Het aftreden van
Koning Edward
en de Iersche kwestie
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Van Volk en Imperium
Is Prins Edward
reeds vertrokken?
De boodschap
Iersche republiek
gevestigd
Ook de Koningin-Moeder
spreekt
van Koningin Mary
Reisbureau WACO
DRUKKERIJ EN UITGEVTRIJ V/H c DE BOER JR., KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 EN 412. POSTGIROREKENING 16065 64e JAARG. No. 7875
ZATERDAG
12 DECEMBER 1936
tonden. Van het Windsor-kasteel uit heeft ex-ko
ning Edward, die door den omroeper van de B.B.C. werd
aangekondigd als „prins Ediward", zijn aangekondigde
radio-rede gehouden, waarin hij aan het Engelsche volk
en het geheele Britsche Imperium mededeeling deed van
zijn hesluit, om als koning af te treden en de redenen
uiteenzette, welke tot dezen stap hebben geleid.
De rede van den ex-koning luidde als volgt!
EngelancTs koning zal
„George VI" heeten
Ex-Korting Edward
Het verblijf in Engeland
aan prins Edward niet
ontzegd
Met de Kerstdagen en Nieuwjaar
rijden wij naar Dusseldorp-Keulen*
Antwerpen Brussel en Parijs!!
Heden aflegging van den
eed van trouw
HE LDERSCHE COURANT
Prins Edward neemt afscheid
Eindelijk kan ik eenige woorden spreken.
Ik heb niets, wat dan ook willen verber
gen, maar tot nu toe was het voor mij, in
overeenstemming met de grondwet, niet
mogelijk te spreken.
Eenige uren geleden heb ik mijn laatsten
Vegeeringspliclit als Koning en Keizer ver
vuld en nu mijn broeder, de hertog van
Vork, mij is opgevolgd, moet ik in mijn eer
ste woorden mijn waardeering jegens hem
tot uitdrukking brengen. Ik doe dat van
ganscher harte.
Gij kent allen de redenen, die mij ertoe
gebracht hebben van den troon af te zien,
doch ik wensch, dat gij begrijpt, dat ik bij
het nemen dezer beslissing niet het land en
het Rijk heb vergeten, dat*ik als Prins van
Wales en laatstelijk als Koning gedurende
.vijf en twintig jaren heb getracht te dienen.
Gij moet mij gelooven, wanneer ik u zeg,
dat ik het onmogelijk vond, zonder hulp en
steun van de vrouw, die ik bemin, den zwa-
ren last der verantwoordelijkheid te dra
gen en mijn plichten als Koning te vervul
len, zooals ik zou hebben willen doen.
Ik wil, dat gij weet, dat de beslissing, wel
ke ik genomen heb, mijn eigen beslissing
en alleen mijn beslissing was. Het was een
zaak, waarover ik alleen te oordeelen had.
Een ander persoon, die er nauw bij betrok
ken was, probeerde mij tot het -laatste toe
te overreden een anderen weg te volgen.
Ik heb deze ernstige beslissing van mijn le
ven genomen, daarbij slechts uitgaande van
de gedachten, dat deze tenslotte het best
voor allen zou zijn.
Dit besluit werd mij minder moeilijk ge
maakt door de zekerheid, dat mijn broer
door zijn langdurige ondervinding in de
staatszaken van dit land en met zijn schoone
hoedanigheden direct mijn plaats zou kun
nen innemen zonder onderbreking of scha
de voor het leven en de ontwikkeling van
het Rijk.
Hij is daarbij zonder weerga gezegend met
iets, dat mij niet beschoren was, te weten
een huiselijke haard met vrouw en kinde
ren. Gedurende de moeilijke dagen werd ik
gesterkt door II.M. mijn moeder en door
mijn familie en de ministers van de Kroon,
in het bijzonder Baldwin, die mij steeds met
inschikkelijkheid hebben behandeld. Er be
stond geen grondwettelijk verschil van op
vatting tusschen mij en hem, tusschen mij
en het parlement. A
Door mijn vader opgevoed in de grond
wettelijke tradities zou ik nimmer eenige
vraag van dezen aard, welke zich zou voor
doen, hebben veroorloofd.
Steeds werd ik, in de jaren dat ik Prins
van Wales was en later toen ik den troon
bezette, met zeer groote welwillendheid b -
handeld door alle klassen der bevo king, en
door alle personen, overal, waar ik leefde en
reisde, in het geheele Rijk.
