DAGBLAD VOOR DEN HELDER EN HOLLANDS NOORDERKWARTIER Daladier ondergaat een vuurproef Tsjang Kai Sjek vermist! Schrijfwijze bij de wet geregeld? Hitler drijft geen koehandel met de kerk Geen terreur in Spanje KONINGSTRAAT 78, DEN HELDER. TELEFOON 50 (2 LIJNEN) D I N S DAG Naamvals-n gehandhaafd Enorme stakingen te Parijs Roosevelt gaat het zakenleven steunen Chineezen op 40 K.M* van Sjanghai Ontmoediging te Tokio Dit nummer bevat 8 pagina's Vl/EERBERICHT DE BILT SEINT» Honderden Duitsche en Italiaansche vlieg tuigen naar Spanje? Reist per WACO Aufobusdiensten Amerika's spoorwegvraagstuk HELDERSCHE COURANT Uitgave der Ultg.-Ml). Hollandi Noorderkwartier N.V. te Den Helder 12 APRIL 1938 66e JAARG. No. 8282 Spelling Slotemaker de Bruine MINISTER WACHT DE WET NIET AF, DOCH SCHEPT ORDE! Het is langzamerhand in ons goede vaderland tot de competenties van den onderwijsminister gaan behoo- ren, zijn naam aan een nieuwe spel ling te verbinden! Daar was de spel ling—Terpstra, Marchant! Wat spellingsronden zijn er niet gereden! En nu is daar de spelling Slotemaker de Bruine! Wij waren eenige dagen geleden reeds in staat de voornaamste punten van de nieuwe schrijfwijze te publiceeren, doch thans heeft minister Slotemaker de Bruine zijn voorne mens in de Memorie van Antwoord aangaan de de onderwijsbegrooting definitief kenbaar gemaakt. Op het punt van de naamvals-n hebben de anti-Koilewijners glansrijk de zege behaald! Want, het staat letterlijk in de Me morie: Inzake geslacht en voornaamwoordelijke aanduidingen, zal de Vries en te Winkel we der gelden! Dit is een persoonlijke triomf voor prof. van Ginneken, den beroemden Nederland- schen taalgeleerde,, indertijd de eenige De Vries en te Winkel-man in de commissie, die oud-minister Marchant van voorlichting diende! Wat hebben de naamvals-n- liefhebbers geprotesteerd tegen de eenzijdige samenstelling van deze commissie, welke in dertijd de spelling Marchant „vervaardigde"; duidelijk stemde Van Ginneken tégen op het punt der verwaarloozing van het geslachts- onderscheid bij de zelfstandige naamwoor den. Doch de hoop van hen, die niet houden van dat lastige ennetje, is nog niet in rook vervlogen! Want de minister stelt thans een commissie in van advies, welke de vraag onder de oogen zal zien, in hoeverre in de toekomst op het stuk van geslacht en voornaamwoorde lijke aanduiding wijziging wensche- lijk zal blijken. Het zal van de samenstelling dezer com missie, die nauw zal samenwerken met een in te stellen Belgische taalcommissie, afhan gen of de n-loozen nog een kansje krijgen! En het ziet er wél naar uit, dat prof. Slo temaker de Bruine niet de lóatste minister is, die een eigen spelling op zijn geweten heeft! Aardrijkskundige namen en bastaardwoorden. Genoemde commissie zal tevens op de ba sis van het woordbeeld 1934, adviseeren over de schrijfwijze der woorden, waaromtrent twijfel bestaat, en der aardrijkskundige na men. Zij adviseert voorts over de bastaard woorden en de samengestelde woorden. „e", „o" en „sch" Men weet reeds, dat de „e" en de „o" aan het einde van open lettergrepen niet verdub beld worden. „Sch" wordt alleen in die woorden geschreven, waarin de „ch wordt uitgesproken. Het achtervoegsel „isch zal intusschen de oude spelling behouden. Een van de kernpunten van 's mi nisters beslissing is, dat een wets ontwerp wordt gereedgemaakt waar door de bemoeienis der regeering met de schrijfwijze der taal op wet telijke basis zal rusten. Met het nemen der aangegeven be slissingen heeft de regeering echter niet gewacht, totdat de wet zou zijn tot stand gekomen, omdat 't nood zakelijk was. onmiddellijk zekerheid te verschaffen en 'n moeilijke over- gansgperiode te vermijden. Samenwerking met België. De Belgische regeering zal een commis sie instellen, die in zake bastaardwoorden, samengestelde woorden, geslacht en voor naamwoordelijke aanduiding in nauw con tact met de Nederlandsche commissie zal arbeiden, terwijl zij zich op de hoogte houdt van hetgeen deze comnusie in za ke het woordbeeld verricht. Een positief woord. Het ordenend woord, dat de Overheid in den spellingsrhaos thans doet hooren, doet zéér positief, bijna streng aan v.