dagblad voor den helder en hollands noorderkwartier
Eden pleit
voor inter
nationale orde
Het grondstoffen-
probleem
Nieuw expeditie-corps
in Italië
De Vereenigde Staten als
vredesfactor
Nieuw rechts offensief
De „Mar Cantabrico" tot
zinken gebracht
Buiienlandsch
Overzicht
De moeilijkbeden in
Hongarije
Tien duizend kerken
vernield
REIST PER WACO
UITGAVE. N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H C. DE BOER JR.. KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 EN 412. POSTGIROREKENING 16066 65(5 JAARG. No. 7945
Oorlog niet onvermijdelijk
Vice~admiraal de Graaff
bedankt
SPANJE
België-Nederland niet in
Antwerpen
Dc oorlog in Spanje cn dc
Non-interventie
AUTOBUTDIENSTEN
naar HOORN, EDAM, AMSTERDAM
en GEHEEL WEST-FRIESLAND
Inlichtingen WACO,
Kanaalw.137, Den Helder, tel. 773
HELDERSCHE COURANT
DINSDAG
9 MAART 1937
In een rede, welke de Engelsche minister
van Buitenlandsche Zaken, Eden, gister
avond te Aberdeen heeft gehouden, noemde
deze het Engelsche herbewapenings-program
een middel tot het doel, en geen doel op
zich zelf. Hij zeide, dat de regeering meende,
dat dit programma een onmisbare bijdrage
tot den vrede vormde, het was moeilijk ge
duldig toe te zien, hoe de volken hun bewa
peningen op steeds toenemende schaal ver
meerderen, en te weten, dat het uiteindelijk
gevolg van hun handelwijze een terugslag
moest zijn op den levensstandaard der vol
ken. Terwijl daarom op dit oogenblik geen
enkele verantwoordelijke Britsche regéering
iets anders kon doen, dan het volk te vragen
het herbewapenings-programma goed te keu
ren, dat de regeering had ontworpen, en
waarmede zij reeds een begin van uitvoering
had gemaakt, en dat zij ook voornemens was.
tot het einde toe uit te voeren, zoo dit nood
zakelijk mocht zijn, was het niettemin duide
lijk, dat het haar plicht was de eerste de
beste gelegenheid aan te grijpen om den vi-
cieusen cirkel der toenemende bewapenin
gen te verbreken.
De rijks-conferentie.
Na te hebben verklaard, dat het Britsche
gemeenebest een der grootste stabiliseeren-
de invloeden was voor vrede en vooruitgang
in de moderne wereld, zeide Eden, dat het
duidelijk was, dat de buitenlandsche zaken
een der voornaamste punten van bespreking
zouden vormen op de aanstaande rijksc.onfe-
rentiè en dat het onmogelijk was de waarde
te overschatten van een vrije uitwisseling
van gedachten tusschen de regeeringen van
het gemeenebest over deze onderwerpen,
vooral in den tegenwoordigen tijd. Het was
onmogelijk vooruit te loopen op den loop
der besprekingen. Slechts kon worden ge
zegd, dat de regeering van het Vereenigd
Koninkrijk voornemens was de feiten, zooals
zij deze zag ten volle en openhartig aan de
conferentie voor te leggen en te trachten
door overleg-overeenstemming te bereiken
aangaande de gedragslijnen, welke zoowel
tot de welvaart van het Britsche gemeenebest
als tot den wereldvrede zouden kunnen bij
dragen.
Ook de Vereenigde Staten vor
men een stabiliseerenden factor
Een anderen grooten stabiliseerenden fac
tor in de wereld, waarvan de invloed en
het gezag zichtbaar ten voordeele van de
geheele menschheid waren, vormden de
Vereenigde Staten. Als men kijkt naar den
staat van beroering waarin de wereld he-
Engelands standpunt.
Op de gisteren te Genève door Avenol ge
opende conferentie voor de grondstoffen,
heeft het allereerst de Engelsche deskundige
zijn standpunt uiteengezet. Hij liet niet na
te verzekeren, dat hij zijn persoonlijke ziens
wijze te kennen gaf, maar volgens Havas
had het er meer dan eens den schijn van,
dat Leith Ross, zoo hij al niet de officieele
woordvoerder was, ten minste toch een trou
we tolk was van de opvattingen van de En
gelsche regeering en het Engelsche volk.
