DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Daladier ondergaat
een vuurproef
Tsjang Kai Sjek
vermist!
Schrijfwijze bij de wet geregeld?
Hitler drijft geen koehandel
met de kerk
Geen terreur in Spanje
KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN)
D I N S DAG
Naamvals-n gehandhaafd
Enorme stakingen
te Parijs
Roosevelt gaat het
zakenleven steunen
Chineezen op 40 K.M*
van Sjanghai
Ontmoediging te Tokio
Dit nummer bevat 8 pagina's
Vl/EERBERICHT
DE BILT SEINT»
Honderden Duitsche
en Italiaansche vlieg
tuigen naar Spanje?
Reist per WACO Aufobusdiensten
Amerika's spoorwegvraagstuk
HELDERSCHE COURANT
Uitgave der Ultg.-Ml). Hollandi Noorderkwartier N.V. te Den Helder
12 APRIL 1938
66e JAARG. No. 8282
Spelling Slotemaker de Bruine
MINISTER WACHT DE WET NIET
AF, DOCH SCHEPT ORDE!
Het is langzamerhand in ons goede
vaderland tot de competenties van
den onderwijsminister gaan behoo-
ren, zijn naam aan een nieuwe spel
ling te verbinden! Daar was de spel
ling—Terpstra, Marchant! Wat
spellingsronden zijn er niet gereden!
En nu is daar de spelling Slotemaker
de Bruine!
Wij waren eenige dagen geleden reeds in
staat de voornaamste punten van de nieuwe
schrijfwijze te publiceeren, doch thans heeft
minister Slotemaker de Bruine zijn voorne
mens in de Memorie van Antwoord aangaan
de de onderwijsbegrooting definitief kenbaar
gemaakt. Op het punt van de naamvals-n
hebben de anti-Koilewijners glansrijk de zege
behaald! Want, het staat letterlijk in de Me
morie:
Inzake geslacht en voornaamwoordelijke
aanduidingen, zal de Vries en te Winkel we
der gelden!
Dit is een persoonlijke triomf voor prof.
van Ginneken, den beroemden Nederland-
schen taalgeleerde,, indertijd de eenige De
Vries en te Winkel-man in de commissie, die
oud-minister Marchant van voorlichting
diende! Wat hebben de naamvals-n-
liefhebbers geprotesteerd tegen de eenzijdige
samenstelling van deze commissie, welke in
dertijd de spelling Marchant „vervaardigde";
duidelijk stemde Van Ginneken tégen op het
punt der verwaarloozing van het geslachts-
onderscheid bij de zelfstandige naamwoor
den.
Doch de hoop van hen, die niet houden
van dat lastige ennetje, is nog niet in rook
vervlogen!
Want de minister stelt thans een
commissie in van advies, welke de
vraag onder de oogen zal zien, in
hoeverre in de toekomst op het stuk
van geslacht en voornaamwoorde
lijke aanduiding wijziging wensche-
lijk zal blijken.
Het zal van de samenstelling dezer com
missie, die nauw zal samenwerken met een
in te stellen Belgische taalcommissie, afhan
gen of de n-loozen nog een kansje krijgen!
En het ziet er wél naar uit, dat prof. Slo
temaker de Bruine niet de lóatste minister
is, die een eigen spelling op zijn geweten
heeft!
Aardrijkskundige namen
en bastaardwoorden.
Genoemde commissie zal tevens op de ba
sis van het woordbeeld 1934, adviseeren over
de schrijfwijze der woorden, waaromtrent
twijfel bestaat, en der aardrijkskundige na
men. Zij adviseert voorts over de bastaard
woorden en de samengestelde woorden.
„e", „o" en „sch"
Men weet reeds, dat de „e" en de „o" aan
het einde van open lettergrepen niet verdub
beld worden. „Sch" wordt alleen in die
woorden geschreven, waarin de „ch wordt
uitgesproken. Het achtervoegsel „isch zal
intusschen de oude spelling behouden.
