Toen de Nederlandsche
Marine nog zeilde
t prebihbeurten
Die NACHT-HOEST
zol ophouden!
MtacUnLeuwj
Romantiek en...hard werken
akkers Abdijsiroop
VEEL GELD
bad
youdenxiloth.
3EEMSTERBOER
Zaterdag 16 April 1938
Tweede Blad
Over „De Turk ophangen",
„laarzen" en „handdaggen"
Vlug en goed vervoer
gaat samen per „ESONA
Steigerwerk
Onderscheiding stadgenoot
Vele kleintjes
Auto in sloot gereden
ZAKENNIEUWS
The Wanderers
Prijsvraag voor de jeugd Weeterkerk, (Helden der Zeepiein).
Ontsierende
vetwormpjes
en huiduitslag
verdwijnen snel
met witte Purol
Victoria cn haar huzaar
JUWELIER i
Eenigen tijd geleden, bij het vertrek van
een onzer oorlogsbodems naar de Oost, hebben
wtf geschreven, dat dit eigenlijk het meest
Nieuwediepsche moment is wat zich denken
laat: een schip, dat de haven verlaat, de be
manning aangetreden op de dekken, en half
Nieuwediep wuivend en joelend op de steigers
achterblijvend. Ddt is een tafreel, dat altijd
zijn eigen bijzondere sfeer gehad heeft en dat
zoo specifiek Helders te noemen is.
Ook vroeger vertrokken vanuit de haven
van Nieuwediep de schepen van 's lands vloot,
maar dat was toch wel even anders. Toen
beteekende een afscheid véél meer dan nu een
verbreken van banden. Toen was er nog geen
radio-contact tusschen Insulinde en moeder
land, toen was er nog geen vliegpost, die de
brieven in enkele dagen over een machtig
deel van den aardbol droeg, toen waren er
nog geen snelle mailbooten, die de reis in
minder dan een maand aflegden.
Dat was een andere tijd bij de Marine, een
tijd met zijn eigen karakter, een tijd boordevol
geladen met herinneringen en waarover de
thans nog in leven zijnde oud-marinemannen
spreken met de tintelingen van vreugde in
hun oogen.
Per zeilschip over de wereldzeeën.
Een harde tijd bij de marine.
Het waren de jaren, dat de schepen van
's lands vloot vele maanden over de wereld
zeeën zwalkten, om te komen in Batavia of
Soerabaia, alwaar men voor de zoo vurig ver
wachte aflossing kwam zorgen. Dan weer
terug, weer een reis van maanden en maan
den, dwars over de enorme lap water tusschen
Indischen en Atlantischen Oceaan.
Daar zit romantiek in onze oude Neder
landsche Marine. Romantiek in deze tochten
met zeilschepen, die uit Nieuwediep voeren
en de enorme oversteek aandurfden, die
reeds in die dagen de vaderlandsche defensie
ter zee een goede klank bij de groote mogend
heden bezorgde. Romantiek, ja, in den geest
van de „Bounty", maar men vergete niet, dat
de opvarenden van deze schepen zelf al zeer
weinig romantisch waren.
Zij hadden hun handen vol met het
weeren van scheurbuik, want versche
levensmiddelen bestonden er op de zeil
vaart praktisch niet en het conserven-
blikje was in die dagen nog niet uitge
vonden.
Had men geen koorts of leed men niet
aan scheurbuik, dan was het van werken
geblazen en we verzekeren U, dat je
werken leerde op de vloot.
De Hjfstraf.
Nu Is dat alles geheel anders geworden, maar
de herinnering bluft bestaan en een van de
herinneringen is wel die aan de lijfstraf.
Natuurlijk is zooiets tegenwoordig ondenk
baar. Men zou het onmenschelijk en ont-
eerend noemen op het bloote lijf een afram
meling toegediend te krijgen, dat het bloed
er langs liep, maar tenslotte geldt het ook
hier: andere tijdenandere zeden.
Daarby was het met deze lijfstraf aan
boord eigenaardig gesteld. Toen zjj name
lijk in '79 werd afgeschaft, ging er
waarlijk geen hoera-tje op de vloot op.
