dagblad voor den helder en hollands noorderkwartier
Japan tegen Engeland
150.000 dooden
S.D.A.P. en
Burgemeesterschap
Punt gedeeld
Beperking van de
vestiging van bedrijven
Verhooging gezins
pensioenen
Nog geen C.A.0, in het
bloembollenbedrijf
Steenberg van
Staatsmijn brandt
Autonomie der gemeenten
Het contact Rome-Londen
Arabisch manifest
tegen Engeland
N.V. WACO - Hoorn
UITGA/El N.V. DRUKKERIJ EN UITGEVERIJ V/H C. DE BOER JR„ KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 POSTGIROREKENING 16066
ZATERDAG
13 NOVEMBER 1937
65e JAARG. No. 8156
Massa demonstratie te Tokio voorbereid
Euwe-Aljechin
Ir» van Dijk ten grave gedragen
De Haagsdie Zedenzaak
Strenger toepassing Zondagswet
Geen verbooging salarissen
Rijkspersoneel
Maatregelen tegen Russische
geestelijken
Het offer voor Sjanghai:
Japanners rukken
op naar Nanking
Krankzinnig verklaard
Dit nummer bevat 16 pagina's
EERBERICHT
De aardverschuiving in
Japan
HELDERSCHE COURANT
Een aantal leden van het Japan-
sche parlement met Yamamoto, een
vooraanstaand lid van de Seijoekai
aan het hoofd, heeft besloten, een
oommissie in het leven te roepen,
welke een nationale massabetooging
moest organiseeren tegen de Brit-
sche houding in het Chineesch-Ja-
pansche conflict
De spanning tusschen Japan en Engeland
Jsvordt steeds grooter.
Ten aanzien van de verdediging der in
ternationale nederzetting hebben, volgens
JJn. Press., de Britsche autoriteiten giste-
ten een belangrijke verklaring afgelegd,
Waarin wordt gezegd, dat de Engelsehe troe
pen in Shanghai het nog steeds geldende
bevel hebben, hun posten tegen iederen aan
valler te verdedigen. Een bijzondere mach
tiging, om bij Japansche opmarschbewegin-
gen tegen de internationale nederzetting
het vuur te openen, is derhalve niet ontvan
gen.
Een gelijkluidende verklaring is te Tokio
afgelegd door den Britschen ambassadeur
aldaar.
Deze verklaring der Britsche autoriteiten
is hoogstwaarschijnlijk afgelegd naar aan
leiding van geruchten, welke verspreid wa
ren door het „Deutsche Nachrichtenbureau"
dat in een telegram uit Shanghai gemeld
had, dat de commandant van de te Shang
hai gestationneerde Engelsehe en Ameri-
kaansche troepen speciaal opdracht hadden
gekregen, het binnendringen van Japansche
troepen in de internationale nederzetting
met wapengeweld te verhinderen.
Het Duitsche agentschap voegde hieraan
nog toe. dat dit bevel te Shanghai groot op
zien had gewekt, daar men geloofde, hier
uit te kunnen afleiden, dat de houding van
Engeland en Amerika ten aanzien van de
kwestie der internationale nederzettingen
onverwacht verscherpt was.
De correspondent van het Japansche blad
„Yomioeti Sjimboen" meldt, blijkens een
Domei-telegram uit Tokio, intusschen, dat
de Japansche autoriteiten te Shanghai den
autoriteiten der internationale nederzetting
en de Fransche concessie zullen verzoeken,
een strenge controle uit te oefenen op de
anti-Japansche agitators, welke daar hun
toevlucht zoeken, daar anders de Japanners
mogelijkerwijze maatregelen zullen treffen,
waarop in de verklaring van generaal Mat-
soei werd gedoeld.
Na een tweede zitting te Rotterdam, van 25
zetten, is de zestiende partij om het wereld
kampioenschap schaken in remise geëindigd.
De stand is thans 9Vz6V2-
Er is maar weinig te vermelden betreffen
de deze tweede zitting. Dr. Euwe heeft ge
daan wat hij kon, doch het lot was tegen
hem: zijn voordeelen, hoewel in den loop der
voortzetting nog vergroot, waren niet toe
reikend voor de winst.
