Voor 4+450+000 ton scheepsruim te veilig door de Straat gebracht Agenda GROOTE OPENBARE VERGADERING EENHEID DOOR DEMOCRATIE Ds. G. WESTMIJSE Balanswinst- en verliesrekening ponderdag 17 Maart 1938 Herinnering aan 17 Maart 1937 Propaganda-vergadering E. d. D. Harssens of Hornsens Ga niet zitten op rijdende auto's Burgerlijke Stand van Den Helder Witter dan wit Laatste Marine-concert Versche Koffie met room 15 ets. „De Toelast", Spoorstr. 9-11. Tel. 300 Tweeds Blad De annexatie-methode Een vertrouwd en zorgvuldig expediteur: „ESONA11 Een schoonmaak die niet doorging VOOR DE NEDERLANDSCHE BEWEGING VOOR IN NEDrF?l *\ND NEURENBURGER SPEELGOED NOCH RUSSISCHE EIEREN De Nederlandsche Marine convoyeert een jaar De burgeroorlog In Spanje begint zich In liet voorjaar van 1937 toe te spitsen. Van een ras bevochten zege van één der partijen is geen sprake. Alles wat tot een overwinning kan leiden wordt geprobeerd. Franco, die het zuidelijke deel van Spanje Ibeheerscht, neemt het middel van het afsnij den der toevoeren te baat, geen goederen dus meer naar de roode haven. Maar oorlog is aan regels en rechten ge bonden. Oorlog kan officieel alleen tusschen twee erkende staten ontstaan of gevoerd worden. Geen wonder, dat dan ook het gerucht van de aanhouding van de „Triton" en „Orion" van de K.N.S.M. opschudding teweeg brengt. Hr. Ms. „Hertog Hendrik" maakt zijn kruis- reis in de Middellandsche Zee. 17 Maart 1937. De alarmeerende berichten bereiken op de ene 1ste wijze, door den aether, het radiosta tion. Nog staat het instellen van den con- vooidienst niet vast, doch Hr. Ms. „Hertog" Hendrik" koerst alvast naar de Straat om in de nabijheid te zijn; 17 Maart 1937, nauwelijks is de dag ge boren, of de jroep om hulp van de „Jonge Johanna", die naar Ceuta wordt opgebracht door één der Spaansche nationalistische hulpkruisers, bereikt de „Hendrik". Het is een onrechtmatige daad. Er is geen erkende oorlog, geen wettelijke blokkade, nog geen omschreven regelen omtrent de contrabande. De „Hendrik" spoedt zich met een maximum vaart naar de Straat, het schuim der golven breekt en vliegt weg, het schip trilt en iedereen voelt de span ning. Die spanning wordt nog verhoogd, als het schip gevechtsklaar wordt gemaakt, de manschappen staan op hun alarmpos- ten, Zij beseffen, er wordt thans iets van hen gevergd, en de ernst ziet men op hun gezichten. Zij voelen het allen, de eer van de Nederlandsche driekleur staat op het spel. De Marine kan toonen, dat zij daarvoor op de bres weet te staan. Het gerucht, het vermoeden, ja wat is het: „Zij hebben zeker een Hollandsch schip te pakken!" De „Jonge Johanna" krijgt het radiogram, datde „Hendrik" full speed op weg naar de Straat is; maar niet alleen Hr. Ms. „Hertog Hendrik" snelt naar het tooneel van den strijd, thans nog een strijd om recht en eer, doch wie weet? Hr. Ms. „Java" op weg van Indië naar het Moederland, bespoedigt haar reis, zij is nog duizenden mijlen weg, Hr. Ms .