dagblad voor den helder en hollands noorderkwartier
Duitschlands koloniale eischen
Begin van
te Detroit 7
Opleving van
den strijd
REIST PER WACO
Buiienlandsch
Overzicht
De januskop van Rusland
De betrekkingen tusschen
Engeland en Duitschland
UITGAVE, N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H C. DE BOER JR.. KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 EN 412. POSTGIROREKENING 16066
DONDERDAG
4 FEBRUARI 1937
65e JAARG. No. 7917
Hitier wil alle koloniën
terug hebben
Opnieuw sabotage in
Engeland
SPANJE
AUTOBUSDIENSTEN
naar HOORN, EDAM, AMSTERDAM
en GEHEEL WEST-FRIESLAND
Inlichtingen WACO,
Kanaalw.137, Den Helder, tel. 773
De kerkstrijd in Duitschland
Roosevelt grijpt in bij
autostaking
I 2 LDERSCHE COURANT
I
De Berlijnsche correspondent van Reuter
heeft met verscheidene goed ingelichte Duit
schers gesproken over de uitlatingen van
Hitier in zijn rede van Zaterdag j.1. betref
fende de koloniën.
De correspondent heeft na deze gesprek
ken den indruk gekregen, dat de Duitschers
verwachten, dat Hitier niet één kolonie,
maar alle vroegere Duitsche kolonies wil
ferughebben.
In officieele kringen betracht men natuur
lijk de noodige reserve aangaande deze
kwestie, maar één zegsman verklaarde, dat
Hitler's standpunt ongeveer als volgt is:
„Hitier," aldus zeide hij, „heeft Zaterdag
!n zijn rede de veranwoordelijkheid van
Duitschland voor den oorlog van de hand
gewezen. Derhalve is het in bezit nemen
,van Duitschland's koloniën na den oorlog
door Engeland, Frankrijk, Japan en de
Britsche „dominions", een daad van roof.
Thans is Duitschland weer sterk genoeg
en eischt het de teruggave van hetgeen het
land rechtens toekomt."
„Natuurlijk zal Duitschland, indien het
tot onderhandelen komt, deze kwestie van
een realistisch standpunt beschouwen en zal
het bereid zijn tot concessies en aanpassing.
Maai- de eisoh tot koloniën in zijn geheel,
zal de basis vormen, waarop de onderhande
lingen kunnen worden gevoerd."
Als aan Duitschers wordt gevraagd, welke
beweegredenen het zou kunnen aanvoeren
om dergelijke onderhandelingen te beginnen,
dan antwoorden zij, aldus Reuter, „het ge
voel voor rechtvaardigheid in de wereld en
de wetenschap, dat de politieke atmosfeer
helderder zal worden en dat Duitschland
meer geneigd zal zijn om zelfs verder te gaan
om de Europeesche problemen uit de wereld
te heipen, dan dat het alreeds is gegaan."
Een denkbeeld van Claud Russcll.
In een ingezonden stuk in de „Times"
houdt de vroegere Britsche ambassadeur
Claud Russell zich bezig met de koloniale
kwestie. Hij zegt daarin, dat de Unie van
Zuid-Afrika Zuidwest-Afrika niet wil missen
Van een teruggeven van alle vroegere Duit
sche koloniën kan dus geen sprake zijn. Het
heeft, dan ook geen zin, dat men de Duit
schers er van tracht te overtuigen, dat ko
loniën den eigenaars geenerlei voordeel
brengen. Het doet denken aan den rijke, die
zijn armen buurman verzekert, dat rijkdom
slechts moeilijkheden veroorzaakt en boven
dien laten de Duitschers zich niet overtui
gen. Het verdient dus aanbeveling, aldus
Russell, het vraagstuk practisch te bezien
en te overwegen, op welke wijze Afrikaansch
gebied kan worden afgestaan, zoo, dat de
eigenaars het minst benadeeld worden en
den Duitschen wenschen het meest wordt
tegemoetgekomen.
Russell werpt het denkbeeld op,
dat Engeland een deel van West-
Nigerie, met toegang tot de zee en
het mandaatsgebied aan de grens
der kolonie zou afstaan. Frankrijk
zou daaraan een deel van Kameroen
van gelijke waarde moeten toevoe
gen. België zou een deel van de Kon
go, ten zuiden van Kameroen, moe
ten afstaan, terwijl Portugal een
deel van Angola, met een uitweg
naar den mond van de Kongorivier
beschikbaar zou moeten stellen.