Een van de kernpunten van 's mi
nisters beslissing is, dat een wets
ontwerp wordt gereedgemaakt waar
door de bemoeienis der regeering
met de schrijfwijze der taal op wet
telijke basis zal rusten.
Met het nemen der aangegeven be
slissingen heeft de regeering echter
niet gewacht, totdat de wet zou zijn
tot stand gekomen, omdat 't nood
zakelijk was. onmiddellijk zekerheid
te verschaffen en 'n moeilijke over-
gansgperiode te vermijden.
Samenwerking met België.
De Belgische regeering zal een commis
sie instellen, die in zake bastaardwoorden,
samengestelde woorden, geslacht en voor
naamwoordelijke aanduiding in nauw con
tact met de Nederlandsche commissie zal
arbeiden, terwijl zij zich op de hoogte
houdt van hetgeen deze comnusie in za
ke het woordbeeld verricht.
Een positief woord.
Het ordenend woord, dat de Overheid in
den spellingsrhaos thans doet hooren, doet
zéér positief, bijna streng aan v.-i»
Er wordt a.h.w. afgerekend met de heele
Marchant-ploeg. Daar staat het. gespati
eerd in de deftige Antw^rdrnemorie: „In
voering van de schrijfwijze 1934 als ge
heel, in de van haar uitgaande stukken vs
van de regeering niet te vernachten.
Het zijn, zoo zesrt de regeerine e^nomi-
sche en paedagogische redenen, we'ke haar
noopten een einde te maken aan de onze
kerheid.
Prof. Dr. Slotemaker de Bruine
Minister van Onderw., K. en W.
Spelling regeerinnsstukken.
Wat nu de schrijfwijze van haar eigen
stukken betret, zal de Regeering nadat de
nieuwe spellingscommissie advies heeft uit
gebracht, en het Kabinet een beslissing
heeft genomen de nieuwe schri-"'—Me in
de van haar uitgaande stukken toepassen.
De minister verdedigt zeer krachtig zijn
recht, zijn eigen gedragslijn terzake van de
spelling te volgen. De Eerste Kamer heeft
nooit dit recht ontkend. Zijne Excellentie
heeft terstond na zijn optreden in 1935 zeer
duidelijk doen blijken, dat hij met betrek
king tot geslacht en voornaamwoordelijke
aanduiding de verantwoordelijkheid voor
hetgeen in 1934 op dat punt is bepaald, niet
kan dragen.
Wij gelooven, dat 's ministers decreet op
héél wat tegenkanting vooral van de zijde
van het onderwijs, zal stuiten! O, die „n"!.
Ter anderer zijde zal bij hen, die aan de
buigings-„n" om redenen van wetenschap-
pelijken en taal-aesthetischen aard 'een hoo-
ge waarde toekenden, groote vreugde heer-
schen! Hoe het zij. een voorloopige orde is
geschapen, welke, zooals het in de Memo
rie heet, „tact, nauwkeurigheid en eerbied
handhaaft."
Voor alle partijen verheugend
lijkt het ons. dat de schrijfwijze van
onze taal eerlang bij de wet zal wor
den vastgelegd en mén met dit
kostbare goed van onze natie niet
langer naar willekeur kan handelen!
De laatste spellingsronde is nog
niet gereden, doch de Staat zij ein
delijk scheidsrechter in dit onver
kwikkelijk tournooi en spreke zijn
beslissend woord!
De geheele metaalindustrie lam
gelegd.
Het was feitelijk te verwachten,
dat de val van het kabinet Blum
niet zonder pijnlijke incidenten zou
verloopen. Het nieuwe kabinet Dala
dier ziet zich reeds direct voor groo
te moeilijkheden geplaatst. Een
enorme staking te Parijs, waardoor
de metaalindustrie volkomen is lam
gelegd, brengt een slag toe aan zijn
defensieplannen.
Steeds meer uitgebreid.
hebben de stakingen zic^j in den loop van
den dag, aldus de bericljten uit Parijs. Bij
Renault, de groote automobielen- en metaal
industrie, hebben 35000 nian den arbeid ge
staakt. De werkplaatsen zijn bezet. Het to
taal aantal stakers bedrfiagt thans 130.000
man.