„O 15" te Lissabon, ook die stoomt op naar de Straat. L'union fait la force. Eendracht maakt macht. f De Straat is in mist en nevels gehuld, het zicht is slecht, doch als de „Hendrik" ter plaatse is, ziet zij reeds de „Jonge Johanna" voor Ceuta liggen om op haar lading onder zocht te worden. De „Hendrik" stoomt de Straat in, geen andere koopvaarder die voldoet aan de eischen van een eerlijke lading, zal weer het zelfde lot ondergaan, zoolang hij zich in ,;vrije zee" bevindt. Ter toelichting het volgende. Nederland en Engeland beschouwen als territoir een strook kustgebied, zich uitstrekkende tot op een afstand van 3 mijl uit de kust, deze grens word vrijwel algemeen aangenomen. Het Franco Spanje stelt deze grens op 6 mijl, zoodat precies het nauwste gedeelte van de Straat Spaansch zou zijn. Op de brug van het seindek wordt scherp uitgekeken naar Hollandsche koopvaarders. Het duurt niet lang of de „Rhea" van de K.N.S.M. komt door den nevel te voorschijn, de „Hendrik" draait op en plaatst zich op 500 Meter voor het schip. De „Rhea" krijgt het eerste sein J. T.: „piij volgen"; nog honderden keeren zal het van de seinra wap peren. De kapitein overziet de situatie gauw en sluit nauwkeurig in kiellienie op. Convooydienst is begonnen. De convooidienst is begonnen. Het eerste schaap is over de brug of m.a.w. het eerste schip is door de Straat. Aan het vraagteeken achter: „Wie weet wat volgen zal," zooals ik boven noemde, wordt thans een antwoord gegeven. De stem van het kanon zal zwijgen als de bestaande, algemeene erkende begrippen omtrent de onschendbaarheid van de lading en schip van neutrale landen, gevolgd zullen worden. Ook de Marine of beter, de Marine in op dracht van de Nederlandsche Regeering zal onderscheid weten te maken tusschen de bona fide koopvaarders en het bekende voor val in de eerste dagen van den convooidienst met de s.s. „Rambon" en „Sarkani", de beken de smokkelschepen of schepen, die geconfis- keerde Spaansche eigendommen vervoerden. Trouwens dat zult U zich nog wel uit de head-lines van de bladen uit die dagen her inneren. De Balans. Thans genoeg van de historie en ik zal de balans opmaken van één jaar convooi. De Marine is wel geen industrieele onderneming, doch naast de hiervoor aangehaalde toelich ting op de balans, komt ook een verlies- en winst rekening. In totaal werd aan tonneninhoud ge- convoyeerd 4.450.000 ton, dat mag naam hebben, wat? Dat de Nederlandsche koopvaardij „the Second Navy" talrijk aan schepen Is, bljjkt uit de «volgende opsomming: Door de Staat werden geconvooyeerd: 335 schepen van de K. N. S. M. met een Inhoud van 638.000 ton 120 schepen van de Rotterdamsche Lloyd, 1.090.000 tonnage 96 schepen van de Stoomv. Mij. „Nederland", 745.000 tonnage (Hierbij niet gerekend de groote mail schepen van de S. M. N., die in den regel niet werden geconvoyeerd). 81 schepen van de Halcyon Lijn 290.000 tonnage 70 schepen van de Ver. Ned. Scheepv. Mij. 470.000 tonnage 46 schepen van de N. I. T. 310.000 tonnage 35 schepen van de „Oceaan" 212.000 tonnage 27 schepen van de „Corona" 185.000 tonnage 26 schepen van Erhardt Dekkers 79.000 tonnage 35 schepen van v. Millingen 185.000 tonnage 17 schepen van v. Ommeren 128.000 tonnage 12 schepen van Middell. Zeev. Co. 26.000 tonnage Ruim 67 schepen van verschillende maat schappijen, die alleen incidenteel door de Straat komen, zooals de J.C.J.L., de K.P.M., Nievelt, Houtvaart, etc., toch zoo bij elkaar een tonnage opleverende van pl.m. 104.000 ton. Wie convooyeerden. Hr. Ms. „Johan Maurits van Nassau heeft de meeste schepen op zijn naam, verder Hr. Ms. „Hertog Hendrik", terwijl voor kortere perioden ook Hr. Ms. „Java" en Hr. Ms. „O 13" en „O 15" convooidiensten hebben verricht. Ik ben zoo jaloersch op de records van Ietje van Feggelen en andere zwemsters, dat ik ijverig heb gespeurd naar een record van de „Hendrik" en ik heb er warempel een gevonden ook. De „Hendrik" heeft op den lOen en llen December 1937 13 schepen door gebracht. Winst en