Internationale toestand niet duidelijk Stoffelijk overschot van Pilsoedski overgebracht Nog een persstem over de Kabinetsvorming Opruiming in Russische auto-industrie DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER Troebelen in Santander? Welke bedoelingen hebben Duitschland en Italië? De Italianen in Spanje Franco maakt Russisch schip buit Vaticaan acht den toestand ernstig Opnieuw Duitsche predikanten gearresteerd V R IJ D A G Paus vermaant Franco Betoogingen tegen den aartsbisschop SPANJE ld/EERBERICHT DE BILT SEINT: Voorrangswegen HELDERSCHE COURANT UITGAVE: N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H C. DE BOER JR.. KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 EN 412. POSTGIROREKENING 16066 25 JUNI 1937 65e JAARG. No. 8035 Het is niet gemakkelijk om op dit oogenblik een goeden kijk te krijgen op de ontwikkeling van den interna tionalen toestand. Duitschland en Italië hebben be sloten geen deel meer te nemen aan de internationale controle, maar aan den anderen kant heeit Berlijn ver klaard zelf voor de bescherming van zijn schepen tegen de Bolsjewis tische brandstichters in Valencia te zullen zorg dragen. Wat bedoelt Duitschland hiermede? De DuitschItaliaansche vloten zijn thans samengetrokken langs de Oostkust van Spanje en de vraag, wat ze daar moeten doen, is volkomen gerechtvaardigd. Noch Italië, noch Duitschland onderhou den meer handelsbetrekkingen met het ge bied der Spaansche regeering. Te bescher men valt er in die wateren dus niets. De oorlogsschepen zullen dus moeten vol staan met zichzelf tegen aanvallen te bevei ligen, maar dan vraagt men zich toch af of het niet verstandiger ware de vloten huistoe te sturen. Er zit bij de heeren te Rome en Berlijn dan ook zeker iets anders voor dan be scherming van koopvaarders nen hoewel de mogelijkheid van een blokkade nu niet di rect onder het oog behoeft te worden gezien, ziet het er toch naar uit, dat de scheeps macht der Italianen en Duitschers langs de Oostkust van Spanje kruist om den handel met het Spaansche regeeringsgebied zoo veel mogelijk te belemmeren, waartoe na tuurlijk honderd en een manieren zijn te bedenken. Geen nieuwe Duitsche oorlogs schepen in de Middellandsche Zee aangekomen. Toestand naar Britsch oordeel gekalmeerd Te Londen heeft men geen enkele aan wijzing gekregen dat de Duitsche oorlogs schepen in de Middellandsche Zee in de toekomst voor andere doeleinden zullen worden gebruikt, dan de wettige bescher ming van de Duitsche koopvaardijschepen. Er zijn geen berichten binnengekomen van de aankomst van nieuwe Duitsche oorlogs schepen in de Middellandsche Zee, en aan de Britsche oorlogsbodems, die voor de Spaansche kust gestationneerd zijn, zijn geen nieuwe instructies gezonden. De lezing, dat de jongste Duitsche vloot- bewegingen hun oorzaak vinden in de nood zakelijkheid, de schepen, die reeds langen tijd patrouillediensten hebben verricht, af te lossen, wordt in Britsche kringen niet onaannemelijk geacht. Er bestaat dan ook op het oogenblik geen enkele reden zich bijzonder ongerust te maken en de algemee- ne atmosfeer beschouwt men als gekal meerd. Fransche kringen minder opti mistisch. Fransche kringen te Londen zijn daaren tegen geneigd den huidigen toestand als duister te beschouwen. Alvorens maatrege len worden genomen om de leemte in het controleplan op te vullen, zouden deze krin gen nadere inlichtingen willen hebben over de bedoelingen van Duitschland en Italië ten aanzien van hun oorlogsschepen in de Spaansche wateren. Duitschland en Italië zullen opnieuw de gelegenheid hebben, hun standpunt uiteen te zetten, alvorens de nog niet geformuleer de voorstellen inzake het overdragen van hun controlezones, aanvaard worden. Beide landen alleen zouden echter geen invloed kunnen uitoefenen op een door een meer derheid in de niet-inmengingscommissie ge nomen besluit. Berichten over nieuwe troepen- aanvoer. Niet-inmengings-com missie weet van niets. In antwoord op een vraag in het Engel sche Lagerhuis heeft Minister Eden vei klaard ,dat de niet-inmengingscommissie niets had vernomen