Sir Frederick verklaarde het te betreuren,
dat levensmiddelen onbreken op de lijst van i
grondstoffen in het memorandum, dat door
hét secretariaat van den Volkenbond is op
gemaakt. Hij herinnerde er vervolgens aan,
dat het Britsche Rijk geenerlei macht uit
oefent op de oeconomische politiek van de
dominions en legde den nadruk op de nood
zakelijkheid soortgelijke toestanden onder het
oog te zien.
De Britsche deskundige verzekerde, nat
geen enkel land in staat is geheel in eigen
behoeften te voorzien en dat in ieder geval
het vraagstuk niet kan worden opgelost dooi
overdracht van gebied, zelfs niet al zou men
geheele'continenten overdragen.
Nopens de werkmethode was Sir Frederick
van oordeel, dat voor elke grondstof speciale
sub-commissies benoemd moeten worden,
waarin de voornaamste landen van in- en
uitvoer van dat product zitting moeten heb
ben.
Ten aanzien van de rol van de ko
loniën in het internationale produc
tieproces zeide Leith Ross, dat de
Engelsche regeering steeds bereid
is in zijn koloniën de productie aan
te moedigen van een grondstof, waar
de verbruikers, ook buiten hot
Britsche rijk, behoefte aan hebben.
Maar hij verzekerde, dat het zijn re
geering moeilijk zou vallen nog ver
der te gaan.
den ten dage verkeert, dan is het een
troostrijke gedachte dat in het uitgestrekte
gebied waar de Amerikaansche vlag waait
een groote vredelievende en vooruitstreven
de invloed aan het werk is.
Oorlog niet onvermijdelijk.
Eden verklaarde verder, dat hoe veront
rustend de uitwerking van de jongste en hui
dige groote vermeerderingen der wereldbe
wapening voor de openbare meenig ook mo
ge zijn, dit geenszins het aanvaarden van de
onvermijdelijkheid van den oorlog rechtvaar
digde. De regeering van Zijne Majesteit zou
nooit aan dit fatalisme meedoen. De invloe
den, die werkzaam zijn voor den vrede zijn
vele en van uiteenloopenden aard. Hieron
der was het voor ieder onontkoombaar be
sef, dat een toevlucht nemen tot oorlog, een
ontzettende ramp voor iedereen, zoowel
slachtoffer als overwinnaar zou beteekenen,
zeker niet de geringste.
Wij allen zijn het er verder over eens in
dit land, aldus besloot Eden zijn rede, „dat
het voornaamste doel der buitenlandsche
politiek het nastreven van de vrede is, en
dat wij, daarbij alles vermijdend dat naar
provocatie zweemt, niet mogen aarzelen on
ze gedachten uit te spreken indien wij dit
goed achten. Wij allen zijn het verder over
eens, dat dit land, in een wereld, welke zich
herbewapent, een bewapening dient te heb
ben, welke in overeenstemming is met zijn
nationale, imperiale en internationale ver
antwoordelijkheden.
Vrede en ook hierover zijn wij het allen
eens zal tenslotte slechts kunnen worden
verzekerd door een internationale orde, wel
ke de heerschappij der wet in de plaats
stelt, van die van de kracht.
Tenslotte zijn wij het er allen over eens,
dat wij moeten samenwerken met hen, die
gelijkgezind zijn en alles in het werk moeten
stellen het gebied van samenwerking uit
te breiden.
Naar wij vernemen, heeft de gep.
vice-admiraal J. de Graaff, oud-chef
van den Marinestaf, die benoemd is
tot hoofd-administrateur voor de
zeecontrole in zake de niet-inmen-
ging in den Spaauschen burgeroor
log, medegedeeld, dat hij deze benoe
ming niét wenscht te aanvaarden.
De toegangswegen tot het Stadion
niet gereed.