Tenslotte beteekende de lijfstraf welis
waar een zeer pijnlijke inpepering van
kwade daden, maar het voordeel was, dat
het er bjj bleef. Men ging niet meer naaf
den Krijgsraad, omdat de tuchtiging als
voldoende gold. Na '79 veranderde dat,
en was het mogelijk, dat iemand eerst
verscheidene maanden na het plegen van
een overtreding voor den Krijgsraad ge
daagd werd.
Laarzen en handdaggen.
Wat bijzonderheden van de lijfstraf betreft,
men had het z.g. „laarzen" en het „hand
daggen. Men werd daarbij vastgemaakt met
gegorde hangmatten op het rooster, twee
onderofficieren stonden klaar met den geesel,
terwijl de provoost-geweldige bjj de executie
assisteerde en als teeken zijner waardigheid
een stokje, met een oranjelint eraan, in de
hand hield.
Dan ving de afstraffing aan, die gehouden
werd „In Naam des Konings", terwijl tam
boers en pijpers bij het rooster opgesteld ston
den en ter opluistering van het geheel vroo-
lijke marschmuziek lieten hooren... 99 Slagen
was het maximum wat uitgedeeld werd, maar
in verreweg de meeste gevallen was het min
der. De verplicht aanwezige dokter had toe te
zien, dat men het niei al te bont maakte en
waakte tevens tegen simulatie. Men maakte
namelijk veelal van den nood een deugd en
stopte, alvorens met de tuchtiging aangevan
gen werd, een stukje biet in den mond. a
den tienden slag liet men het roode bietensap
over de lippen loopen, hetgeen er op wees, dat
"het slachtoffer een innerlijke verbloeding ge
kregen had..,
„De laatste is mijn!"
Een wreed bedrijf, maar het paste in den tijd
en zooals gezegd, toen men het afschafte was
er van een verheugenis daarover geen sprake.
Trouwens, de handen van het scheepsvolk za
ten toch vrij los en zonder een goede lading
geïncasseerde opdoffers werd geen Hollandsche
pikbroek all round zeeman. Het hoorde er bij,
men ontkwam er nu eenmaal niet aan. Als
typeerend staaltje hierover het volgende:
Als de provoost op een schip het alle hens
aan dek floot, vloog alles in een razende run
naar boven, maar hoe snel het ook in zijn werk
ging, altijd klonk weer van des geweldigers
lippen: „De laatste is mijn!" Helaas was er
altijd één, die de laatste was en deze kreeg
zonder aanzien des persoons een haal over z'n
huid. Onbillijk zal men zeggen... noodelooze
kwelling... het hoorde er bij op de vloot en
niemand die het als iets bijzonders beschouwde.
„De Turk optuigen".
Ook de paedagogiek werd druk op de oude
Nederlandsche vloot bedreven, maar op een
wijze, die de huidige opvoeders wit van ver
bijstering zou doen worden...
Als voorbeeld daarvan gelde het z.g. „de
Turk optuigen". Janmaat ging al heel jong
op de vloot in dienst en wegens drukte of over
vermoeidheid werd meermalen de bekende
„kleine boodschap" (excuses le mot) nage
laten. Daardoor kwam het nogal eens voor, dat
de kooien bevuild werden en hoewel men dit
tegenwoordig als een ziekte beschouwt, was
dit vroeger een overtreding tegen de orde.
Deswegen werd veelal door de onderofficieren
een onderzoek ter plaatse ingesteld, en wee
den overtreder. Hij werd aan dek gebracht, de
kooi om hem heengeslagen met de natte plek
onder z'n neus, hij kreeg een handspaak in z'n
hand en aldus paradeerde de ongelukkige, in
derdaad iets weghebbende van een Turk, ten
aanschouwe der geheele bemanning.
Merkwaardige instellingen, maar men
meene niet, dat het op 's lands vloot
strenger was dan bij de andere marines.
Integendeel, daar was het veelal nog een
graadje erger en gold de Nederlandsche
als zeer humaan.
Het zijn typsche gewoonten, waarover
men de laatste oudgedienden, die nog in
leven zijn, met een glimlach kan
hooren getuigen. Het was een tijd waarin
men gewend was aan een hard leven en
speciaal het leven op zee was uitsluitend
geschikt voor diegenen, die tegen het be
kende „stootje" bestand waren.
Als vergelijkend materiaal met de hui
dige toestanden zijn deze byzonderheder
echter ongetwijfeld Interessant.