Verlies. Ja, wat moet ik nu onder verlies en winst rekenen. Verlies is er feitelijk niet of moet ik daar onder rekenen de opofferingen die het personeel zich in drukke dagen heeft getroost, maar dat komt het karakter ten goede. Zjjn het de moeilijkheden, die de verlaten gezinsleden alleen het hoofd hebben geboden? Eigenlijk ook niet, maar wel breng ik die vrouwen een saluut, die in lange dagen de plaats van den man in het gezin innemen. Dan de winst. Winst doordat menigeen, ja de Marine in het geheel niet voor moeilijk heden uit den weg gaat. Winst voor de koopvaardij, waarvan de meeste „convooi"-kapiteins de kunst van het opgesloten in kiellinie varen haast evengoed onder de knie hebben, als onze torpedojager commandanten. Niet alleen bij dag, maar ook 's nachts, wanneer alleen de navigatie- lichten en rompen zichtbaar zijn, en goed gemanoeuvreerd moet worden om de motor boot die de onderzoekingsofficier overvoert langszij te krijgen. Geen sensatie meer. De spanning van de eerste convooidagen is natuurlijk geweken. Mocht het toen nog wel eens gebeuren, dat een jeugdig matroosje wat bleek om zijn neus werd, als een der moderne groote kruisers van Franco de Straat in stoof, thans drijven er alleen nog maar wat kleine bewakingsvaartuigen, waaronder de „kleine Hendrik" of op zijn Spaansch „de Lauria" de grootste is. De bombardementen van Ceuta, waarbij de granaten soms in het midden van de Straat verdwaalden en men uit de verte den inslag der bommen kon zien, zijn ook voorbij. Ceuta is nog slechts 's nachts verduisterd, ofschoon de Spaansche vuur torens Tarifa en Carnero nog steeds gedoofd zijn, maar zooals ik U al eens schreef, wij kennen in de Straat haast blindelings den weg, zijn er als kind in huis. Vandaag zullen de opvarenden, die een jaar geleden aan boord waren, zich nog wel even de spannende momenten voor oogen halen. Bij een verjaardagsfeest behoort natuurlijk iets extra's „sjak de man" zooals Janmaat zegt, een biertje en als herinnering een foto van de „Hendrik" in de Straat, met de trouwe rots op den achtergrond. Laten wij wenschen, dat wij geen tweeden verjaardag mee zullen maken, doch het ver keer in de Straat en den toestand in de Mid dellandsche zee spoedig weder geheel normaal zullen zijn, H. M. De Nederlandsche Beweging voor Eenheid door Democratie (E.d.D.) houdt op 21 Maart a.s. in Casino een groote Propaganda-verga dering met als spreker Ds. G. Westmijse van Rotterdam, die als onderwerp heeft gekozen: „In Nederland Neurenberger speelgoed, noch Russische eieren". Overal waar Ds. Westmijse optreedt, trekt hij volle zalen. In elke plaats, waar E.d.D.-bijeenkomsten worden gehouden, maken honderden zich op menschen van allerlei richting of geloof om te luisteren naar de woorden der sprekers, die getuigen van hun afkeer van iedere dicta tuur en hun geloof in een eenheid in verschei- denheid, een elkaar begrijpen en waardeeren," ondanks verschil van inzicht. Men zie voor bijzonderheden de advertentie op de voorpagina van dit blad. Het fort „de Harssens", aan den ingang van het Nieuwediep gelegen, en aldus genoemd naar de spitshoekige zandplaat, be-oosten die haven, draagt vermoedelijk zijn naam ten on rechte, aldus lezen wij in het Maart-nummer van „Ons Zeewezen", officieel orgaan van de Vereeniging „Het Nederlandsche Zeewezen". Indien men althans de spelling van den naam dier zandplaat, voorkomende op een kaart van Texel, in het jaar 1854 uitgegeven en geteekend door den heer