Alexandrette behoort
tot Turkije
Frankrijk en de
STALIN,
Vereenigde Staten
de man zonder rust!
Donderdag 28 Januari 1937.
Vierde blad
IN DEN ORIËNT LIGT ACH
TER ELKEN STEEN EEN IN
GEWIKKELD VRAAGSTUK.
TEHERAN. In Januari.
Reeds vroeger heb ik geschreven: in den
Onent ligt op eiken straathoek, achter eiken
steen een ingewikkeld vraagstuk van gods-
dienstigen, politieken of anderen aard.
Bewoners van Europa kunnen daarover
hun schouders ophalen en meenen, dat dit
hun niet in het minst aangaat, doch indien
ze dit doen, begaan ze een ernstige vergis-
sing. De wereld is zoo vol van de ontplof
bare gassen van onderlingen haat en over-
matigen nationalen trots, dat ook het klein
ste vonkje de oorzaak kan worden van een
ontzettenden oorlogsbrand, die meerdere we-
relddeelen en ook Europa in vlammen zet.
In Europa moge men thans het meest oog
en aandacht hebben voor de gebeurtenissen
in Spanje en alles wat daarmede samen
hangt, hier in het Oosten worden de gemoe
deren het meest in beroering gebracht door
het geschil betreffende het sandzjak
(district) Alexandrette. Verontrustende ge
ruchten gaan er rond over het voornemen
,van Turkije gewapenderhand in deze aan
gelegenheid de beslissing te brengen. Reeds
een kleine vier maanden geleden, toen ik te
Beyrouth en te Damascus vertoefde, werd er
gefluisterd over Turksche troepenconcentra
ties en over door de Franschen genomen
en te nemen tegenmaatregelen. Toch was op
dat oogenblik het vraagstuk-Alexandrette
nog niet officieel ter sprake gebracht, al
kwam het al dreigend aan den horizont op
doemen.
Het Turksche district sandzjak) Alexan
drette werd na den wereldoorlog tegelijk
met groote deelen van Syrië, waaronder het
gebied van den Libanon, als mandaatsge-
bied toegewezen aan Frankrijk. Turkije
heeft daarvoor toen het hoofd gebogen. Het
was uitgeput verarmd, oorlogsmoede en bo
vendien kon het de toenmalige regeling als
een voorloopige beschouwen. De thans door
Frankrijk gewenschte regeling, de toevoe
ging van genoemd sandzjak aan een onaf
hankelijk (maar toch immer nog door den
Franschen militair bezet). Syrië zou het ka
rakter krijgen van een definitieve regeling,
waarbij Turkije zich niet wil nederleggen.
En het huidige Turkije is niet meer het uit
geputte, verarmde, oorlogsmoede Turkije
,van een kleine twintig jaar geleden.
Het (vroeger ook Turksche) Syrië heeft
een grootendeels Arabische bevolking. Dat
de Arabische landen, die vroeger tot Turkije
behoorden, van dat land werden afgerukt,
daarin hebben de Turken berust, doch zoo
beweren ze, het sandzjak Alexandrette heeft
een in groote meerderheid Turksche bevol
king en moet daarom terugkeeren naar het
moederland.
Door eigen persoonlijke ervaring en door
gesprekken met andere Europeanen, die dat
gebied kennen, heb ik de overtuiging, dat
het sandzjak Alexandrette door den aard
zijner bevolking inderdaad behoort tot Tur
kije en niet tot Syrië.
De haven Alexandrette, aan de oostkust
van de Middellandsche Zee, heeft door haar
ligging een buitengewoon strategische betee-
kenis en bovendien zijn er ruim drie jaar
geleden belangrijke petroleumbronnen aan
geboord, zooals me in dien tijd, toen ik me
in Syrië bevond, in het oor werd gefluisterd.
Van de strategische beteekenis van
'Alexandrette en van de petroleumbronnen
wordt op dit oogenblik noch van de eene
zijde, noch van de andere zijde een woord
gerept en daarom wil ik deze zijden van
het vraagstuk hier ook voorloopig buiten
bespreking laten.