Naar wij vernemen heeft het uitvoerend
comité van den Koninklijken Belgischen
Voetbalbond, een bezoek gebracht aan het
Stadion te Antwerpen, waar op 4 April a.s.
de voetballandenwedstrijd BelgiëNederland
moet worden gespeeld, teneinde den stand
der werkzaamhedenaan de toegangswegen
van dit stadion in oogenschouw te nemen.
Men is niet geheel tevreden over de situatie
en zij zal ten spoedigste een onderzoek instel
len naar de mogelijkheid om dezen wedstrijd
alsnog te Brussel te doen houden.
DE AANVAL WEER VAST-
GELOOPEN.
De rechtsche troepen zijn tot een
nieuw offensief overgegaan. In de
omstreken van den weg Madrid
Guadalajara hebben zij gistermor
gen vroeg het vuur geopend. Vol
gens berichten uit Madrid, brachten
de rechtschen alle oorlogstuig, waar
over zij beschikten, zware en lichte
tanks enz. in het vuur. Het anti
tank-geschut der regeeringstroepen
kwam onmiddellijk in actie, waar
door de strijdwagens, die de aan
vallende infanterie moesten be
schermen, niet verder konden op
dringen.
Hierop kwam de rechtsche luchtmacht de
opstandelingen te hulp, en negen driemo-
torige bombardementsvliegtuigen beschermd
door escadrilles jagers, wierpen in groote
getale bommen op de linies der regeerings
troepen en trachtten zelfs tot Alcala de He-
nares (ten N.O. van Madrid) door te drin
gen. Batterijen afweergeschut en jachtvlieg
tuigen der regeering hebben hierop een hef-
tigen tegenaanval gedaan, waarbij de vij
and. naar uit Madrid wordt gemeld, ge
dwongen werd zich terug te trekken.
De rechtsche troepen gingen hierna op
nieuw tot don aanval over. Hun infanterie
drong onder hevig artillerievuur geleidelijk
op naar de linies der regeeringstroepen,
waarbij de regeeringstroepen hardnc*kkigen
tegenstand boden. Na een korte pauze volg
de de derde en hevigste aanval en tegen
het einde van den middag namen de ge
vechten in hevigheid af. Volgens berichten
van linksche zijde zijn de stellingen der
beide partijen ongewijzigd gebleven.
Miaja over het nieuwe offensief
der opstandelingen.
Generaal Miaja, de verdediger van Ma
drid, heeft gisteren tot de journalisten ge
zegd: „De opstandelingen hebben vanmor
gen een groot offensief in den sector Guada
lajara ingezet. Dit is hun vijfde aanval op
de hoofdstad." en glimlachend voegde hij er
aan toe: „wees gerust: alles is voorbereid
tot het bieden van tegenstand, zoowel bij
Guadalajara als bij Las Rosas eu elders."
Miaja zeide voorts, dat sterke vijandelijke
concentraties bij Las Rozas en aan de Ja-
rama zijn waargenomen, zoodat men ook
daar binnenkort een aanval verwacht.
Goud voor Franco.
Uit San Sebastian wordt gemeldt, dat de
goeverneur generaal van Guipuzcoa en Bis
caye Franco twee kilogram goud ter be
schikking heeft gesteld, dat afkomstig was
■van een collecte in de beide provincies.
SIR FREDERIC LEITH—ROSS.
De Engelschman verklaarde van oordeel
te zijn, dat de koloniale politiek van de
open deur niet onafhankelijk kan worden
beschouwd van de oeconomische politiek in
het moederland. Wanneer zekere landen
moeilijkheden ondervinden, inzake het voor
zien in zekere grondstoffen zal men boven
dien dienen na te gaan of dat niet een ge
volg is van de oeconomische en monetaire
politiek van die landen zelf. of 't niet komt
door pogingen inzake contingenteering of
door een verkeerd toegepaste financieele
politiek, dat zij zichzelf in een minderwaar
dige positie plaatsen.
Een Japanner aan het woord.