Ik ben nu, dat ik geheel uit de staatsza
ken terugtreed en ik mijn last neu
daarvoor zeer erkentelijk. iv
Er kan eenigen tijd voorbijgaan aleer ik
in mijn geboorteland terugkeer, n„
zal steeds het wel en wee van h.etBrische
ras en het Britsche Rijk met innige belang
stelling volgen en indien ik, om het even
op welk oogenblik in de toekomstvaneeng
nut zal kunnen zijn, zal ik dat nl« "ala«"
En nu hebben wij aüen een ni uwen:Ko
ning. Ik wensch van ganscher harte hem en
U, zijn volk, geluk en welvaart.
Dat God U allen zegene.
LONDEN (Reuter)
Officieel wordt medegedeeld, dat
de nieuwe Koning zal regeeren on
der den naam van George VI.
De nieuwe Koning en diens gezin Bu
ien nog voor Januari hun in e
hi Buckingham Palace.
Mrs. Simpson blijft voorloopig
in Cannes.
Koning George VI, ex-koning Edward, de
Koningin-Weduwe, de Hertog van Glouces-
ter, Prinses Alice en de Graaf van Athlone
hebben gisteravond de maaltijd gebruikt op
Royal Lodge, de residentie van den nieuwen
koning.
's Avonds is de ex-Koning met onbekende
bestemming vertrokken.
Men meent te weten, dat Prins Edward
aan boord van het admiraliteitsjacht En-
chantress met onbekende bestemming uit
Portsmouth is vertrokken.
Voorloopig geen ontmoeting met
Mrs. Simpson.
Lord Bronlow heeft de journalisten nog
maals ontboden en hun herhaald, dat Prins
Edward niet naar Cannes zal komen, daar
hiertoe geen enkele reden is. Evenmin be
staat grond voor het gerucht, dat voor Monte
Carlo een jacht onder stoom zou liggen om
den vroegeren Koning en Mevrouw Simpson
aan boord te nemen.
Lord Brownlow herhaalde, dat Mevr. Simp
son langen tijd te Cannes zal blijven, hij
noemde een tijd van drie of vier weken.
Voor de naaste toekomst ligt geen enkele
ontmoeting in het voornemen.
De constituiioneele monarchie
wortelt diep in de harten van
het Britsche volk.
In antwoord op een vraag omtrent de
toekomstige bestemming van den afgetre
den Koning verklaarde de attorney gene-
ral, dat de nieuwe Koning zich te gelege
ner tijd hiermede zal bezig houden. Ver
der verklaarde hij, dat het niet juist is,
dat de afgetreden Koning het land moet
verlaten.
Verder bestreed nog de afgevaardigde van
de onafhankelijke labour, Campbell Stephen
tijdens de debatten het denkbeeld, dat het
Britsche inperium bijeen wordt gehouden
door den band van de monarchie. Het Im
perium wordt volgens hem bijeen gehouden
door economische belangen. Indien er wer
kelijke economische belangen bestaan tus
schen de dominions, dan zullen zij in het
gemeenebest bijeenblijven en de huidige re-
geeringsvorm is hierbij van geen enkel vi
taal belang.
Te midden van toejuichingen verklaarde
Sir John Simon, dat het gebeurde het
Britsche volk onuitsprekelijk heeft aange
grepen.
Hieruit blijkt hoe diep de constitutioneele
monarchie in de harten is geworteld.
Bewaar in Uw hart de herinne
ring aan de trouw, waarmede
mijn geliefden zoon gedurende
veie jaren zijn land en het Rijk
heeft gediend".
„Ik ben zoozeer geroerd door het medege
voel, waarmede ik in deze oogenblikken van
bezorgdheid ben omringd, dat ik uit den
grond van mijn hart eenige worden tot u
moet richten. De sympathie en de genegen
heid, die mij gesteund hebben bij mijn groot
verdriet, dat nog geen jaar oud is, ontbre
ken mij ook thans niet en zijn mijn kracht
en steun Ik behoef u niet te spreken van de
smart, die het moederhart vervult bij de
gedachte, dat mijn geliefde zoon het zijn
plicht heeft geacht, zijn taak neer te leggen
en dat een regeering, die zoo vol hoop en
belofte aanving, zoo plotseling haar einde
heeft gevonden. Ik weet, dat gij beseft, welke
opoffering hij zich voor dit besluit heeft moe
ten getroosten en dat gij u herinnerde de
jaren, waarin hij zijn land en het Rijk zoo
trouw heeft trachten te dienen en te helpen,
altijd een erkentelijke herinnering aan hem
in uw hart zult bewaren.
Ik beveel u zijn broeder aan, die op zoo
onvoorziene wijze en in zoo moeilijke om
standigheden geroepen is zijn plaats in te
nemen. Ik vraag u, dat gij hem dezelfde
KONINGIN MARY.
volheid van ed lmoedige loyauteit wilt ge
ven, die gij mijn geliefden echtgenoot hebt
toegedragen en die gij zoo gaarne aan zijn
broeder had willen blijven schenken.
