Uet uumxleJie w^dlej^ui o-p 7&x,el
Derde blad
iMMjM&tuieA Kwidet
Dezer dagen vernamen wij, dat de
vermaarde 76-jarige Zwitsersche ornitho
loog Adr. Burdet, die sedert een 30-tal
jaren in ons land het vogelleven, met name
op Texel, in studie neemt, zich op Texel
bevond.
Een onzer verslaggevers was zoo fortuinlijk
met den geleerden vogelkenner een vraag
gesprek te voeren, terwijl hij tevens toe
stemming verkreeg een dag met hem
door te brengen op het bekende natuur
monument ,.Thijsse's Vieri-wei".
In een 3-tal artikelen leest men dit interview
en daarna het spannend relaas van een
vreedzame jacht met filmapparaat, kijker
en sluittent.
1
Tl
Ontmoeting met den heer Burdet
Het meeuwen-vraagstuk
Het vogelleven vrijwel constant op Texel
Zal de regeering maatregelen nemen
In de vallende schemering ligt Texel als Keï ware te
drijven in een zee van nevel, zonder bodem of oppervlak.
Hoog boven de westerkim is de zon verdwenen en als
uit de kelk van een ontzaglijke exotische bloem stroomt nu
een rivier van karmozijnen en purperen licht over het
Marsdiep.
Op de Hooï zijn weinig passagiers. Het is enkele dagen
vóór den Pinkstertrek en nog ligt Texel zijn schoonsten
l lentedroom te verdroomen.
Sternen wieken van over de stranden naar het binnenland, in
de verte, daar, waar de nacht en de duinen elkander reeds gevonden
hebben, zit een eenzaam koekoeken-paar melancholiek door de
plechtige stilte elkander te roepen.
De lichtbundels van den Eierlandschen vuurtoren wieken over
Se duinen, rennen als opgejaagde walkuren over de duinkammen.
Holderdebolder achter elkaar aan. Gloren telkens even over de
duistere toppen in de verten. Zoo is deze Texelsche lenteavond,
iwaarin men al de duizend groeigeuren van de vochtige aarde voelt
opstijgen en waar enkele nachtvogels als flarden schaduw door het
duister gaan.
In Hotel Juliana op de Koog zitten we aan de rooktafel tegen
over Adr. Burdet, den 76-jarigen ornitholoog; het doel van onze
komst.
Burdet.., een treffende gelijkenis met Shaw: hetzelfde klassieke
profiel, de Grieksche baard, maar veel zachter trekken in het vrien
delijke gezicht, dan Engelands satiricus.
Burdet, vriend van Dr. Thijsse, vriend van Jan Strijbos, vriend
|van Dr. van der Sleen. Burdet, Hollands voortreffelijke vogelfilmer,
iemand, die ook in het buitenland een buitengewoon gunstigen naam
heeft als kenner van onze vliegende fauna. Burdet, man van 76 jaar
met een vitaliteit, waar men verbaasd over staat. Een man, waarvoor
de Tijd een omweg heeft gemaakt.
En hij vertelt, onze vogelvriend:
Hoe hij van de 140 h 150 vogels, die in Nederland broeden, er
ïeeds meer dan 120 op de fotografische plaat of film vastlegde, hoe
Hij zijn eerste film op Texel draaide en hoe hij in 30 jaar het leven
Van onze vogels in al zijn details leerde kennen.
Over Texel is Burdeï enthousiasï: op Texel, waar bijna alle
soorten die in ons land broeden, aanwezig zijn. Een zeldzaamheid,
daar deze massale verscheidenheid op een dergelijk klein gebied
nergens voorkomt. Iets, dat tevens de grootste attractie van Texel is.
Burdet zit op zijn praatstoel, vertelt van de zeldzame vertegen
woordigers, van de hier aanwezige steltloopers en kluut, de laatste,
die alleen op Texel voorkomt, en verder slechts in een Duitsche
kolonie en in Zuid-Frankrijk,
Het buitenland kent Texel en waardeert ons vogel-eiland. Het
waardeert de stilte, de waardige rust, die door de eilanders nimmer
verbroken wordt, in tegenstelling met vele andere centra in ons
land
Ja, aldus Burdet, wel veel is er hier in de laatste 10-tallen jaren
veranderd: en dat wel voornamelijk door het prachtige werk van
Dr. Thijsse, die van een bevolking, die eens verwoede eier-raapster
was, thans een vogelbeschermende heeft gemaakt.