Het was (ten minste naar den vorm) de
Volkenbond, die in den aanvang van zijn
bestaan Syrië en het sandzjak Alexandrette
aan Frankrijk toewees als mandaatsgebie-
den en reeds om deze reden is de Volken
bond ten nauwste bij het geschil dat feite
lijk tusschen Frankrijk en Turkije gaat, be
trokken.
De Volkenbond heeft een commissie van
drie leden gezonden om een onderzoek ter
plaatse in te stellen en de aankomst dezer
heeren is de eerste aanleiding geworden tot
bloedvergieten in het sandzjak Alexandret
te. Er zijn gewonden, zelfs dooden gevallen
en het zou me allerminst verbazen indien
het tot nog meerdere onlusten kwam.
De Volkenbondscommissie, welke thans in
het Sandzjak Alexandrette vertoeft, bestaat
uit een Nederlander, een Zwitser en een
Noor. Ik ken deze heeren niet en weet niets
van hen, maar... ik zou willen weten: heb
ben ze Oriëntervaring? eenig begrip van de
tallooze vraagstukken (zie hierboven), wel
ke hier liggen op eiken straathoek, achter
eiken steen? kennen ze, zij het slechts
vagelijk, het verschil tusschen de twee talen,
Turksch en Arabisch, waarom het hier gaat?
Vermoeden ze de trucs, welke kunnen wor
den aangewend, om rapporteurs te bedrie
gen? Zijn ze opgewassen tegen alle kuipe
rijen, stokerijen, konkelarijen, knoeierijen,
welke zich weven (vooral in het oosten) om
alle internationale geschillen? Beseffen ze,
welke pogingen zullen worden aangewend
om hun indrukken te beïnvloeden?
Ik twijfel er geen oogenblik aan, dat de
betrokken heeren zijn zeer keurige men
sehen, doch ik vrees, dat ze „al te keurig
zijn. Er is een spreekwoord, dat zegt: „zoo
ais de waard is, vertrouwt hij zijn gasten
Dit geldt ook in het goede en daarom is
menig goede waard door slechte gasten
zwaar bedrogen geworden. Een ander
spreekwoord beweert: „met dieven moet
men dieven vangen".
De drie heeren komen uit de rustigste,
vredelievendste landen van Europa, waar ze
allerlei schoone beginselen hebben geleerd
en in zich opgenomen, maar in den Onent
komen ze in een streek, waar een ander
spreekwoord geldt, dat zegt: „Een waarheid,
die tegen het eigenbelang indruischt, mag
men niet uitspreken, want dan wordt ze tot
een leugen". En dit spreekwoord dient
(helaas) meestal ook als leiddraad in de
groote internationale politiek.
Er is nog een bezwaar, dat kleeft aan alle
dergelijke Volkenbondcommissies. De heeren
komen en zijn van te voren aangekondigd.
Ze worden overal met de prachtigste eer
bewijzen ontvangen en ijdelheid is een der
meest verbreide menschelijke zwakheden.
De betrokken partijen stellen alles in het
werk om den heeren zoo aangenaam moge
lijk te zijn en... in eigen voordeel hun in
drukken zooveel mogelijk te beïnvloeden.
Daarvoor zijn meestal bijzonder geschikte
menschen aangewezen. Zulke commissies
van onderzoek kunnen alleen hun groote
waarde hebben, indien ze hun onderzoek
onbemerkt en dus ook onbeïnvloed kunnen
instellen.
Ik tast hier een heilig huisje aan, maar er
zijn waarheden, die toch wel eens gezegd
dienen te worden en ik wil trachten het zoo
zacht mogelijk te doen zonder er een per
soonlijk karakter aan te geven.
