Roosevelt stuurt
Lewis
Dc „Monitor"
in zijn eersten strijd
ï?a i o luit, s avxrndS
DE DRIE MUSKETIERS
vum,
67.
DE LAATSTE LOODJES.
Weinige seconden later sprongen d'Artag-
nan en Planchet op de twee versche paar
den en renden den weg naar Calais af.
„Weet Je ook, wat er van Athos is ge
worden?" vroeg d'Artagnan, terwijl re als
dollemannen over den weg stoven.
„Ik zag, dat twee aanvallers door zijn
kogels vielen, waarna hij zich met den de
gen in de vuist op de twee anderen wierp."
„Goed zoo, Athos! Het is wel erg treurig,
dat we jou in den steek moeten laten,
maar misschien wacht ons hetzelfde lot
eenige schreden verder. Voorwaarts Plan
chet! Jij bent een kerel uit één stuk!
Ze gunden zich in Saint-Qmer even den
tijd om iets te eten. Ze deden het echter
midden op straat en met de paarden aan
den teugel. Juist voor de poorten van
Calais gaven de paarden het op en wilden
geen stap verder.
68. DE SCHIPPER EN DE VREEMDELING
d'Artagnan en Planchet bleef niets an
ders over, dan te voet naar de haven te
gaan, wat ze dan ook deden. Er lag
slechts één schip zeilklaar.
„Kunt U mij misschien naar Engeland
overzetten?" hoorden ze een vreemdeling
aan den schipper vragen. Zijn bediende
stond achter hem en zag er zeer stoffig uit,
alsof ze een lange reis achter zich hadden.
„Ik mag niemand naar Engeland bren
gen zonder een speciale vergunning van
den kardinaal," antwoordde de schipper.
„Ik heb verlof van den kardinaal" zeide
de edelman en toonde een papier.
„Goed", zeide de schipper, „maar een on-
derteekening van den havenmeester in dat
kleine huis aan den zoom van het bosch."
Onmiddellijk gingen de edelman en zijn
knecht in de aangeduide richting.
De strijd om een nieuwe econo
mische politiek De grootste
vakbond ter wereld ontstaat.
Het Amerikaansche bedrijfsleven
bevindt zich op het oogenblik in
een periode ,die slechts uiterlijk
vergeleken kan worden met de
Fransche van het vorige jaar, toen
een geheele serie van kleine en
groote stakingen tot zeer belangrij
ke sociale veranderingen leidde.
Wanneer wij zeggen, dat het beeld
slechts uiterlijk op dat van Frank
rijk van het jaar 1936 gelijkt, mee-
nen wij daarmede, dat er in Ame
rika in werkelijkheid nog heel wat
meer op het spel staat; in Frank
rijk ging het om economische en
sociale hervormingen, maar wat
er in de Vereenigde Staten gebeurt,
kan slechts een ware economische
revolutie genoemd worden. Wij
staan op het oogenblik eerst aan
den aanvang van dezen strijd,
maar het staat toch al eenigszins
vast, hoe hij zal afloopen. Het slot
van het liedje zal zijn, dat de Ver
eenigde Staten over de modernste
vakvereenigingsbeweging ter we
reld zullen beschikken.
In razend tempo.
De sociale hervormingen en de algeheele
reorganisatie van het kapitalistische sy
steem voltrekken zich in de verschillende
landen geheel verschillend, niet slechts wat
den vorm en omvang betreft, maar ook ten
aanzien van het tempo. Amerika begint laat
mar het schijnt alsof het tempo zoo hoog
is opgevoerd, dat de anderen spoedig over
vleugeld zullen zijn.
Als leider van de tegenwoordige bewe
ging, die zichtbaar wordt in het groote
aantal stakingen, geldt de vakvereenigings-
voorzitter John L. Lewis, op het oogen
blik een van de populairste mannen van
de Vereenigde Staten. Zeker, hij is de lei
der, maar indien men de zaak dieper on
derzoekt, blijkt hij slechts de exponent van
Roosevelt's economische politiek te zijn.