Duitschland zou dan twee koloniën rijker
en misschien uitgestrekter zijn dan zijn
vroegere bezittingen, in eigendom hebben.
Daarmede zou het tevreden kunnen en moe
ten zijn.
De beteekenis van koloniën voor
een land.
Kolonel Roosevelt, de zoon van president
Teddy, heeft dezer dagen zijn derde lezing
gehouden aan de universiteit te Londen
hij houdt er in het geheel zes over kolo
niale vraagstukken. Ditmaal behandelde
Roosevelt het onderwerp: „Handel met de
koloniën." In vele gevallen is die handel
uitgedraaid op verlies en koloniën als han-
Watervliegtuig in brand geraak1.
In de haven van Portland is Dinsdagavond
een groot watervliegtuig in brand geraakt.
Mogelijk betreft het hier een nieuwe daad
van sabotage.
Uit de Engelsohe bladen blijkt, naar DNB
meldt, dat de brand ontstond toen het vlieg
tuig, een vliegboot van de koninklijke lucht
macht, op het punt stond te vertrekken. Een
officier en de uit vier koppen bestaande, be
manning sprongen in zee en zwommen naar
een meerboei. De commandant bleef in het
toestel zitten; hij was ongedeerd. De drenke
lingen werden gered door een mannebai-
kas; een hunner werd in het hospitaal op
genomen wegens de gevolgen van zijn onder
dompeling.
De brand werd geblusoht met behulp van
'n brandh'uschapparaat. Gelukkig hield de
windrichting de vlammen af van do hoom
tank, waarin zich een groote hoeveelheid
benzine bevond.
delsgebied zijn vaak hoogst problematieke
voordeelen. Dit geldt b.v. zeer bijzonder
voor de koloniën van Italië. Wat er aan
zulke koloniën ten koste wordt gelegd,
komt er aan handel volstrekt niet uit.
Daarbij is in het geheel geen rekening ge
houden, wat de oorlogen ter verkrijging van
de koloniën hebben gekost Voor Duitschland
was het al precies hetzelfde en in veel op
zichten ook voor Frankrijk en Japan. Dat
het voor Groot-Brittanië veel gunstiger
stond was te danken aan den handel met
de zelfbesturende gebieden. Maar de eigen
lijke Britsche koloniën worden met verlies
geëxploiteerd. Koloniën aldus kolonel
Roosevelt waren te vergelijken met deco
raties of met de letters achter den naam
van iemand wat zijn titels aangaat. Kolo
niën geven aan een land prestige. Zij zijn
als het ware het ljpwijs ervoor dat een volk
meerderjarig is geworden.
Voorbereidingen voor den aan
val op Malaga.
Nu het weer in Spanje beter wordt en de
zon de doordrenkte aarde droogt, maken de
menschen zich op om elkaar weder te be
springen en de oorlogsmachinerie weder aan
het werk te zetten.
Koortsachtig wordt gewerkt aan de voor
bereidingen tot een nieuwen aanval in de
richting van Malaga. Onlangs waren Fran
co's troepen ten Westen daarvan tot stil
stand gebracht, maar nu willen zij zich door
middel van een gecombineerde actie van
leger, vloot en luchtmacht van stad en ha
ven meester maken.
De oorlogsschepen der opstandelingen
„Canarias„Baleares", „Almirante Cervera",
„Dato" en de torpedojager 19, zijn te Alge-
ciras aangekomen. De twee nieuwe Duit
sche pantserkruisers Admiraal Graf Spee en
Koeln liggen buiten Algericas voor anker
sedert den vorigen nacht. Deze concentratie
van Spaansche eenheden in de wateren van
Algericas heeft het doel een nieuw offensief
voor te bereiden, op Malaga. Het offensief
zou tegen het einde van de week geopend
worden.
Oviedo onder vuur. -
bij Britsch slagschip.
