Roemenië in den greep
van het fascisme
Zware fabrieksbrand in de
hoofdstad
Regeering zal krachtige maatregelen nemen
Journalist
Hansen vrij!
DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Anti-semietisme viert hoogtij
Collecte voor Spaansche
kinderen verboden
Saneeringscommissie delft
het onderspit
Auto vloog door
spoorboomen heen
Drie vliegtuigen
verongelukt
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
DONDERDAG
30 DECEMBER 1937
65e JAARG. No. 8195
Gijzeling voor instructie niet
meer noodig
Onze spelling
Vlammen met
22 stralen bestreden
Oud ministers ten paleize
N.V. „WACO'-Aufobusdiensten
Vrijdag 31 December worden alle
diensten gereden als op Zaterdag
De stakingen in Frankrijk
Socialisten achter het Kabinet
Dit nummer bevat 8 pagina's
EERBERICHT
DE BILT SEINT:
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-MlJ. Hollands Noorderkwartier N.V. te Den Helder
In Roemenië heelt de liberale re
geering plaats moeten maken voor
een nationaal-socialistisch bewind.
De Roemeensche Koning stond voor een
moeilijk probleem.
Aan de eene zijde de zeer dreigende staats
greep der fascisten van Codranu, aan den
anderen kant een sterk verzwakte democra
tische invloed.
Om de extremisten van Codranu te dwars-
boomen heeft blijkbaar de Koning zijn heil
gezocht in de opdracht tot regeeringsvor
ming aan den leider der Roemeensche ha
kenkruispartij. Goga. Men hoopt ongetwij
feld op deze wijze de beide dictatoriale par
tijen tegenover elkaar uit te spelen.
Dat het hier inderdaad gaat om een. mis
schien thans nog niet volkomen duidoliike.
politieke zet, kan bliiken uit het feit, dat
de partij van Goga in het nieuwe nas ge
kozen parlement slechts over 10 van de 300
zetels beschikt, zoodat haar politieke werk
zaamheid sterk wordt belemmerd.
Intusschen staat vast, dat Goqa het
program van zijn nationaal-christe-
lijke partij, welke zich on het ras-
senstandpunt plaatst, met grooten
spoed tracht te verwezenlijken.
Althans na zijn eerste vernadering
h®e*t het nieuwe Roome»™"-'-- "n-
binet tot de volgende maatregelen
besloten.
1. nationalisatie en zuivering van
de pers, die zal beschouwd worden
als een staatsinstelling. Het beroep
van journalist zal bij de wet worden
geregeld;
2. Ondernemingen, welke met
Joodsch kapitaal of met Joodsch
personeel werken zullen van leve
ranties aan den staat worden uit
gesloten.
3. De Joden zullen uit alle open
bare bestuurscolleges worden ver
wijderd;
4. De particuliere ondernemingen
moeten hun personeel samenstellen
in verhouding tot de sterkten der
bevolkingsgroepen.
Deze krasse maatregelen worden volgens
Havas nog aangevuld door het besluit om
direct ÏOG.OOO vergunningen voor den ver
koop van alcoholische dranken, welke aan
Joden waren uitgereikt, in te trekken.
Verder zijn maatregelen genomen, die be-
oogen de kosten van levensonderhoud te
verminderen.
De regeering zal bovendien een wetsont
werp in studie nemen aangaande een ont
eigening ten nationalen nutte van alle lan
derijen, die thans in Joodsche handen zijn.
Verbod van bladen.
De regeering heeft gisteravond besloten de
dagbladen Adverul, Dimineatza en Lupte
voor onbepaalden tijd te verbieden.
Deze bladen zijn eigendom van Joodsche
ondernemingen en worden door in hoofd
zaak Joodsóhe journalisten geredigeerd, die
een anti-fascistische politiek bepleitten.
Zoo direct na het schijnbaar vruchtdra
gend bezoek van Delbos aan den Roemeen-
schen „vriend" is dezen gang van zaken
voor Frankrijk wel zeer teleurstellend.
Natuurlijk zal Goga in zijn Duitsche sym
pathieën sterk worden geremd door de par
lementaire meerderheid, maar het leidt geen
twijfel of de op Frankrijk georiënteerde po
litiek van Tutalescu is ten einde.