J. L. Kikkert, Lid van de Provinciale Staten van Noord-Holland, als de ware mag beschouwen, zou 't „Horns- sens" moeten zijn. Nu is volgens het woordenboek der Neder landsche taal van Van Dale, horn een in het water vooruitspringende hoek lands (bijv. in vele plaatsnamen, als Avenhorn, Koudehorn, enz.). Het zou dus niet onwaarschijnlijk zijn, dat van horn hornsens is ontstaan, welk woord door de visschers en kustbewoners weer ver basterd is in harssens. Welke spelling de ware is, zal waarschijnlijk wel moeilijk uitgemaakt kunnen worden. Dat rijdende auto's nog steeds geen veilige zitplaatsen zijn moest gistermiddag om 5 uur een jongmensch ervaren, die op de West straat achter op de auto der ESONA ge sprongen was. Toen de wagen bij de West poort een draai maakte viel de mee-rjjder er af en moest bjj de werfpolitie binnengedra gen worden. Het bleek, dat hij er met eenige schrammen afgekomen was. Voor vrienden en andere adspirant-autoklimmers een waar schuwing! van 16 Maart 1938. ONDERTROUWD: Th. A. Jonkers en W. H. Herderschee; J. A. van der Haak en N. Stobbe; G. N. Paans en M. Klijn; A. van der Panne en C. J. Philipsen. BEVALLEN: P, Th. RoymahsRamler, z. worden Uw tanden indien U poetst met Tube 60 en 40 ct. Doos 20 ct. IVOROL Voortreffelijke uitvoering van 'n rijk-gevarieerd programma. Gisteravond heeft dan het laatste der 6 Marine-concerten van dit seizoen plaats gevonden en mocht men met name dit maal, in verband met het wel bijzonder gevarieerd program veronderstellen, dat de zaal naar behooren gevuld zou wezen, het heeft niet aldus mogen zijn. Slechts een kleine 400 personen hadden acte de presence gegeven, een aantal, hetwelk belangrijk te klein was voer een op zulk hoog peil staand concert. De gevolgen van deze negatie van een deel van het publiek zal echter thans waarschijnlijk minder aangename gevol gen hebben, doch daarover straks. Het concert Wat de uitgevoerde nummers van het orkest betreft, aangevangen werd met de immer boeiende, immer schoone ouverture „Der Freischütz" van von Weber. Daar werd voortreffelijk gemusiceerd en dat door alle deelen van de kapel, die men hier weer eens op haar best hoorde. Een schoone inzet. Saint Saëns „Danse Macabre", even popu lair als bizar, verkreeg eveneens een waar dige vertolking. Met élan en sterk van span ning werd gespeeld, terwijl de finale, deze aangrijpende climax, in het bijzonder te waardeeren viel. De heer Pala deelde, zeer terecht, in het applaus dat dankbaar het aangebodene onderstreepte. De „Serenade voor 13 blaasinstrumenten" van Richard Straus deed ons kennis maken met een moeilijk stuk muziek, dat echter met een groote mate van technische vaardigheid door de vertolkers uitgevoerd werd. Ons kwam deze muziek een ietsje te strak, te eentonig op den duur voor, hetgeen echter niet wegneemt, dat er knap werk verricht werd door koper en hout. Wij weten hoe moeilijk het is tusschen deze twee den zui veren toon te behouden. Het „Poème" van den dirigent (cor anglais met orkestbegeleiding) uitgevoerd door den hoboïst C. de Rooy was een geslaagd intermezzo, waarmede zoowel solist als kapelmeester eer inlegden. Ook hier bewees het applaus dat men het gepresteerde op waarde schatte. Volgden nog eenige gedeelten van Schubert's onsterfelijke balletmuziek uit „Rosamünde", waarvan uiteraard zeer» genoten is. Deze muziek, op een dergelijke wijze gespeeld, zal steeds de belangstelling van het concert publiek blijven behouden. Zij is niet gebonden aan tijd, noch