Agenda
Op de
tJava" davert het
van den Arbeid
Lied
LEED 3 JAAR AAN
RHEUMATIEK
KLOOSTERBALSEM
MadltueuiM
Kranig werk van het Werfpersoneel
Jan Rapalje maakt
een buiteling
Zaterdag 6 November 1937
Tweede Blad
Op de Marinewerf
heeft men voorloopig
de handen vol
70 kilometer nieuwe
electrische geleiding
Tempo
tempo
Geen ontslag op grooten
schaal te wachten
KON ZICH NIET BEWEGEN
AKKER'S ORIGINEEL TE* iNZAGE
Sint Maarten
Mailverzending O i2 en O 14
Welwillender houding
tegenover Franco?
Wat is een Mijnhardtje?
Cabaret der Amateurs
VAN DE WITTE
In de Buitenhaven, in het grijs-troe
bel er doorheen jagtnde water, ligt de
„Java".
Een, schip van onze Marine in repara
tie, en wét voor reparatie.
Alle uren van den dag, met uitzonde
ring van enkele siesta-kwartieren tus-
schen 12 en 1, davert het ratelend lied
der tientallen revolvers over deze stad.
Men kan het hooren in den Ouden Hel
der, ver weg over de groene vlakten van
„Het Kuitje", en als de wind in de goede
richting waait, hoor je het „Java"-sper-
vuur tot ver op den Huisduinerweg.
Er wordt gewerkt op dit schip. Hard
gewerkt, van den heel vroegen morgen
tot dat de wintersehe avond over den
buitenkant waart.
Gewerkt, voornamelijk door personeel
van onze eigen Marinewerf die in de
maanden, die achter ons liggen haar
waarde dubbel en dwars bewezen heeft.
Wij willen hier op speciaal de aandacht
vestigen: nog niet zoo lang geleden
heerschte er in zekere kringen toch zoo
min of meer de meening dat deze men-
schen wellicht in het alledagwerk vol
deden, doch dat men bij een karwei van
formaat niet op hen zou kunnen rekenen.
Het is thans duidelijk bewezen, dat
zij wel degelijk iets kunnen presteeren
wat niet direct tot het dagelijksche pro
gram behoort. Het is bewezen, dat het
gros twee parate handen aan het lijf
heeft en zich kan meten met het perso
neel van welke particuliere werf ook.
Het is zeer verheugend. Wij zijn er
trots op.
Lied van den Arbeid.
Op de „Java" klinkt het lied van den arbeid
in duizend toonaarden. Het klinkt in het mo
notoon geratel der pneumatische hamers, die
uren en uren achtereen roffelen, staal op
staal. Het klinkt in het knetteren en laaien
der vonkenspattende lasinstrumenten, die
ijzeren platen in stukken snijden en «andere
tezamenvoegen. Het klinkt bij het mokeren
op enorme bouten, in het vijlen, schaven en
boren.
Een aangrijpend lied: de symphonie van den
arbeid.
2 Januari moet het schip, volgens order, in
de vaart komen, maar, vóór het zoo ver is, zal
er nog heel wat werk verzet moeten worden.
Met meer dan 400 man wordt echter ontzag
lijk veel verzet, zoodat niet gevreesd behoeft
te worden, dat, onverwachte stagnatie daar
gelaten, de termijn overschreden wordt.
Het zijn nie- alleen menschen van onze
Werf. Er zijn er ook van Van Rietschoten en
Houwens te Rotterdam, welk, zoo na met onze
marine verwand bedrijf, met circa 80 men
schen voor de reparatie der electrische instal
laties zorgdraagt.