Reeds weken lang is men aan de Buiten
haven bezig met den nieuwen steiger voor de
T.E.S.O.-aanlegplaats. Men maakt vordering,
dank zij het gunstige weer, want dat heeft
men by dit zeewerk noodig. Onder de belang
stelling van tal van gepensionneerden en
werkloozen worden de palen in den grond
geheid. Palen met een lengte van 7 tot 12
meter, van greenhout, dat tegen paalworm
bestand is, zoodat ze meer dan een men-
schenleven mee kunnen. Reeds heeft men
een 125 meter nieuwen steiger aangelegd en
over ongeveer twee maanden zal de nieuwe
aanlegplaats van de T.E.S.O. gereed zyn.
Daarna zal men het tweede gedeelte van den
steiger, tot voorby Wierhoofd, onder handen
nemen. Ook dit gedeelte behoeft meer dan
dringend verbetering en als dan het rijk voor
een vernieuwing van het achter den steiger
liggende weggedeelte zorgt, is de entrée van
onze haven weer goed. Met de laatste stor
men heeft het Havenhoofd zeer geleden en
is vru'wel onbegaanbaar. Het is zeer wen-
scheüjk, vóór het reisseizoen. als honderden
vreemdelingen hier een wandeling maken, te
zorgen, dat de zaak in orde is.
By' het heien voor den nieuwen steiger
stuitte men de vorige week nog op zeer oude
palen, die zeker wel honderd jaar geleden
daarin gezet waren en waarvan slechts de
koppen waren verwy'derd. Een duiker moest
er by te pas komen om de oude stompen
eruit te halen.
Dezer dagen is te Alkmaar opgericht de
model-mondaccordion vereeniging „Alkmaar".
Ruim 70 dames en heeren hebben zich aange
meld als werkend lid, waardoor 2 afdeelingen
zijn gevormd, een dames- en een heeren-afdee-
ling. die te zamen één geheel vormen. Voorts
is er aan deze vereeniging verbonden een leer
lingen-cursus, benevens een chromatisch or-
kest-af deeling. De repetities vangen dezer
dagen reeds aan. In de op 13 dezer gehouden
alg. vergadering is met algemeene stemmen
tot muzikaal leider benoemd de heer L. H. den
Boer, dirigent van de E.H.M.A.V. „Bravo" al
hier.
Naar wy vernemen is onze stadgenoot ook
aangezocht de leiding op zich te willen nemen
van een te Schagen in wording zynd mondac-
cordionorkest.
Voor onze werkende werkloozen.
De giften biyven binnenkomen, voor het
uitstapje van onze jeugdige werkloozen.
Mochten we gisteren een eindbedrag melden
van 12.45, gisterenmiddag zyn nog eenige
gaven ontvangen voor het sympathieke doeL
We komen er. als ook andere stadgenooten
hun steentje bydragen. Een groot bedrag is
er niet mee gemoeid en zü verdienen het, onze
jonge vrienden, die in het belang van de ge
meenschap hun tyd besteden aan het maken
van banken en lighallen, waarvoor zy slechts
een bedrag van 1 pulden per week ontvangen.
Wie gunt hen niet het uitstapje?
Het aardige is, dat by de ontvangen bedra
gen, kleintje zijn van jeugdige vriendjes. Ook
vanmiddag tot vyf uur zullen we op ons kan
toor gaarne gaven ontvangen.
Gisterenmiddag noteerden we:
N.N. 0.50, B. 0.50. N.N. J 0.25, J. C.
Duinker 1.B. S. 0.50, Cor 1.
Donderdagavond, om ongeveer half negen,
zou de heer Kruit, van Schagen, op den Jan
Verfailleweg den motor van zijn auto aan
slaan, toen de wagen, die waarschynlijk op de
eerste versnelling was blijven staan, plotseling
vooruitschoot. De heer K. zag kans nog juist
er voor weg te springen, zoodat hijzelf aan
een overrijding ontkwam. De wagen reed
echter, ter hoogte van „Mariahoeve", in de
sloot. Een paard van Tesselaar was noodig
om het vehikel op het droge te trekken, dat
waarlijk nog in staat bleek zyn gestoorde
reis voort te zetten.