omtrent de landing vsn Italiaansche troepen te Malaga en oo\ de Britsche oorlogsschepen, welke hici pa trouilleeren hebben hiervan niets gemeld. Het bericht, «Is zouden deze week Italiaansche afdeelingen te Malaga aan wal zijn gebracht, wordt thans ook gegeven door den correspon dent van de „Times" te Gibraltar, die verklaart zijn inlichting uit „ge loofwaardige" bron te hebben, i correspondent van de Daily Heraia te Gibraltar meldt eveneens uit goede bron vernomen te hebben, na de Italiaansche afdeelingen lo. man sterk zijn. De Duitsche vloot stoomt Oost waarts. Gibraltar, 24 Juni (Reuter). Vanavond zijn de beide Duitsche kruisers, vergezeld van vijf torpedojagers, Gibraltar in Ooste lijke richting gepasseerd. Bij de Duitsche oorlogsschepen die heden in Oostelijke richting Gibraltar gepasseerd zijn, bevond zich de „Admiral Scheer." De voortzetting van de controle op de niet-inmenging. In gezaghebbenden kringen te Parijs gaf men gisteravond te verstaan, dat Frankrijk voorstellen heeft doen toekomen aan de Engelsche regeering, strekkende tot het uit breiden van de aan de Fransche en Engel sche vloten toevertrouwde controle op de niet-inmenging tot de Spaansche kusten, welke tot dusverre door Duitsche en Ita liaansche schepen gecontroleerd werden. Neutrale waarnemers zouden aan boord geplaatst kunnen worden van deze schepen, teneinde aan deze controle een maximum van waarborgen te geven. Men doet opmer ken, dat een eenzijdige controle van den kant van Duitschland en Italië gelijk zou staan met een blokkade en in strijd zou zijn met het internationale recht. De mogendheden, die belang hebben bij den status quo in de Middellandsche Zee zouden die eenzijdige controle niet kunnen toestaan. Delbos en Eden houden trouwens permanent contact, teneinde in volledige overeenstemming de recente moeilijkheden, welke men hier met kalmte en koelbloedig heid blijft beschouwen, op te lossen. Matiging bij de militaire ope raties in Biscaje verzocht. Kardinaal Pacelli heeft uit naam van den Paus telegrafisch aan den kardinaal-aarts bisschop van Toledo verzocht er bij Franco op aan te dringen, dat hij de grootst mo gelijke matiging betracht bij de militaire operaties in Biscaje, waar hij te doen heeft met een katholieke bevolking en geestelijk heid. Dit initiatief is genomen op aandrin gen van een aantal Fransche Katholieke persoonlijkheden. Naar van rechtsche Spaansche zijde ver luidt, heeft de tot Franco's strijdmacht be- hoorende kruiser „Almirante Cervera" aan de Middellandsche Zeekust het Sovjet Rus sische koopvaardijschip „Kuhan" gepraaid en naar Malaga opgebracht. De voor de regeering te Valencia bestem de lading zou uit 20 vliegtuigen, 44 tanks, 9000 geweren, 1100 machinegeweren, 2 mil- lioen patronen en 4500 ton ander oorlogs materiaal hebben bestaan. Het conflict tusschen de regeering en den aartsbisschop van Krakau, Mgr. Sapieha, is zeer verscherpt. Het militaire orgaan „Polska Zbro- jna" spreekt van een „beleediging voor het gezag der republiek" en noemt den aartsbisschop een stijfkop en een aanhanger van het feodale stelsel. Het blad schrijft dat Sapieha reeds in 1935 geweigerd heeft, het stoffeiijk overschot van Pilsoedski in de St. Leonard-crypte van de Wawel- kathedraal te doen rusten. Volgens de gepubliceerde officieele docu menten heeft de aartsbisschop het comité, dat belast is met het eeren der nagedachte nis van den maarschalk, verzocht het stof felijk overschot van den grafkelder te doen overbrengen naar den klokketoren, die bui ten het gebied van de kathedraal ligt. Op 17 Juni heeft het comité Sapieha gevraagd de zen maatregel te willen uitstellen. In zijn schrijven van 20 Juni verklaarde de bisschop te weigeren, waarna het comité zich tot den minister-president wendde, die een vertoog tot den Metropoliet van Krakau richtte. In zijn brief van 22 Juni weigerde deze opnieuw. De minister-president heeft daarop zijn ontslag aangeboden, dat overi gens, zooals bekend, niet aanvaard werd. Woensdag heeft de aartsbisschop het stof felijk overschot inderdaad naar den klokke toren laten overbrengen. De