Bilbao in
doodsstrijd
in liet Staalconflict
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Dr. Schacht
te Weenen
Lindbergh over vliegen
zonder vleugels
De „Deutschland
dreigde
Italiaansch schip
gebombardeerd
De beperking van het
scheepsgeschut kaliber
Bescheidenheid van een
dictator
Fabriek van Bethlehem
Steel bestormd
Ds* Niemoeller over
den kerkstrijd
Franco eischt erkenning als
oorlogvoerende mogendheid
Zullen de tweede en derde
internationale elkaar
vinden
V R IJ D A G
18 JUNI 1937
65e JAARG. No. 8029
Regeering verlaat de stad
J^EERBERICHT
DE BILT SEINT:
heldersche courant
UITGAVE. N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H C. DE BOER JR., KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 EN 412. POSTGIROREKENING 16066
VERDEDIGERS LATEN ZICH OP
HUN POST NEERSCHIETEN.
In overeenstemming met de regee
ring te Valencia is de Basische regee
ring uit Bilbao vertrokken naar een
dorp achter het gebied der krijgs
verrichtingen. Een delegaties der re
geering is in de stad achter geble
ven.
De president en overige leden der
regeering zijn bijeengekomen om den
toestand te bespreken in het dorp,
waar zij den nacht hebben doorge
bracht. De regeeringsledn vertrok
ken vervolgens naar verschillende
Baskische plaatsjes. Ook de president
heeft het dorp verlaten.
De troepen van Franco, die ten Noorden
van de stad opereeren, hebben hun taak
zoo goed als volbracht. Vermoedelijk is gis
teravond de insluiting voltooid van het Zui
den bij Desierto tot den noordelijke^ toe
gang van Bilbao langs den weg van Las Are-
nas, Misschien bestaan dan nog enkele ver
spreide nesten van tegenstand der Basken in
de hoogten van oud Bilbao, waar de verdedi-
gprs zich blijkbaar op hun post willen laten
dooden.
Ten Zuiden van de stad zijn bijna alle
Hoogten in handen van de rechtschen, die
naar het Westen voortdringen, methodisch
alle punten van tegenstand innemend. Uit
de stad zelf weet men weinig, behalve, dat
sommigen hebben gezien, dat barricaden zijn
opgeworpen in de voornaamste straten.
Een speciale correspondent van Havas
meldt:
De rechtschen bevinden zich op zevenhon
derd meter van de eerste huizen der stad.
Na de Nervion overgetrokken te zijn, heb
ben zij hun linie opgesteld achter een bosch
teneinde zich te kunnen dekken achter den
spooiwegdijk van de lijn naar San Sebas-
tian. Van hier loopt de linie naar de hoog
ten, waarop een groep huizen staat, die bo
ven Bilbao liggen.
De rechtschen zijn Las Arenas binnenge
rukt gistermiddag om half vijf.
De Baskische mitrailleurs van Potugalette
op den anderen oever van de Nervion vuur
den zonder ophouden. De opstandelingen
hebben de oevers van de Nervion geheel
bezet. De Baskische artillerie vuurde zonder
onderbreking op de aanvallende troepen.
Korten tijd later echter werd het geweer- en
geschutvuur minder, doordat de artillerie
der opstandelingen de weerstandsnesten in
Portugalette had vernield. Men kon toen vrij
door de stad gaan.
Den geheelen middag heeft het geschut
der opstandelingen een vernielingsvuur ge
richt op de hoogten ten Zuiden van Archan-
da; vervolgens legde de luchtmacht een
De „Madda" krijgt groote scha
de. Niemand getroffen.