Zonder Roosevelt zou Lewis niets
zijn, niemand zou hem kennen,
nooit had hij de groote automo
bielstaking kunnen leiden en win
nen en zeer zeker zou het hem nim
mer gelukt zijn, de oude vakver-
eenigingen, vooral de American
Federation of Labor, te vernietigen
Met een woord: Er bestonden sinds tien
tallen jaren vakvereenigingen in Amerika,
organisaties zoowel voor arbeiders als voor
kantoorbedienden, maar zij hadden geen
macht, daar zij veelal, zonder het dikwijls
zelf te weten, werktuigen van de groote
trusts waren. Dat zal thans onder Lewis
anders worden. Hij is voortdurend bezig
alle arbeidersorganisaties op te slokken' en
deze in een groote beweging aaneen te
sluiten. Deze nieuwe vakvereenigihg zal
in haar soort de grootste ter wereld zijn.
Eigenaardige strijdmiddelen.
De strijd wordt van beide zijden ver
bitterd gevoerd en met typisch Amerikaan
sche middelen. In het huidig stadium is
men zoover gekomen, dat de Lewis-organi-
satie eenerzijds en de bedreigde industriëe-
len anderzijds, elkaar over en weer met
publicaties bombardeeren, welke moeten
bewijzen, dat zoowel de werknemers als de
werkgevers de politieke partijen financieel
steunen. Wat Lewis betreft, deze heeft een
lijst verspreid, waarop men de namen van
vele grootindustriëelen en multi-millionairs
alsmede de sommen, welke deze lieden voor
den verkiezingsstrijd tegen Roosevelt heb
ben uitgegeven, kan lezen. Volgens deze
lijst hebben alleen reeds de leden van de
familie du Pont, de bekende wapen- en
munitiefabrikanten. 500.000 dollar aan het
verkiezingsfonds van Landon geschonken
Verder behooren tot de meest edelmoedige
gevers: Morgan, Rockefeller Jr., Hearst, de
kauwgummikoning Whitney, de staalko-
ning Jones en de Amex-ikaansche gezant in
Londen Bingham.
Welk een groote opwinding de publicatie
van deze lijst veroorzaakt heeft,, kan men
zich voorstellen. Maar een andere lijst
baarde niet minder opzien. Want nu publi-
ceeren de werkgevers origineel afrekenin
gen van de vakvereeniging van Lewis, waar
uit bleek, dat men aan het verkiezingsfonds
van Roosevelt 500.000 dollar schonk. Dat
is inderdaad een fantastische som voor een
vakvereeniging.
Economie en politiek.
Uit de gepubliceerde lijsten blijkt wel,
dat achter de beide groote politieke partij
en van de Vereenigde Staten, de economi
sche krachten en machten van het land
staan en dat inderdaad tusschen de beide
partijen, die een vrijwel gelijkluidend pro
gramma hebben, een breede kloof gaapt,
namelijk de typische tegenstelling van het
moderne kapitalisme. In hoeverre Roose
velt het gewenscht acht, de geheele geor
ganiseerde massa der werknemers in zijn
eigen partij te vereenigen, is nog niet te
zeggen Het schijnt alsof hij er veeleer naar
streeft, een zuivere arbeiderspartij in het
leven te roepen, die bij iedere politieke
beslissing door haar „voor" of haar „tegen"
den doorslag zal geven. Tegelijkertijd zal
Roosevelt de thans van dag tot dag machti
ger wordende vakvereen. beweging gebruiken
om aan de monopolies en trusts in Amerika
een einde te maken. Zooals bekend loopt hij
al jaren lang met dat plan rond. Met zijn
NIRA-politiek heeft hij dit echter niet mo
gen bereiken. Wellicht dat het hem thans
met behulp van de vakvereenigingen ge
lukt.
Er wordt in de Vereenigde Staten op het
oogenblik groot spel gespeeld en de stakin
gen zijn nog slechts een flauwe weerschijn
van den beslissenden binnenlandschcn
strijd.
DINSDAG 28 MAART 1937.
AVRO-TJitzending.
8.00 Gramofoonplaten.
10.00 Morgenwijding.
10.15 Gramofoonplaten.
10.30 Pianorecital.
11.00 Huishoudelijke wenken.
11.30 Ensemble J. Cantor en gramofoonpl.
I.00 Omroeporkest.
2.00 Gramofoonplaten.
2.15 Omroeporkest.
3.00 Kniples.
4.00 Zang.
4.30 Kinderkoorzang.
5.05 Kinderhalfuur.
5.35 Omroeporkest.
6.30 AVRO-Dansorkest.
7.00 Voor de kinderen.
7.05 Cello en piano.
7.30 Engelsche les.
8.00 Berichten ANP. Mededeelingen
8.10 Gramofoonplaten.
8.30 Bonte Dinsdagavondtrein.
10.15 Gramofoonplaten.
10.30 Schaakles.
II.00 Berichten ANP. Hierna tot 12.00 AVRO
Dansorkest.