aan smaak. Zij is voor alle tijden. Na een pittig gespeelde ouverture „Don Juan" van Mozart werd besloten met het Oude Wilhelmus. Jo van de Meent, Zooals bekend trad als soliste op de Am- sterdamsche altzangeres Jo van de Meent en wel allereerst met „Ah Rendimi" van Francesco Rossi. Jo van de Meent heeft een bijzonder goed geschoolde stem, waarmede zij gisteravond, het publiek op aangename wijze verraste. Het geluid is mooi van timbre, vol van toon, het draagt ver, welke factoren reeds in dit eerste nummer tot uiting kwamen. Temeer moge deze waardeering betuigd worden, daar wij vernamen dat de soliste door een aanval van heeschheid eenigermate gehandicapt was. Dit heeft op de vertolking der nummers echter nagenoeg geen invloed gehad. Eveneens zong zij van Cesar Franck de „Nocturne", waarbij de begeleiding in den aanvang even haperde. Voorts na de pauze een tweetal Schubert-liederen, n.1. „Im Abendrot" en „Dem Unendlichen". Weer kon men genieten van deze zoo zuivere stem, die zich o.i. wel bijzonder moet leenen voor het oratorium-zingen. Bloemen en een hartelijk applaus waren de eerlijke vertolkers van de meening der aanwezigen. Het was de heer Delgorge, die namens het Comité den dirigent een krans aanbood en dezen dankte voor datgene, wat hy ook dezen winter weer met zijn korps gepresteerd heeft. Hij roemde de accuratesse, waarmede de heer Leistikow steeds te werk gaat en eveneens de prestatie, om herhaaldelijk met solisten voor het voetlicht te verschijnen, waarmede slechts een enkele maal is gerepeteerd. Terzake de voortzetting dezer concerten liet de heer Delgorge een somber geluid hooren. De belangstelling, ook in dit seizoen getoond is niet van dien aard, dat men kan beloven dat in het volgend seizoen wederom een serie concerten gegeven kan worden. Geschiedt dat toch, dan zullen er diverse maatregelen genomen moeten worden. Het is jammer, maar een harde noodzaak. De heer Delgorge dankte tenslotte den aan wezigen vice-admiraal voor zijn bereidwillig heid ook dit jaar weder zijn toestemming ver leend te hebben, tot het geven van de zes marine-concerten. JAARVERGADERING V.V.V. „HELDERS BELANG". Blijkens in dit nummer voorkomende adver tentie worden de leden van „Helders Belang V.V.V." opgeroepen tot de jaarvergadering, welke a.s. Maandag 21 Maart in de bovenzaal van het Kegelhuis wordt gehouden, 's avonds om 8.15 uur. Het bestuur van de V.V.V. ver zoekt ons hiervan door middel van dit plaat selijk nieuwsbericht eveneens kennis te geven, de verwachting uitsprekende, dat veel leden deze belangrijke jaarvergadering zullen bij wonen. Tsjecho-Slowakije aan de beurt. Natuurlijk is Duitschland niet verzadigd. Voorloopig is de honger gestild, doch nu Oostenrijk opgeconsumeerd is, is toch eigen lijk de vraag actueel: „Wat nu?, beter is misschien te zeggen: „Wie nu?" Duitschland laat de wereld niet lang in onzekerheid. Tsjecho-Slowakije staat nu op het programma. De eischen, welke in de Duitsche bladen ten aanzien van deze kwestie worden gesteld, komen in hoofdzaak neer op het volgende: Eerstens: de Sudeten-Duitsche minderheid (wonend langs de Noordoostgrens van Bo- hemen) moeten zelfbestuur verkrijgen en tweedens: de buitenlandsche politiek van Tsjecho-Slowakije moet aldus herzien worden, dat het door Duitschland gehate bondgenoot schap tusschen Praag en Moskou ten spoedig ste een einde vinde. Hoe grondig de leidende Duitsche persmen taliteit in den politieken loopgravenoorlog, die nu om de verdere