Collega's vieren de overwinning
Gistermiddag heeft de Haagsche
rechtbank een speciale zitting ge
houden ter behandeling van de
zaak van den journalist Hansen, die
sinds eenigen tijd in gijzeling is ge
weest wegens weigering verklarin
gen af te leggen in verband met
een publicatie over het behandelde
in een geheime vergadering van den
Raad va'n 's-Gravenhage.
De officier van justitie heeft de
vrijlating van den heer Hansen ge
vraagd. Hierop heeft de rechtbank
besloten, de gijzeling op te heffen op
grond dat de getuigenis van den
heer Hansen voor de instructie in
deze zaak niet meer strikt noodza
kelijk was. De heer Hansen is hier
op gistermiddag tegen 5 uur in vrij
heid gesteld.
Over de invrijheidstelling van den heer
Hansen vernemen wij nog het -volgende:
Gisterochtend werd den heer Hansen me
degedeeld, dat des middags half vier de
strafkamer van de Rechtbank een zitting
zou houden in verband met de aanhangige
kwesties.
Deze zitting werd te kwart voor vier ge
opend door den president mr, Scholten, die
mededeelde, dat hij een vordering van den
Officier van Justitie (Nysingh) had, waar
in deze tot opheffing van de gijzeling con
cludeerde.
Op de vraag aan den heer Hansen en aan
diens raadsman of zij iets naar aanleiding
hiervan in het midden hadden te brengen,
antwoordden beiden ontkennend.
Het bevel tot de in-vrijheid-stelhng volg
de daarop spoedig. Daarin staat, dat ui
de vordering van den Officier van Justitie
blijkt, dat de gijzeling van den eetuige Han
sen in het belang van het onderzoek tegen
den onbekende verdachte niet meer drin
gend noodzakelijk moet worden geaent-
Blijde thuiskomst.
De bagage van den heer Hansen werd
daarop ingepakt het was in v<v^e_nk
met hetgeen waarmede hij er op 7
ber j.1. was binnen gekomen, een heele
collectie en vervolgens brachten eenige
collega's hem per auto naar het bureau
van „Tiet Vaderland" waar de heer Han
sen door zijn hoofdredacteur, den he^r G.
M. Schilt hartelijk werd verwelkomd
Daarna werd linearect-a naar hu» gere
den, waar mevr. Hansen de verblijdende
boodschp telefonisch van haar man had
ontvangen. Dat zij en de huisgeijooten ver
heugd waren; hem weder in den familiekring
te mogen begroeten, behoeft nauwelijks ver
melding.
Diverse bloemstukken, taarten en tele
grammen werden in den loop van den
avond te zijnen huize bezorgd en er was
een kleine kring van vrienden, te wier mid
den de heer Hansen zijn ervaringen ver
telde.
Het bestuur van de Ned. Journalisten
kring had den heer Hansen hartelijk ge-,
lukgewenscht met zijn goed resultaat vah
moedig volhouden. „Geniet zoo luide het
telegram verder van een vrijheid die
U des te meer zult waardeerep nu gij deze
zoo lang hebt moeten onthoeren."
De journalist Elout seinde: „Hartelijk ge
feliciteerd met de overwinning van uw
dappere volharding."
Het bestuur van de Haagsche Journalis-
tenkringvereeniging zorgde voor een atten
tie in bloemen.
De inzameling in strijd met het
algemeen belang geacht.
De Kroon heeft vernietigd een besluit van
B. en W. van Idaarderadeel, strekkende tot
het verleenen aan de afdeeling Grouw van
de Sociaal Democratische Vrouwenclub van
vergunning tot het houden van een collecte
door middel van lijsten, waarvan de op
brengst zal komen ten bate van de uitzen
ding van Spaaniche kinderen naar het Zui
den1 van Frankrijk.
Hpt betreffende Kon. Besluit overweegt,
dat voor het houden van een collecte als
bovenbedoeld, welke haar grondslag vindt
in het bestaan van bijzondere toestanden
buitenslands, een eisch van algemeen belang
is, dat volledige zekerheid bestaat ten aan
zien van de wijze waarnn de met zoodanige
collecte ingezamelde gelden zullen worden
besteed; dat hoezeer de humanitaire bedoe
lingen, welke aan de collecten als bovenbe
doeld ten grondslag liggen, moeten worden
gewaardeerd, zoodanige zekerheid in het
algemeen moeilijk is te verkrijgen en in het
onderhavige geval ook niet voldoende is ge
waarborgd. Dat derhalve B en W. van Idaar
deradeel, hun bovenaangehaald besluit ne
mende, handelden in strijd met het alge
meen belang.