Eenige malen heb ik zulke Volkenbonds
commissies in hun werk kunnen waarnemen
Twee voorbeelden wil ik geven. Éénmaal
was het een commissie, die een Balkan-
vraagstuk te behandelen had. Aan deze com
missie was toegevoegd een nog jeugdig secre
taris, die zich met bewonderenswaardige
geestdrift aan zijn taak wijdde en zelfs nach
tenlang alles studeerde, wat er verband mede
hield. Zijn ervaringen en de resultaten van
zijn ernstige studie heeft lfj later gebruikt
voor een doctorsproefschrift, dat nog in mijn
bezit is. Echter, deze secretaris had niets in
te brengen. De heeren der commissie, die
vele talen spraken, behalve de daar ter
plaatse en onder de gegeven omstandighe
den meest noodige, hebben vele feestelijke
maaltijden genoten bij vertegenwoordigers
der betrokken partijen en toen hun taak
was geëindigd wisten ze van alle ingewik
kelde vraagstukken, welke er mede verbon
den waren, evenveel als in den aanvang,
dat wil zeggen niets of bijna niets.
Het tweede geval nam ik waar in een
stad, die we K. zullen noemen. Er was een
Volkenbondscommissie die te rapporteeren
had over een geschil tusschen twee staten,
zeggen we A. en B. Voorzitter van de Vol
kenbondscommissie was een naar schatting
zestigjarig oud-diplomaat van een der groo
te mogendheden, een man, die de helft der
wereld had leeren kennen, maar gezien
door de vensterruiten van salonwagens, pa
leizen, eerste-klas-hotels en gezantschaps
gebouwen en het zijn juist deze soort ruiten
die het beeld der wereld het meest mis
vormen.
De Volkenbondscommissie hield natuurlijk
Gezicht op de Oderbrug bij Schwedt bij sterke ijsgang. De scheepvaart is hier thans geheel gestremd.
voeling met de vertegenwoordigers van de
beide betrokken staten A. en B., maar de
staat B. had behalve zijn officieele afgezan
ten ook nog een niet officieel persoon ge
zonden en dat was een vrouw van de wereld,
schoon, buitengewoon intelligent en geestig.
Deze dame stond spoedig op zeer goeden voet
met den voorzitter. Ik wil niets kwaads van
deze verhouding zeggen, doch ik en de ge-
heele stad (ook een consul, met wien ik
toen zeer bevriend was) waren overtuigd, dat
een woord uit den schoonen mond dezer
geestige vrouw voor den voorzitter twintig
maal meer waarde had dan een woord uit
welken anderen mond dan ook. Algemeen
werd bovendien aangenomen, dat de voor
zitter niet eens wist, dat deze dame in wer
kelijkheid was een afgezante van den staat
B.
Laten we hopen, dat de heeren, die zich
thans te Alexandrette bevinden in opdracht
van den Volkenbond, inderdaad voldoen aan
alle eischen, welke hier gesteld moeten wor
den. Zelfs in dit geval echter zal hun kie-
sche taak, waarbij het gaat om het recht, om
den vrede en om het aanzien van den Vol
kenbond, nog uiterst moeilijk zijn.
Het oosten is nu eenmaal het gebied der
luchtspiegelingen.
J. K. BREDERODE.
De taak van den nieuwen
ambassadeur Georges Bonnet.
Naar een democratisch bloc?
Op 10 Februari zal Georges Bonnet zich
inschepen naar de Vereenigde Staten, waar
hij voor den begrensden tijd van zes maan
den Frankrijk als buitengewoon gevolmach
tigde zal vertegenwoordigen. Wanneer men
bedenkt, dat Georges Bonnet, die overigens
nog betrekkelijk jong is, zijn land reeds
groote diensten bewezen heeft, dat hij elf
maal minister was en dat hij bovendien een
deskundige in economische aangelegenheden
is, dan schijnt het, dat er achter zijn missie
belangrijke dingen schuilen. In een land,
waar de economische problemen
meer dan ergens anders ter wereld het open-
GEORGE" BONNET.
bare leven en de politiek beheersch'en, wilde
Frankrijk in de beslissende maanden door
een man vertegenwoordigd zijn, die deze
vraagstukken bijna onder een Amerikaansch
aspect vermag te beoordeelen. Bonnet heeft
eerst kortgeleden, in Mei van het vorige
jaar, een handelsverdrag tusschen Frankrijk
en de U.S.A. afgesloten, waarvan de gun
stige gevolgen reeds thans bemerkbaar zijn.