winning van „bevol- kings-Duitsche" gebieden beginnen gaat, zegt de Msbd., zich reeds heeft ingegraven, moge hieruit blijken, dat de officiëele „Deutsche diplomatische Korrespondenz" maar meteen de gelegenheid heeft aangegrepen, er op te wijzen, dat .er ook voor Hongarije nog oplos sing wachtende nationaliteiten-kwesties be staan. Wijl Hongarije reeds meermalen den wensch geuit heeft, herziening der vredesverdragen te verkrijgen en de in 1919 aan Tsjecho Slowakije afgestane Hongaarsche gebieden terug te ver langen is de strekking van deze officieele toespeling duidelijk. Nog meer beteekenis krijgt deze uitlating, wanneer men ervaart, welk een groote aan dacht er aan de grensverwikkelingen tusschen Polen en Litauen in de Berlijnsche pers wordt besteed. In sommige politieke kringen te Berlijn wordt, in verband hiermede, het vermoeden geuit, dat er tusschen Berlijn, Warschau en Boedapest een afspraak zou zijn gemaakt, die aan het verlangen der Berlijnsche regeering tot terugwinning van de Duitsch-sprekende buiten zijn grenzen gelegen gebieden tegemoet komt. Volgens die afspraak zou Duitschland alle gebieden in Tsjecho-Slowakije, door Duitschers bevolkt, terugkrijgen, terwijl Hongarije de „Hongaarsche deelen" der republiek van Benesj aan zich zou zien toegewezen. Polen zou eveneens een veer moeten laten vallen door het afstaan van door Duitschers bevolkte gewesten, maar het zou daarvoor schadeloos gesteld worden door toewijzing van grondgebied ten koste van Litauen. Tenslotte zijn dit alle wel veronderstellingen, maar veronderstellingen, die tenslotte gecon cludeerd kunnen worden uit niet officieels berichten uit Berlijn. De „vrede" is nog verre van Europa. Gisterenmorgen zeven uur voer de „Dokter Wagemaker" met dikke rookpluimen naar Den Helder, om daar op de Marinewerf gedokt te worden voor de jaarlijksche schoonmaak beurt. Drie weken zou het schip ongeveer uit de vaart zijn, om daarna, verfrischt, de zomer periode tegemoet te gaan. De „Marsdiep" was aangewezen om zyn knappere zusje te vervangen. Edoch, een vlam pijp van de trouwe „Marsdiep" begaf het op zijn tweede reis naar de haven van Nieuwe diep. De „Dokter Wagemaker", nog niet in het dok opgenomen, werd weer voor den dienst ingeschakeld en zal z'n vuile pakje nog eenige dagen moeten dragen. Merkwaardig is, dat ook vorig jaar, toen de „Dokter Wagemaker" in het dok lag, zijn plaatsvervanger het begaf en de „Esona" ter hulp moest komen. BIOSCOPEN: Tivoli-theater, Spoorstraat, half 8: „Het witte wonderpaard" en „Ein Walzer aus Wien". Rialto, Spoorstraat, half 8: „Onder vreemde vlag" en „Fraulein Lilly". Witte Bioscoop, Koningstraat, half 8: „De geheime code". Heden. Bovenzaal Café Sanderse, Koningsplein: Bazar Doopsgezinde Gemeente, van 310 u. n.m. Vrijdag 18 Staart, Rialto, 7.30 uur: Gala-voorstelling in verband met jubileum der Directie. Zaterdag 19 Maart. Musis Sacrum, 8 uur: Operette-vereeniging „Ons Genoegen". Casino, 8.15 u.: Nonstop-Cabaretavond M.S.F. SPREEKT OP MAANDAG 21 MAART 1938, 'S AVONDS TE 8 30 UUR IN CASINO VAN ROTTERDAM ONDERWERP: TOEGANGSBEWIJZEN 10 CT., (WERKLOOZEN 5 CT.) AAN HET AFD. SECR., KONINGSWEG 78, BOEKHANDEL DAAN SCHREUDER KONINGSTRAAT 27, „CASINO BIJ DE LEDEN EN VOOR ZOOVER VOORRADIG 'SAVONOS AAN DE ZAAL Licht op 6 uur 38 min. Opgenomen om 8 uur hedenmorgen. Barometerstand Den Helder 767.1 Temperatuur lucht 7.7 Laagste temp. lucht gisteren 6.9

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1938 | | pagina 5