Overleg met België.
De Nederlandsclie minister van onderwijs
dr. J. R. Slotemaker de Bruine, is te Brus
sel aangekomen ten einde met den Belgi
schen minister van onderwijs. Julius Hoste,
overleg te plegen over de spelling der Ne
derlandsclie taal.
SCHADE GERAAMD OP 2 h 3 TON.
Gisteravond te ruim half zes is een brand
uitgebroken in het groote gebouw van de
N.V. Nederlandsche Stofzuioerfabriek „Efa".
Prinseneiland 153155, Amsterdam. De
brand nam in korten tüd rn I* oen omv""
aan, dat het inwendige van het gebouw,
met de groote voorrad<»o. macbi""3, persen
en materialen, geheel is verwoest en in
vlammen is opgegaan.
De schade wordt geschat op twee drie
ton. doch is on het oogenblik nog niet nauw
keurig vast te stellen. De hrandwee- heeft
het vuur met dertig stralen bestreden en
eer 'en striid oevoerd om de belenden
de perceelen, na'-^mzen van het
sche Veem aan de eene zijde en een teer
fabriek aan de achterzijde, te behouden.
Het vuur breekt uit.
Hef was tegen half zes toen het vuur in
het centrum van de fabriek in het gelijk-
straafsche gedeelte, uitbrak in de magazijn
ruimte voor de eript'erii en ïn de buurt van
een gloeioven. Hef werkvolk, ten getale
van ruim 225 man. bad voor het overgroote
deel het fabrieksgebouw te vijf uur verlaten,
enkele afdeelingschefs en opzichters waren
nog aanwezig en onV het kantoornersoneel
dat 1R leden telf. was nog aan den arbeid
in de lokalen op de eerste verdiening aan
de voörziide van het gebouw. De haas van
de gieferii. Herkeiman. zaer plotseling dik
ke ---kwolken midden in de fabriek ophol-
deren.
Hij poogde nog te blussehen, doch dat
was onmogelijk, razend snel grepen de vlam
men in het licht brandbare materiaal om
zich heen. Luid roepend waarschuwde hij
den hedriifschef Wolf en rlen portier van
Slooten, die naar boven renden om het
personeel, dat daar nog rustig werkte, te
waarschuwen. Dikke rookwolken hingen
toen reeds in de trappen en gangen. Het
kantoorpersoneel wist het srrootste deel van
de boeken nog veilig en wel in de brand-
kluizen op te bergen.
Toen was het ook de hoogste tijd om zich
in veiligheid te stellen. Beneden had hef
vuur zich zeer snel uitgebreid en ook op de
eerste verdieping hadden de vlammen reeds
hun vernietigend werk aangevangen.
De bedrijfschef had nog juist gelegenheid
om over fabriekstelefoon brandweer en po
litie te waarschuwen.
H.M. de Koningin heeft gisteravond in
het paleis Noordeinde de Oud-Ministers uit
het vorige kabinet jhr. mr. A. C. D. de
Graeff, mr. P. J. Oud en jhr. ir. O. C. A van
Lidth de Jeude in gehoor ontvangen.
Groote brand.
Zoo was dan enkele minuten na het uit
breken van den brand het groote fabrieks
gebouw verlaten. De brandweer was zeer
vlug met. veel materiaal ter plaatse, de
bevelvoerder zag al spoedig, dat het er zou
spannen en korten tijd later gaf hij het
alarm „groote brand"
Van drie kanten poogde men het vuur in
te sluiten, het pand wordt aan de rechter
zijde begrensd door een betrekkelijk nauwe
steeg, hier werden twee ladders geposteerd,
vanwaar af de aanval werd ingezet. Drie
brandweerlieden betrokken nog hoogere
posten, zij richtten de straalpijpen vanaf
de daken der huizen op de laaiende vlam
menzee.
De achterzijde leverde een zeer gevaar
lijke situatie op; daar grensde de fabriek
n.1. aan een teerfabriek ook van die zijde
werd de aanval ondernomen.
