Merkwaardige oude
vondsten
Zweedsche Prins neemt
deel aan wereldjamboree
Twee en een half uur
dineeren voor een gulden
475e STAATSLOTERIJ
Finscbe handwerk- en kookkunst
ABO, Juli 1937.
We waren dan. mijn twee reisgenooten en
ik, na een voorspoedige reis met den mo-
torsclioener „Welf" in Abo, de haven van
Zuid-West Finland, aangekomen.
Aba (Finsch: Turku) heeft ruim 59000 in
woners en is na Helsingfors de grootste
stad van Finland. Als zoodanig en ook als
haven heeft het nog steeds beteekenis,
maar grootendeels teert Al ba toch op den
roem uit zijn glorierijk verleden, toen het
niet alleen hoofdstad was, maar ook sinds
1209 eerste Bisschopsstad, tenvijl in 1040 de
eerste universiteit er werd gesticht. Men
kan wel zeggen, dat Abo in de historie
pech heeft gehad; want toen in 1809 de
Zweden 't land moesten afstaan aan de Rus
sen, vonden de nieuwe heerschers, dat de
hoofdstad wel wat gevaarlijk dicht bij het
oude moederland lag en verplaatsten den
zetel der regeering in 1817 naar Helsing
fors. En 10 jaar later brandde nagenoeg de
geheel stad af, waarbij ook de universiteit
werd verwoest en eveneens naar Helsing
fors werd overgebracht.
De stad herrees „ontnuchterd".
Hoe zeer dit alles de stadsbevolking ter
harte ging kan men wel afleiden uit het
feit, dat in 1917 door particulieren een
nieuwe universiteit werd gesticht, tenvijl
men tot voor eenige jaren bezig is geweest
om den Dom geheel volgens het oude mo
del te herbouwen. De stad zelf verrees op
nieuw met nuchtere rechthoekige straten,
waaraan alle oude romantiek ontbreekt.
Herinnering aan de middel
eeuwen.
Maar iets bezit de stad nog van
zijn oude glorie, nl. het Abo-slot en
daarheen wordt je als vreemdeling
dan ook het eerst verwezen. Het is
een hecht oud bouwwerk, waar
schijnlijk in 1280 gebouwd, mooi
door zijn imponeerende stoerheid.
Er zijn zeer veel vertrekken in, met
(meest leelijke) antieke meubelen lange
rijen llouten-Klaas-portretten aan den
wand, die je geen hoogen dunk geven van
het kunnen der ouwe Finsche portretschil
ders, en bij iedere deur een wachteres, die
je al vanaf 2 uur er op attent begint te
maken, dat de bezichtiging om 3 uur is af-
geloopen, zoodat je van de eene kamer in
de andere begint te rennen in je haast het
werkelijk belangrijke bijna over 't hogfd
ziet, in de kerk bij de gesneden houten
beeldjes toch nog te lang blijft kijken, tot.
je ook daar weer wordt opgejaagd en in
allerijl een zeshoekigen toren bestormt, om
het vertrek te zien waar in 1569 Eric XIV
door zijn broer Hetrog Johan gevangen
werd gezet.
Wat nijvere vrouwenhanden
maakten.
Wanneer je dan buiten adem weer op het
plein belandt, blijkt er nog ruim tijd te zijn
om de oude „ryor" (Finsch: ryijytj te gaan
bekijken. Dit zijn geweven en geknoopte
kleedjes, waarvan de techniek heel veel
lijkt op het smyrna-knoopen, alleen zijn ze
veel minder dicht bewerkt.
Ze worden sedert eeuwen door de Fin9ohe
vrouwen gemaakt, die het werk waar
schijnlijk leerden van de predikantvrouwen
en -dochters, die vanuit Zweden zich in het
land vestigden.
IN FINSCHE LUILEKKERLAND. De
schotels worden zóó geraffineerd bereid, dat
de eetlust na diverse gangen nog niet ver
minderd is!
Hier volgt de derde reisimpres
sie van onze Delfzijlsche medewerk
ster. Thans heeft zij, na een avon
tuurlijke tocht aan boord van een
motorschoener, Finland bereidt en
bewondert het prachtige land,
waarvan zij haar indrukken op le
vendige wijze weergeeft.