Bommen
Uit Gijon wordt door Havas gemeld, dat de
regeeringsartillerie voortgaat de stellingen
der nationalisten rondom Oviedo te bombar
deren. Gisteren en eergisteren hebben de re-
geeringsbatterijen hun vuur gericht op de
kathedraal en het gebouw eener verzeke
ringsmaatschappij, dat bijna geheel vernield
werd. Tevens heeft de regeeringsartillerie
het Noorderstation, Camp de los Reyes en de
forten der nationalisten onder vuur genomen.
Uit Londen wordt gemeld, dat drie kleine
bommen, die door drie regeeringsvliegtuigen
werden neergeworpen, in de nabijheid van
het Britsche slagschip „Royal Oak" zijn neer
gekomen. Men gelooft, dat de vliegtuigen de
„Royal Oak" voor den Spaanschen kruiser
„Canarias" hebben gehouden.
De Britsche zaakgelastigde te Valencia
heeft instructie gekregen de aandacht op het
gebeurde te vestigen en maatregelen te ei
schen ter voorkoming van een herhaling er
van,
De verdedigingsraad van Madrid heeft om
twaalf uur gisterenmiddag medegedeeld,
dat de nationalisten voortgaan teekenen van
activiteit te geven in den sector van Aran-
jucz.
De stellingen van het regeeringsleger te
Cigarral, Mirabel en Algodor waren het doel
van verscheidene aanvallen, welke overigens
werden afgeslagen.
De Spaansche regeering koopt
graan.
De Spaansche minister van Handel heeft
besloten tot invoer van 300.000 ton graan,
dat in verschillende landen is gekocht. Te
vens is hij voornemens binnenkort zijn goed
keuring te hechten aan een decreet, waarbij
voor iedere gemeente rantsoeneeringskaar-
ten zullen worden uitgegeven. Ieder gezin
zal een kaart krijgen.
Opnieuw Italianen naar Spanje.
De „Times" meldt uit Gibraltar,
dat volgens geloofwaardige mededee-
lingen Vrijdag jl. wederom een groot
aantal Italianen te Cadiz is aange
komen.
In Engelsche diplomatieke kringen heeft
men inmiddels het bericht van dc „Timès"
uit Gibraltar, volgons hetwelk Vrijdag te
Cadiz nieuwe Italiaansche contingenten
zouden zijn ontscheept bevestigd.
Men weet echter niet, hoe sterk deze troe
pen waren.
DE BETREKKINGEN MET DE
KOMINTERN.
We hebben vroeger al eens gewe
zen op de twee-slachtige houding
van Rusland in zijn buitenlandsohe
politiek. Rusland, diat goede betrek
kingen zoekt met de Europeesche
staten, dat in Genève een lans breekt
voor den vrede en tevens tolereert
dat de Komintern, die te Moskou
zijn zetel heeft, de grondslag van de
burgerlijke staten ondermijnt.
Die houding van Rusland is voor de sta
ten, die gaarne economische betrekkingen
met het land onderhouden, een voortdurende
ergernis niet alleen, maar ook een belem
mering om een nauwer contact te zoeken.
Ook zeifs in betrekking tot andere staten
is het een belemmering. In dit verband wij
zen we nog even op de rede van Hitier, die
te kennen heeft gegeven dat er tusschen
Frankrijk en Duitschland practisch geen
geschilpunten meer bestaar, als Frankrijk
zijn relaties met Rusland maar wilde ver
breken. Doch Frankrijk voelt daar weinig
voor en heeft dat dezer dagen nog, door den
mond van zijn minister van buitenlandsche
zaken, bekend gemaakt.
Minister Delbos heeft echter ook nog iets
andere gezegd, dat aan zijn verklaringen
een bepaald accent verleent, schreef het
Hbl. gisterenavond. Hij heeft n.1. uitgespro
ken, dat de meeningsverschillen tusschen
Duitschland en Frankrijk geen betrekking
hebben op het nagestreefde doel, maar „uit
sluitend op de methode om daartoe te ge
raken".
Er diende slechts een weg te worden ge
vonden „om deze methoden tot elkaar te
brengen". Is het, zoo vraagt men, mogelijk,
deze methoden tot elkaar te brengen?