Het vuur tastte verdieping na verdieping
aan en op meerdere plaatsen sloegen de
vlammen door het dak. Een vonkenregen
daalde neer op de belendende perceelen en
in de straten, die door de politie waren af
gezet. Om zeven uur spande het aan de
voorzijde van het groote complex. Het vuur
had zich een weg gebaand van het centrum
van het gebouw naar de voorzijde.
Brandweer wint.
De zware rook, die verstikkend hing in
de smalle Galgenstraat trok op, de von
kenregen was bedwongen, het vuur»in het
fabrieksgebouw voor het grootste deel ver
dronken in de duizenden liters water, die
de brandweer op en in het pand heeft ge
spoten. Te kwart voor acht kon het signaal
„brand meester" worden doorgegeven. Twee
uur van hard werken en vlug ingrijpen had
den een ramp voorkomen.
Het binnenste van de fabriek, waar en
kele uren tevoren nog ruim tweehonderd
man werkten, biedt een troosteloozen aan
blik. het vuur heeft weinig of niets ge
spaard, voorraden, materiaal, kostbare
persen en vormen, alles is verwoest.
De N.V. is verzekerd, ook tegen bedrijfs
schade. De zaak is ruim vier jaar geleden
opgericht met een personeel van tien man.
De oorzaak van de brand is onbekend.
Gisteravond is de Fransche mi
nisterraad bijeen geweest, waarna te
19 u. 35 de volgende officieele mede-
deeling is bekend gemaakt:
„Chautemps en Dormoy hebben in
den Kabinetsraad een uiteenzetting
gegeven van den toestand, ontstaan
door de staking bij de openbare
diensten. De regeering, zich bewust
van haar verantwoordelijkheid, toon
de zich eenstemmig besloten geen
enkele stremming in de functionee
ring der openbare diensten te dul
den. Zij hoopt, dat het personeel in
het besef van zijn bijzondere plich
ten jegens het land en uit een gevoel
van nationaal besef van zijn bijzon
dere plichten jegens het land en uit
een gevoel van nationale solidariteit,
blijk zal geven van de noodige koel
bloedigheid en het noodige verstand
en den arbeid zonder verwijl zal
hervatten.
De kabinetsraad heeft in ieder ge
val eenstemmig besloten de orde te
handhaven en de functioneering der
openbare diensten te verzekeren".
De radicaal-socialistische kamerfractie
heeft een motie aanpenoimen. waarin ge
zegd wordt, dat zij de verklaringen van
Chautemps volkomen eocdkeurt en een
volledig vertrouwen in de rceering heeft.
De socialistische kaunergroen heeft
om elf uur des avonds een b,!een-
komst nehouden. waarin zii «en uit
eenzetting van Léon Blum over de
sta'rinosbeweginq en de door "tien
kabinetsraad genomen besluiten
aanboorde. Zij keurde eenstemmig
de houding der regeering goed en
hernieuwde het vertrouwen in de
socialistische ministers. De commu
nistische kamerfractie heeft een mo
tte van sympathie met de stakers
aangenomen.
Kalm verloop.
Het begin van den avond, toen kanto
ren en werkplaatsen leegliepen, is kalm
verloopen. Gretig werden de laatste edities
der kranten gekocht.
De electriciteitsvoorziening blijft ongeveer
normaal, de productie van pas peschiedt in
vertraagd tempo, de watervoorziening ech
ter is normaal. Tussrhen zes en zeven uur
trok' n lanpe rijen voetpanpers over de
boulevards en langs de proote verkeersaders
huiswaarts. Anderen bestormden de taxi's
die voor drie of vijf francs passagiers naar
de buitenwijken brenpen. Het duurde niet
lang of het centrum der stad lap vrijwel
verlaten.
Het bestuur van de C.G.T. heeft een onder
houd pehad met de verschillende ministers,
w.o. Chautemps. De resultaten werden in de
bestuurscommissie van de C.G.T. in den loop
van den avond besproken.
Tijdens de bijeenkomst van, de
intersvndicale commissie der ver
schillende vakvereenigingen van
persooneel der openbare diensten
hebben verschillende sprekers, die
daarin het woord voerden doen uit
komen, dat een spoedig einde van
de staking bij de openbare diensten
in het Parijsche gebied zou mogen
worden tegemoet gezien, indien de
algemeene raad van het Seine-depar-
tement den eisch der gemeente-werk
lieden 7.011 inwilligen met betrek
king tot den duurtetoeslag.