Geen regeling der schuldenkwestie.
Onmiddellijk na de bekendmaking van
zijn benoeming was men van meening, dat
de voornaamste taak van Georges Bonnet in
Washington de regeling van het schulden-
vraagstuk zou zijn. Men heeft zich daarin
echter vergist, want bijna tegelijkertijd hoor
de men, dat deze onderhandelingen, en wel
op verzoek van Amerika, op het oogenblik
niet verder gevoerd zullen worden. De taak
van den nieuwen ambassadeur moet dus op
een ander gebied gelegen zijn, en wel naar
alle waarschijnlijkheid op het gebied der
hooge politiek. Frankrijk hecht er namelijk
de grootste waarde aan hierin aan dezelfde
zijde als de Vereenigde Staten te staan.
Toenadering tusschen de demo
cratische staten.
De stichting van het bloc der autoritair
beheerschte Staten, waartoe .wat men in
Veel te weinig is in het algemeen
aandacht geschonken aan de be
noeming van George Bonnet
tot buitengewoon gevolmachtigd
minister te Washington.
Het ziet er naar uit, dat de be
ruchte as BerlijnRome (ver
sterkt door Tokio) de Westersche
democratiën meer en meer tot
elkaar brengt. Bijgaand artikel
van onzen Paxijschen V.P.B.-
correspondent bespreekt de
moeilijkheden en perspectieven
welke Georges Bonnet aan de
overzijde van den Oceaan wach
ten.
dit verband vooral niet mag vergeten ook
Japan behoort, heeft het natuurlijke gevolg
gehad, dat ook de groote democratieën toe
nadering tot elkaar zochten. De gelijkheid
hunner ideologieën komt tot uitdrukking in
hun met elkaar overeenstemmende bemoei
ingen tot het behoud van den vrede en in
den vasten wil, de democratie tegenover alle
stormen van het heden te beschermen.
Frankrijk en Engeland, onmiddellijk gesteld
tegenover het Europeesche gevaar, zijn nau
wer verbonden dan ooit.
En er wijst ook meer dan een teeken op,
dat Roosevelt besloten is, het vroegere des-
interessement aan de Europeesche proble
men op te geven. Hij heeft meer dan eens
verklaard, dat de instandhouding van de
democratie juist voor de Vereenigde Staten
een politieke taak van den eersten rang is
en hij heeft tegelijkertijd zijn wantrouwen
tegenover de dictaturen niet onder stoelen
of banken gestoken. Het is vanzelfsprekend,
dat deze uitlatingen in Engeland en Frank
rijk een machtigen weerklank hebben ge
vonden.
Hoever deze ontwikkeling nu ook
voortgeschreden mag zijn, in ieder
geval neemt de hoop vasten vorm
aan, dat op zekeren dag de Ameri-
nen hun afwijzende houding te
genover de Oude Wereld zullen la
ten varen met het oog op hun groote
taak, den volken, die hier voor den
vrede strijden hun ongekende macht
als dekking in den rug ter beschik
king te stellen. Wij zijn zeer zeker
nog ver van dezen dag verwijderd,
maar in ieder geval mogen wij niet
vergeten, dat de Vereenigde Staten
aan de ontwapeningsconferentie
hebben deelgenomen en dat zij on
danks hun bekende houding tegen
over Genève in de Mantsjoekwo-
aangelegenheid vruchtbaar met den
Volkenbond hebben samengewerkt
Want en dat moet men steeds weer
bedenken Amerika kan tegenover het
Japansche imperialisme al evenmin onver
schillig staan als tegenover het pan-germa-
nisme. De dag moet komen, waarop de drie
groote democratieën waarop Washington,
Londen en Parijs erkennen, dat zij aan de
zelfde gevaren zijn blootgesteld, aan het
gevaar van een doctrine en aan het gevaar
van een fait accompli. En op denzelfden
dag, dat deze wetenschap zich baan breekt,
zullen de Vereenigde Staten, Groot-Brittan-
nië en Frankrijk gedwongen zijn, zich ein
delijk solidair te verklaren eii den vrede
af te dwingen tegenover, al degenen, die
er van droomen, den vrede te verstoren.