Uit den aard der zaak namen wij de gelegenheid te baat, ons
licht op te steken over het momenteel op Texel zoo brandende
meeuwen-vraagstuk. Burdet kent de meeuwen. Bestudeerde ze 30
jaar lang op Texel...
Inderdaad... aldus Burdet, deze vogel heeft zich in te groote
mate vermeerderd, dan dat dit wenschelijk is. Men geeft als oorzaak
hiervan de protectie, doch dat geloof ik niet. Ook in Engeland, in
streken waar de meeuw niet geprotegeerd wordt, komt deze over
bevolking voor.
Er is een ontzaglijk aantal meeuwen op Texel, zoowel zilver
meeuwen als mantel- en zwartkopmeeuwen. Dat hun aantal beperkt
dient te worden is duidelijk, maarhoe...?? Het is een probleem,
waarover het laatste woord nog niet gesproken is. Het is van het
grootste belang voor de overige, kleinere vogels, die anders verdron
gen zullen worden en waaronder nu reeds slachtingen aangericht
zijn. Daarvoor moet Texel waken.
Dat de boeren klagen... ja, ik geloof graag, dat ze soms de
kiekens uit de rennen halen, maar aan den anderen kant mag men
niet vergeten, dat deze zelfde meeuwen, die men langzamerhand
als „roofvogels" gaat beschouwen, een ontzaglijk nuttig werk voor
den boer verrichten. Zie ze maar eens in scholen van honderden
achter den ploeg-boer aanzwermen. En hoe ze daar duizenden en
duizenden engerlingen opvreten. Wie moest dat anders doen?
Hoe men het probleem ook drastisch denkt op te lossen, laaf
men vooral oppassen niet de harmonie in de natuur te verstoren.
Het is toch overbekend, dat men dikwijls met opoffering van een
groot kapitaal het een of andere dier uitroeide en dat men, kort
daarna, met nóg meer kapitaal trachtte het weer terug te krijgen.
Want... hoe men deze zaak ook ziet, als de meeuw verdwijnt,
zal er toch iets in de natuur-structuur geschieden. Wat... ja, dat
weten we niet.
Een andere vraag, die ons op de lippen lag, was deze:
breidt het vogelleven op Texel zich nog steeds uit?
Neen, aldus de heer Burdet. Het breidt zich niet uit,
integendeel, af en toe zou men zeggen, dat er een kleine,
zij het zeer geringe, achteruitgang merkbaar is.
Ik geloof echter niet, dat deze veel om het lijf heeft, zoodat
men zou kunnen zeggen, dat het vogelleven hier constant blijft.
Enkele soorten zijn, jammer genoeg, reeds verdwenen. Bijv. de
prachtige roerdomp, en die merkwaardige bruine kiekendief.
Door de boschaanplantingen hier, kwamen er evenwel in den
loop der jaren weer diverse soorten, die er voorheen niet geweest
zijn, terug.
Een ander, vooral dit jaar voor Texel belangrijk vraagstuk, is
dat van de olievogels. Zij geraken in de olie, die door de schepen op
zee gestort wordt, en drijven hulpeloos naar de stranden. Duizenden
vogels komen op deze manier ieder jaar, ook aan onze kust, om.
Burdet vertelt, hoe men deze kwestie reeds 12 jaar geleden op
alle internationale congressen van ornithologen onder de loupe heeft
genomen. En inderdaad... er is een systeem bedacht, van Engelsche
makelij, dat een oplossing biedt. Het is een apparaat, dat aan boord
der schepen het water uit de afgewerkte olie trekt, zoodat dit zonder
bezwaar naar buiten geloosd kan worden. De vaste restanten blijven
binnenboord.
Evenwel... wettelijk is dit toestel niet voorgeschreven en Keï
oliestorten gaat kalm zijn gang, ook al is het formeel verboden dit
binnen een aantal mijlen uit de kust te doen. Wie moet dat ook con
troleeren?