garnizoenscom mandant van Krakau en de weduwe van maarschalk Pilsoedski hebben bij den aartsbisschop geprotesteerd. De gemeente raad van Warschau heeft zich solidair met den minister-president verklaard en een mo tie aangenomen, waarin tegen de houding van den kerkvorst geprotesteerd wordt. Het Hoomsch-Katholicke Poolsche persagent schap meldt anderzijds met verontwaardi ging, dat de onderprefectuur van Midden- Polen een kaartregistër voor de politieke gezindheid van geestelijken van alle gezind ten heeft doen aanleggen en dat dit stelsel over het geheele land zou worden uitge breid. Optreden van gelaakt. aartsbisschop De houding van den aartsbisschop van Krakau in het conflict met het Staatshoofd heeft tot een heftige reactie bij de open bare meening in Polen geleid. Talrijke or ganisaties, o.a. van oudstrijders, hebben een proclamatie gepubliceerd, waarin het optre den van aartsbisschop Sapieha in scherpe bewoordingen gelaakt wordt. O.a. wordt een bijeenkomst aangekondigd om te protesteeren tegen de beleediging, die den president der republiek en de nationale gevoelens is aangedaan. De kerkvorst verdedigt zich. De aartsbisschop van Krakau, Mgr. Sa pieha, heeft gisterenavond een antwoord gepubliceerd op de officieel tegen hem uit gesproken beschuldigingen. Hij wijst er daarin op, dat sinds lang besloten was tot het overbrengen van den sarcophaag van Pilsoedski en dat deze slechts voorloopig in den crypt van St. Leonard was geborgen DE KABINETSVORMING. Een onthulling. Gisteren gaven wij persstemmen uit ver schillende kampen over de Kabinetsvorminp-* Wij meenen er goed aan te doen thans nog het oordeel van de a.r. Standaard af te drukken, temeer daar dit blad met een onthulling komt, welke niet van belang ontbloot is en die wij vet drukken. Men kon, zegt het blad, omtrent het stre ven van dr. Colijn niet in het onzekere ver- keeren. Hij had reeds lang te voren, niet terloops maar opzettelijk, uiteengezet, dat hij een kabinet zou wenschen te zien op treden, dat de christelijke beginselen als grondslag voor zijn beleid aanvaarde, en dat als zijn algemeene taak zag: de hand having en de versterking vn de christelijke grondslagen van ons volksleven. Op deze principieele-zakelijke basis wilde hij de breedst mogelijke samenwerking bevorde ren. Hij was van meening, dat voor die sa menwerking in aanmerking kwamen, allen die bereid waren op deze basis hun mede werking te verleenen. Uit wat tot heden is bekend geworden om trent de kabinetsformatie, moeten wij af leiden, dat dr. Colijn, nadat hij de opdracht had ontvangen, overeenkomstig deze zijn overtuigin is te werk gegaan. Dat hij, voor wat de personen, den kring van medewer kers betreft, zijn inzichten niet heeft kun nen verwezenlijken, zou hem eerst euvel moeren worden geduid, nadat was geble ken, dat dit aan hem, en niet aan anderen, moet worden toegeschreven. Wij zijn, rond uit gesproken, het gevoelen toegedaan, dat als er van schuld sprake is, anderen hier schuld treft. Mr. Oud's bekende uitlating, te Leeuwar den gedaan, doet het blad schrijven: Mr. Oud sprak zich feitelijk uit voor een gemengde pricipieel-zakeliike basis voor een grondslag ten behoeve van het regeeringsbe- leid, waaraan een gemengd rechtzinnig-vrij- zinnig karakter moet worden toegekend. Daarmede nam lui afscheid van de basis, welke dr. Colijn dnideliik had aangegeven. Dit bracht uit den aard der zaak consertu- enties met zich, waarmede de Kabinetsfor mateur had te rekenen en waarmede ieder rekening heeft te houden bij de beoordee ling van het resultaat der Kabinetsformatie Deze consequenties en hetgeen daaruit nog verder is voorlgevloeid hebben ten ge volge gehad, dat fiet nieuwe Kabinet een rechtsche signatuur heeft in den ouderwet- schen zin van het woord. Het kan tevens op den naam „parlemen tair kabinet" aanspraak maken. Wie daar onder uitsluitend verstaat een partijen-ka binet, of een door nartijen gevormd kabinet wij zijn van andere meening, die kan het echter dien naam niet geven, omdat het door de drie rechtsche partijen niet schijnt te zijn gevormd. In verband hiermede deelt de „Standaard" ten slotte mede uit zeer goede bron te heb ben vernomen, dat A.