KKO-Uitzending.
8.009.15 en 10.00 Gramofoonplaten.
11.30 Godsd. halfuur.
12.00 Berichten.
12.15 De KRO-Melodisten, zang en gram.pi
2.00 Voor de vrouw.
3.00 Modecursus.
4.00 KRO-Kamerorkest.
4.455.00 Gramofoonplaten.
5.05 KRO-orkest.
5.45 Felióitatiebezoek.
6.00 „De Paaschei-actie", causerie.
6.10 De KRO-Melodisten.
6.40 Esperantocursus.
7.00 Berichten.
7.15 „De Goede Week- en Paaschliturgie".
7.35 Sportpraatje.
8.00 Berichten ANP. Mededeelingen.
8.15 Lijdensmeditatie.
9.15 Gramofoonplaten.
9.30 Oratorium-uitzending.
10.15 Gramofoonplaten.
10.30 Berichten ANP.
10.40 KRO-orkest.
11.3012.00 Gramofoonplaten.
75 jaren geleden overwon het
eerste pantserschip ter wereld
Beslissend moment in den
oorlog tusschen Noord en Zuid
(Van onzen V.P.B.-correspondent)
New York, Maart 1937.
Op een neveligen voorjaarsdag men
schrijft het jaar 1862 heeft zich een ge
weldige menschenmenigte aan het strand
van het kleine plaatsje Hampton in de
Vereenigde Staten verzameld. Ten prooi aan
de grootste opwinding kijken de menschen
door verrekijkers naar een eigenaardig
klein schip, dat op korten afstand van de
kust in snel tempo een groot fregat na
jaagt. Een oude zeerob legt de situatie aan
de toeschouwers uit „Het is de Monitor",
zegt hij, „het eerste pantserschip van de
Noordelijke Staten". „Niet veel fraais"
meent een andere zeeman. „Wat is dat voor
een schoorsteen? Het lijkt wel een teerton".
Op hetzelfde oogenblik vuurt een van de
kanonnen van het kleine, diep in het wa
ter liggende schip. Men hoort een hevige de
tonatie, zwarte rook verspreidt zich over
het water. Meer kanonschoten volgen! Het
groote fregat beantwoordt het vuur. De
toeschouwers sluiten weddenschappen af
op den afloop van den strijd, die in adem-
looze spanning gevolgd wordt.
Een ongehoorzame kapitein.
Wat gebeurt hier? Op het oogenblik wordt
er tusschen de Noordelijke en Zuidelijke
Staten een oorlog gevoerd om de bevrijding
van de negers en de oorlogsschepen van de
Zuidelijke staten, aan hun hoofd het fre
gat „Merrimac", hadden de haven van
Norfolk aan de uitmonding van de St. Ja-
mes-rivier verlaten, om eenige zeilschepen
van de Noordelijke strijdkrachten in den
grond te boren. Dit bericht had in Was
hington, het hoofdkwartier van de Noorde
lijken, groote onrust teweeg gebracht. De
ministerraad was onmiddellijk bijeengeko
men en had besloten, den „Monitor" het
eenige pantserschip van zijn vloot, het be
vel te geven, zich voor de overmacht terug
te trekken. Men had groote vrees voor de
sterke batterijen van den „Merrimac" het
beste schip van de Zuidelijke vloot. De com
mandant van den kleinen „Monitor" John
L. Worden, besloot echter, ondanks dit be
vel, op eigen houtje te handelen. In den
vroegen morgen stelde de moedige Worden
met zijn „Monitor" zich tegenover den
„Merrimac" in de nabijheid van het kust-
plaatsje Hampton. Kapitein Catcsby Jones,
EEN FOTO VAN 20 JAAR GELEDEN. De eerste troebelen bij de revolutie te St. Petersburg in Maart 1917. Het
volk vlucht voor den aanval der vurende Kozakken.
de commandant van den „Merrimac" gaf
onmiddellijk bevel tot den aanval En zoo
begon het eigenaardige duel tusschen het
kleine pantserschip en het logge fregat.