Wij hopen echter, dat de Regeering maatregelen zal nemen,
opdat er een einde aan dezen wantoestand kome. En dat deze
genomen zullen worden is des te meer waarschijnlijk, daar men
gaat inzien, dat ook de badplaatsen langs de Nederlandsche kust
last beginnen te krijgen van de op het water drijvende olie...
Wij zullen verheugd zijn, als het zoover is, want het is een
bedroevend schouwspel, als men ziet, hoe de vogels zoo vermoord.
En vooral dit jaar is het op Texel erger dan voorheen,
Zoo vertelt Burdeï... van de wijze, waarop hij de vogels filmï.
Van zijn liefde voor hen, over de vuurtorens op onze eilanden, die
ondanks vrij doeltreffende maatregelen, steeds weer aan zooveel
vogels het leven kosten.
Hij vertelt er van, deze man, met zijn zilveren baard en zijn
vriendelijke blauwe kinder-oogen, en het is, alsof het zijn kinderen
zijn, deze gevederde Texelsche vrienden.
Een geleerde, doch tevens een natuurmensch; in de beste
beteekenis van het woord,
Des avonds sïaan we voor de wijd-geopende ramen van de
hotelkamer. Vanuit de verte komen de zoete voorjaarsgeuren over
de duinen. Vlak bij, een honderd meter, zingt het zee-orgel. Een
nachtvogel zwaait als een stuk zwart fluweel in den schemer voorbij.
De helm ritselt beneden. Het is Lente op Texel.
En morgen gaan we naar Thijss's Vien-wei!
Kruitdamp boven Barcelona
STRAAT. EN BARRICADEN-
GEVECHTEN IN DE HOOFD
STAD VAN CATALONIë.
Het is niet gemakkelijk, heden Spanje bin
nen te komen. Niet alleen, dat de Span
jaarden eiken reiziger toetsen op zijn anti
fascistische gezindheid, waartoe hij aanbeve
lingsbrieven moet aanvoeren, doch ook de
Fransche autoriteiten verlangen de ver
klaring, dat men niet zal deelnemen aan
den burgeroorlog. H§t is dus noodzakelijk,
dat men van het Nederlandsche ministe
rie van buitenlandsche zaken een toestem
ming bekomt, om naar Spanje te reizen, en
van de Spaansche en Fransche consulaten
de noodige visa, om de grens' te mogen
overschrijden. Ik moet echter bekennen,
dat ik eenmaal gewapend met, deze do
cumenten ook geen moeilijkheden van
beteekenis meer heb ondervonden bij het
binnenkomen van Spanje.
Veel moeilijker echter was het, om na
drie weken het land te verlaten. Immers,
in die drie weken liggen de bloedige da-
Ken van Barcelona. dagen van barricaden-
Kevechten, heviger dan Catalonië ze in inren
heeft, gekend, veel heftiger dan xn 1934,
veel bloediger dan op 19 Juli 1936. En de
Politieke beteekenis van dezen strijd bleeK
het beste hieruit, dat de verschillende co-
mité's, die voorheen de permissie ver
schaften, om het land te verlaten, Plots®"
ling waren opgeheven, en zich van nun
rechten zagen beroofd. Nu moest de toeste n-
ming afkomen van het hoofd der jege -
rings-politie, van generaal Pozas zen, en
T rvnlnrrprVÏlPifl JTPhflfl, flOIl
Hieuwen dienst reeds te organiseeren. Da
is' blijkbaar Spaansch: de oude beambten
Paar huis sturen, voor er nieuwe zijn.
een week lang kon ik van bureau naar
bureau trekken, van het kastje naa
muur tot de Hollandsche consul voor ae
aanwezige Nederlanders ingreep en het nem
Pa lang wachten en onderhandelen geiuxie,
de vertrekvisums te verkrijgen.
Inderdaad was' daarmee de situati g
kend. De hevige straatgevechten bleken na
een week een duidelijke politieke beteeken
Eenige weken geleden zonden wij
een onzer medewerkers voor repor
tage naar Spanje. Toevallig was hij
getuige van de bloedige botsingen,
welke te Barcelona, tusschen anar
chisten en regeeringstroèpen plaats
grepen.