Over wel geen enkele vorige partij zijn de
meeningen dermate verdeeld als over deze
zestiende. In de eerste plaats meende de we
reldkampioen zelf, dat Aljechin reeds met 22
lc5 (inplaats van ph7—göj de winst had kun
nen forceeren, doch deze opinie werd geens
zins door alle experts gedeeld. Ten tweede
hebben alle grootmeesters de beslissende of
ferwending omstreeks den 25sten zet over
het hoofd gezien: zoowel Flohr als Tartako-
wer en Fine (laatstgenoemde moest er door
zijn echtgenoote attent op worden gemaakt).
Een uniek staaltje van schaakblindheid, dat
Dr. Euwe de schertsende opmerking ontlok
te: „Waaruit dus blijkt, dat onder de 400 be
zoekers die het allen hadden bemerkt, zich
geen enkele grootmeester bevond."
Tenslotte waren enkele analysatoren van
rneening, dat Aljechin's 45ste zet, in plaats
van een verzwakking, juist de inleiding van
een zeer fijne verdediging was.
Zoodat wij maar willen zeggen, dat scha
ken een moeilijk spel is.
Vrijheid van den ondernemer in
het gedrang?
Bij het afdoelingsonderzock van het wets
ontwerp tot regeling betreffende het beper
ken van de vestiging van bedrijven, waarin
eenige tak van nijverheid wordt uitgeoefend
en van de uitbreiding van de capaciteit van
zoodanige bedrijven, verklaarden verschei
dene leden daartegen zeer ernstige bezwa
ren te hebben. Wordt dit ontwerp wet, dan
zaL al verklaart de minister ook, dat het
niet in de bedoeling ligt te geraken tot een
meer algemeen stelsel van gesloten be
drijven de vrijheid van bedrijfsvestiging
®n bedrijfsuitoefening van overheidswege
langs di reeten weg aan banden gelegd kun
nen worden.
Wordt dit beginsel eenmaal aan
vaard, dan is, naar deze leden
vreesden, hot hek van den dam en
zal er van de vrijheid van den on
dernemer niet veel overblijven. En
juist deze vrijheid achtten zij in het
algemeen belang noodzakelijk. Be
perking daarvan is fnuikend voor
den ondernemingslust. Voor de ver
dere industrisatic van ons land kan
zij niet anders dan bedenkelijke ge-
volgen hebben.
In het garandeeren van een bestaansmo
gelijkheid aan reeds gevestigde onderne
mingen kan huns inziens moeilijk anders
an het behartigen van een groepsbelang
«czien worden.
Treinen stoppen één minuut.
Onder enorme belangstelling, zoowel van
de zijde van het publiek als van de zijde
van het spoorwegpersoneel, is gisterochtend
de directeur der Nederlandsche Spoorwegen
ir. E. C. W. van Dijk naar zijn laatste rust
plaats te Westerveld gedragen.
Gisterochtend hadden de Spoorwegen reeds
door te 12 uur in den voormiddag alle trei
nen 1 minuut te laten stoppen, hun over
leden chef herdacht.
Aan het graf spraken o.m. de spoorweg
directeur ir. G. v. d. Meulen en ir. van Maa-
nen, die beiden de groote kwaliteiten van
den overledene als directeur en mensch
roemden.
Ds. Beeren ging tenslotte in gebed voor,
waarna een zoon van wijlen ir. van Dijk
dankte voor de betoonde belangstelling.
De meer dan 2000 aanwezigen défileerden
hierna langs het graf. Omstreeks kwart voor
twee was de indrukwekkende plechtigheid
geëindigd.
WETSONTWERP SPOEDIG TE
VERWACHTEN.
Blijkens de Memorie van Antwoord
op het voorloopig verslag der Twee
de Kamer over de begrooting van
Binnenlandsche Zaken 1938 zal het
wetsontwerp betreffende wijziging
Pensioenwet binnen afzienbaren tijd
aan de Tweede Kamer worden aan
geboden.
De Pensioenwet zal worden gewijzigd in
dien zin, dat de weduwen- en weezen-
pensioenen (gezinspensioenen) voor ambte
naren, wier traktement hooger is dan
f 3000, zullen worden verhoogd.
De minister zal nagaan, of en in hoeverre
bet redelijk is. dat aan arbeidscontractan
ten in dienst van provincies, gemeenten
en waterschappen de gelegenheid zal wor
den geboden zich voor pensioen in te
koopen.
Beschuldigingen ongegrond.