-R. Partij, noch de A.-R. Kamerfractie, aan de vorming van dit Kabinet hebben deelgenomen en het blad heeft eveneens goede redenen, om aan te nemen, dat de Katholieke en de Chr.- Historische Partij of hare fracties dit ook niet hebben gedaan. FRANCO NADERT. RECHT- SCHEN ONDERNEMEN GROO- TEN AANVAL OP HET CENTRA LE FRONT. Volgens een mededeeling van Ra dio Naoional zouden zich troebelen hebben voorgedaan in Santander en zouden de anarchisten meester zijn van de stad. De onlusten zouden zijn ontstaan tengevolge van de uitputting van den voorraad levens middelen door den toevloed van vluchtelingen uit Bilbao. De anar chisten zouden een communistische vrijheidsrepubliek in Santander hebben uitgeroepen. Een communiqué van de Baskische re geering verklaart echter, dat de voedsel voorziening normaal functionneert. Een cor respondent van de ..Times" verzekert even wel, dat er wel degelijk schaarschte aan levensmiddelen is. Men gaat in het nog onbezette gedeelte van Baskenland intusschen verder met het aanleggen van versterkingen. Vernomen wordt, dat alle legercorpsen in het Noordelijke Baskenland, Santander en Asturië zijn samengevoegd tot één leger onder bevel van generaal Gamiz Uribarri. Rechtsche troepen aan de zee kust. De weg langs den linkeroever van de Nervion. welke door de terugtrekkende regeeringstroepen was vernield, is door de manschappen van Franco hersteld. Het ge bied van Portugalete, dat snel werd inge nomen. heeft weinig geleden. De Basken hebben hier geringen tegenstand geboden. Verwachting: zwakke tot mati ge, noordelijke tot noordoos telijke wind, zwaar bewolkt tot betrokken, waarschijnlijk nog eenigen regen, zelfde temperatuur. Verdere vooruitzichten: tijdelijk opklarend. Barometerstand hedenmorgen 8 nnr 77.1 De rechtsche troepen hebben thans stel lingen betrokken aan de zeekust. In de provincie Avila zijn de troe pen van Franco tot den aanval overgegaan in de omgeving van San Bartolome de Finares, drie ki lometer ten Zuidwesten van Esco- rial. De aanvallende infanterie werd voorafgegaan door tanks. De regee ringstroepen boden evenwel hard- nekkigen tegenstand. Het schijnt, dat de artillerie van de regeering aanzienlijke troepenconcentraties uiteen heeft gedreven. De infanterie, welke deelnam aan den aanval, wist zich echter achter de tanks, die bestookt werden door het antitankgeschut van de regeering te verschansen en gedurende twee uur werd over en weer geschoten. Ten slotte werden de aanvallers met behulp van de luchtmacht te ruggedreven. Alcubierra gebombardeerd, De opperbevelhebber van het Oostelijk leger heeft een communiqué uitgegeven, waarin gezegd wordt, dat de luchtmacht der opstandelingen Alcubierra heeft ge bombardeerd, zoodat 25 personen werden ge dood. In diverse sectoren van het front werd geweer- en kanonvuur gehoord. Bovendien liep het gebalsemde stoffelijke overschot gevaar in de vochtigheid van den crypt tot ontbinding over te gaan. De aarts bisschop voegt hieraan toe, dat hij, belast zijnde met te waken over de heiligheid van de katholieke kathedraal niet onverschillig kon blijven tegenover de dichte massa's die soms vreemd waren aan het katholieke ge loof en die door de kathedraal liepen. De aartsbisschop betreurt het, dat de door hem aangevoerde motieven in de officiee le communiqué's stilzwijgend voorbijgegaan zijn. In Krakau zijn gisteren betoogingen te gen den aartsbisschop gehouden. Verschil lende regeeringsorganisaties hebben een bijeenkomst belegd, waarna een optocht zich begaf naar het Belvedère, de vroegere re sidentie van Pilsoedski. Er werden vijan dige kreten jegens den aartsbisschop uit geroepen. Te Warschau blijven adressen van soli dariteit met de regeering van talrijke re geeringsorganisaties binnenkomen. Uittreden van Duitschland uit de controle betreurd. De Osservatore Romano, het blad van het Vaticaan, wijst op den ernst van den toe stand, zooals deze geschapen is door het uittreden van Duitschland en Italië uit de controle. Het blad van 't Vaticaan