Het vakverbond in de streek van Parijs
verklaart, dat de arbeiders zich geplaatst
zien voor een verscherping van het con
flict, geheel tengevolge van halsstarrigheid
der werkgevers, die de economische moeilijk
heden trachten te vergrooten en de nationale
verdediging willen saboteeren. De bond ver
klaart zich volkomen solidair met de sta
kers in de metaalnijverheid en zegt, dat
alle arbeiders moeten begrijpen, dat dit
conflict buiten het kader der metaalindu
strie uitgaat, de geheele arbeidersklasse
raakt en het probleem van de handhaving
der verkregen voordeelen en de verlenging
der collectieve overeenkomsten op den voor
grond stelt.
Wat moet Daladier doen?
Het is duidelijk, dat Daladier zich in een
uiterst moeilijke positie ziet geplaatst. Had
hij aangekondigd op humane wijze een einde
DALADIER.
te zullen maken aan de bezettingen der fa
brieken, ongetwijfeld zullen de rechtsclien
hem morgen in de Kamer bewegen strenge
maatregelen te nemen. De communisten zul
len daarentegen het optreden van de vak
bonden verdedigen.
Uit betrouwbare bron verluidt, dat de re
geering geen maatregelen tegen de stakers
zal nemen, vóór de kamerdebatten morgen
ten einde zijn. Zij wil een politieken strijd
vermijden. Daladier zal vermoedelijk een
vredige oplossing zoeken en niet de gewel-
dadige ontruiming der fabrieken doorzetten.
Volmachten.
Het wordt waarschijnlijk geacht, dat de re
geering aan het parlement voor een bepaal
den tijdsduur en voor een nauwkeurig om
schreven doel volmachten zal vragen.
Na het debat in de Kamer, en daarna in
den Senaat, waarschijnlijk op Donderdag, zal
het parlement waarschijnlijk tot midden Mei
met vacantie gezonden worden.
Boncour uit zijn partij.
Als gevolg van de senaatsverkiezing, die
gisteren in het departement van de Seine is
gehouden, hebben de senatoren Maurice Vi
olette en oud-minister Paul Boncour en de
afgevaardigde Raoul Brandon ontslag geno
men als lid van de socialistische en republi-
keinsche unie.
Bij de verkiezing heeft de socialistische en
republikeinsche unie zich niet aan de volks
frontdiscipline gehouden.
Een stap naar inflatie.
President Roosevelt is voornemens in de
eerstkomende vijftien maanden-vijf milliard
dollars uit te geven om den achteruitgang
van het zakenleven tegen te gaan en handel
en industrie nieuw leven in te blazen.
De president stelt zich voor op de volgen
de wijze zijn doel te bereiken.
1. Hij wil het volgende belastingjaar twee
milliard dollar beschikbaar stellen voor
steunverleening;
2. De Refico (Reconstruction Finance Cor
poration) zal anderhalf milliard dollar lee-
nen aan spoorwegmaatschappijen, openbare
nutsbedrijven en industrieele ondernemin
gen.
3. Roosevelt stelt zich voor anderhalf mil
liard renteloos voor te schieten aan staten
en steden voor den bouw van woningen en
den aanleg van openbare werken.
Hij zou tijdens Japansch bom
bardement verdwenen zijn.
De Japansche pers publiceert een bericht
uit Sjanghai, waarin wordt medegedeeld,
dat maarschalk Tsjang Kai Sjek wordt ver
mist sedert den aanval van de Japansche
vliegtuigen op Tsjangha in de provincie Hu-
peh gisteren.
Behalve Tsjang Kai Sjek zou ook T. V.
Soeng vermist worden, alsmede generaal
Tsjang Sji Tsjoeng, de opperbevelhebber
van de troepen in Kiangsi en Hunan. Zij
zouden verdwenen zijn, tijdens een bombar
dement op Tsjangha, waar zij een ope
ningsplechtigheid bijwoonden.
Verder hebben de Chineesche troepen
Tsjoenihwang en Tsjangsian bezet aan het
front van den sjoorweg TientsinPockau.