Typische bruiloftsgewoonten.
De „ryor" was oorspronkelijk een bed
bedekking en hoorde tot de uitzet van ieder
jong meisje, die er tevens met haar brui
degom op stond tijdens de trouwplechtig
heden. Kleinere exemplaren werden ook
wel gebruikt voor wandversiering, terwijl
de minst kostibare dienst deden als paarde
dekken en sledekleedjes. Aanvankelijk
kwamen als kleuren slechts wit. zwart en
grijs voor, tot men leerde uit planten een
soort gele verf te maken en ook een roode
kleur.
Later, toen men echfer de kunst
verstond, alle mogelijke tinten te
verven, werd juist de kleurscha-
keering de grootste schoonheid van
deze kleeden. Ook de verwerkte
patronen maakten een ontwikke
lingsgang door; komen in de oud
ste dekens alleen eenvoudige meet
kundige figuren voor, later werden
ook bloemen, herten, kronen e.d.
geknoopt; en in de laatste eeuwen
zijn zelfs de heerschende stijlen op
de ryor terug te vinden.
Hierdoor hebben de kleedjes wel iets
van hun oorspronkelijk karakter verlo
ren, maar daar, zooals gezegd, de kleuren
de grootste aantrekkelijkheid vormen, doet
dit toch nog niet al te veel afbreuk.
Van deze Finsche volkskunst waren er
in het Abo-slot diverse uitingen, die zoo'n
dolle renpartij ten volle waard bleken te
zijn.
Iets typisch Finsch.
Om meteen tot de kern van Suomi's (Fin-
land's) eigenaardigheden door te dringen,
informeerden we bij den makelaar, wat we
het best konden ondernemen en hoorden
van herri, dat het meest „typisch Finsch
zou zijn om een Zweedschen schotel
te eten. Dit had na 10 dagen Welf-kost
onmiddellijk onze volle sympathie en den
zelfden avond nog zetten wij ons in een
aardig restaurant waar meeslepende Ween
sche walsen werden gespeeld. Het bleek
ons, dat de gewenschte Zweedsche schotel
maar een voorgerecht was en dat volledig
heidshalve nog iets er na gegeten moest
worden. Om de moeilijkheid van de ietwat
onleesbare spijskaart te omzeilen, besloten
we tot het dagmenu.
Weliswaar moesten we een uur
lang wachten voor het bestelde werd
geserveerd, maar toen het eenmaal
werd gebracht, begon de oorzaak
van het lange wachten ons dui
delijk te worden, want niet minder
dan 10 kostelijk opgemaakte scha
len werden voor ons uitgestald:
zalm. gebakken visch, slaatjes, ra
dijsjes, 3 soorten kaas, tong en
van die heerlijkheden, waarbij dan
nog 4 soorten brood, boter en een
Modern uitgeruste Chineesche troepen op marsch in Nanking.
koude aardappel kwamen. Het
kostte ons ruim een uur voor we
met het voorgerecht klaar waren,
meer nieuwsgierig dan verlangend
naar den volgenden dagschotel.
Nog meer heerlijkheden.
Deze bleek te bestaan uit gebakken zalm
met dikke saus en aardappelen. Deze ge
rechten waren zóó geraffineerd fijn klaar
gemaakt, dat we daaruit nieuwe courage
putten tot verder eten. Maar van de za
lige vruchtensla, die het dessert vormde,
konden we alleen nog maar even proeven.
En deze heele koninklijke maaltijd, die
ons 2'/* uur aangenaam had beziggehou
den, kostte ons, inclusief het bier en spuit
water, dat we daarbij genoten hadden, 28
Finsche marken per persoon, wat in Hol-
landsch geld omgerekend f 1.08 beteekent!
Door den schemerlichten nacht strompel
den we over de kinderhoofdjes naar de
„Welf" terug en zuchtten eenparig, dat het
buitengewoon was geweest, maar, werke
lijk, „dem Guten zuviel".
Het „korenwijl" en
He j
TYPISCHE OOGSTGEBRUIKEN
IN NEDERLAND.
Als Sint Jacob nadert (25 Juli), vangt de
boer met deri graanoogst aan. Dit was,
schrijft de N. R. Crt., in ouden tijd het
geval en het geschiedt in vele streken
thans nog zoo.