Zooals de zaken thans staan, wil de
Führer Sowjet-Rusland volkomen uit de
Europeesche gemeenschap bannen. Hij heeft
het uitdrukkelijk beroep van minister Eden
om de wereld niet te scheiden in twee ideo
logische kampen, afgewezen met de verkla
ring, dat het Derde Rijk met het bolsjewis
me geen contact wenschte te hebben Frank
rijk echter is, evenals andere landen, bereid
tot alle pogingen, die kunnen leiden tot ont
wapening en toenadering, op de eenige
voorwaarde, dat zij zich niet richten tegen
wie ook. Dat wil zeggen, dat, zooals de
„Temps" het uitdruk, »de democratische
landen de internationale samenwerking
slechts opvatten met medewerking van al
le belanghebbende mogendheden, ongeacht
den vorm van haar binnenlandsch regiem".
Hier ligt inderdaad de klip, zegt het blad,
waarop tot nog toe alle pogingen tot het
organiseeren en waarborgen van den Euro-
peeschen vrede zijn gestrand. Men kan de
vraag stellen: kan de Führer, die zoozeer 't
verlangen naar handhaving van den vrede
belijdt, dat voor zijn rekening nemen?
Men kan met evenveel recht de vraag
stellen: kan de Fransche regeering dat voor
haar rekening nemen? De belangen, die
voor Europa op het spel staan, zijn onme
telijk en reiken tot ver in de toekomst.
Het is echter niet voldoende, dat, wan
neer het beiden partijen inderdaad ernst is
met den Europeeschen vrede, zij blijven,
volharden bij hun onvruchtbare houding.
Zij moeten ook blijk geven van den emsti-
gen wil, elkaar te naderen. De „Times"
heeft Donderdag j.1. een bruikbare methode
aan de hand gedaan, waarop de Führer
verzuimd heeft te reageeren. Ook in Enge
land ziet men in het Fransch-RussiscH
bondgenootschap een klip, waarop de vrede
van Europa dreigt te stranden. Eigenlijk
al lang; maar men spreekt het thans
openlijk uit. Het invloedrijke blad_ geeft in
overweging. Sowjet-Rusland te dwingen de
Komintern aan banden te leggen.
Het blad meent dat voor Rusland de
eenige weg is zijn dualistische houding te
verlaten of anders buiten de Europeesche
statengemeenschap te treden, opdat Eu
ropa precies zou weten waar 't aan toe was.
Of Rusland dat aandurft?
Hitier zal twee hoogwaardig-
heidsbekleeders der R.K. Kerk
ontvangen.
Naar Un. Press uit Berlijn verneemt zal de
„Fuehrer" en rijkskanselier, Adolf Hitier,
twee lioogwaardigheidsbekleeders der Katho-
litke Kerk ontvangen, om d» aan de orde
zijnde problemen te bespreken.
In dit verband worden genoemd Z. H. Em.
kardinaal Faulhaber, aartsbisschop van
Munchen of Z. H. Em. kardinaal Schulte,
aartsbisschop van Keulen en Z. H. E. mgr.
graaf von Preysing, bisschop van Berlijn.
De leider der vakvereenigingen,
John Lewis, is volgens Un. Press gis
terenochtend in Detroit aangekomen,
waar hij even later een onderhoud
had met Knudsen, den vice-president
van de General Motors.
Doel van dit gesprek was, een ha-
sis te zoeken, waarop onderhandelin
gen tot bijlegging van het conflict
zouden kunnen worden geopend.
Van de zijde der General Motors werd
medegedeeld, dat Knudsen zich tot dit on
derhoud heeft bereid verklaard, „op wensch
van president Roosevelt". Men ziet hierin een
aanwijzing, dat de Amerikaansche president
toch persoonlijk in het geschil wil interve-
nieeren.
Gouverneur Murphy woonde het onderhoud
bij als bemiddelaar.
Naar verluidt, is het Roosevelt's wensch,
dat nog een uiterste poging wordt onderno
men, om de staking bij te leggen, vóór de
militairen ingrijpen en de fabrieken, welke
door de stakers zijn bezet, met geweld ont
ruimen.
In een telegram aan gouverneur
Murphy verklaart de leiding van den
vakbond der automobielarbeiders,
met absolute zekerheid te verwach
ten, dat er talrijke dooden zullen val
len, indien men ertoe overgaat, de
werkplaatsen ipet geweld te ontrui
men. Het telegram stelt dan verder
Murphy voor die dooden verantwoor
delijk.