-i» Er wordt a.h.w. afgerekend met de heele Marchant-ploeg. Daar staat het. gespati eerd in de deftige Antw^rdrnemorie: „In voering van de schrijfwijze 1934 als ge heel, in de van haar uitgaande stukken vs van de regeering niet te vernachten. Het zijn, zoo zesrt de regeerine e^nomi- sche en paedagogische redenen, we'ke haar noopten een einde te maken aan de onze kerheid. Prof. Dr. Slotemaker de Bruine Minister van Onderw., K. en W. Spelling regeerinnsstukken. Wat nu de schrijfwijze van haar eigen stukken betret, zal de Regeering nadat de nieuwe spellingscommissie advies heeft uit gebracht, en het Kabinet een beslissing heeft genomen de nieuwe schri-"'—Me in de van haar uitgaande stukken toepassen. De minister verdedigt zeer krachtig zijn recht, zijn eigen gedragslijn terzake van de spelling te volgen. De Eerste Kamer heeft nooit dit recht ontkend. Zijne Excellentie heeft terstond na zijn optreden in 1935 zeer duidelijk doen blijken, dat hij met betrek king tot geslacht en voornaamwoordelijke aanduiding de verantwoordelijkheid voor hetgeen in 1934 op dat punt is bepaald, niet kan dragen. Wij gelooven, dat 's ministers decreet op héél wat tegenkanting vooral van de zijde van het onderwijs, zal stuiten! O, die „n"!. Ter anderer zijde zal bij hen, die aan de buigings-„n" om redenen van wetenschap- pelijken en taal-aesthetischen aard 'een hoo- ge waarde toekenden, groote vreugde heer- schen! Hoe het zij. een voorloopige orde is geschapen, welke, zooals het in de Memo rie heet, „tact, nauwkeurigheid en eerbied handhaaft." Voor alle partijen verheugend lijkt het ons. dat de schrijfwijze van onze taal eerlang bij de wet zal wor den vastgelegd en mén met dit kostbare goed van onze natie niet langer naar willekeur kan handelen! De laatste spellingsronde is nog niet gereden, doch de Staat zij ein delijk scheidsrechter in dit onver kwikkelijk tournooi en spreke zijn beslissend woord! De geheele metaalindustrie lam gelegd. Het was feitelijk te verwachten, dat de val van het kabinet Blum niet zonder pijnlijke incidenten zou verloopen. Het nieuwe kabinet Dala dier ziet zich reeds direct voor groo te moeilijkheden geplaatst. Een enorme staking te Parijs, waardoor de metaalindustrie volkomen is lam gelegd, brengt een slag toe aan zijn defensieplannen. Steeds meer uitgebreid. hebben de stakingen zic^j in den loop van den dag, aldus de bericljten uit Parijs. Bij Renault, de groote automobielen- en metaal industrie, hebben 35000 nian den arbeid ge staakt. De werkplaatsen zijn bezet. Het to taal aantal stakers bedrfiagt thans 130.000 man. Het vakverbond in de streek van Parijs verklaart, dat de arbeiders zich geplaatst zien voor een verscherping van het con flict, geheel tengevolge van halsstarrigheid der werkgevers, die de economische moeilijk heden trachten te vergrooten en de nationale verdediging willen saboteeren. De bond ver klaart zich volkomen solidair met de sta kers in de metaalnijverheid en zegt, dat alle arbeiders moeten begrijpen, dat dit conflict buiten het kader der metaalindu strie uitgaat, de geheele arbeidersklasse raakt en het probleem van de handhaving der verkregen voordeelen en de verlenging der collectieve overeenkomsten op den voor grond stelt. Wat moet Daladier doen? Het is duidelijk, dat Daladier zich in een uiterst moeilijke positie ziet geplaatst. Had hij aangekondigd op humane wijze een einde DALADIER. te zullen maken aan de bezettingen der fa brieken, ongetwijfeld zullen de rechtsclien hem morgen in de Kamer bewegen strenge maatregelen te nemen. De communisten zul len daarentegen het optreden van de vak bonden verdedigen. Uit betrouwbare bron verluidt, dat de re geering geen maatregelen tegen de stakers zal nemen, vóór de kamerdebatten morgen ten einde zijn. Zij wil een politieken strijd vermijden. Daladier zal vermoedelijk een vredige oplossing zoeken en niet de gewel- dadige ontruiming der fabrieken doorzetten. Volmachten. Het wordt waarschijnlijk geacht, dat de re geering aan het parlement voor een bepaal den tijdsduur en voor een nauwkeurig om schreven doel volmachten zal vragen. Na het debat in de Kamer, en daarna in den Senaat, waarschijnlijk op Donderdag, zal het parlement waarschijnlijk tot midden Mei met vacantie gezonden worden. Boncour uit zijn partij. Als gevolg van de senaatsverkiezing, die gisteren in het departement van de Seine is gehouden, hebben de senatoren Maurice Vi olette en oud-minister Paul Boncour en de afgevaardigde Raoul Brandon ontslag geno men als lid van de socialistische en republi- keinsche unie. Bij de verkiezing heeft de socialistische en republikeinsche unie zich niet aan de volks frontdiscipline gehouden. Een stap naar inflatie. President Roosevelt is voornemens in de eerstkomende vijftien maanden-vijf milliard dollars uit te geven om den achteruitgang van het zakenleven tegen te gaan en handel en industrie nieuw leven in te blazen. De president stelt zich voor op de volgen de wijze zijn doel te bereiken. 