De beschuldigingen aangevoerd in
de Haagsche zedenzaak, zijn naar
het oordeel van den procureur-
generaal bij het Gerechtshof te
's-Gravenhage door de resultaten
van het onderzoek niet alleen niet
gegrond bevonden, maar voor het
grootste gedeelte op overtuigende
wijze weerlegd.
Aldus lezen wij in do Memorie van Ant
woord op het Voorloopig Verslag van de
Tweede Kamer over de Justitie-begrooting
1938.
De Zondagswet is in vele gebieden van
ons land een voorbeeld van dood recht ge
worden, zegt de Minister in zijn Memorie
van Antwoord op het Voorloopig Verslag der
Tweede Kamer over de begrooting van Bin
nenlandsche Zaken 193S. De Minister meent,
dat er aanleiding is rustig de toepassing en
naleving der Zondagswet af te dwingen.
MEN KAN HET NIET EENS
WORDEN.
Gistermiddag is te Llsse een be
spreking gehouden tusschen werkge
vers- en werknemersorganisaties in
het bloembollenbedrijf in verband
met een te sluiten collectief contract.
Deze bespreking heeft niet tot alge-
heele overeenstemming kunnen lei
den. De besturen znllen nogmaals
hun ledenvergaderingen raadplegen.
Met betrekking tot den vrijen Zaterdag
middag in de zomermaanden en den arbeids
tijd in de maand Mei heeft men overeenstem
ming bereikt.
Het vuur, dat reeds van Woens
dag af woedt, is zeer moeilijk te
bestrijden.
De steenberg van de staatsmijn
Manrits staat sedert Woensdag in
brand. Oppervlakkig beschouwd,
zag het geval er niet zoo ernstig
uit, maar geleidelijk aan stijgen er
reeds grootere rookmassa's uit den
zwarten berg op, waaruit blijkt, dat
er in het inwendige een geweldige
vuurhaard moet zijn ontstaan.
Met man en macht is men aan het werk
gegaan om het .vuur te blusschen, maar de
groote watermassa's, die men op den berg
spoot, leverden niet het geringste resultaat
op.
Thans heeft men ploegen van on
geveer dertig arbeiders tewerk ge
steld om den berg gedeeltelijk af te
graven, om zoodoende;, Jx»t de vuur
haard zelf te kunnen doordringen of
deze althans zoo dicht te benaderen,
dat de blussching met water het ge-
wenschte succes zal opleveren.
Langs de helling is nu een diepe geul
van ongeveer V5 meter lengte gegraven,
waaruit overal rookmassa's opstijgen. Om
des nachts te kunnen doorwerken, heeft
men op de bedreigde plaats een speciale
verlichting aangebracht.
Zooals het zich thans laat aanzien, zal
het zeker nog heel lang duren, eer men
het vuur meester is, temeer daar de kolen-
afval uit z.g. vetkool bestaat.
De oorzaak van den brand is vermoede
lijk zelfontbranding van stukken hout, die
onder den hoogen druk zijn gaan gloeien.
Zal de overheid haar crisisbe-
moeiïngen uitbreiden?
Minister Boeijen gevoelt geen behoefte
aan het instellen van een staatscommissie,
die, gelijk eenige Tweede Kamerleden
wenschten, een grondig onderzoek zou moe
ten instellen inzake de autonomie der ge
meen te en midde'en beramen om haar hand
having zoo goed mogelijk te verzekeren.
De Regeering meent, zegt bij in de Mem. v.
Antw. inzake de begrooting Binnenlandsche
Zaken, het begrip autonomie voldoende dui
delijk voor oogen te hebben.
Voorts verklaart de Minister, dat,
voorzoover enkele crisisbemoeiïngen
betreft, welke geleidelijk zijn toe
gepast op gemeenten, die financieel
vrij waren en de geldelijk afhanke
lijke gemeenten, door hem nog eens
extra zal worden bezien, of er
misschien in de sinds kort eenigs-
zins gewijzigde omstandigheden aan
leiding kan zijn de bemoeiing op
iets ruimeren leest te schoeien.
Salarissen Rijkspersoneel.
De minister heeft bezwaar tegen het on
gedaan maken der toegepaste salarisverla
gingen van het Rijkspersoneel.
