Het aftreden van Koning Edward en de Iersche kwestie DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER Van Volk en Imperium Is Prins Edward reeds vertrokken? De boodschap Iersche republiek gevestigd Ook de Koningin-Moeder spreekt van Koningin Mary Reisbureau WACO DRUKKERIJ EN UITGEVTRIJ V/H c DE BOER JR., KONINGSTRAAT 78. DEN HELDER. TELEFOON 50 EN 412. POSTGIROREKENING 16065 64e JAARG. No. 7875 ZATERDAG 12 DECEMBER 1936 tonden. Van het Windsor-kasteel uit heeft ex-ko ning Edward, die door den omroeper van de B.B.C. werd aangekondigd als „prins Ediward", zijn aangekondigde radio-rede gehouden, waarin hij aan het Engelsche volk en het geheele Britsche Imperium mededeeling deed van zijn hesluit, om als koning af te treden en de redenen uiteenzette, welke tot dezen stap hebben geleid. De rede van den ex-koning luidde als volgt! EngelancTs koning zal „George VI" heeten Ex-Korting Edward Het verblijf in Engeland aan prins Edward niet ontzegd Met de Kerstdagen en Nieuwjaar rijden wij naar Dusseldorp-Keulen* Antwerpen Brussel en Parijs!! Heden aflegging van den eed van trouw HE LDERSCHE COURANT Prins Edward neemt afscheid Eindelijk kan ik eenige woorden spreken. Ik heb niets, wat dan ook willen verber gen, maar tot nu toe was het voor mij, in overeenstemming met de grondwet, niet mogelijk te spreken. Eenige uren geleden heb ik mijn laatsten Vegeeringspliclit als Koning en Keizer ver vuld en nu mijn broeder, de hertog van Vork, mij is opgevolgd, moet ik in mijn eer ste woorden mijn waardeering jegens hem tot uitdrukking brengen. Ik doe dat van ganscher harte. Gij kent allen de redenen, die mij ertoe gebracht hebben van den troon af te zien, doch ik wensch, dat gij begrijpt, dat ik bij het nemen dezer beslissing niet het land en het Rijk heb vergeten, dat*ik als Prins van Wales en laatstelijk als Koning gedurende .vijf en twintig jaren heb getracht te dienen. Gij moet mij gelooven, wanneer ik u zeg, dat ik het onmogelijk vond, zonder hulp en steun van de vrouw, die ik bemin, den zwa- ren last der verantwoordelijkheid te dra gen en mijn plichten als Koning te vervul len, zooals ik zou hebben willen doen. Ik wil, dat gij weet, dat de beslissing, wel ke ik genomen heb, mijn eigen beslissing en alleen mijn beslissing was. Het was een zaak, waarover ik alleen te oordeelen had. Een ander persoon, die er nauw bij betrok ken was, probeerde mij tot het -laatste toe te overreden een anderen weg te volgen. Ik heb deze ernstige beslissing van mijn le ven genomen, daarbij slechts uitgaande van de gedachten, dat deze tenslotte het best voor allen zou zijn. Dit besluit werd mij minder moeilijk ge maakt door de zekerheid, dat mijn broer door zijn langdurige ondervinding in de staatszaken van dit land en met zijn schoone hoedanigheden direct mijn plaats zou kun nen innemen zonder onderbreking of scha de voor het leven en de ontwikkeling van het Rijk. Hij is daarbij zonder weerga gezegend met iets, dat mij niet beschoren was, te weten een huiselijke haard met vrouw en kinde ren. Gedurende de moeilijke dagen werd ik gesterkt door II.M. mijn moeder en door mijn familie en de ministers van de Kroon, in het bijzonder Baldwin, die mij steeds met inschikkelijkheid hebben behandeld. Er be stond geen grondwettelijk verschil van op vatting tusschen mij en hem, tusschen mij en het parlement. A Door mijn vader opgevoed in de grond wettelijke tradities zou ik nimmer eenige vraag van dezen aard, welke zich zou voor doen, hebben veroorloofd. Steeds werd ik, in de jaren dat ik Prins van Wales was en later toen ik den troon bezette, met zeer groote welwillendheid b - handeld door alle klassen der bevo king, en door alle personen, overal, waar ik leefde en reisde, in het geheele Rijk. Ik ben nu, dat ik geheel uit de staatsza ken terugtreed en ik mijn last neu daarvoor zeer erkentelijk. iv Er kan eenigen tijd voorbijgaan aleer ik in mijn geboorteland terugkeer, n„ zal steeds het wel en wee van h.etBrische ras en het Britsche Rijk met