1. Hij wil het volgende belastingjaar twee milliard dollar beschikbaar stellen voor steunverleening; 2. De Refico (Reconstruction Finance Cor poration) zal anderhalf milliard dollar lee- nen aan spoorwegmaatschappijen, openbare nutsbedrijven en industrieele ondernemin gen. 3. Roosevelt stelt zich voor anderhalf mil liard renteloos voor te schieten aan staten en steden voor den bouw van woningen en den aanleg van openbare werken. Hij zou tijdens Japansch bom bardement verdwenen zijn. De Japansche pers publiceert een bericht uit Sjanghai, waarin wordt medegedeeld, dat maarschalk Tsjang Kai Sjek wordt ver mist sedert den aanval van de Japansche vliegtuigen op Tsjangha in de provincie Hu- peh gisteren. Behalve Tsjang Kai Sjek zou ook T. V. Soeng vermist worden, alsmede generaal Tsjang Sji Tsjoeng, de opperbevelhebber van de troepen in Kiangsi en Hunan. Zij zouden verdwenen zijn, tijdens een bombar dement op Tsjangha, waar zij een ope ningsplechtigheid bijwoonden. Verder hebben de Chineesche troepen Tsjoenihwang en Tsjangsian bezet aan het front van den sjoorweg TientsinPockau. Chineezen op 40 k.m. van Sjang hai. Reuter verneemt uit betrouwbaren Chi neezen bron, dat de voorhoede der Chinee sche strijdkrachten en de guerillabenden die drie weken geleden ten zuidwesten van Sjanghai een groote activiteit hebben ont plooid, thans binnen 40 k.m. afstand van Sjanghai zouden zijn gekomen. Alle pogin gen van de Japansche garnizoenen te Sjang hai en te Hangtsjau, den Chineeschen op marsch te stuiten, zouden tot nu toe vruch teloos zijn gebleven. Bommen op hooge scholen. In een volgens Chineesche meening wel overwogen poging de Chineesche cultureele instellingen te' vernietigen en de nationale universiteiten weg te vagen, hebben de Ja panners de universiteitsgebouwen te Tsjang- tsja, de hoofdstad van Hoenan gebombar deerd. Dertig burgers werden gedood. De aangerichte schade bedraagt twee millioen Chineesche dollars. Ook Kanton is door de Japanners gebombardeerd. 500 Arbeidsters kunnen een fabrieksgebouw, dat in brand is geschoten, niet verlaten. TSJANG KAI SJEK ONTMOEDIGING TE TOKIO? Volgens uit Tokio ontvangen inlichtingen zou het moreel der Japansche troepen ern stig geschokt zijn. Vele Japansche soldaten beginnen de vermoeienissen te gevoelen der langdurige vijandelijkheden, terwijl de on verwachte krachtige tegenstand der Chinee zen en de voortdurende hinder van de Chi neesche guerilla-benden ondervonden ont- Onderhandeling met gaf geen resultaat. Innitzer In de conferentie, die Hitier Zaterdag te Weenen met kardinaal Innitzer heeft ge had, over de waarborgen welke het Vati- caan eiseht voor steun aan het nationaal- socialistisch bewind, zou Hitier gezegd hebben: Ik drijf geen koehandel met de kerk over een zoo heilige zaak als de eenheid van de Duitsche natie. Volgens hem behoort het vraagstuk van de rechten der Kerk als iets op zichzelf staands behandeld te worden. Het ging er om, dat van een ontmoeting tusschen Hitier en den Paus geen sprake kan zijn tenzij er dadelijk onderhandelin gen worden geopend over de kwestie van het Oostenrijksche concordaat, waarmede goede voortgang gemaakt behoort te zijn vóórdat Hitier naar Rome komt, aldus het Hsb. Volgens nationaal-socialistische kringen die het concordaat van 1933 tusschen het Vaticaan en Duitschland als een fout be schouwen, heeft het in het geheel geen zin onderhandelingen te openen voordat bijv. de staat alle confessioneele onderwijs in Duitschland op seculaire basis heeft ge plaatst. Aan den anderen karjt staat de overwegine. dat de niet al te goede ver standhouding tusschen Duitschland en het Vaticaan onaangenaam is voor de Duitsch- Italiaansche