De taak van Bonnet.
Een ieder, die de afwijzende houding van
den Amerikaan tegenover Europa kent, zal
weten, dat de weg naar het bovenomschre
ven doel niet over rozen leidt. Het zal de
taak van Georges Bonnet zijn, den Amerika
nen dezen weg zoover als maar eenigszins
mogelijk is te doen bewandelen en dat in
den korten tijd dien hij voor zijn missie ter
beschikking heeft. En daar het hier een
volk van business betreft, zal de veldslag
voor den vrede, de strijd om de overtui
ging op economisch gebied gestreden moe
ten worden,
Georges Bonnet zal in de eerste plaats
moeten trachten, de economische betrek
kingen tusschen de Vereenigde Staten en
Frankrijk hechter te maken. De driezijdige
valuta-overeenkomst zal de gelegenheid bie
den, tot een nauwere samenwerking van de
Amerikanen met de beide West-Europeesche
democratieën te geraken. Georges Bonnet
zal in Amerika hartelijk uitgestoken han
den vinden. Maar hij zal ook tegenstand en
wantrouwen leeren kennen. Hij weet dit
en indien de hem opgelegde taak niet zoo
oneindig moeilijk zou zijn, ware wellicht de
keuze niet op hem gevallen.
(Nadruk verboden.)
HET PARTICULIERE LEVEN
VAN DEN RUSSISCHEN DIC
TATOR.
ACHTER STEENEN MUREN
EN STALEN DEUREN.
De monsterprocessen, die op het
oogenblik te Moskou tegen het
oude kader van de communistische
partij gevoerd worden, vestigen weer
eens de aandacht op Stalin, den
heerscher over leven en dood in de
Sovjet-Unie. Onze V.P.B.correspon
dent te Moskou geeft hierover in
teressante bijzonderheden.
Er doen in de Sovjet-Unie talrijke
legenden over „Vadertje Stalin" de ronde.
Iedere dictator heeft behoefte aan derge
lijke legenden, en dienende geesten zor
gen er wel voor, dat er steeds een behoor
lijk aantal in omloop is.
Wat Is de waarheid?
Hij kwam uit Georgie, waar hij in Tiflis
theologie studeerde. Toen de wereldoorlog
uitbrak, had hij reeds in bepaalde revolu-
tionnaire kringen naam gemaakt. Geboren
is hij als Joseph Dzjoegasjvili. Hij zelf
zegt, dat het Duitsche woord „Stahl" hem
op den naam heeft gebraoht. Het moest be-
teekenen, dat hij zoo hard als staal wilde
worden. In Moskou werden zijn scherpe
debatten gevreesd en Lenin had hem gaar
ne verbannen, indien hij daartoe maar den
moed had gehad.
Na den dood van Lenin maakte Stalin on
danks den tegenstand van de partijleiding
carrière. Het secretariaat-generaal gaf hem
een groote macht in handen en deze macht
gebruikte hij om zijn oorspronkelijke mede
werkers, waaronder Trotzki, ter zijde te
schuiven.
Omstreeks dezen tijd publiceerde de we
duwe van Lenin. mevrouw Kroepskaja, de
brieven van haar echtgenoot. Waarom ook
niet? Men kan toch de correspondentie van
den leider van de Russische revolutie publi-
ceeren? Stalin was het daarmede niet eens.