innige belang stelling volgen en indien ik, om het even op welk oogenblik in de toekomstvaneeng nut zal kunnen zijn, zal ik dat nl« "ala«" En nu hebben wij aüen een ni uwen:Ko ning. Ik wensch van ganscher harte hem en U, zijn volk, geluk en welvaart. Dat God U allen zegene. LONDEN (Reuter) Officieel wordt medegedeeld, dat de nieuwe Koning zal regeeren on der den naam van George VI. De nieuwe Koning en diens gezin Bu ien nog voor Januari hun in e hi Buckingham Palace. Mrs. Simpson blijft voorloopig in Cannes. Koning George VI, ex-koning Edward, de Koningin-Weduwe, de Hertog van Glouces- ter, Prinses Alice en de Graaf van Athlone hebben gisteravond de maaltijd gebruikt op Royal Lodge, de residentie van den nieuwen koning. 's Avonds is de ex-Koning met onbekende bestemming vertrokken. Men meent te weten, dat Prins Edward aan boord van het admiraliteitsjacht En- chantress met onbekende bestemming uit Portsmouth is vertrokken. Voorloopig geen ontmoeting met Mrs. Simpson. Lord Bronlow heeft de journalisten nog maals ontboden en hun herhaald, dat Prins Edward niet naar Cannes zal komen, daar hiertoe geen enkele reden is. Evenmin be staat grond voor het gerucht, dat voor Monte Carlo een jacht onder stoom zou liggen om den vroegeren Koning en Mevrouw Simpson aan boord te nemen. Lord Brownlow herhaalde, dat Mevr. Simp son langen tijd te Cannes zal blijven, hij noemde een tijd van drie of vier weken. Voor de naaste toekomst ligt geen enkele ontmoeting in het voornemen. De constituiioneele monarchie wortelt diep in de harten van het Britsche volk. In antwoord op een vraag omtrent de toekomstige bestemming van den afgetre den Koning verklaarde de attorney gene- ral, dat de nieuwe Koning zich te gelege ner tijd hiermede zal bezig houden. Ver der verklaarde hij, dat het niet juist is, dat de afgetreden Koning het land moet verlaten. Verder bestreed nog de afgevaardigde van de onafhankelijke labour, Campbell Stephen tijdens de debatten het denkbeeld, dat het Britsche inperium bijeen wordt gehouden door den band van de monarchie. Het Im perium wordt volgens hem bijeen gehouden door economische belangen. Indien er wer kelijke economische belangen bestaan tus schen de dominions, dan zullen zij in het gemeenebest bijeenblijven en de huidige re- geeringsvorm is hierbij van geen enkel vi taal belang. Te midden van toejuichingen verklaarde Sir John Simon, dat het gebeurde het Britsche volk onuitsprekelijk heeft aange grepen. Hieruit blijkt hoe diep de constitutioneele monarchie in de harten is geworteld. Bewaar in Uw hart de herinne ring aan de trouw, waarmede mijn geliefden zoon gedurende veie jaren zijn land en het Rijk heeft gediend". „Ik ben zoozeer geroerd door het medege voel, waarmede ik in deze oogenblikken van bezorgdheid ben omringd, dat ik uit den grond van mijn hart eenige worden tot u moet richten. De sympathie en de genegen heid, die mij gesteund hebben bij mijn groot verdriet, dat nog geen jaar oud is, ontbre ken mij ook thans niet en zijn mijn kracht en steun Ik behoef u niet te spreken van de smart, die het moederhart vervult bij de gedachte, dat mijn geliefde zoon het zijn plicht heeft geacht, zijn taak neer te leggen en dat een regeering, die zoo vol hoop en belofte aanving, zoo plotseling haar einde heeft gevonden. Ik weet, dat gij beseft, welke opoffering hij zich voor dit besluit heeft moe ten getroosten en dat gij u herinnerde de jaren, waarin hij zijn land en het Rijk zoo trouw heeft trachten te dienen en te helpen, altijd een erkentelijke herinnering aan hem in uw hart zult bewaren. Ik beveel u zijn broeder aan, die op zoo onvoorziene wijze en in zoo moeilijke om standigheden geroepen is zijn plaats in te nemen. Ik vraag u, dat gij hem dezelfde KONINGIN MARY. volheid van ed lmoedige loyauteit wilt ge ven, die gij mijn geliefden echtgenoot hebt toegedragen en die gij zoo gaarne aan zijn broeder had willen blijven schenken. Na de hoop uitgesproken te hebben, dat de nieuwe Koningin dezelfde genegenheid