betrekkingen. moedigend werken. Bovendien zijn de fi- nancieele zorgen der gezinnen van front strijders zeer groot, aldus de Chineesche kringen, daar de vergoedingen voor deze gezinnen ontoereikend zouden zijn. Na het bezoek, dat de minister van Oor log heeft gebracht aan minister-president Konoye. zou deze besloten hebben in func tie te blijven en de volgende week zijn ambtsbezigheden te hervatten. De pers noemt deze beslissing, waarom trent overigens nog geen officieele bevesti ging is ontvangen, de eenige uitweg uit de crisis. Konoye geniet zulk een vertrouwen bij de bevolking, dat hij zich niet aan de verant woordelijkheid voor de voortzetting van de regeeringsfaak kan onttrekken. Het verluidt, dat bij de besprekingen van Konoye met minister van Oorlog. Soe- giyama, belangrijke besluiten zijn genomen, voor de voortzetting van den oorlog in China. Verwachting: Zwakke tot mati gewind uit Noordelijke rich tingen, meest zwaar bewolkt weinig of geen regen, iets zachter. Verdere vooruitzichten: Nog wei nig verandering. Plan tot controle op de niet-in- menging in de lucht. In het Engelsche Lagerhuis heeft Arthur Ilenderson gesproken over de buitenlandsche inmenging in Span je Hij zeide o.a. dat sedert de ver klaring van Chamberlain op 22 Fe bruari een aantal Duitsche en Itali aansche vliegtuigen naar Spanje zijn gezonden, volgens sommige inlichtin gen meer dan 300 Italiaansche toe stellen en tusschen 200 en 300 Duit sche. Spreker hoopt, dat het bericht van van daag dat de Spaansche regeering toestellen uit de Sovjet Unie heeft ontvangen, juist is. De onderstaatssecretaris van buitenland sche zaken, Butler, kon niet ontkennen, dat Duitsche versterking in Spanje is aangeko men. De regeering is overtuigd, dat de Italiaansche regeering de voorwaar de dat geen werkelijke versterkin gen zouden worden gezonden, heeft vervuld. Als het kalf verdronken is.. De regeering is overtuigd, dat de niet-in- menging niet geheel is geslaagd. Butler voegde hieraan toe, dat de niet-inmengings- commissie een plan tot het invoeren van een soort controle in de lucht bestudeert. VERENIGINGEN EN CLUBS laat U vervoeren met moderne WACO Toe- ringcars. Vlug Veilig. Billijk. Franco consolideert zijn stellingen. De Spaansche ambassade te Parijs spreekt met beslistheid de bericht tegen, volgens welke een régime van terreur en godsdienstvervolging in het republikeinsche Spanje zou heer- schen. Steeds is het overal ordelijk. De troepen van Franco hebben nog geen bevel gekregen den opmarsch in Catalonië voort te zetten. Zij consolideeren hun stel lingen en zuiveren het terrein. Het hoofdkwartier van het leger van Franco heeft medegedeeld, dat de troepen uit Galicië een tegenaanval van de regee- ringstroepen in de bergen bij Vallibona heb ben afgeslagen. De rechtsche troepen bezet ten verscheidene stellingen, De troepen uit Navarra hebben La Beronia ingenomen en rukken thans op in de vallei van de Esera, waar zij elf dorpen bezetten. Aanvallen van de regeeringstroepen op de bruggehoofden van Granja de Escarpe en Seros werden door de Marokkanen afgeslagen. Vallibona door de regeerings troepen heroverd. In het communiqué van het ministerie van Landsverdediging te Barcelona wordt medegedeeld, dat de regeeringstroepen aan vallen hebben gedaan op Granja de Escarpe en Seros. Het dorp Vallicona werd heroverd. Een regeeringsleening van 300 millioen. In een boodschap aan het Congres, heeft president Roosevelt het onmiddellijk opstel len van wettelijke bepalingen aanbevolen ter voorkomen van ernstige financieele en ex- ploitatiemocilijkheden bij. de spoorwegen, hangende het onderzoek door het congres naar een duurzame oplossing van het spoor- wegvraagstuk. Hij heeft ter bespreking ver schillende aanbevelingen voorgelegd, die on middellijke verlichting moeten brengen. Zij omvatten onder meer een regeeringsleening van 300 millioen dollar voor den aankoop van materiaal en verlichting van de eischen, wel ke door de Reconstruction Finance Corpora tion w-ord en gesteld voor de verstrekking van leeningen, verder de oprichting van een fe deralen transportraad voor den tijd van twee jaar, welke geldverspilling moet voorkomen en de coördinatie moet bevorderen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1938 | | pagina 1