Chineezen op 40 k.m. van Sjang
hai.
Reuter verneemt uit betrouwbaren Chi
neezen bron, dat de voorhoede der Chinee
sche strijdkrachten en de guerillabenden
die drie weken geleden ten zuidwesten van
Sjanghai een groote activiteit hebben ont
plooid, thans binnen 40 k.m. afstand van
Sjanghai zouden zijn gekomen. Alle pogin
gen van de Japansche garnizoenen te Sjang
hai en te Hangtsjau, den Chineeschen op
marsch te stuiten, zouden tot nu toe vruch
teloos zijn gebleven.
Bommen op hooge scholen.
In een volgens Chineesche meening wel
overwogen poging de Chineesche cultureele
instellingen te' vernietigen en de nationale
universiteiten weg te vagen, hebben de Ja
panners de universiteitsgebouwen te Tsjang-
tsja, de hoofdstad van Hoenan gebombar
deerd. Dertig burgers werden gedood. De
aangerichte schade bedraagt twee millioen
Chineesche dollars. Ook Kanton is door de
Japanners gebombardeerd. 500 Arbeidsters
kunnen een fabrieksgebouw, dat in brand
is geschoten, niet verlaten.
TSJANG KAI SJEK
ONTMOEDIGING TE TOKIO?
Volgens uit Tokio ontvangen inlichtingen
zou het moreel der Japansche troepen ern
stig geschokt zijn. Vele Japansche soldaten
beginnen de vermoeienissen te gevoelen der
langdurige vijandelijkheden, terwijl de on
verwachte krachtige tegenstand der Chinee
zen en de voortdurende hinder van de Chi
neesche guerilla-benden ondervonden ont-
Onderhandeling met
gaf geen resultaat.
Innitzer
In de conferentie, die Hitier Zaterdag
te Weenen met kardinaal Innitzer heeft ge
had, over de waarborgen welke het Vati-
caan eiseht voor steun aan het nationaal-
socialistisch bewind, zou Hitier gezegd
hebben:
Ik drijf geen koehandel met de
kerk over een zoo heilige zaak als
de eenheid van de Duitsche natie.
Volgens hem behoort het vraagstuk
van de rechten der Kerk als iets
op zichzelf staands behandeld te
worden.
Het ging er om, dat van een ontmoeting
tusschen Hitier en den Paus geen sprake
kan zijn tenzij er dadelijk onderhandelin
gen worden geopend over de kwestie van
het Oostenrijksche concordaat, waarmede
goede voortgang gemaakt behoort te zijn
vóórdat Hitier naar Rome komt, aldus
het Hsb.
Volgens nationaal-socialistische kringen
die het concordaat van 1933 tusschen het
Vaticaan en Duitschland als een fout be
schouwen, heeft het in het geheel geen zin
onderhandelingen te openen voordat bijv.
de staat alle confessioneele onderwijs in
Duitschland op seculaire basis heeft ge
plaatst. Aan den anderen karjt staat de
overwegine. dat de niet al te goede ver
standhouding tusschen Duitschland en het
Vaticaan onaangenaam is voor de Duitsch-
Italiaansche betrekkingen.
moedigend werken. Bovendien zijn de fi-
nancieele zorgen der gezinnen van front
strijders zeer groot, aldus de Chineesche
kringen, daar de vergoedingen voor deze
gezinnen ontoereikend zouden zijn.
Na het bezoek, dat de minister van Oor
log heeft gebracht aan minister-president
Konoye. zou deze besloten hebben in func
tie te blijven en de volgende week zijn
ambtsbezigheden te hervatten.
De pers noemt deze beslissing, waarom
trent overigens nog geen officieele bevesti
ging is ontvangen, de eenige uitweg uit de
crisis.
Konoye geniet zulk een vertrouwen bij de
bevolking, dat hij zich niet aan de verant
woordelijkheid voor de voortzetting van de
regeeringsfaak kan onttrekken.