Het is een tijd van hoogspanning in het
boerenleven en aan dien tijd zijn van ouds
een aantal gebruiken verbonden, waarvan
wij er hier eenige releveeren.
Als de kwartel slaat.
Reeds heeft de kwartel den oogst aange
kondigd en de landman weet het, als de
kwartel slaat, korrelt het zaad goed: „zoo
veel maal als hij slaat, zooveel vat uit de
riem", zegt een Limburgsch spreekwoord.
In Drente was het eertijds gebruik, dat
de boerhoorn de boeren bijeenriep ter ver
gadering tot het gemeenschappelijk vast
stellen van zaai- en oogsttijd.
Zie den wind door de aren spelen en het
graanveld golven. „De roggehonde loopt er
deur", zegt men in de Graafschap.
Gingen kinderen het graan ver
trappen, dan werden zij gewaar
schuwd door het „Korenwijf" of
„de roggemoeder". De „roggehond"
komt er bij de laatste schoof uit,
waarom dan ook een der bind-
sters met open schort voor de hal
men gaat zitten om hem op te
vangen.
Zoo zag men op vele plaatsen, dat de
laatste schoof gebonden werd in den vorm
van een hond.
Al was evenwel de graanoogst de druk
ste tijd van het geheele jaar, toch werd hij
als een soort feest opgevat.
't Graan, dat daar zoo welig groeit,
„Is met moeizaam zweet besproeid,
„Kostte vlijt bij dag en nachten!"
Het nijvere landvolk zweet en zwoegt;
achter den maaier, die het goudgele graan
doet vallen gaat de bindster, die met vlug
ge hand de halmen samenbindt tot schoo
ven, welke straks bij achten worden op
gezet en saamgebonden; men komt haast
handen te kort.
eel werk maakte men van het binden
der laatste schoof; zij werd versierd met
bonte linten en bloemen en droeg velerlei
benamingen, zooals: „Korenmoeder", „rog
gewolf of „roggehaan", immers het dier
dat sprong door het golvende graan, zit ge
vangen in de laatste garve. Vaak ook werd
deze met eieren, appelen of het een of an
der gebak gesierd en danste men er vroo-
Ujk omheen als om den Meiboom.
Ook wordt de laatste schoof wel de „ge-
Iuksgarve genoemd, omdat men van haar
geluk en rijkdom verwachtte voor het vol
gende jaar, want deze werd beschouwd als
de onafgebroken voortlevende groeikracht
der veldgewassen.
„'t Olde Wief".
In verschillende dorpen van de
Graafschap maken de binders, als de
laatste halmen zijn gemaaid, een
bijzonder groote garf die uit vijftien
gewone garven bestaat. Deze wordt
dan'met groene takken en bloemen
gesierd en den naam gegeven van
,,'t olde wief". Met een lange staak
of boonenstok komen daarna de
knechten, steken haar daar aan en
dragen haar in optocht naar de
woning van den boer, waar ze voor
de deur wordt neergezet.
Steeds maar door gaat de blinkende sik
kei door het ruischende graanveld, oogst
wagens rijden dag aan dag.
„Hoe zal mijt en schuur ze laden,
al die garven vol en zwaar,
't Is een zee, om door te waden!
Welk een oogst van luttel zaden!
Rijker is geen maand van het jaar!"
In Friesland was het eertijds de ge
woonte, dat op den laatsten wagen schoo
ven, die werd binnengehaald, twee jongens
met een stroopop zaten. Zij zongen daarbij:
„Moer, moer, de pan over 't vuur,
Hier hé we de leste gerven,
Boven in de bergen,
Boven in de toppe,
Wanneer selle wij soppe?
Soppe wij van avond niet.
Dan soppe wij 't geheele jaar niet!"
In Eibergen gingen de arme kinderen,
wanneer de rogge aan schooven stond, aren
lezen op het stoppelveld. Zij noemden dat
„pungelen". Huiswaarts keerende zongen
zij:
„Moeder, moeder, ik hem maar éénen
pungelepungeld,
Der was niet meer te kriegen,
want as der nog meer te kriegen was,
Dan ha 'k oew meer nao t' hoes
ebracht!