Na een meer dan tienjarig verblijf in de
tropen maakt men thans in Holland van de
gelegenheid gebruik het schip eens een extra
beurt te geven. Voor de moderniseering van
het anti-luchtvaartgeschut, zoowel als voor
de volmaking van het vuurleiding-systeem,
zijn in ons land uiterst bekwame specialisten
aanwezig, waarover men in Nederlandsch-
Indië niet beschikt. Dit is één der redenen,
dat Hr. Ms. „Java" naar ons land terug
keerde. Aangezien volkomen betrouwbaarheid
der electrische geleidingen een eerste ver-
eischte is voor de gevechtswaarde van het
schip, wordt een groot deel daarvan, dat
door 10 jaren lange blootstelling aan den
invloed der tropen, minder betrouwbaar was
geworden, vernieuwd.
Zoowel het schip als de machinekamer-
installatie hebben zich gedurende den langen
diensttijd en bij de hooge eischen welke ge
durende dien tijd aan het schip gesteld
werden, goed gehouden. Ingrijpende verande
ringen hieraan hebben dan ook niet plaats.
Wat de opstelling van het antl-lucht-
vaartgeschut betreft, hiervoor worden
zwaardere fundaties gemaakt-
De artillerie wordt uitgebreid en gemo
derniseerd (zoo krijgt de luchtafweer
batterij bijv. van 6 thans 8 kanons, even
veel dus als Hr. Ms. „De Ruyter"); alle
verblijven worden geheel uitgebroken en
vernieuwd, de brug wordt vergroot, kort
om, men is thans bezig practisch een
inwendig nieuwe „Java" te vervaardigen.
Ook het schilderswerk
rijke plaats in.
neemt een belang-
In al de jaren van het bestaan is er steeds
over den ouden laag verf heengekwast. zoodat
deze op enkele plaatsen een dikte van meer
dere millimeters bezit. Het was de hoogste
rijd, dat het schip tot op de huid kaalgekrabt
Werd, daar het niet denkbeeldig is, dat deze
verflaag brandgevaar met zich brengt.
Overigens beteekent het de vermindering van
diverse tonnen aan gewicht.
Het zijn slechts enkele onderdeelen van dit
indrukwekkend karwei, die wrjj geven. En dit
alles geschiedt vrijwel uitsluitend door ons
Heldersch personeel.
Roest, staal en vuur.
In gezelschap van den commandant van
den kruiser, overste H. J. Bueninck hebben
wij dezer dagen een bezoek aan het schip ge
bracht.
Van den wal af gezien begrijpt men niet,
dat hier thans 400 menschen emplooy hebben,
maar is men de loopplank overgeveerd, en
staat men op dek, dén eerst speurt ge, hoe
zeer het leeft op en in dezen kruiser.
De geuren van roest en staal en vuur
waaien over de dekken, overal zijn ze bezig,
de werklui, gestoken in grijze en bruine over
alls, liggen gebukt over stukken staal, zijn
bezig met meten en passen.
Op andere plaatsen is het onmogelijk
een woord in het midden te brengen. Daar
donderen de op luchtcompressie gedreven
hamers op het staal. De vonken vliegen
er af, rood en geel en blauw. Menschen
houden de trillende instrumenten vast, tu
ren door blauwe brillen in het verblindend
licht. Staal wordt heet. Staal wordt buig
zaam onder dit vuur. Neemt den vorm
aan, die de menschenhanden er aan wil
den geven.
Acrobaten.
In het binnenste klopt en raast het. Langs
levensgevaarlijke wenteltrapjes, via kokers,
waar duizend kabels en snoeren als de val
strikken van moderne „Thugs" als het ware
klaarhangen om U te worgen, komen we in
het inwendige der „Java". Hier hangen
menschen aan den wand, klemmen zich vast
aan simpele rustpunten. Lampen slingeren in
de duisternis. Overal trilt en stampt en sid
dert het. Overal ruik je de versche verf, het
roest en het vuur.
De wanorde is ongelooflijk en de leek heeft
er geen idee van, dat over enkele maanden
dit schip als de legendarische Phenix zal ver
rijzen, stralend en nieuw en zal bewijzen dat
we naast een antieke vloot ook nog iets be
ters hebben.
