan van de genomen beslissing, dezen is
toegezonden voor het oogenblik, waarop
de binnenlandsche en buitenlandsche pers
de beschikking kreeg over bet bericht van
den regeeringspersdienst. Het telegram aan
den Gouverneur-generaal werd te 11.57 van
Den Haag uit en te 11.59 uit Amsterdam
verzonden. Eerst tien minuten later werd
het bericht ter beschikking van de pers ge
steld.
Het perstelegram naar Indië werd te 12.14
('s nachts) door het telegraafkantoor door
gegeven.
De regeerings persdienst meldt nog uit
Den Haag:
In aansluiting aan de mededeeling, betref
fende het in Ned. Indië bekend worden der
beslissing der regeering inzake de mone
taire politiek, kan nog worden medege
deeld, dat blijkens ingekomen ambtsberich
ten, het ministerieele telegram te Batavia is
ontvangen te 1.04 uur Amsterdamsche tijd,
terwijl het Aneta-telegram zich te 1.05 uur
Amsterdamschen tijd nog te Antwerpen be
vond.