De „Merrimac" vlucht,
De toeschouwers aan de kust volgen het
geheele verloop van den slag. De „Monitor"
manoeuvreert met uiterst groote handig*
heid en zijn kanonnen laten een verschrik,
kelijken ijzerregen op het dek van den!
schijnbaar sterkeren vijand neerdalen. De
schoten van den „Merrimac" richten daar*
entegen op den „Monitor" geen kwaad aan,
want het schip is immers door pantserpla
ten beschermd. „Het is als bij een bokswed
strijd", stelt een geestdriftig toeschouwer
vast. Men ziet, dat de „Merrimac" slagzij
krijgt. Zal het schip zinken? Het fregat
wendt de steven en neemt de vlucht. Daar
de „Monitor" vreest bij een verdere achter
volging de geheele vijandelijke vloot te ont
moeten, laat hij het na, het volle profijt uit
zijn overwinning te trekken.
Resultaat van een „dwaasheid".
Dit schitterende succes was het resultaat
van een „dwaasheid", want zoo noemde
men den kleinen „Monitor". Zijn construc-1
teur was een Zweed, John Ericson, een naar
Amerika geëmigreerd ingenieur uit Stock
holm, die al tientallen jaren met het plan
rondliep, een gepantserd oorlogsschip te
bouwen. Ericson had zijn uitvinding aan
keizer Napoleon III aangeboden. In Parijs
vond men de idee weliswaar geniaal, maar
men achtte den 'tijd nog niet rijp om derge
lijke schepen te bouwen. Zij zouden, aldus
luidde het rapport van de Fransche admi
raliteit, het budget van het ministerie vani
marine wegens de hooge bouwkosten slechts
onnoodig belasten.
De uitvinder gaf zijn plan echter niet op.
Toen hij in Europa slechts voor doovemans
ooren bleek te spreken, wilde hij zijn geluk
in de Nieuwe Wereld beproeven. Ericson
trok naar Amerika, werd burger van de
Vereenigde Staten en schreef president Lin
coln een brief, waarin hij zijn nieuwe pant
serschip ter beschikking van de Amerikaan
sche regeering stelde. Op dat oogenblik
brak juist de burgeroorlog uit. De regeer*
ders van de Noordelijke Staten hadden!
belangrijker dingen aan het hoofd, danl
zich met de „dwaasheid" van een immigrant
bezig te houden.
Toen echter de Zuidelijken ter zee over
winning op overwinning behaalden, her
innerde men zich in Washington het be*
slaan van dien „raren" Zweed. Misschien!
stak er toch iets goeds in zijn plan. Eert
commissip werd benoemd en deze noodigde
kapitein Ericson men had den uitvinder
dezen rang verleend uit, zijn plan nog!
eens voor te lichten. Eerst sprak de meer*
derheid der commissie zich tegen het plan*
Ericson uit. Toen nam de uitvinder nog een*
maal zelf het woord: „Het betreft hier",
zoo verklaarde Ericson, „een kustverdodi-
gmgsschip van het allernieuwste type. Om!
den vijand een klein doelwit te geven, ligt
bet schip laag op het water. Verder moet
het een geringe diepgang hebben, om op
alle punten van de kust in actie te kunnen!
komen en bijv. landingen van Vijandelijke
troepen te verhinderen. Dit zeer beweeglijke
pantserschip bezit een pantsergordel, die
ongeveer twee meter boven den waterlijn
begint en tot 2 meter onder water reikt.
Bovendien zal het schip een draaibaren'
pantsertoren voor het geschut krijgen. Deze
argumenten bewogen tenslotte de commis
sie om den bouw van het pantserschip goed
te keuren.
Onder het toezicht van Ericson vond de
bouw plaats. Na 150 dagen kon het pant
serschip, dat den naam „Monitor", d.w.z.
„Waarschuwer" kreeg, te water worden ge
laten. Overeenkomstig zijn bestemming be
schermde het de kust van den Atlantischen
Oceaan. De overwinning op den „Merri
mac" besliste daarop den zeeoorlog, want
de Zuidelijke staten waagden het niet
meer den strijd tegen het snelle, beweeglijke
pentserschip aan te binden.
0
totuur vóór zonsopgang
tljn geluidssignalen verbo
den: knippert dan met de
koplichten als attentieseln!
GELI//DSS/G/1AAL VERBODEN