In de verblijven beneden is het een wan
hopige chaos, ook al weer in de oogen van
den leek. De ziekenboeg bijv. is tijdelijk inge
richt tot reparatiekamer van van Rietschoten,
en de commandantshut fungeert, als teeken-
kamer. In de teekenkamer... ja, hier is het
eenige nuancen rustiger. Jonge en oudere
teekenaars staan gebogen over witte en
blauwe vellen. Onderdeelen worden gemeten
en geteekend. Hier wordt iedere reparatie in
beeld gebracht en van te voren theoretisch
uitgevoerd.
Schimmen verglijden in de gangen bij het
pantserdek, dat zich als de reusachtige rug
van een monstervisch door het benedenschip
welft. Schimmen van steeds hardloopende
menschen. Haast... haast... haast... Het is
hier een doorloopend gerep en geijl. Alles
gaat op tempo, tempo en onwillekeurig moes
ten wij hier denken aan onze vaderen, die
eens naar ,,de Werf" gingen, gestoken in hun
„pandjes-trouwjas" en aldaar tijdens het
werk doorgaans nog wel den tijd konden
vinden tot het bespreken der dingen van den
dag... hoe machtig veel is er veranderd!
Schimmen... in enkele herkennen wij be
kende persoonlijkheden. Een lange verschij
ning. een rood gezicht... dat kon niet anders
dan Ir. de Groot zijn, die hier de technische
Koning aan boord is. Tusschen een paar hon
derd electrische geleidingen staat iemand met
een sleutel. Waar zagen wij hem meer... het
is Ir. Bijvoet, de chef van het electro-tech-
nisch gedeelte.
Gedurende de laatste maanden zijn
door de Directie van de Marinewerf
ti 1 van werkkrachten, zoowel van buiten
a.s uit onze eigen gemeente, gerecru-
teerd, zooals wij kortgeleden nog
meldden.
Velen vragen zich echter af, wat zal
gebeuren, indien eind December, begin
Januari, het werk op Hr. Ms. „Java"
klaargekomen zal zijn. Zal er dan ont
slag op groote schaal volgen?
Wjj hebben ons tot de werf-
autoriteiten gewend, en hoewel men
in dezen niets definitiefs kan
bepalen, is het wel zeker, dat de
sjouwers en het grootste deel der
schilders niet aangehouden zal
worden.
Wat de scheepsmakers, bank
werkers en monteurs aanbelangt,
zjj die voor de Werf aangenomen
werden, zullen aangehouden worden.
Men verklaarde ons een en ander,
door te wijzen op het vele werk, dat op
de Werf in het vooruitzicht ligt. Niet
alleen, dat na voleinding van de Java-
reparatie, diverse andere onderdeelen
der vloot binnen afzienbaren tijd in
onderhoud zullen komen te liggen, doch
voornamelijk in verband met het oog op
het feit, dat de nieuwbouw door het
vele werk elders, geheel stil heeft ge
legen.
Op het program van aanbouw staan
o.a. behalve het nieuwe communicatie
vaartuig voor „De Mok", waarover we
eerder schreven, een duiksloep en
mijnentransportvaartuigen, (waarvan
het materiaal reeds klaar op de helling
ligt). Dit alles komt dus bij het nor
male werk, zoodat het te begrijpen is,
dat een niet onbelangrijk kwantum van
het nieuw-aangeworven personeel aan
het werk zal blijven.
Dank zij KLOOSTERBALSEM kan
bij weer wandelen en fietsen
,Het kwam in eens, maar 3 Jaar lang
was hel of ik die pijn in mijn rug
nooit meer kwijt zou raken. Alles was
mij teveel. Men zei mij dat ik rheu-
matiek had en daarvan wel nooit meer
af zou komen. Toen werd ik opmerk
zaam gemaakt op Kloosterbalsem, die
heerlijk verzachtende zalf en werkelijk,
na een behandeling van nog geen 6
weken zijn mijn pijnen verdwenen. Ik
heb van niets meer last en beveel daarom
iedereen dan Kloosterbalsem aan."