en hetzelfde vertrouwen zou ontmoeten, die zij zelf gedurende 26 jaar genoten had, besloot de koningin-moeder met de woorden: „Ik bid oprecht, dat ondahks en zelfs wegens de moeilijkheden van het oogenblik de loyau teit en de eenheid in ons land en het Rijk door de genade van God bewaard blijven en versterkt worden. God zegene u, God behoede u, God leide u immer". ZAL DE VALERA DE SITUATIE BENUTTEN? Het groote Britsche wereldrijk wordt, naast de gemeenschappelijke economische belangen verstrekt door bloed- en taalverwantschap, in hoofdzaak bijeengehouden door de Kroon, die in wezen nog de eenige zichtbare band is, welke Engeland met zijn dominions verbindt. Allerminst willen wij hiermede zeggen, dat het Britsche imperium daardoor nog slechts een zwak conglomeraat van stateneenheden is, dat bij de geringste schok, uit elkaar dreigt te vallen. Integendeel is bij meerdere gelegenheden gebleken, dat de vroegere koloniën, welke zelfbestuur hebben gekregen, zich als gelijk gerechtigden gaarne scharen onder den scepter der Engelsche koningen. Maar toch is deze samenhang, welke niet op militaire macht steunt, maar in een gevoel van eenheid wortelt, zeer kwetsbaar als de sympathie van een of ander Dominion in haat verkeert. Men zie slechts naar Ierland! Hierbij overwege men, dat de Ieren zich eeuwenlang onder het Engelsche juk hebben moeten bukken en zich ook in latere, meer democratische tijden, nimmer thuis hebben gevoeld in de Statengemeenschap, welke zich Groot-Brittannië en Ierland noemt. Een Ier voelt en denkt niet Engelsch, waar bij nog komt dat het land, in tegenstelling met het moederland, in hoofdzaak Katholiek is en dus ook behoudens dan het Noor delijke deel Ulster ten opzichte van geloof niets met Engeland gemeen heeft. De eeuwenoude strijd der Ieren vond aller eerst zijn bekroning in de bekende Home-rule wetten. De groote mate van vrijheid, die hierbij werd toegekend was den rebelschen Ieren echter nog niet genoeg en onder aanvoering van de Valera slaagde zij er in door middel van een opstand en geholpen door het de faitisme der naoorlogsche jaren aan Enge land een staat met eigen bestuursorganen af te dwingen. De Engelschen hebben er echter nimmer in willen toestemmen om de band, welke ook Ierland bond aan het Britsche gemeene best door te knippen en de Valera, durfde, hoewel hij steeds weigerde de eed van trouw aan den Engelschen koning af te leg gen, toch nimmér zóó ver gaan om finaal uit den Britschen Statenbond te treden. Dat het blijven niet van harte ging en Ierland zich niet als de andere deelen van het Britsche Rijk vrijwillig onder de Union Jack schaarde, mag wel blijken uit het feit, dat de thans afgetreden Edward VIII nim mer in Dublin tot Koning is uitgeroepen. De vraag rijst nu: Wat zal de Valera thans doen? Ongetwijfeld is door de jongste constituo- neele crisis schade toegebracht aan het prestige van de Britsche Kroon en hoewel te verwachten is, dat de andere Dominions zich als een eenheid om George VI zullen scharen, kon het toch wel eens zijn, dat zich hier en daar barstjes vertoonen in de trotsche zuil welke het Britsche Wereldrijk schraagt. Dat Ierland daarvan gebruik zal trachten te maken, door den naam van En- geland's Koning uit de Iersche grondwet te schrappen, is niet onmogelijk. Het Iersche parlement is gisteren bijeen geroepen en op het oogenblik, dat wij dit schrijven, is van zijn besluiten nog niets bekend, maar wij achten het denkbaar, dat Dublin zijn kansje waagt en de onafhan kelijke Iersche republiek uitroept, daarbij wijzend op de gebleken fouten in het Britsche grondwettelijke stelsel. Of Engeland een dergelijk besluit zonder meer zal accepteeren is een andere vraag. Ook onze buren van overzee zijn in het laatste jaar geïnfecteerd door nationalisme en miltarisme en het staat te bezien of Lon den in een door Ierland geforceerde breuk zal berusten. Het kan namelijk moeilijk dulden, dat een vreemd en niet gemeenschappelijk gezind land de toegangen beheerscht naar