Terstond na het ten einde brengen van
den veldarbeid wordt een aanvang met
het dorschen gemaakt. De boer en zijn volk
zijn dan bijna eiken morgen reeds tegen
een uur of drie op de deel te vinden om
den dors.chvlegel te zwaaien. In lustigen
maatslag wordt er over de garven geklopt,
evenwel een zwaar en vermoeiend werk.
Het gewichtigste oogenblik bij het uit-
dorschen is dat van den „drobbelslag", in
plaats van het gewone „klop-klop" slaan
van alle dorschers tegelijk met den vlegel
op de vloer. Daarbij wordt er ook tegen
de deur geslagen, een teeken voor de boe
rin, dat ze trakteeren moet.
Kloostersteenpuin en scherven
van oud offervaatwerk gevon
den.
Dezer dagen werd door arbeiders bii
grondwerk ten behoeve van tuinaanleg in
perceel Kanaal nr. 71 te Assén, op een dien-
te van ongeveer 50 cM. onder het maai
veld een groote hoeveelheid steenpuin aan
getroffen. De westelijke grens van deze
puinmassa bevindt zich ongeveer 25 M uit
de as van den Kanaaldijk. De puinmassa zet
zich in de aangrenzende perceelen voort
blijkens de opgedane ervaringen van de om
wonenden. Om technische redenen is het
nasporen van dit puin naar het kanaal toe
met de beschikbare middelen ondoenlijk.
Het puin blijkt grootendeels te be
staan uit brokken vrij zachte hel-
roodé metselsteen, de talrijke ge
heel ongeschonden exemplar-m de
zer steenen zijn alle z.g. klooster
moppen, van het grootst bekende
formaat, 30 b. 16 b. 10 c.m., het puin
is blijkens-de resten, van vastge-
stampte leemen vloeren, van ver
schillende tot. enkele c.m. dikke
kool lagen en van als specie gebezig
de leem, afkomstig van een ter
plaatse gestaan hebbend gebouw
dat blijkens de vondsten in de ne
venterreinen, deel uitgemaakt heeft
van een min of meer uitgebreid
complex.
Hierop duiden ook talrijke fragmenten
\an vrij zware tegels, waarvan verschillen
de ongeschonden, alsmede stukken daknan
enz., enkele fraai geprofileerde kloostermon-
pen getuigen er van dat dit gebouw een
niet alledaagsche bestemming heeft gehad
Dat dit het geval is, blijkt uit de
vele zeer groote scherven van voor
christelijk offervaatwerk, samen met
het kloostersteenpuin in den tuin
gevonden. Deze tuin helt naar de
vrij diepe waterlossing die het per
ceel aan de Westzijde begrenst. Ook
wijst hierop nog een kuil, van pl.m.
15 M doorsnede, geheel gevuld met
een soort beton, samengesteld uit
leem met eenige honderden vuist-
groote granieten, diorieten, diaba
zen, kwartsieten enz.
Het metselwerk komt geheel overeen meff
dat van het kloosterbouwsel, eenigen tijd
geleden ontdekt in land van Dijkema achter
Boschkamp, en met de kloosterruïnen van
Kamps.
Lord Baden Powell 29 Jnnl in
ons land.
Naar wij vernemen, zal lord Baden Po.
well, de chief-scout. op 29 Juli omstreeks
7.15 uur te Hoek van Holland aankomen.
Naar alle waarschijnlijkheid zal hij zich per
auto via den Haag naar Vogelenzang be
geven.
In Den Haag zullen de op het Nassau-
plein opgestelde welpen en leden van het
Nederlandsche Padvindstersgilde door den
chief-scout geïnspecteerd worden.
De staf van het internationaal büreau te
Londen komt te zelfder tijd in Hoek van
Holland aan en vertrekt met den trein van
7.36 v,m. van Hoek van_ Holland naar Vo,
gelezang, waar hij te 8.52 van. aankomt
Op 30 Juli zal prins Gustaaf
Adolf van Zweden, de hoofdverken
ner van de Zweedsche padvinders,
met een vliegtuig op Schiphol aan
komen.
Graaf Bernadot, de leider van het Zweed
sche contingent, komt dien dag eveneens
per vliegtuig op Schiphol aan.