Dc toestand in de stad is nog steeds uiterst
gespannen. Voortdurend patrouilleert de na
tionale garde door het stakingsgebied.
Fabriek no. 2 van de Goodyear Bandenfa
brieken is voor onbepaalden tijd gesloten in
verband met de jongste onlusten, waarbij
twee fabrieksleiders met geweld door de ar
beiders uit de werkplaatsen zijn gezet. Aan
leiding tot deze handtastelijkheden was een
geschil over de kwestie of de vakbondleden,
tegen hun verplichtingen in, het werk zou
den voortzetten.
Door de sluiting der fabriek zijn 4000 ar
beiders werkloos. Honderd arbeiders houden
zich nog in de werkplaatsen op, waar zij een
z.g. staking met gekruiste armen doorvoe
ren. De directie der fabrieken heeft den vak
bond doen weten, dat geen onderhandelingen
zullen worden gevoerd, zoolang de fabriek
niet volkomen is ontruimd.
In aansluiting op de conferentie, welke
gister tusschen den leider der stakers, Le-
wis en den vice-president van de General
Motors is gehouden, wordt, volgens Un.
Press, van toonaangevende zijde verklaard,
dat gouverneur Murphy den sheriff te Flint
aanwijzing heeft gegeven, met de ontrui
ming der fabrieken voorloopig nog te wach
ten.
Murphy heeft het ministerie van arbeid in
Washington ervan in kennis gesteld, dat de
conferentie de hoop op een vredelievende
bijlegging van het conflict vergroot heeft.
Roosevelt heeft voorstellen ge
daan.
Tegen het beursslot was nog niets
naders hekend over de te Detroit ge
houden conferentie. Over het alge
meen was men, volgens het Hsbl.,
van meening, dat belangrijke beslis
singen te verwachten waren. Roose
velt heeft door middel van gouver
neur Murphy ingegrepen en een voor
stel gedaan.
De directie der „General Motors"
zou daarbij de „United Automobile
Workers" erkennen als de eenige
vakverecniging, welke het recht heeft
de arbeiders te vertegenwoordigen.
Anderzijds zou de „sit-down"-sta-
king worden geëindigd.
Lewis contra Sloan.
Een medewerker van het Hsbl. schrijft:
De „sit-down" stakingen bij „General Mo
tors", in den grond van de zaak symptomen
van politieken en niet van economischen
strijd, toonen weer eens duidelijk, hoe sterk
in de Vereenigde Staten ieder politiek con
flict een persoonlijk cachet krijgt.
Bij een staking hier te lande hoort men
van partijen spreken. Er wordt bericht over
de stakingsleiders, de rijksbemiddelaar en
de directie. Zij worden allen van tijd tot
tijd met name genoemd, maar treden toch
zelden als duidelijk omlijnde figuren uit
het strijdgewoel voor het voetlicht der open
bare belangstelling.
Ginds ziet men geheel het tegendeel.
Daar personifieeren de partijen zich on
middellijk. Lewis is de stakers, president
Sloan is „General Motors", het bemiddelend
regeeringsinitiatief zijn Miss Perkins en
Frank Murphy, de gouverneur van Michi-
gan.
Het persoonlijk karakter van een strijd
als thans door deze figuren wordt uitge
vochten heeft het groote voordeel, dat deze
daardoor zeer direct tot het publiek spreekt
en een gezonde belangstelling gaande houdt
in de zaken, die 's lands belang raken. Het
nadeel is gelegen in de mogelijkheid, dat
het publiek achter de voorvechters, den wer-
kelijken strijd niet meer ziet; dat het wed
denschappen afsluit op den afloop van de
match Lewis-Sloan en in zijn geestdrift over
een raken slag of een goeden zet te eenen-
male voorbijziet wat oorzaak en inzet van
dit boeiend spel zijn.
Echter ook de hoofdrol-spelers
zelf loopen het gevaar hun hande
lingen slechts in het licht van een
persoonlijke overwinning of neder
laag te gaan bepalen. Het prestige
van Miss Perkins, de minister van
arbeid, heeft zeer geleden door
haar mislukte bemiddelingspogin
gen. Nu heeft gouverneur Murphy
zich opnieuw bereid verklaard te
trachten Sloan en Lewis te verzoe
nen mits „Miss Perkins wil beloven
zich er niet meer mee te bemoeien".