S. SI. te H.
„Geen goud zoo goed"
Onovertroffen bij brand-en snij wonden
Ook ongeëvenaard als wrijfmiddel bij
Rheumatiek, spit en pijnlijke spieren
Schroefdoo- Si ct Porten: ó2"2 et en i 1 04
Tempo... tempo...!
Tempo... tempo... ja, van onderaan, in de
gapende holen van munitiebergplaatsen en
koelcellen, tot op de brug, waar de wind vrij
over heen zoeft. Beneden, in de ingewanden
der „Java'' worden liters transpiratievocht
geplengd, boven zet men zich soms schoor
tegen den gierenden wind en hurkt men weg
in de kraag van z'n overall voor de kou.
Kabels...
Kabels' loopen er hier als evenzoovele dra
den van Ariadne. Kabels... in verbijsterende
hoeveelheid. Kabels, boven, kabels onder.
Dikke slangen, saamgewrongen en in elkaar
gedraaide sneren. Er is geen vierkante deci
meter op de „Java" of men kan er een salto
mortale maken middels dit enorme kabelnet.
Een interessant cijfer? Wilt U weten hoe
veel kilometer nieuwe kabel in den kruiser is
gebracht? Niet meer en niet minder dan
70
Zoo leven meer dan 400 menschen op dit
schip.
In stof en vuur, in helsch geraas en afge-
schilverde verfsplinters, bij het licht van
zwaaiende lantaarns in nauwe schachten en
„optrekjes".
Toen we de loopplank van de „Java" af
daalden, vroegen wij den commandant zijn
meening over dit werk van onze menschen.
En hier volgt die meening: „Over het
eindresultaat kan ik mij nog niet uitla
ten. Dat moet blijken bjj het uitvaren.
Wat ik echter wel wil verklaren, dat is,
dat hier door het personeel der Jlarine-
werf hard gewerkt wordt. Zelfs zéér
hard.
Behoeven wij hieraan nog commentaar
te verbinden?
Wij meenen van niet.
Alle kinderen, welke zich voor deelname
aan den lichtstoet hebben opgegeven, moeten
Zaterdag 6 November du s vandaag
tusschen 3 en 5 uur een kaartje, waarop hun
nummer voorkomt, aan de clubhuizen afhalen.
Mocht 't weer Donderdag a.s. erg slecht zijn,
dan gaat de rondgang door de gemeente niet
door, wat dan in de Held. Crt. van Donder
dag bekend gemaakt zal worden doch wor
den alle kinderen met hun lichtjes in de ver
schillende clubhuizen verwacht, waar de be
oordeeling der lichtjes en prijsuitreiking zal
plaats hebben. Na afloop krijgen de kinderen
ook daar de hun toegedachte tractatie.
Willen de ouders, bjj goed weer, de kinderen
vooral 1 of meer reserve kaarsjes meegeven?
Brieven en andere stukken voor Hr. Ms. on
derzeebooten O 12 en O 14, indien deze stuk
ken volgens internationaal tarief volledig zijn
gefrankeerd, kunnen worden verzonden: op 16
Nov. 1938 naar San Juan de Portorico; laat
ste buslichting om 16 u. J9 aan het Hoofdpost
kantoor; op 4 Dec. 1937 naar Ponta Delgada;
laatste buslichting om 16 u. 10 aan het Hoofd
postkantoor.
Aangeteekende stukken voor de laatste ver
zending moeten fvorden aangeboden vóór
19 u. 30, 2 t>ec. 1937.
HjJ verwondt zich aan een zijner
handen en laat bloedsporen na op
het trottoir. Waar???... Wie de
plaats aanwijst maakt kans op
2.50. Alle Heldersche detectiven
op het pad.
We hebben onzen vriend Jan de vorige
week laten schieten op de helling van
juist toen zijn haren van schrik ten berge
rezen, omdat hij daar iemand ontmoette,
waarvan hij het liefst had, dat hij zijn pad
op dit oogenblik niet kruiste.