De agent van Lloyds te Gibraltar
bericht, dat het Italiaansche schip
„Madda" op weg van Port Soedan
naar de Clyde, ter hoogte van Oran
door een vliegtuig van de Spaansche
'regeering is gebombardeerd. Geen
enkel lid van de bemanning werd
getroffen, doch het schip is bescha
digd en 't voorruim staat onder wa
ter. De pompen van het schip zijn
evenwel voldoende om het drijven
de te houden,
„Madda" Is), naar nader wordt gemeld
gebombardeerd door twee van Kaap Ea'°®
komende regeeringsvliegtuigen, die toen ne
schip zich ter hoogte van Oran bevond, een
dertigtal bommen lieten vallen. Weliswaar
is geen enkel lid der bemanning gewona,
doch de materieele schade, die de bomme
nebben aangericht, is aanzienlijk.
De „Madda", die gisteren de haven v
Gibraltar is binnengeloopen, zal waarschijn
lijk voor reparatie in het droogdok moete
Nvorden opgenomen.
bombardement ten uitvoer om de militie
troepen, die wanhopig standhielden op de
hellingen van den berggroep, te verdrijven.
Laat in den middag konden zeer zware
ontploffingen in Bilbao worden gehoord.
Door de laatste operaties hebben de troe
pen der opstandelingen rondom Bilbao een
halven cirkel gevormd van den rechter
Nervion-oever in het Noord-Westen tot aan
de Zuid-Oostelijke heuvels, waar zij de uit-
gangs-stellingen voor het binnenrukken
der stad betrokken hebben. De tegenstan
der handhaaft1 zich ten Zuiden en ten Wes
ten van de stad.
Aan don linker-oever van de monding
der Nervion trachten de Basken met alle
middelen een oprukken der opstandelingen
naar den straatweg naar Santander te
verhinderen.
In militaire kringen is men van meening,
dat de inneming van Bilbao nog wel eeni-
ge dagen op zich zal laten wachten.
De operaties in het moeilijke bergterrein
stellen hooge eischen aan de rechtsche troe
pen.
Stad zelf in handen der extre
misten.
Talrijke vluchtelingen uit alle lagen der
bevolking van Bilbao komen bij de linies
van de troepen van Franco aan. Het schijnt
dat de stad thans in handen is van extre
misten, die, daar zij zien, dat Bilbao niet
lang meer stand zal kunnen houden, alles
wat waarde beeft op vrachtauto's laden en
naar Santander vervoeren.
Sedert 48 uur kunnen geen schepen meer
de haven binnenloopen, zoodat een nijpend
gebrek aan levensmiddelen is ontstaan, te
meer, daar de weg naar Santander gere
serveerd blijft voor troepenvervoer.
In de stad zelf wordt het gevaarlijk,
doordat verdwaalde kogels van het front
tot in de straten der stad doordringen.
Rijksbankpresident dr. Schacht is gister
te Weenen aangekomen om het bezoek, dat
de president der Oostenrijksche nationale
bank onlangs aan Berlijn heeft gebracht,
te beantwoorden.
Hij heeft tegenover vertegenwoordigers
van de pers verklaard, dat zijn bezoek aan
Weenen een zuiver beleefdheidsbezoek is en
dat geen actueele problemen besproken
worden, hetgeen niet uitsluit, dat de beide
leiders der circulatiebanken van gedachten
wisselen over problemen der valutapolitiek,
die de geheele wereld bezig houden.
Voorts getuigt zijn bezoek er van hoezeer
men aan Duitsche zijde belang hecht aan
vriendschappelijke betrekkingen van goede
nabuurschap.
De Amerikaansche ambassadeur te Tokio,
Grew heeft in opdracht van zijn regeering
de Japansche regeering informeel voorge
steld besprekingen te houden over de be
perking van het kaliber van scheepsgeschut
tot veertien duim.
In verband hiermede merkt men in Ja
pansche kringen op, dat de Japansche re
geering in Maart j.1. heeft medegedeeld, dat
zij zich niet zou aansluiten bij het nieuwe
verdrag van Londen, dat de beperking van
het kaliber van het scheepsgeschut tot veer
tien duim voorstelt. Japan is van oordeel,
dat een werkelijke beperking van de bewa
pening ter zee niet verkregen kan worden
door een beperking van het kaliber van het
geschut, zonder een beperking van het ton
nage,
Ook andere mogendheden gepolst.