Wij zijn verheugd hierbij zijn
eerste artikel over zijn indrukken
in Spanje te kunnen geven.
te hebben gehad: de sociale revolutie in
Catalonië was gelicruideerd. Wat in de
eerste Meiweek niemand zag, dat bleek eerst
duidelijk, toen de kruitdamp was opge
trokken. Wat was er dan gebeurd?
De spanning in Barcelona ver-
meerderde met den dag.
Toen ik, in April bij Port-Bou dan
Spanje binnenkwam, en ik uren
lang op verbinding moest wachten
met Barcelona, vertelde men mij,
dat in Catalonië reeds hevige ge
vechten waren ontbrand. In het
Noorden, bij Puigcerda. wilden de
anarchisten de controle over de
grensbewaking niet afstaan aan de
regeeringstroepen. aan de zooge
naamde guardia's. Een gevolg was
het gevecht, waarbij vier anarchis
ten waren gedood. Een dag later,
in Barcelona, vernam ik bijzonder
heden over gevechten tusschen
anarchisten en leden van de repu-
blikeinsche Esquerra. Onmiddellijk
daarop werd een van de leiders van
de bolsjewiki vermoord. De span
ning vermeerderde met den dag. Er
hing iets in de lucht, wat hieruit
ook bleek, dat het onmogelijk bleek,
een auto te bekomen, om Barcelona
te verlaten. Beide partijen mobili
seerden reeds.
En zoo kwam het tot de uitbar
sting van Maandag 3 Mei.
Welk waren dan de oorzaken van "deze
nieuwe botsingen in het anti-fascistische
kamp zelf? De regeering-Caballero heeft al
les gedaan, om ze te verhinderen. Caballero
is een oude vakvereenigingsman, en hij was
voorstander van de socialistische U.G T., een
van haar oude leiders', doch tevens ook ver
dedigde hij de samenwerking van de U.G.T.
met de syndicalistische C.N.T., die den
grootsten invloed heeft in Catalonië. Bij
zulk een samenwerking echter zou de in
vloed van de vereenigde vakbonden die
van de partijen geheel in de schaduw stel
len. en het is begrijpelijk, dat de socialisti
sche en communistische partijen die zich
in Catalonië hebben vereenigd in de P.S.
U.C., een partij die is aangesloten bij Mos
kou trachtten om deze eenheid te verhin
deren. Men vergete daarbij niet, dat de
communistische P.S.U.C. in Spanje een
..rechts-democratische" politiek voorstaat,
en het tegendeel van revolutionnair is.
Reeds sinds maanden was het duidelijk,
dat deze P.S.U.C. streefde naar het uit
schakelen van de syndicalistische C.N.T.,
die nauw verbonden is met de anarchisti
sche F.A.I. Practisch is er geen verschil
tusschen C.N.T. en F.A.I.hun leiders zijn
dezelfde.
Toenemende rivaliteit tusschen
anarchisten en communisten.
De toenemende tegenstellingen werden dus
geheel gekenmerkt door de rivaliteit, welke
er bestond tusschen anarchisten en commu
nisten, waarvan de eersten de revolutie
wilden doorzetten, de Moskovieten echter
niet, Een ander onderscheid is echter ook.
dat de C.N.T. voorstander is van een vrij
heidlievend socialisme, en de vrijheid der
andere partijen ook voldoende heeft geëer
biedigd. terwijl ieder weet. dat de bolsje
Wiki voorstanders' zijn (ondanks hun z.g.
democratie! van een dictatuur. Al maan
den lang heeft de P.S.U.C. haar positie in
de regeering aangewend, om revolutionnai-
re comité's te liquideeren en weder alle
macht in handen van de regeering te bren
gen, van een regeering dan, die beinvloed
zou worden door de bolsjewiki. Tenslotte
is dat volkomen gelukt. De regeering van
Caballero is afgetreden, en vervangen door
één. waarin de bolsjewiki een zeer groote
rol spelen, de C.N.T. echter geheel is ge
weerd.
Vrouwen en kinderen hielpen
mee barricaden bouwen.
Met welke middelen is dit succes
verkregen? In de kringen van de C.