Na de hoop uitgesproken te hebben, dat
de nieuwe Koningin dezelfde genegenheid en
hetzelfde vertrouwen zou ontmoeten, die zij
zelf gedurende 26 jaar genoten had, besloot
de koningin-moeder met de woorden: „Ik
bid oprecht, dat ondahks en zelfs wegens
de moeilijkheden van het oogenblik de loyau
teit en de eenheid in ons land en het Rijk
door de genade van God bewaard blijven en
versterkt worden. God zegene u, God behoede
u, God leide u immer".
ZAL DE VALERA DE SITUATIE
BENUTTEN?
Het groote Britsche wereldrijk wordt, naast
de gemeenschappelijke economische belangen
verstrekt door bloed- en taalverwantschap, in
hoofdzaak bijeengehouden door de Kroon, die
in wezen nog de eenige zichtbare band is,
welke Engeland met zijn dominions verbindt.
Allerminst willen wij hiermede zeggen, dat
het Britsche imperium daardoor nog slechts
een zwak conglomeraat van stateneenheden
is, dat bij de geringste schok, uit elkaar
dreigt te vallen.
Integendeel is bij meerdere gelegenheden
gebleken, dat de vroegere koloniën, welke
zelfbestuur hebben gekregen, zich als gelijk
gerechtigden gaarne scharen onder den
scepter der Engelsche koningen.
Maar toch is deze samenhang, welke niet
op militaire macht steunt, maar in een gevoel
van eenheid wortelt, zeer kwetsbaar als de
sympathie van een of ander Dominion in
haat verkeert.
Men zie slechts naar Ierland!
Hierbij overwege men, dat de Ieren zich
eeuwenlang onder het Engelsche juk hebben
moeten bukken en zich ook in latere, meer
democratische tijden, nimmer thuis hebben
gevoeld in de Statengemeenschap, welke
zich Groot-Brittannië en Ierland noemt.
Een Ier voelt en denkt niet Engelsch, waar
bij nog komt dat het land, in tegenstelling
met het moederland, in hoofdzaak Katholiek
is en dus ook behoudens dan het Noor
delijke deel Ulster ten opzichte van geloof
niets met Engeland gemeen heeft.
De eeuwenoude strijd der Ieren vond aller
eerst zijn bekroning in de bekende Home-rule
wetten.
De groote mate van vrijheid, die hierbij
werd toegekend was den rebelschen Ieren
echter nog niet genoeg en onder aanvoering
van de Valera slaagde zij er in door middel
van een opstand en geholpen door het de
faitisme der naoorlogsche jaren aan Enge
land een staat met eigen bestuursorganen
af te dwingen.
De Engelschen hebben er echter nimmer
in willen toestemmen om de band, welke
ook Ierland bond aan het Britsche gemeene
best door te knippen en de Valera, durfde,
hoewel hij steeds weigerde de eed van
trouw aan den Engelschen koning af te leg
gen, toch nimmér zóó ver gaan om finaal
uit den Britschen Statenbond te treden.
Dat het blijven niet van harte ging en
Ierland zich niet als de andere deelen van
het Britsche Rijk vrijwillig onder de Union
Jack schaarde, mag wel blijken uit het feit,
dat de thans afgetreden Edward VIII nim
mer in Dublin tot Koning is uitgeroepen.
De vraag rijst nu: Wat zal de Valera thans
doen?
Ongetwijfeld is door de jongste constituo-
neele crisis schade toegebracht aan het
prestige van de Britsche Kroon en hoewel
te verwachten is, dat de andere Dominions
zich als een eenheid om George VI zullen
scharen, kon het toch wel eens zijn, dat
zich hier en daar barstjes vertoonen in de
trotsche zuil welke het Britsche Wereldrijk
schraagt. Dat Ierland daarvan gebruik zal
trachten te maken, door den naam van En-
geland's Koning uit de Iersche grondwet te
schrappen, is niet onmogelijk.
Het Iersche parlement is gisteren bijeen
geroepen en op het oogenblik, dat wij dit
schrijven, is van zijn besluiten nog niets
bekend, maar wij achten het denkbaar, dat
Dublin zijn kansje waagt en de onafhan
kelijke Iersche republiek uitroept, daarbij
wijzend op de gebleken fouten in het
Britsche grondwettelijke stelsel.
Of Engeland een dergelijk besluit zonder
meer zal accepteeren is een andere vraag.
Ook onze buren van overzee zijn in het
laatste jaar geïnfecteerd door nationalisme
en miltarisme en het staat te bezien of Lon
den in een door Ierland geforceerde breuk
zal berusten.