Het Amerikaansche Ministerie van Buiten-
landsche Zaken heeft bekend gemaakt, dat
de Vereenigde Staten de voornaamste vloot-
mogendheden de vraag gesteld hebben, „of
zij zouden toestemmen in beperking van het
kaliber van de kanonnen der pantserschepen
tot 14 duim.
„Als Ik er niet was geweest",
zegt Degrelle.
De reactie van Degrelle op het aftreden van
Hubert Dyüewalle als hoofdredacteur
van het orgaan der rexisten is zoo heftig
geweest, dat schijnbaar verschillende rexis-
tische kamerleden zich er aan hebben
geërgerd.
In een toespraak aan een diner heeft
Degrelle tot hen o.a. gezegd: „Wie zou
ooit iets geweest zijn, indien ik er niet
geweest was om hem op te nemen en een
man van hem te maken? Ik dank niemand
iets, mij danken ze alles".
In „Pays Réel" heeft hij geschrevene
„Ik ben aan niemand gebonden, ik kan
mij morgen losmaken van wie dan ook,
als van een ouden hoed of een paar
schoenen met gaten".
Bevestigd wordt, dat De Mont is afgetre
den als leider van Rex in Vlaanderen.
Pierre Dave blijft kamerlid, doch is af
getreden als leider van de rexistische
fra 0^10.
„Le Soir" schrijft, dat het schijnt dat de
rexistische kamerleden weigeren Degrelle.
die slechts door enkelen wordt gevolgd, on
voorwaardelijk te gehoorzamen.
WOESTE TAFREELEN TE
JOHNSTOWN.
De minister van arbeid, Miss Per-
kins, heeft medegedeeld, dat het mi
nisterie van arbeid een uit drie le
den bestaanden Federalen Raad
heeft benoemd, die zal trachten, in
alle tegenwoordige geschillen in de
staalindustrie te bemiddelen. De le
den van den Raad zijn Charles Taft,
den zoon van den oud-president,
Lloyd Garrison, oud-president van
den National Labour Relations Bo
ard, en Edward Mcgrady. den plaats-
vervangenden minister van arbeid.
Naar Miss Perkins verklaarde,
heeft president Roosevelt haar be
sluit goedgekeurd. De nieuwe Raad
die zich onverwijld naar Cleveland
zal begeven, is o.a. bevoegd als vrij
willig arbiter op te treden, indien
partijen daartoe het verzoek doen.
DE TAAK DER
COMMISSIE.
ARBITRAGE-
De arbitragecommissie is gemachtigd en
quêtes in te stellen, verhooren af te nemen,
feiten op te sporen^ en als vrijwillige bo-
slechtster op te treden. De arbitragecommis
sie zal te Cleveland zetelen en onmiddellijk
met den arbeid aanvangen. De eerste voor
bereidende vergadering zal nog vandaag
worden gehouden, -ondanks het feit, dat Mc-
Grady nog buitenlands vertoeft en pas
Woensdag per Berengaria zal terugkeeren.
Miss Perkins wees er verder op, dat de
arbitragecommissie een onafhankelijk li
chaam is en geen orders, van de federale re
geering behoeft te accepteeren. Men heeft
wel aan de commissie gevraagd wekelijks
rapporten aan het ministerie van arbeid in
te zenden. Voorts is de commissie gemach
tigd de benoeming van verdere leden van
de commissie aan te hevelen. De commissie
zal niet gemachtigd zijn straffen op te leg
gen. Ik geloof nog dat dergelijke volmachten
niet noodig zullen zijn, zeide miss Perkins.
Zij voegde hieraan toe, dat er symptomen
aanwezig zijn, die erop wijzen, dat het mi
nisterie van arbeid niet-formeele verzekerin
gen van de zijde van werkgevers en werk
nemers inzake een samenwerking met de
nieuwe commissie ontvangen zou hebben.