Vervolgens sprak de Japanner Sjoedo, die
de afschaffing eischte van de beperkingen
op den uitvoer van grondstoffen en vrije
immigratie voor onderdanen van elk land
en elk ras in alle gebieden, die nog niet in
exploitatie zijn gebracht.
Gistermiddag ving het radio-station
te Cork (Iersche Vrijstaat) een nood
sein op van een schip, dat wel zijn
plaatsbepaling aangaf in de Golf
van Biscaye op 140 mijl uit de gewo
ne route naar Bordeaux, maar niet
zijn naam en dat dringend om hulp
vroeg, aangezien het in brand stond
ten gevolge van een bombardement.
Even later ving ook Bordeaux het
driemaal herhaalde noodsein op met
het verschil, dat Bordeaux „gebom
bardeerd" (uit de lucht) en Cork
„door bommen" van een ander schip
getroffen, ontcijferd had.
Vier Engelsche torpedojagers, de Echo,
de Eclipse, de Encounter en de Escapade,
djn onmiddellijk uit St. Jean de Luz naar
lé opgegeven plaats vèrtrokken, maar zijn
e laat gekomen, want een laatste melding,
lie nog te Bordeaux is opgevangen luidde:
„Wij zinken snel" en daarna niets meer.
Aangezien de S.O.S.-seinen in de Engelsche
taal gesteld waren, vermoedde men, dat het
een Engelsch schip geweest is, maar zeker
heid bestond er dienaangaande nog niet en
evenmin wist men of er een boot met ge
redden ergens in de buurt kon rondzwalken.
De zee is tamelijk woelig en de F.cho, die het
eerst in de buurt is gekomen, had tot gis
teravond 7 uur geen spoor van schip of
bemanning' gevonden.
Un. Press weet naar aanleiding van deze
tragedie te melden, dat de Britsche torpe
dojager „Echo" met den nation&listischen
kruiser „Canarias" in verbinding is getre
den, teneinde nadere bijzonderheden te we
ten te komen omtrent den ondergang van
het geheimzinnige schip in de Golf van
Biscaye.
De commandant van de „Canarias" zond
een radiogram. waarin hij mededeelde, dat
het in nood geraakte schip de „Mar Can-
tabrico" geweest is. De Spaansche boot is
reeds gezonken en de bemanning is door
de „Canarias" aan boord genomen.
De Britsche admiraliteit deelde voorts nog
mede, dat de torpedojager „Echo" zich
reeds op den terugreis naar zijn haven be
vindt.
De „Mar Cantabrico' bevond zich. zoo
als bekend, met een lading oorlogsmateri
aal voor de volksfrontregeering in Valen-
cia onder weg naar Spanje.
Zooals men zich wellicht herinnert, kon zij
onder sensationeele omstandigheden kort
voor de aanneming van het wapenembargo
voor Spanje door het Amerikaansche con
gres nog uit de haven van New York ver
trekken. Vandaar ging zij naar Vera Cruz,
in Mexico en trachtte vandaar een zich in
handen van de rooden bevindende Spaan
sche haven te bereiken.
De nationalistische oorlogsschepen haddon
de „Mar Cantabrico" wekenlang in de
Spaansche wateren bespied en zien thans
hun werk met succes bekroond.
Met de mededeeling van den Britschen
torpedojager „Echo" schijnt het chapiter,
betreffende de „Mar Cantabrico" definitief
geëindigd te zijn.
Fransche pers is verontwaardigd.
Het door Mevr. Tabouis gelanceerd bericht
over het nieuwe Italiaansche expeditiecorps
dat gereed zou staan om op beslissende wij
ze in de strijd in Spanje in te grijpen heeft
felle reactie gewekt in de Fransche pers.
Overigens wordt de gepubliceerde mede
deeling bevestigd.
De correspondent van de „Ami du Peu-
ple" in Lugano meldt aan zijn blad: vol
gens zekere berichten uit Rome overwegen
officieele kringen de vorming van een
nieuw expeditiecorps, dat tegen het einde
Maart gereed zou moeten zijn om naar het
rberische schiereiland verzonden te wor
den. Dit expeditiecorps zou ten doel heb
ben op beslissende wijze steun te verleenen
aan de uiterste inspanning van Franco.