Is het niet alsof hij, na het mis
lukt debuut van een collega, haas
tig het tooneel komt opstormen,
een en al ijver om te toonen, dat hij
en alleen hij dit varken de ooren
wassctycn kan
Echter ook Lewis kan zich een verlies
aan prestige niet permitteeren. Immers
mocht hij knock out geslagen uit den ring
gedragen worden, dan zou dit voor de door
hem opgebouwde beweging wellicht heel
wat meer beteekenen, dan de nederlaag
van een verslagen leider, die eenvoudig
door een betere vervangen wordt. Lewis en
zijn beweging zijn één, zijn nederlaag is
de nederlaag van zijn beweging!
Het is d*n ook voor een groot deel dit
karakter vs.r de groote match, dat de te-
genstandere nu al een maand op de been
houdt in onverzwakten strijdlust Terwijl de
vrouwelijke refcree tot nu toe de hardste
klappen heeft gekregen.
Vragen in het Britsche Lager
huis.
De rede van Hitier heeft nog eenigen weer
klank gevonden in het Engelsche Lagerhuis,
waar Eden gisteren verscheidene vragen te
beantwoorden had over de betrekkingen van
Duitschland en andere landen in het bijzon-
d er tot Groot-Brittannië. Arthur Henderson
vroeg of er reeds een begin gemaakt was
met de algemeene onderhandelingen voor
den Europeeschen vrede, welke door de
Duitsche regeering 31 Maart 1936 voorge
steld waren.
Eden zeide, dat Hitier toen geen andere
algemeene onderhandelingen had voorgesteld
dan een nieuwe veiligheidsovereenkomst
voor West-Europa tusschen de Locarno-
mogendheden. Hij herinnerde eraan, dat op
6 November de Engelsche regeering een
nota had gericht tot de andere regeeringen,
die belang hadden bij de onderhandelingen
voor een nieuw Locarno. De nota bevatte
een vergelijking van de inzichten der vijf
regeeringen over punten, welke moesten
worden behandeld, voordat een conferentie
kon bijeen komen. Op 19 Nov. volgde een
tweede nota en een maand later ontvingen
de Britsche gezanten te Berlijn, Brussel, Pa
rijs en Rome opdracht bij de regeeringen, bij
welke zij geaccrediteerd waren, te informee-
ren of een spoedig antwoord te wachten was.
De Fransche regeering had toen geantwoord,
maar van de andere regeeringen was niets
vernomen.
Henderson vroeg daarop of het niet moge
lijk was nogmaals aan te dringen op een
antwoord, waarop Eden zeide, dat het zoo
wel in het belang van deze landen als .van
Engeland is, te antwoorden.
Een nationaal-liberaal vroeg of de
toestemming van Duitschland zou
worden verzocht voor een verdrag,
dat de integriteit en souvereiniteit
van België en Nederland zou waar
borgen. Eden antwoordde dat het
vraagstuk van de regeling van de
betrekkingen tusschen Duitschland
en zijn Westelijke buren door verdra
gen een onderdeel is van het nieuwe
veiligheidssysteem voor West-Euro
pa. Over het aanknoopen van deze
besprekingen wordt nog onderhan
deld.
De liberaal Mander sprak vervolgens over
de kwestie van de mandaatgebieden. Hij
vroeg of in geen geval het vraagstuk anders
zou worden opgelost dan in een algemeene
regeling welke inhoudt, dat Duitschland in
den Volkenbond terugkeert. Eden herinner
de in verband hiermee aan zijn verklarin
gen van 27 Juli en wees er vervolgens op,
dat deze kwestie niet alleen Engeland be
trof. doch ook dc overige mandaatmogend-
heden en dat ook de toestemming van de
dominions noodig was.
Op een vraag nopens de werkzaamheden
van de commissie, tot betere verdeeling van
de grondstoffen antwoordde de minister dat
deze commissie te Genève uitsluitend in
oeeonomisch opzicht werkzaam zou zijn en
dat de overdracht van grondgebied in geen
geval een onderdeel van de besprekingen
zal uitmaken.