Voor de fabriek van de Bethlehem Steel
Corporation te Johnstown is het volgens
Un. Press tot hevige botsingen gekomen
Op het bericht,, dat de directie der maat
schappij weigerde, een door het nationale
bureau voor arbeid georganiseerde stem
ming onder het 65.000 man tellend perso
neel der mijnen doorgang te doen vinden,
stelden de stakende arbeiders pogingen in
het werk, om de fabriek te bestormen.
Hierbij kwam het tot hevige botsingen
tusschen stakers en politie, waarbij een
tweetal personen zwaar en een groot aantal
andere licht werden gewond.
Met het oog op het gevaar, dat de sta
king in de staalindustrie aanleiding wordt
tot verdere bloedige botsingen, heeft de
burgemeester van Johnstown Shields, een
telegram aan president Roosevelt gericht,
waarin hij dezen verzoekt, zoo spoedig mo
gelijk in de staking te intervenieeren.
Een film over stakingsrelletjes.
Ruw optreden der politie.
Na driemaal een film voor zich te heb
ben laten projecteeren, die opgenomen was
van een gevecht op 30 Mei j.1. tusschen
agenten van politie en stakingsposten voor
de fabriek van de Republic Steel Corpora
tion in Zuid-Chicago, heeft senator Tho
mas o.a. verklaard: „Wanneer de film de
geheele geschiedenis weergeeft, hebben de
stakers veel koelbloedigheid aan den dag
gelegd en is de politie met buitengewone
ruwheid, na te zijn geprovoceerd, opge
treden. Thomas voegde hieraan toe, dat de
film toont hoe de mannen getroffen wor
den door schoten en hoe een vrouw met
een gummistok wordt geranseld tot het
bloed haar langs het gezicht loopt.
Staking op de scheepswerven.
De vijf grootste scheepswerven van New-
York zijn door een staking gesloten. Negen
duizend man zijn in staking gegaan om te
verkrijgen, dat alleen leden van een vak-
vereenigin-g te werk zullen worden gesteld
Het conflict, dat is ontstaan tusschen den
bond van zeelieden onder leiding van John
Lewis en den hond van zeelieden, aange
sloten bif de Amerikaansche Arbeidersfe
deratie, dreigt zich uit te breiden tot tien
opslagplaatsen langs de kade van de
Eastern Steamship Company.
RAKETVLUCHTEN ALS TOEKOMST
BEELD.
In een schrijven aan Mr. Wallace W. At-
wood, president der Clark-universiteit, dat
werd voorgelezen bij gelegenheid van de
sluitingsplechtigheid van het universiteits
jaar, heeft kolonel Charles Lindbergh, de be
roemde Oceaan-vlieger, het vervoer per raket
met snelheden van „een paar honderd mijlen
per uur" voorspeld.
In bedoeld schrijven maakt kolonel Lind
bergh melding van experimenten met raket
ten, welke worden ondernomen door prof.
Rober H. Goddard van de Clark-universi
teit.
In 1929 heeft prof. Goddard verlof gekre
gen, zich volledig te wijden aan de studie
der raketten. Hiertoe kreeg hij de beschik
king over een onbewoonde vlakte in de na
bijheid van Roswell in den staat Nieuw-
Mexico.
Van wetenschappelijk standpunt gezien, al
dus het schrijven van Lindbergh, bieden ra
ketten de eenige bekende mogelijkheid
om instrumenten te doen opstijgen tot hoog
ten boven die welke dooi ballons zijn bereikt.
Waarnemingen, gedaan buiten de aard
atmosfeer of zelfs in de hoogere lagen der
atmosfeer, zouden van onschatbare waarde
zijn voor de studie op gebieden als astrono
mie, meteorologie en aardmagnetisme.