Het wasde achterneef van zijn nicht
Jaan Hollebol, die in politiedienst is te
Krabbendijke en in Den Helder was gekomen,
om een appeltje met Jan te schillen, naar
aanleiding van een liefdeshistorie van Jan
met zijn achternicht.
GERBIT LOOPVLUG
Deze agent, Gerrit Loopvlug, stapte juist
op zijn rijwiel, toen Jan de helling afstormde.
Loopvlug had onzen vriend echter gezien en
peddelde zoo snel zijn beenen het toelieten,
den zwijntjesjager achterna.
Jan, ook niet van gisteren, zette de spurt
er opnieuw in en reed den weg op, in het
verlengde van de helling. Hij sloeg den derden
zijweg in en snelde over de de stad in,
wilde dat althans doen. Hij schonk echter
teveel aandacht aan een groot en hel verlicht
reclame bord en zag daardoor niet, dat een
groote steen op den weg lag, precies toen
hij over de was, met gevolg, dat hij tegen
het obstakel reed en een buiteling links van
den weg maakte en op het trottoir voor den
winkel van de firma terecht kwam.
De aanraking met de trottoirtegels was
minder aangenaam en Jan verwondde ernstig
de top van den pink van zijn rechtenhand.
Hij had echter geen tijd daar lang over te
kreunen en sprong alweer op. Vijf druppels
bloed op den trottoirtegel bleven achter, als
het overtuigend bewijs, dat het pad van onzen
vriend dezen keer niet over rozen gegaan
was.
Wie de plaats aangeeft, met vermelding
van den tegel, waar Jan het spoor achter liet
(dus b.v. eerste of tweede tegel van het
linker-trottoir voor de zaak van de firma
maakt kans op den door ons uitge
loofden prijs van 2.50. Hij zal er tevens bij
op moeten geven, het aantal goede oplos
singen, dat hij meent, dat op deze vraag
zal binnenkomen. Dit is noodig om den prijs
toe te kennen, als er meer dan één goede
oplossing binnenkomt-
Het terugtrekken van de vrU*
willigere.
Er zijn twee feiten, die in verband met
den strijd in Spanje onze aandacht vragen.
Het bericht, dat in de pers de ronde gedaan
heeft van een erkenning de facto, een feite
lijke erkenning dus) heeft nogal wat beweging
gebracht. En dat is geen wonder, want het
zou sterk te veroordeelen zijn, als Engeland*
dat meermalen zijn scherpe afkeuring ovec
het gebeuren in Spanje heeft uitgesproken.
Franco zou erkennen, om, ja om practische,
materieele redenen.
Ook het feit, dat de Britsche minister
president, Chamberlain, ontkent heeft,
dat Engeland Franco officieel zal erken
nen, zal de verontwaardiging nog niet
geheel bekoelen, want de minister heeft
gelijktijdig erkend, zooals men in ons
nummer van gisteren gelezen heeft, dat
Engeland contact zoekt met autoriteiten
in de groote gebieden van Spanje, die
door de nationalisten zijn bezet en waar
Engeland groote handelsbelangen heeft.
De Engelsche arbeiderspers zal zich dan
ook nog niet gerustgesteld vinden. Zij was
het vodral, die van leer trok en de „Daily,
Herald" publiceerde dezer dagen berichten
over de uitwisseling van agenten, onder een
vet gedrukten kop, luidende: „Kabinet be
sluit Franco te erkennen". De diplomatieke
redacteur van het blad schreef: „Dit besluit
is genomen, omdat de ministers besloten
hebben, dat Franco den oorlog moet winnen."
Als dat laatste inderdaad waar was, zou
de comedie toch wel wat al te g zijn en
dat willen we niet graag van E d aan
nemen, al gelooven we dan ook, - het om
practische redenen, om de bescherming van
zijn handelsbelangen, graag wat water in zijn
wijn wil doen. Dat heeft het reeds vroeger
getoond.