Het zou veel belangrijker zijn dan alle
corpsen, die tot dusverre deelnemen aan
den oorlog in Spanje. Het zou n.1. bestaan
uit vier legercorpsen van drie divisies elk,
die thans bijeengebracht zouden worden".
L'Oeuvre schrijft: „Hoewel de Italiaan
sche autoriteiten verklaren, dat deze troe
pen 25.000 man bestemd zijn voor
Afrika, zijn zekere welingelichte kringen
te Rome van oordeel, dat zij zullen vertrek
ken naar Spanje, onmiddellijk wanneer hun
formatie gereed zal zijn. Tevens vernemen
wij, dat te Venetie een school geopend is
waar spoed-onderwiis gegeven wordt in dé
hanteering van tanks".
De Echo de Paris meldt: „Volgens seri
euze berichten die bevestigd schijnen te
worden door de autoriteiten te- Gibraltar,
zouden de Italianen on 28 Februari te Ca-
diz troepencontingenten aan land hebben
gezet. Volgens sommigen, zou het hier gaan
om 10.000 man. Dit getal wordt echter door
andorm betwist".
La Republique schrijft: „Italië heeft zijn
actie in Spanje op zoo brutale wijze ver
haast, dat wanneer Franco het wint en
zijn overwinning lijkt steeds zekerder
Franco niet meer zal behoeven te rekenen
op de veiligheid van zijn verbindingen met
Afrika. Het nauwe bondgenootschap tus
schen de twee fascistische staten vormt dus
tegelijkertijd een uiterst ernstige bedreiging
voor de onafhankelijkheid van de Kleine
Staten in Midden Europa en een niet min
der ernstige, bedreiging voor onze rijks
verbindingen en voor den weg naar Indië"
De controle een week uitgesteld
De controle aan de grens van Spanje door
een grenswacht en rondom Spanje door
schepen van Engeland, Frankrijk, Duitsch-
land en Italië zou aanvankelijk in den
nacht van 6 Maart van Zaterdag op Zondag
dus, beginnen, maar men is het nog niet
geheel eens geworden en in het bijzonder
de betaling van de kosten is nog een punt
ven verschil, dat de controle gestagneerd
heeft. Hopenlijk zal deze controle nu 13
Maart ingaan.
Dat een uitstel van de controle niet wen-
sehelijk is, blijkt overduidelijk uit het be
richt dat Italië nieuwe troepen naar Spanje
zou zenden. Er is sprake van een expeditie
korps van niet minder dan 25000 man, die
natuurlijk bestemd zijn voor het leger van
Franco. Een contingent, belangrijk genoeg
om den doorslag aan de rechtschen te
kunnen geven. Dat deze troepenzending
dus verhinderd wordt is in het bélang van
de zaak. Zal daf evenwel nog mogelijk zijn?
Italië, dat zijn beschavingswerk in Abes-
svnië nog steeds voortgezet, eenige dagen te
rug met de beestachtige afslachting van
zesduizend Abessijnen, waaronder tal van
onschuldige vrouwen en kinderen, hijgt er
naar dat ook in Spanje de beschaving van
het fascisme gebracht kan worden en zal
dus pogen, voordat de controle te sterk
wordt, nog de noodige mannetjes over de
grens te brengen.
Volgens de „Echo Paris" zouden dc Itali
anen op 28 Februari de Cadiz ook 10.000
man aan wal gezet hebben. Het wordt dus
wel hoog tijd dat de Italiaansche schepen
eens controle uit gaan oefenen! De Engel
sche „Manchester Guardian" bevestigd het
bericht van de 10.000 Italianen. En dit blad
meldt dat sedert 20 Februari geen enkele
„vrijwilliger" uit Duitschland of Rusland
over de Spaansche grens gekomen is, maar
dat uit heide landen wel het oorlogsmateri
aal bliift komen.