acht den toestand nog ernstiger dan onmiddellijk na het incident met de Deutschland. Toen was de uittreding van Duitschland en Italië slechts voorloopig, thans is zij definitief. Het blad betreurt het besluit ten zeerste en vooral het feit, dat het definitief is- de verantwoordelijkheid die Duitschland en Italië op zich geladen hebben is bovendien zeer groot, want slechts een gemeenschap pelijke controle kan de niet-inmenging ver zekeren. Het blad bespreekt dan de huidige situatie en de Duitsche eischen, die voor zoover het het interneeren van alle duik boten van de regeering van Valencia betrof te Londen paradoxaal geacht werden. Het blad is van meening, dat het Engelsche standpunt redelijk was. Tenslotte wijst het blad van het Vaticaan op de ernstige gevol gen, die de aanwezigheid van oorlogssche pen, die aan de controle hebben deelgeno men, doch zich daaruit hebben teruggetrok ken in de Middellandsche Zee kan hebben. Vooral na het mislukken van de interna tionale controle kan 't evenwicht in Euro pa worden gestoord. Het blad doet nogmaals een beroep op het geweten van Europa. Er is kans, dat de invoering wordt uitgesteld. Naar wij vernemen, staat het nog lang niet vast, dat op 4 Juli a.s. tot de invoering van de voorrangswegen. wat de rijkswegen betreft, zal worden overgegaan. Als oorzaak hiervan moet worden beschouwd het feit, dat mep met de plaatsing van de aanwij- zingsborden nog niet klaar is. Tal van functionarissen gearresteerd De Russische regeering heeft be vel gegeven „de orde te herstellen in de automobiel- en tractorindus trie", waarbij als motiveering wordt gegeven dat de Stalin-bedrijven, en die te Gorki, Jaroslav en Leningrad grootendeels worden beheerscht door saboteurs en vijanden van het volk, die de geheele industrie tot een ontzettenden staat van desorgani satie hebben laten vervallen. Een groot aantal leiders is gearresteerd en zal terecht staan. De aflevering van de fabrieken is verre beneden het programma, en op sommige da gen hebben eenige fabrieken in het geheel geen autos en tractors afge leverd. Dit alles is maar een onderdeel van wat er op het oogenblik in geheel Rusland aan den gang is, In vrijwel elke tak van in dustrie in Rusland woedt een waarachtige terreur het aantal arrestaties in de afge- loopen week loopt in de duizenden en lang niet alle namen worden bekend gemaakt. In het bijzonder in de Oekraine, in Wit- Rusland, in de Zwarte-Zee-districten, in den Kaukasus, in Toerkistan, in den Oeral, te Leningrad en in het Wolgabekken wordt heftig huis gehouden. Sommige beschuldi gingen zijn al zeer vreemd. In den Oeral bijvoorbeeld zouden volgens het Hsbl., ar chitecten opzettelijk slechte huizen hebben gebouwd om de bewoners ontevreden te maken met het Sowjet-regime. Op het plat teland zijn vele functionarissen gearres teerd, omdat zij den boeren hadden trach ten over te halen minder land te bebouwen. Het gerucht gat dat Jagoda al dood is en in de Russische pers worden stroomen scheldwoorden over hem uitgestort. Gisteren werd te Berlijn gemeld, dat we derom circa vijftien predikanten en leeken- adviseurs van de oppositioneele belijdenis- kerk zijn gearresteerd, o.a. Ds. Muelier uit Dahlem. Alles wordt gedaan om te verhinderen, dat de arrestaties in het openbaar bekend wor den. Zij, die ervan verdacht worden, derge lijke berichten aan de buitenlandsche pers te hebben verstrekt, stellen zich bloot aan arrestatie en opsluiting zonder voorafgaan de veroordeeling. Behalve Ds. Muehler zouden ook ds. Ra- thenau en ds. Bochum uit Berlijn in arrest zijn gesteld. Voorts ds. Lucking uit West- falen, ds. Rentdorff uit Mecklenburg en ds. Iwans uit Oostpruisen. In totaal zouden tot dusverre zes en zestig predikanten zijn ge arresteerd, ofschoon eenigen later misschien weer op vrije voeten zijn gesteld. Acht arrestaties zijn gisteren verricht na een bijeenkomst te Berlijn van den rijksbroe- derraad. De gearresteerden zijn de'zes bo vengenoemde predikanten en ds. Bcckmann ""vens den iuridischen adviseur Perela.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1937 | | pagina 1