Tevens wijst Lindbergh in dit verband op
de waarde, welke raketten op militair ge
bied kunnen hebben, daar zij explosieve
stoffen sneller dan een vliegtuig en verder
dan een projectiel kunnen verplaatsen.
„Of instrument, post of explosieve stoffen,
aldus vervolgt Lindbergh dan in zijn schrij
ven, met succes kunnen worden vervoerd
met behulp van raketten dient in de toe
komst door onderzoekingen te worden opge
helderd.
Somtijds schijnen de moeilijkhe
den, welke het draagvermogen en de
controle van raketten opleveren, on
overkomelijk. Het is evenwel nog
slechts 41 jaren geleden, dat Lang-
ley's model voor het eerst bewees, dat
mechanische vlucht practisch te ver
wezenlijken was. Indien iemand, die
getuige is geweest van Langley's
proeven, thans naar Nieuw-Mexico
zou gïian, en getuige zijn van de ra-
kettenopstijgingen, welke daar
plaats vinden, zou zulks hem zich
doen afvragen, of over nogmaals 41
jaar eenzelfden vooruitgang op het
gebied van het vliegen zonder vleu
gels te constateeren zal zijn".
Een rakeffenenthousiast, aldus vervolgt
Lindbergh, zal wellicht in een onbewaakt
«ogenblik voorspellen, dat we eventueel zul
len reizen met snelheden, welke slechts be
perkt worden door het weerstandsvermogen
van het menschelijk lichaam en dat we bij
raketvluchten tusschen Amerika en Europa
de helft van den weg zullen stijgen en de
andere helft dalen. Hij zal misschien zelfs
zijn raket naar een andere planeet laten
vliegen en, zonder rekening te houden met
brandstof, landingsmogelijkheid of professor
Goddards verdwalen in het onmetelijke
heelal.
Proffessor Goddard heeft onlangs ver
klaard, dat hij het probleem van het con-
strueeren van een parachute, om de raket
en de instrumenten, welke zij bevat, veilig
te doen dalen, heeft opgelost. Een gyros
coop heeft, naar de professor verder ver
klaart, de stabilisatiekwestie opgelost.
Een eerste vereischte is thans de raket
ten te stroomlijnen en het projectiel lichter
te maken, om haar brandstofcapaciteit
grooter te maken en haar meer instrumen
ten benevens een radiozender over groote
afstanden te doen vervoeren.
t»
Vóór de kruiser vuren kon vie
len de bommen.
Bij de gisteren gehouden officieele rouw-
plechtigheden voor de gesneuvelden van de
„Deutschland", die ook door den Fuehrer
werden bijgewoond, heeft de opperbevel
hebber der oorlogsmarine, admiraal Raed'er,
'n rede gehouden waarin hij het verloof)
van den aanval door de roode Spaansche
vliegers op de „Deutschland" ondernomen,
schetste.
Uit zijn verklaringen blijkt, dat toen van
de „Deutschland" het initiatief was uitge
gaan om de vliegers te beschieten de vlie
gers bommen wierpen, voordat de Duit-
schers hadden kunnen vuren.
De betreffende passage van Raeder's re
de luidt:
„Overeenkomstig de door den Duitschen
admiraal aan den rooden militairen bevel
hebber te Valencia naar aanleiding van het
Palma incident gegeven waarschuwing, was
het bevel gegeven, op elk op verdachte
wijze naderend roode vliegtuig het vuur te
openen.
De vliegtuigen werden door den uitkijk,
ondanks de ongunstige omstandigheden,
waargenomen, vóór de bommen vielen en
ook onmiddellijk gerapporteerd, ofschoon
er nog twijfel bestond, of men niet met wit
te vliegtuigen te doen had, daar aan den
voorzijde geen rood kenteeken viel waar
te nemen.
De commandant beval, na het ontvangen
van het rapport, onmiddellijk vliegeralarm
te maken en het vuur te openen.