N.T. spreekt men van provocatie.
Vast staat, dat Maandag 3 Mei het
telefoongebouw Telefonica dat
werd gecontroleerd door de beide
vakbonden, U.G.T. en C.N.T. plot
seling werd bezet door Guardia's,
die handelden op bevel van hun
communistische leider, Salas. Het is
nog steeds niet uitgemaakt, of hij
handelde in opdracht van de regee
ring te Valencia, zooals hij zeide.
Zeker is, dat de arbeiders van de
C.N.T. deze bezetting opvatten als
een aanslag op hun macht, en nog
die eigen middag verrezen overal
de barricades van de C.N.T,
In een der wijken heb ik gezien, hoe man
nen vrouwen en kinderen allen meehielpen,
om drie vakkundig opgestelde barricaden te
bouwen, waarop den volgenden dag drie
machinegeweren prijkten, terwijl drie ge
blindeerde auto's de stelling versterkten. In
het hoofdkwartier van de C.N.T. werd druk
onderhandeld met de leiders van de Guar-
dia s, te vergelijken met onze marechaus-
see terwijl de arbeiders tot kalmte wer
den aangespoord Het was Dinsdagmorgen
nog mogelijk, de binnenstad te bereiken,
doch des middags was dat uitgesloten. Twee
dagen duurde de strijd in volle hevigheid.
Men vocht van weerskanten met geweren,
pistolen, machinegeweren, handgranaten en
gepantserde auto's De straten waren met
barricades bezaaid Opmerkelijk was, dat de
guardia voornamelijk uitnemende stellingen
bad ingenomen op de daken, en vandaar
met machinegeweervuur de straten bestreek
en met handgranaten veel verwoesting kon
aanrichten. Over die barricaden gevechten
zelf m een volgende brief,
Om de beurt waren de strijden*
de partijen meester van het ter
rein.
Het is voldoende te constateeren, dat Don
derdagmorgen, toen het weer mogelijk was,
door de binnenstad te loopen, overal op de
barricaden de arbeiders van de C.N,T.
en van de links-Marxistische P O U M
meester schenen van de situatie. Guardia's
zag men zeer weinig. Des middags laaide
de strijd weer op. Doch den volgenden mor
gen, toen de rust dan betrekkelijk was te
ruggekeerd was het stadsbeeld precies
het tegenovergestelde. Overal hadden de ar
beiders de barricaden verlaten, en overal
waren de guardia's heer en meester op
straat.
De oplossing van het raadsel was niet
moeilijk te vinden, de C.N.T. had de strijd
gestaakt, en de arbeiders hadden in massa
het parool opgevolgd, om naar huis terug
te keeren. Des Zondag's daarop was het le
ven in Barcelona weer eenigszins normaal.
De C.N.T. heeft later haar argumenten
voor dezen terugtocht uiteengezet. Vanuit
Valencia waren er 5000 guardia's onderweg
om de orde te herstellen. Op de reede lagen
twee Engelsche en twee Fransche oorlogs
schepen. Het front begon teekenen van on
rust, te vertoonen, en heele bataljons wilden
naar Barcelona trekken, om hun kamera
den van de C.N.T. bij te staan. Indien de C.
N.T. de strijd had voortgezet, ook tegen de
regeering van Valencia, had ze die mis
schien in Catalonië kunnen winnen. Maar
dan ware wellicht het front tegen Franco
ingestort, en zou heel Catalonië zijn verlo
ren, achteraf beschouwd!
De C.N.T. dorst den'strijd niet aan, zoowel
tegen Franco als tegen de eigen regeering.
En ze berustte in het verlies.
Een verlies, dat voor de machtspositie van
de C.N.T. zeer wezenlijk is. De nieuwe re
geering is bezig haar geheel te ontwapenen,
haar comités te liquideeren, en reeds knab
belt ze aan de economische organisaties, die
onder de controle staan van de C.N.T. Dit
alles bewijst de politieke beteekenis van de
gevechten, die aan de P.S.U.C. aanleiding
hebben gegeven, het ingrijpen van de troe
pen der regeering te eischen tegen de C.N.T.
welke daarvoor terugtrok.
Over de gevechten zelf een andere keer.