De te Charbin verschijnende „Wrcmja"
meldt, dat talrijke kerkelijke Russische
hoogwaardigbeidsbekleeders, die tot dusver
re in het land mochten blijven, gearresteerd
en naar Siberië verbannen of doodgescho
ten zijn. Het blad noemt den plaatsvervan-
genden metropoliet van Moskou, Sergius,
die verbannen is, den metropoliet van Ka-
zan, Kirill, die wegens .godsdienstpropagan-
da" tot dwangarbeid veroordeeld is, zijn
rechterhand Artemius, die doodgeschoten
is, de bisschoppen van Orel en Minsk en de
Kcestelijken van Orenburg, Oefa, Samara,
Kazan en Omsk, die in hechtenis genomen
zijn. Te Petrosawodsk is een aantal geeste
lijken ter dood veroordeeld.
De Japanners hebben de heele wijk
Nantau bezet. De operaties worden
ten noorden en ten westen van
Sjanghai voortgezet. Nantsiang is
gevallen. Men verwacht dat het of
fensief tegen Nanking spoedig zal
beginnen. De Chineezen wijken naar
het Westen. Het internationale Roode
Kruis schat het aantal gedoode Chi
neezen op 150.000 en evenveel ge
wonden.
Voor het eerst sedert 92 dagen is de
afgeloopen nacht te Sjanghai zonder
kanongebulder voorbijgegaan. Do
laatste 400 verdedigers van Nanian
zijn allen gesneuveld.
De Japansche linies bij Sjanghai strekken
zich thans over een lengte van honderd kilo
meter uit, namelijk van Lioeho in het noor
den tot aan Kasjan in het zuiden, aan den
spoorweg van Sjanghai naar Hangtsjau (in
de provincie Tsjekiang) De laatste perscon
ferentie te Sjanghai van Chineesche zijde is
gisteren gehouden De verbindingen tusschen
het Chineesche hoofdkwartier en Sjanghai
zijn thans geheel verbroken.
In Noord-China vond gisteren de eerste
luchtaanval op Tsinan, de hoofdstad van
de kustprovincies Sjantoeng plaats. Tot nu
toe hadden de Japansche aanvallen deze
provincie ontzien. Onder leiding van den
gouverneur Hanfoetsjoe wordt de verdedi
ging van deze provinice tegen de thans
verwachte Japansche aanval voorbereid.
Japansch respect voor een vlag.
Japansche vliegtuigen hebben het zieken
huis van de Amerikaansche zendelingen te
Woesih, halverwege tusschen Sjanghai en
Nanking, gebombardeerd. Van het dak
woei de Amerikaansche vlag. Twee Chinee
zen vonden den dood en eenigen werden
gewond. Van de Amerikaansche zendelin
gen werd niemand getroffen
Geen voorbarig optimisme"
Ten aanzien van zekere geruchten, wel
ke vernomen worden, over een mogelijke
ontmoeting van Eden en Ciano verneemt
Reuter, dat men in Italiaansche kringen
van oordeel is, dat den toestand wel ge
schikt was, om het terrein voor Britsch-En-
eelsche onderhandelingen voor te bereiden.
Of echter een ontmoeting tusschen den
Britschen minister van Buitenlandsche Za
ken en zijn Italiaanschen collega spoedig
tot de mogelijkheden zal behooren, moet
natuurlijk afhangen van het verloop van
voorafgaande besprekingen, die te dien aan
zien kunnen plaats vinden.
In belanghebbende kringen wordt beves
tigd, dat een begin van toenadering tus
schen Italië en Engeland merkbaar is.
Ook erkent men, dat de kanselarijen der
beide landen weer met elkaar in contact
traden, doch men voegt eraan toe, dat momen
teel het doel nog slechts is, vast te stel
len, of de voor een accoord noodzakelijke
voorwaarden aanwezig zijn. Men waar
schuwt daarom tegen voorbarig optimisme.
Onder de Arabieren te Jeruzalem is een
geheim manifest verspreid, waarin gepro
testeerd wordt tegen de „Britsche inmenging
in Arabische en Mohammedaansche aange
legenheden."
Het manifest, dat zegt afkomstig te zijn
van het nieuwe Hoogs Arabische Comité,
dringt er bij de Arabieren op aan, stand te
houden in den laatsten slag tusschen de Pa-
lestijnsche Arabieren en het imperialisme,
met het besef, dat de geheele Arabische en
Mohammedaansche wereld achter hen staat.