Het verluidt, dat bij de besprekingen
van Konoye met minister van Oorlog. Soe-
giyama, belangrijke besluiten zijn genomen,
voor de voortzetting van den oorlog in
China.
Verwachting: Zwakke tot mati
gewind uit Noordelijke rich
tingen, meest zwaar bewolkt
weinig of geen regen, iets
zachter.
Verdere vooruitzichten: Nog wei
nig verandering.
Plan tot controle op de niet-in-
menging in de lucht.
In het Engelsche Lagerhuis heeft
Arthur Ilenderson gesproken over de
buitenlandsche inmenging in Span
je Hij zeide o.a. dat sedert de ver
klaring van Chamberlain op 22 Fe
bruari een aantal Duitsche en Itali
aansche vliegtuigen naar Spanje zijn
gezonden, volgens sommige inlichtin
gen meer dan 300 Italiaansche toe
stellen en tusschen 200 en 300 Duit
sche.
Spreker hoopt, dat het bericht van van
daag dat de Spaansche regeering toestellen
uit de Sovjet Unie heeft ontvangen, juist
is.
De onderstaatssecretaris van buitenland
sche zaken, Butler, kon niet ontkennen, dat
Duitsche versterking in Spanje is aangeko
men.
De regeering is overtuigd, dat de
Italiaansche regeering de voorwaar
de dat geen werkelijke versterkin
gen zouden worden gezonden, heeft
vervuld.
Als het kalf verdronken is..
De regeering is overtuigd, dat de niet-in-
menging niet geheel is geslaagd. Butler
voegde hieraan toe, dat de niet-inmengings-
commissie een plan tot het invoeren van
een soort controle in de lucht bestudeert.
VERENIGINGEN EN CLUBS
laat U vervoeren met moderne WACO Toe-
ringcars.
Vlug Veilig. Billijk.
Franco consolideert zijn stellingen.
De Spaansche ambassade te Parijs
spreekt met beslistheid de bericht
tegen, volgens welke een régime van
terreur en godsdienstvervolging in
het republikeinsche Spanje zou heer-
schen. Steeds is het overal ordelijk.
De troepen van Franco hebben nog geen
bevel gekregen den opmarsch in Catalonië
voort te zetten. Zij consolideeren hun stel
lingen en zuiveren het terrein.
Het hoofdkwartier van het leger van
Franco heeft medegedeeld, dat de troepen
uit Galicië een tegenaanval van de regee-
ringstroepen in de bergen bij Vallibona heb
ben afgeslagen. De rechtsche troepen bezet
ten verscheidene stellingen, De troepen uit
Navarra hebben La Beronia ingenomen en
rukken thans op in de vallei van de Esera,
waar zij elf dorpen bezetten. Aanvallen van
de regeeringstroepen op de bruggehoofden
van Granja de Escarpe en Seros werden door
de Marokkanen afgeslagen.
Vallibona door de regeerings
troepen heroverd.
In het communiqué van het ministerie
van Landsverdediging te Barcelona wordt
medegedeeld, dat de regeeringstroepen aan
vallen hebben gedaan op Granja de Escarpe
en Seros. Het dorp Vallicona werd heroverd.
Een regeeringsleening van 300
millioen.
In een boodschap aan het Congres, heeft
president Roosevelt het onmiddellijk opstel
len van wettelijke bepalingen aanbevolen ter
voorkomen van ernstige financieele en ex-
ploitatiemocilijkheden bij. de spoorwegen,
hangende het onderzoek door het congres
naar een duurzame oplossing van het spoor-
wegvraagstuk. Hij heeft ter bespreking ver
schillende aanbevelingen voorgelegd, die on
middellijke verlichting moeten brengen. Zij
omvatten onder meer een regeeringsleening
van 300 millioen dollar voor den aankoop van
materiaal en verlichting van de eischen, wel
ke door de Reconstruction Finance Corpora
tion w-ord en gesteld voor de verstrekking van
leeningen, verder de oprichting van een fe
deralen transportraad voor den tijd van twee
jaar, welke geldverspilling moet voorkomen
en de coördinatie moet bevorderen.