Het Zweedsche contingent, dat eerst een
bezoek aan Parijs brengt, wordt op 30 Juli
te 5 uur n.m. op het station Vogelenzang
verwacht. i e
(Niet officieel)
le klasse, 1ste lijst
Trekking van Maandag 26 Juli 1937
Hooge Prijzen
20.000.— 729
2.000.— 18843
1.500.— 8404
1.000.— 5703 17707
400.— 4413 8661 20591
200.— 8963 10837 13711 19660
100.— 3161 9592 14650 14862 16580 21328
21632 21795
Prijzen van 20.
4
29
42
45
90
110
141
161
166
184
196
197
198
202
212
213
301
317
436
567
692
1051
1055
1110
1117
1120
1209
1226
1448
1457
1461
1482
1483
1542
1546
1554
1693
1705
1743
1749
1819
1835
1873
1876
1886
1888
1951
2007
2011
2013
2034
2125
2134
2135
2155
2245
2246
2265
2284
2305
2440
2444
2479
2488
2589
2661
2676
2787
2830
2835
2852
2891
2925
2929
2936
3008
3038
3041
3057
3176
3213
3221
3291
3302
3330
3380
3411
3452
3485
3610
3636
3678
3706
3796
3808
3868
3873
3885
3890
3906
3919
3927
3965
3990
4047
4074
4159
4171
4228
4242
4256
4268
4286
4343
4350
4353
4364
4372
4386
4396
4399
4490
4497
4508
4534
4622
4688
4740
4747
4777
4853
4859
4866
4879
4899
4979
4989
5024
5036
5041
5115
5124
5150
5195
5222
5246
5253
5310
5322
5332
5401
5413
5442
5490
5534
5582
5609
5715
5763
5780
5784
5810
5822
5846
5852
5865
5887
6004
6012
6028
6118
6160
6162
6169
6227
6255
6300
6306
6312
6333
6345
6366
6369
6391
6397
6403
6419
6451
6458
6535
6554
6565
6570
6593
6634
6642
6683
6712
6720
6730
6737
6826
6842
6851
6867
6904
6928
6946
6989
7072
7074
7140
7161
7168
7178
7256
7373
7380
7452
7458
7459
7468
7520
7543
7605
7660
7673
7678
7694
7710
7771
7823
7843
7862
7942
7943
7982
7991
8002
8030
8051
8130
8169
8178
8187
8191
8239
8293
8294
8330
8369
8405
8406
8419
8432
8570
8704
8730
8760
8803
8812
8828
8861
8880
8892
8899
8922
8924
8967
8974
9039
9110
9186
9239
9282
9332
9352
9367
9383
9401
9405
9495
9507
9587
9625
9626
9683
9724
9794
9800
9838
9850
9852
9867
9870
9884
oaou iuwz luuao 1U113 lUloö
10140 10149 10177 10218 10226 10283 10284 10357
10419 10467 10609 10614 10622 10643 10646 10663
10698 10711 10793 10802 10833 10840 10844 10874
10885 10953 10981 11002 11015 11072 11149 11174
11229 11235 11237 11333 11350 11423 11432 11523
11542 11544 11546 11552 11538 11632 11651 11715
11778 11934 12014 12020 12043 12045 12090 12092
12125 12170 12191 12201 12208 12217 12270 12433
12437 12542 12620 12673 12684 12719 12728 12738
12814 12873 12901 12922 12938 13009 13062 13109
JÜili 13214 13296 13298 13303 13305 13365 13434
:^436 13498 13499 13505 13545 13558 13564 13574
13617 13627 I3644 13661 13722 13723 13724 13743
13731 13780 13894 13908 13916 13925 13935 13933
13931 13932 140°2 14039 14042 14055 14065 14088
ÏU!!™ ,?118 14141 14144 14207 14225 I4250 14271
14287 14327 14433 i4438 14441 14553 14577 14581
14610 l4649 14624 14665 14680 14801 14820 14845
isnoa 14945 14946 14973 15001 15038 15054
,151°3 15112 15161 15165 1KU 15283
ISfisn 15464 15499 15538 15596 15645
15650 15673 15686 15708 15785 15796 15801 15828
1 GOGO 1 cnci r-^r,. -