Ook wordt geprotesteerd tegen de arresta
tie van vooraanstaande Arabieren en tegen
de Britsche inmenging: in de zaken van den
Hoogen Mohammedaanschen Raad.
Brug opgeblazen.
Door het ontploffen van een mijn is een
brug in den weg Jeruzalem—Jaffa, vijf kilo
meter van de hoofdstad, licht beschadigd.
De mijn ontplofte korten tijd, nadat een auto
met een Rritsche politiepatrouille voorbijge
komen was.
Stanley Storey, die Donderdag tijdens de
twee minuten stilte bij de Cenotaaf te Londen
het incident veroorzaakte, is gisteren na me
disch onderzoek opnieuw krankzinnig ver
klaard
DE BILT SEINTj
Verwachting: Meest matige
Noordwestelijke tot Noorde
lijke wind, zwaar bewolkt
met tijdelijke opklaringen,
waarschijnlijk regen- of ha
gelbuien, iets kouder.
Verdere vooruitzichten: Waar
schijnlijk nog buiig.
Regeering let in de eerste plaats
op vakkennis, staatkundig in
zicht en gedrag. Daarna op
godsdienstige en politieke op
vatting.
De minister meent, aldus de Mem. van
Antwoord inzake de Begrooting van Bin
nenlandsche Zaken, dat eenige leden zich
noodeloos bezorgd maken over het stand
punt der regeering ten aanzien van bur
gemeestersbenoemingen.
Hij legt als algemeene en voor
naamste maatstaf aan: de geschikt
heid wordt bepaald door vakkennis,
staatkundig inzicht, optreden, voorko
men, karakter, maatschappelijke be
langstelling, gedraging in het open
baar en in familieleven, Daarnaast
dat uiteraard aandacht dient te wor
den geschonken aan godsdienstige
en politieke opvatting, opdat een
voldoende waarborg aanwezig zij,
dat er een juist begrip van de
geestesgesteldheid, welke in de
gemeente overheerscht, tusschen
burgemeester en bevolking zal be
staan.
Dit brengt mede, dat de Minister zich
bij zijn voordrachten geenszins gebonden
acht aan consequenties van benoemingen
in andere gemeenten, hetzij van vroeger,
hetzij van heden, en met name erkent hij
niet eenig recht, dat zou kunnen worden
geldend gemaakt door een bepaalde groep,
op benoemingk van een geestverwant op
grond van de uitkomst van stemcijferbe-
rekeningen.
Het zou dan ook geheel tegen de gedrags
lijn van den minister ingaan, indien hij
gehoor gaf aan den aandrang van de le
den, die aan de pariteitsgedachte ten op
zichte van een bepaalde streek een voor
aanstaande beteekenis zouden willen ge
ven.
Het verheugt hem, dat reeds in het voor
loopig verslag zelf deze gedachte, die zijns
inziens op een verkeerd pad zou voeren, be
strijding vindt, omdat het wordt zeer juist
gezegd deze aansporing niet in overeen
stem is te achten met de normen, welke be
hooren te worden aangelegd.
Met het bovenstaande is tevens beant
woord de vraag, hoe dit kabinet staat ten
aanzien van de benoeming van leden der
SDAP tot burgemeester.
Omtrent de mijnramp en de aardverschui
ving, welke zoo talrijke slachtoffers heeft
gemaakt, wordt thans nader gemeld, dat
de catastrofe zich heeft voorgedaan op den
2080 M. hoogen berg Kenasji, in de prefec
tuur Goerruma.
Er ontstond een grondverschuiving, ten
gevolge waarvan de administratiegebou
wen 54 huizen van mijnwerkers, benevens
de fabrieksgebouwen van de zwavelmijn-
bouwmaatschappij verwoest werden. Onge
veer 300 mijnwerkers en bedienden der
maatschappij zijn bedolven onder de pui-
nen. Dertig personen werden gewond.
Tegelijk met de grondverschuiving ont
plofte een kruitmagazijn, waardoor zwavel-
opslagplaatsen in brand vlogen.
Met ingang van 3 October winter-
dienst. Zomerdienstregeling 1937
blijft onveranderd gehandhaafd ais
winterdienstregeling.
Dienstregelingen 5 cent verkrijg
baar bij onze chauffenrs.