Onmiddellijk daarop vielen de bommen,
zonder dat er tevoren gevuurd kon worden.
i-
Verwachting: meest matige Nrd.-
Westelijke tot Westel. wind,
ged. bewolkt, nog kans op
regenbuien, zelfde temperat.
Verdere vooruitzichten: afnem.
buiig, aanv. nog koel.
Barometerstand hedenmorgen 8 nnr t 76.8
De toestand zeer gespannen.
Tijdens een preek gisterenavond in de
kerk aan het Hohenzollern-plein gehouden,
zeide ds. Niernoller, dat de toestand de
laatste weken, in feite gedurende de laatste
uren meer gespannen is geworden. Hij deel
de mede, dat verscheidene leden van den
broederraad gisteren waren gearresteerd,
evenals de beide nog overgebleven assisten
ten van dien raad. De gebouwen van den
Pruissischen broederraad zijn gesloten. Doe
lend op de arrestaties zeide ds. Niemoeller:
„Wij vragen ons af, wiens beurt het thans
zal zijn.
Ons was een vrije verkiezing beloofd, doch
wij weten, dat deze tot het tegenovergestel
de zal worden.
Slechts de vijanden der kerk hebben
vrije hand. Heden moeten wij zeggen, wij
zijn aan het einde. Maar als het verstand
zegt, dat de kerk aan het einde is, dan zegt
God: „Neen".
De kerken zijn nog nooit zoo vol geweest
als thans.
ONDERHANDELT DE BASKISCHE
REGEERING OVER DE OVERGAVE
DER STAD?
De autoriteiten van Salamanca
hebben den te Hendaye vertoevenden
Britschen ambassadeur een nota
overhandigd, waarin, naar het
schijnt, generaal Franco het recht en
de privileges van oorlogvoerende mo
gendheid opeischt en in dit verband
wijst op het bestaan van een gecon
stitueerde regeermg, die normaal
over een uitgebreid grondgebied haar
gezag uitoefent.
In diplomatieke kringen te Londen, waar
de nota nog niet is ontvangen, verzekert
men, dat de houding der Britsche regeering
op dit punt niet veranderd is en dat men
voor het oogenblik geen redenen ziet om
aan de beide partijen in Spanje de rechten
van belligerenten toe te kennen.
De nationalistische zender te Salamanca
heeft gisteren bekend gemaakt, dat de regee
ring te Bilbao Franco heeft verzocht, haar
mede te deelen, welke zijn voorwaarden zijn
voor de overgave van Bilbao.
Franco heeft hierop geantwoord, dat Bil
bao zich onvoorwaardelijk aan hem moet
overgeven.
Eensgezinde houding ten aan
zien van Spanje.
Na de vergadering van de vertegenwoordi
gers van het internationaal vakverbond en
van de socialistische arbeiders internatio
nale is een communiqué gepubliceerd, waar
in wordt medegedeeld, dat de vertegen
woordigers van de beide internationalen 16
en 17 Juni te Genève hebben vergaderd en
geconstateerd hebben, dat het mislukken
van de controle thans een feit is. De inter-
nationales hebben thans de plicht te verlan
gen, dat de resolutie van Londen van 19
Maart R. door alle volken wordt toegepast,
opdat 'n einde wort gemaakt aan de inter
ventie van Duitsohland en Italië onder de
dekmantel van de nietinmenging bedreven.
Verder wordt geconstateerd, dat het vertra-
Ken van het terugroepen van de niet-Spaan
scne strijders gunstig is voor de doeleinden,
welke door Italië en Duitschland worden
nagestreefd. Men acht het dus noodzakelijk,
dat de verantwoordelijke organen van de
l.o.r. en van de S.A.I. met spoed bijeenko
men, om de resolutie van Londen tot uit
voer te brengen.
De Brouckere heeft verklaard, dat deze
vergadering vermoedelijk Woensdag, Don
derdag of Vrijdag de volgende week te Pa
rijs zal worden gehouden. Men weet nog
niet, of de vergadering van de tweede en
derde internationale zal doorgaan.
V