Het kan namelijk moeilijk dulden, dat een
vreemd en niet gemeenschappelijk gezind
land de toegangen beheerscht naar de be
langrijke havens aan zijn westkust en het
wil ons voorkomen, dat de Engelsche re
geering niet zal aarzelen om de groote
militaire en economische belangen te ver^
dedigen, welke met een definitief uittreden
van Ierland, zouden zijn geschaad.
Een volkomen vrij Ierland zou zonder be
zwaar een bondgenootschap met Engeland'^
vijanden kunnen sluiten en wij vermoeden,
dat Londen zich ongetwijfeld de Duitsche po
ging zal herinneren om tijdens den grooten
oorlog een Ierschen opstand te verwekken.
Mogelijk zullen wij dus al zeer spoedig in
de gelegenheid zijn om te constateeren of het
cement, dat Brittannië bindt, zóó sterk heeft
geleden, dat de woelige Ieren geheel de vrije
hand moet worden gelaten op hun Groene
Eiland.
Spoediger dan wij konden vermoeden is
bovenstaande beschouwing door de feiten
achterhaald.
Blijkens een bericht in dit nummer heeft
de Iersche wetgevende vergadering besloten
de functie van gouverneur-generaal op te
heffen en het „in naam des Konings" bij
alle binnenlandsche aangelegenheden weg
te laten.
Toch heeft de Dail het niet aangedurfd
om geheel met Engeland te breken.
Slechts het afsluiten van internationale
overeenkomsten en benoeming van diploma
tieke en consulaire ambtenaren wordt nog
aan den Britschen koning overgelaten zoo
lang en hier komt een hatelijkheidje de
landen waarmede de Vrijstaat is verbon
den, met name Australië, Canada, Groot-
Brittannië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika
den koning nog erkennen.
De Valera gaat ver! Heeft hij de grens der
Britsche inschikkelijkheid overschreden?
Wij wachten met belangstelling op de
reactie van Londen.
NOG SLECHTS VOOR BUITEN-
LANDSCHE ZAKEN MET DE
KROON VERBONDEN.
De Dail heeft met 79 tegen 54 stem
men het wetsontwerp aangenomen
tot wijziging van de Iersche Grond
wet, waarbij de functie van Gouver
neur-Generaal wordt opgeheven en
het „in naam des Konings" bij alle
binnenlandsche aangelegenheden
van den Vrijstaat voortaan wordt
weggelaten.
Dit besluit werd genomen naar aanleiding
van een door de Valera ingediend ontwerp-
wet, dat de constitutie van den Vrijstaat wij
zigt. Het wetsontwerp voorziet in de erken
ning van den nieuwen Koning, maar bepaalt,
dat de functie, die de nieuwe Koning in den
vervolge zal uitoefenen in het bestuur van
den vrijstaat, beperkt zal worden. Zoolang
de Vrijstaat verbonden is, aldus het ontwerp,
met Australië, Canada, Groot-Brittannië,
Nieuw-Zeeland, en Zuid-Afrika, en zoolang
de Koning erkend wordt door deze naties
ten aantien van benoeming van diploma
tieke, con.-»-)aire ambtenaren en afsluiting
van internationale overeenkomsten kan en
wordt de aldus erkende Koning gemachtigd
op te treden voor den Vrijstaat voor gelijke
doeleinden. De functies van de Gouverneur-
Generaal worden gedelegeerd aan den spea
ker van den Dail, die in de toekomst de
wetsontwerpen zal onderteekenen en het
parlement zal ontbinden. De Valera zal dan,
naar verluidt, de overige functies van den
Vraagt inlichtingen aan ons kantoor Kanaal-
weg 137, telefoon 773, Den Helder.
DE VALERA.
Gouverneur-Generaal op zich nemen. Ierland
zal aldus den vorm hebben van een repu
bliek, ten aanzien van binnenlandsche zaken
en toch den band met de Kroon voor buiten-
landsche zaken handhaven. De Gouverneur-
Generaal heeft het wetsontwerp zelf onder
teekent en dus zijn eigen functie afgeschaft.
In het Lagerhuis deelde minister president
Baldwin mede, dat de Raad van accessie
heden bijeen zal komen om het uitroepen
van den nieuwen Koning goed te keuren.
Het Lagerhuis zal eveneens bijeenkomen
om den eed van trouw aan den nieuwen
Koning af te leggen. Dit zal te 19 uur
plaats hebben.
Vervolgens wordt het huis tot Maandag
verdaagd, wanneer Baldwin te 18 uur een
boodschap van den koning zal voorlezen
en een adres van antwoord zal voorstellen.
Baldwin deelde mede, dat indien de loo-
pënde zaken afgewikkeld zullen zijn. het
Huis dan te 18,12 uur op Kerstreces zal
gaan.