De vrijwilligers zullen dus terugge
trokken worden. Het Britsche plan daar
toe is door de non-interventie-commissie
aanvaard. Het had zeker meer effect ge
sorteerd, als het besluit b.v. negen
maanden geleden genomen was. Nu gaat
er nog een tijdroovend onderzoek aan
vooraf, voordat van terugtrekking sprake
zal zijn.
Eden, de Engelsche minster van Buiten-
landsche Zaken zal beginnen met zich te
wenden tot de beide partijen in Spanje, met de
uitnoodiging internationale delegaties tot haar
territorium toe te laten, welke ter plaatse
onderzoek zullen doen inzake de vrijwilligers,
die aan beide zijden strijden.
Als dat aantal vastgesteld zal zijn (er zul
len nog wel heel wat wegen zijn om de juiste
opgave te ontduiken) dan eerst komt de
terugtrekking ter sprake, maar Franco zal
zich er d.an wel geen zorgen meer over maken,
want tegen dien tijd is hij zoo dichtbij zijn
overwinning, dat tienduizend man meer of
minder daar geen invloed meer op zal uit
oefenen.
Een toelichting op de vraag
staat op pag. 2 van dit blad,
Bet spoor, dat Jan achterliet. Waarfff,...
En nu op pad, detectiven van Den
Helderde riks ligt klaar. Wij stellen nog
een tiental troostprijzen beschikbaar.
De plaats waar de teekenaar Jan voor het
laatst zag en die op de kaart ingevuld moet
worden vindt men op een van de advertentie
pagina's.
Morgenavond in Musis Sacrum.
Men verzocht ons nogmaals te verwijzen
naar het aangekondigde „Cabaret der ama
teurs", hetwelk morgenavond in Musis Sacrum
gegeven zal worden. Allen, die iets denken te
kunnen presteeren op jazz-gebied, en dat zoo
wel uit syncopatisCh als jazz-sing-oogpunt, zijn
welkom. Ook tapdancers, accordeonisten en
andere kunstplegers, en gros of en detail kun
nen komen. Wie zich een paar vroolijke uren
wil verschaffen: hij gaat het zien. Ook de dien
avond gedemonstreerde „Trocadero".
Nat. Hist. Museum, geopend
Woensdagmiddag van 35 uur. Zaterdagavond
710 uur. Eerste Woensdag in de maand
van 810 uur, en de eerste Zondag in de
maand 's middags van 35 uur.
Aquarium Zoöl. Station. Voor het publiek
geopend: dagelijks van 912 en van 13.30—
17 u. Zaterdags van 912 uur.
Zaterdag 6 November.
Bioscopen:
Rialto-theater, Spoorstraat, aanvang half acht
„Illusie" en „Het lied van de leeuwerik".
Tivoli-theater, Spoorstraat: aanvang half 8:
„Het Slavenschip" en „Schooiertje".
Witte Bioscoop, Koningstraat, aanvang half 8:
„Vrijspraak... Levenslang" en „Gigolette".
„Gysbert Japicx", Militair Tehuis, Aanvang
8 u. 15.
Musis Sacrum, 2 uur. Lezing voor scholieren
Ned. Reisver. Onderwerp: „Wintersport-
beoefening".
Casino, 8 uur, Concert Sted. Muziekkorps.
Rialto, 3 uur, Leven der Eskimo's.
Zondag 7 November.
R. K. Volksbond, 8.15 u. R. K. Gem. Tooneel-
vereeniging voert op: In andersmans schoe
nen.
Bioscopen: zie programma van Zaterdag.
Kegelhuis, 10 u. Garmt Stuiveling spreekt
over Vondel.
Casino, 's middags en 's avonds. De „Radio-
Jazz-Vocaleans" en de „Kings of Swing".
KEIZERSTRAAT 103
Opgenomen om 8 uur hedenmorgen.
Licht op (heden) 16.50
Baramoterstand Den Helder 768.4
REPETITIE REPELSTEELTJE.
Hedenmiddag kwart voor vier repetitie in
de bovenzaal Sanderse, Koningsplein, voor de
kinderen van groep II en groep A.