de be langrijke havens aan zijn westkust en het wil ons voorkomen, dat de Engelsche re geering niet zal aarzelen om de groote militaire en economische belangen te ver^ dedigen, welke met een definitief uittreden van Ierland, zouden zijn geschaad. Een volkomen vrij Ierland zou zonder be zwaar een bondgenootschap met Engeland'^ vijanden kunnen sluiten en wij vermoeden, dat Londen zich ongetwijfeld de Duitsche po ging zal herinneren om tijdens den grooten oorlog een Ierschen opstand te verwekken. Mogelijk zullen wij dus al zeer spoedig in de gelegenheid zijn om te constateeren of het cement, dat Brittannië bindt, zóó sterk heeft geleden, dat de woelige Ieren geheel de vrije hand moet worden gelaten op hun Groene Eiland. Spoediger dan wij konden vermoeden is bovenstaande beschouwing door de feiten achterhaald. Blijkens een bericht in dit nummer heeft de Iersche wetgevende vergadering besloten de functie van gouverneur-generaal op te heffen en het „in naam des Konings" bij alle binnenlandsche aangelegenheden weg te laten. Toch heeft de Dail het niet aangedurfd om geheel met Engeland te breken. Slechts het afsluiten van internationale overeenkomsten en benoeming van diploma tieke en consulaire ambtenaren wordt nog aan den Britschen koning overgelaten zoo lang en hier komt een hatelijkheidje de landen waarmede de Vrijstaat is verbon den, met name Australië, Canada, Groot- Brittannië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika den koning nog erkennen. De Valera gaat ver! Heeft hij de grens der Britsche inschikkelijkheid overschreden? Wij wachten met belangstelling op de reactie van Londen. NOG SLECHTS VOOR BUITEN- LANDSCHE ZAKEN MET DE KROON VERBONDEN. De Dail heeft met 79 tegen 54 stem men het wetsontwerp aangenomen tot wijziging van de Iersche Grond wet, waarbij de functie van Gouver neur-Generaal wordt opgeheven en het „in naam des Konings" bij alle binnenlandsche aangelegenheden van den Vrijstaat voortaan wordt weggelaten. Dit besluit werd genomen naar aanleiding van een door de Valera ingediend ontwerp- wet, dat de constitutie van den Vrijstaat wij zigt. Het wetsontwerp voorziet in de erken ning van den nieuwen Koning, maar bepaalt, dat de functie, die de nieuwe Koning in den vervolge zal uitoefenen in het bestuur van den vrijstaat, beperkt zal worden. Zoolang de Vrijstaat verbonden is, aldus het ontwerp, met Australië, Canada, Groot-Brittannië, Nieuw-Zeeland, en Zuid-Afrika, en zoolang de Koning erkend wordt door deze naties ten aantien van benoeming van diploma tieke, con.-»-)aire ambtenaren en afsluiting van internationale overeenkomsten kan en wordt de aldus erkende Koning gemachtigd op te treden voor den Vrijstaat voor gelijke doeleinden. De functies van de Gouverneur- Generaal worden gedelegeerd aan den spea ker van den Dail, die in de toekomst de wetsontwerpen zal onderteekenen en het parlement zal ontbinden. De Valera zal dan, naar verluidt, de overige functies van den Vraagt inlichtingen aan ons kantoor Kanaal- weg 137, telefoon 773, Den Helder. DE VALERA. Gouverneur-Generaal op zich nemen. Ierland zal aldus den vorm hebben van een repu bliek, ten aanzien van binnenlandsche zaken en toch den band met de Kroon voor buiten- landsche zaken handhaven. De Gouverneur- Generaal heeft het wetsontwerp zelf onder teekent en dus zijn eigen functie afgeschaft. In het Lagerhuis deelde minister president Baldwin mede, dat de Raad van accessie heden bijeen zal komen om het uitroepen van den nieuwen Koning goed te keuren. Het Lagerhuis zal eveneens bijeenkomen om den eed van trouw aan den nieuwen Koning af te leggen. Dit zal te 19 uur plaats hebben. Vervolgens wordt het huis tot Maandag verdaagd, wanneer Baldwin te 18 uur een boodschap van den koning zal voorlezen en een adres van antwoord zal voorstellen. Baldwin deelde mede, dat indien de loo- pënde zaken afgewikkeld zullen zijn. het Huis dan te 18,12 uur op Kerstreces zal gaan.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1936 | | pagina 1