Hij verzocht de weduwe Stalin, dergelijke
dingen liever na te laten. Toch' verscheen
er een brief in druk, waarin gezegd werd:
ik raad af, partijgenoot Stalin op
mijn plaats te zetten, indien ik er niet meer
ben. Hij is hard, onbeleefd, ongeduldig, on
logisch en denkt er slechts over na, hoe hij
aan de macht kan komen." Stalin lachte,
toen hij dezen brief gedrukt ovor zich zag
liggen. Daarop liet hij mevrouw Kroepskaja
zegen, dat zij hem binnen drie uren de ge-
heele correspondentie van Lenin moest over
handigen. „Wordt aan dit vriendelijk ver
zoek geen gevolg gegeven, dan bestaat er
vijf minuten na den afloop van deze drie
uren geen weduwe Lenin meer." Natuurlijk
kreeg hij de brieven.
Stalin particulier.
De particuliere woning van Stalin In het
Kreml bestaat niet uit een kamer en een
bureau, zooals men zoo dikwijls te hooren
krijgt, maar uit elf behoorlijk gemeubileer
de kamers wat iedere diplomaat die Stalin
wel eens bezocht heeft, getuigen kan. Meest
al houdt hij echter verblijf in zijn werk
kamer.
Stalin schijnt geenszins laf te zijn, hoewei
hij tot nog toe geen gelegenheid heeft ge
had, zijn persoonlijken moed te bewijzen.
Tegen het gevaar van vergiftiging beschermt
hij zich zeer handig. Zijn eten komt uit de
gemeenschappelijke keuken van het Kreml.
De koks krijgen hetzelfde eten als hun
hooge heer.
Het is onmogelijk, Stalin te bereiken, zon
der een daartoe strekkend verlof te hebben1
ontvangen. Lenin beschermde zich indertijd
door twee goed betaalde bataillons Chinee-
zen. Stalin jaagde deze lijfwacht weg en
nam zich Kozakken. Na eenige weken wan
trouwde hij ook hen en verving deze solda
ten door Siberiërs. Maar ook dezen ontsloeg
hij spoedig en liet 3000 vertrouwde Georgi-
ers naar Moskou komen. Deze menscheni
worden zeer goed betaald, goed gekleed en
uitstekend behandeld.
De werkkamer van Stalin is voorzien van
stalen deuren, die echter slechts geopend
kunnen worden door degenen, die er het
geheim van kennen.
Niemand mag Stalin naderen.
Vroeger vertoonde Stalin zich dikwijls in
•het openbaar. Een persoonlijk overhandigen
van verzoekschriften was echter steeds le
vensgevaarlijk, want de lijfwacht had het
recht een ieder neer te schieten, die het
waagde, zonder toestemming nader te ko
men. Eenige malen bezocht Stalin ook het
theater; deze bezoeken waren steeds onver
wacht. In de laatste maanden heeft hij zich'
echter meer en meer uit het openbare leven
teruggetrokken.
In zijn omgeving weet men, dat hij over
het algemeen zeer nerveus is, hoewel daar
van naar buiten weinig blijkt. Daar Stalin)
zeer moeilijk te beinvloeden is, schijnen
raadgevingen bij hem nimmer groote ge
volgen te hebben.
Stalin weet, dat niet alle Russen van hem
houden. Hij weet zelfs, dat hij bij velen
onbemind is en dat hij lang niet alle partij-
genooten kan vertrouwen. Hij trekt zich
daar echter weinig van aan en de laatste
processen hebben geleerd, hoe hij zich van
tegenstanders in de partij weet te ontdoen.
Zonderling genoeg teekent Stalin nooit
persoonlijk een doodvonnis. Dat laat hij
aan de rechterlijke autoriteiten of aan deni
chef van de G.P.Oe over.
Zoo leeft deze man. rusteloos, achter stee-
nen muren, ver van zijn volk.
De zusters Boton bij hun Hongaarsche ds
s op de schaats;