De strijd zelf levert nog weinig uitzicht
op een overwinning naar een van de beide
partiien. Wel ziet de zaak er voor den op-
standelingengeneraal Franco niet slecht
uit, maar de groote vraag is, wanneer
straks de controle wordt uitgeoefend en dus
de materiaal-aanvoer van buitenaf stil staat
wie het 't langst uit zal zingen, terwijl de
N.R.Crt. gisteren wees op de beteekenis van
de economische organisatie achter de fron
ten. Heeft men voldoende levensmiddelen?
Dat is de vraag die van beteekenis is, om
dat daarmee ook een grens bepaald wordt
van den strijd. Het blad meende dat Fran
co in dit opzicht in het voordeel is. We
zullen afwachten.
In het feit dat vice-admiraal de Graaf
bedankt heeft voor de functie van leider
van de non-interventie-commissie in Spanje
ziet men in hooge marine-kringen, waar we
gisteren ons licht opstaken, den wensch van.
de regeering om buiten alle moeilijkheden
te blijven.
Er zijn geen arrestaties verricht.
Naar aanleiding van de berichten over de
politieke gebeurtenissen van de laatste da
gen in Hongarije verklaart men, naar Ha
vas meldt, in officieele kringen te Boedapest
dat er noch bij de politie, noch bij het leger
noch onder de bevolking een arrestatie is
verricht. De leiders der oppositie hebben bij
Daranyi beschuldigingen tegen de uiterst
rechtsche organisaties ingebracht, doch de
minister-president wilde een uitgebreid on
derzoek naar de gegrondheid dezer be
schuldigingen zien ingesteld alvorens een
verklaring af te leggen.
Tot dusverre heeft men nog niets
gevonden, dat een gerechtelijke ver
volging zou rechtvaardigen. Dara
nyi zal intusschen de noodige maat
regelen blijven nemen tot het ver
hinderen van iedere onwettige ac
tie, van welke zijde ook.
In de bijeenkomst van den Boedapester ge
meenteraad hebben de sociaal-democraat
Peyer en Petrovacz van de vereenigde
christelijke partij tal van beschuldigingen
ingebracht tegen de uiterst rechtsche par
tijen, die volgens hen, hulp uit Duitschland
zouden hebben gekregen. Peyer zeide, dat
een bedrag van drie milliocn pengö in Hon
garije is uitgedeeld en dat zekere officieren
van politie aan revolutionaire vergaderingen
hebben deelgenomen.
De hoofdcommissaris van politie verklaar
de, dat hij tegen geen enkel lid van zijn
personeel een concrete beschuldiging kon
uiten.
Volgens Petrovacz zouden zekere organi
saties met militaire opleiding haar steun
voor een staatsgreep hebben toegezegd. Hij
eischte dat deze organisaties onder 't gezag
zouden worden geplaatst van lieden, wier
trouw aan het staatsbestel bekend is-, i
IN BARCELONA ALLEEN REEDS
TWEEHONDERD.
SPAANSCHE STORMLOOP TE
GEN HET GELOOF.
Volgens een mededeeling van het hoofd
kwartier der nationalisten, zijn sedert het
uitbreken van den burgeroorlog in Juli van
het vorig jaar, tien duizend kerken verwoest.
Het onderzoek hieromtrent, dat door na
tionalistische agenten is doorgevoerd, loopt
tot 18 Februari van dit jaar.
In Barcelona, zegt Un. Press, werden alleen
reeds tweehonderd kerken door aanhangers
van het volksfront in brand gestoken of met
dynamiet opgeblazen. Alleen de beroemde
kerken van San Felipe en van Nuestra Se-
nora de Pompuia zijn aan de vernieling ont
komen. Zij werden in lazaretten veranderd.
In Catalonië bedraagt het aantal door
anarchisten verwoeste kerken vier duizend.
GOUDSTAVEN TER WAARDE VAN
3Va MILLIOEN FRANCS GESTOLEN.
Gisterenmiddag is men op het station Jo-
liette bij Marseille tot de ontdekking geko
men, dat achttien baren goud ter waar
de van drie en een half milliflen francs, die
per stoomschip „Providënce" waren aange
voerd, gestolen waren. Het gestolen goud
was bestemd voor een Belgische firma.