Een detachement van honderd officieren,
werktuigkundigen, chauffeurs en electri-
cens van de marine is van Brest naar Pa
rijs vertrokken om mede te helpen bij de
verzekering van de functioneering der open
bare diensten.
Chantemns heeft ook een onderhoud ge
had met den militairen commandant van
Parijs ter voorziening van de openbare dien
sten door soldaten-,
Verwachting: Matige tot zwakke
Noordoostelijke tot Oostelijke
wind, betrokken tot zwaar
bewolkt, tijdelijk opklarend
weinig of geen sneeuw, lich
te tot matige vorst.
Verdere vooruitzichten: Opkla
rend. lichte tot matige vorst
Utrechtsche slager behoeft zich
niet aan de vastgestelde mini
mumprijzen te houden.
De vice-president' van de Utrechtsche
rechtbank Mr. Kaars Sijpestein, heeft in
kort geding tusschen den slager van D. en
de Saneeringscommissie in het Slagersbe-
drijf dezer dagen een belangwekkende uit
spraak gedaan. De saneeringscommissie
heeft een civiele procedure aanhangig ge
maakt tegen den slager Van D., omdat hij
de overeenkomst, die hij mede onderteekend
heeft, niet heeft nageleefd.
Zij meent, dat door de handelwijze van den
gedaagde gevaar bestaat, dat de heele prijs
regeling en de saneering niet meer zal wor
den gehandhaafd en verzoekt daarom in kort
geding op straffe van boete te verbieden, dat
de verkoop doorgaat.
Tegenover dit betoog heeft de slager van
D. bij monde van mr. Simon aangevoerd, dat
hij en vele andere slagers zich volstrekt
niet gebonden achten door het besluit van
de Saneeringscommissie, waarbij minimum
prijzen vastgesteld zijn.
Bij het vaststellen van den om
vang der werkzaamheden van deze
saneeringscommissie is nadrukkelijk
medegedeeld, dat daaronder niet zou
vallen de vaststelling der prijzen.
Hem werd verzekerd, dat het doel slechts
was beunhazerij in het slagersbodrijf tegen
te gaan, oneerlijke concurrentie-methoden te
bestrijden en te voorkomen, dat nieuwe sla
gerszaken werden opgericht. Gedaagde ge
voelde zich onder deze omstandigheden mis
leid en achtte zich niet gebonden aan een
overeenkomst, waarvan thans de nakoming
wordt gevorderd.
De president heeft in zijn uitspraak dit
verweer juist bevonden.
Naderende trein sleurde het voer
tuig mee. Bestuurder gedood
Gisteravond te tien uur is op den rijks
weg EpeHeerde een auto, bestuurd door
den heer Swaagman uit Zwolle, door de
gladheid geslipt en tegen de neergelaten
spoorboomen gereden.
De hoornen wipten daarbij in de
hoogte, waardoor de wagen er on
derdoor schoot en op de rails terecht
kwam. Op hetzelfde oogenblik nader
de de locaaltrein uit Zwolle. De auto
werd door den trein gegrepen, twin
tig meter medegesleurd en geheel
vernield.
De heer S., die alleen in den wagen zat,
werd met een schedelbasisbreuk en verschil
lende andere kwetsuren uit de wrakstuk
ken van het voertuig gehaald en overleed na
eenige oogenblikken. Vier dokters uit Epe
waren spoedig na het ongeluk ter plaatse. De
trein had slechts enkele minuten vertraging.
De heer Swaagman was directeur van de
N.V. Automobiel-Maatschappij Swaagman en
Co. te Zwolle en was ruim dertig jaar oud.
Het stoffelijk overschot is in een garage te
Epe opgebaard.
Zeven dooden.
Van vier vliegtuigen die van Cali in Co-
lumbie naar Panama waren vertrokken, zijn
er drie verongelukt. Zeven menschen zijn
daarbij om het leven gekomen.
Nader meldt men ons dat de drie vlieg
tuigen, die nabij het dorp Felidia op 25
kilometer afstand van Cali in Columbie
zijn verongelukt, Cubaansche vliegtuigen
waren, die een propagandavlucht boven
Zuid Amerika maakten voor don bouw van
een vuurtoren eewijd aan de nagedachtenis
van Chrisfoffel Columbus.
Het vierde toestel, dat aan deze vlucht
deelnam, kwam behouden te Panama aan,