De firma Scheltis, v.h. Kooman, West
straat 106, heeft haar bestaande zaak in
heeren- en kinderconfectie uitgebreid in per
ceel 108, met een afdeeling heerenkleeding
naar maat (burger en marine). Hedenmid
dag wordt deze nieuwe afdeeling van de zaak
geopend. De heer Scheltis, die een meer dan
30-jarige ervaring heeft op het gebied van
maatkleeding, hoopt zijn cliënten naar ge
noegen te bedienen.
KIJWIELZAAK E. N. HEYLIGENBERG.
Naar in een advertentie in dit nummer
wordt medegedeeld, is de bekende zaak in
rijwielen in de Keizerstraat, die eenigen tijd in
handen is geweest van den heer v. d. Hoogh,
thans weer overgegaan op den heer E. N.
Heyligenberg. Als bedru'fschef in aangesteld
de heer Daan Lavell, die reeds 20 jaar in dit
bedrijf werkzaam is. De zaak zal uitbreiding
ondergaan en trachten de oude reputatie weer
te vestigen.
le Paaschdag in Casino.
Voor de Paschen heeft de Casinodirectie
weer een byzondere Band als attractie. Dit
maal ia de keuze gevallen op het Dance
Orchestra uit Den Haag „The Wanderers",
een uitmuntende, groote band van 10 per
sonen, welke hier reeds eerder met veel
enthousiasme is ontvangen. „The Wanderers"
zullen len Paaschdag 's middags en 's avonds
in de origineele bezetting optreden. Dit orkest
heeft vooral in Den Haag een zeer goeden
naam.
PAASCH-SOLREE.
Dans-lnstituut Mouton.
Het Dansinstituut „Mouton" geeft op a.s.
Zaterdag een „gezellig Paasch-soireé" in Ca
sino, waarby speciale Paasch-attracties op
het programma staan en gelegenheid te over
is voor danslievenden zich naar hartelijk aan
Terpsichore te wyden. Voor verdere inlichtin
gen zie men de advertentie.
Ned. Herv. Gem. (Nw Kerk. Weststraat)
le Paaschdag 10 uur, Ds. H.A. Enklaar
Met medewerking van het Herv. Kerkkoor
le Paaschdag 12 30 uur, kinderkerk
Voorganger de heer J. Hocqué
2e Paaschdag 10.30 uur, Ds. F.W.J. v.d. Poel
By het veertigjarig regeerings-
jubileum van H.M. de Koningin.
De Nederlandsche Schildersmaatschappy
„Arti et Amicitiae" te Amsterdam schrijft,
daartoe in staat gesteld door de „Huldigings
commissie 1938 Amsterdam" en als onderdeel
der feestviering by het 40-jarig regeeringsjubi-
leum van H. M. de Koningin een prysvraag
uit voor jongens en meisjes in Nederland en
Koloniën.
Er wordt van hen gevraagd een teekening
die een gebeurtenis uit het leven van Koningin
Wilhelmina uitbeeldt, of iets anders, wat dan
ook, dat hun door de viering van het regee-
ringsjubileum wordt ingegeven, bijvoorbeeld
de geboorte van Prinses Beatrix.
Ook mag iets worden nageteekend, maar de
kans op een prijs of diploma is dan zeer ge
ring.
Een tiental kunstwerkjes, teekeningen van
bekende schilders, leden van „Arti et Amici
tiae" is als prijzen beschikbaar gesteld, ter
wijl aan allen, die iets moois inzenden na
tuurlijk moet het eigen werk zijn een fraai
diploma op naam wordt uitgereikt.
Aan de prijsvraag kunnen mededingen jon
gens en meisjes die niet ouder zijn dan 16
jaar (die op 15 Augustus 1938 hun 17en ver
jaardag nog niet hebben gevierd).
De uitvoering der teekeningen wordt, wat
het materiaal betreft, geheel vrij gelaten,
doch de grootte van het papier, waarop zij
worden gemaakt, zal 30 by 40 cm moeten be
dragen.
Naam, voornaam en adres moeten duidelijk
aan de achterzyde der teekening worden aan
gebracht. Zij, die op 15 Augustus 1938 jonger
zijn dan 11 jaar, moeten de teekening, even
eens aan de achterzijde met A. merken. Tee
keningen van inzenders (sters), op die datum
11 en jonger dan 14 jaar, moeten met B.
gemerkt worden en die van inzenders (sters)
van 14 en jonger dan 17 jaar met C.
De inzendingen moeten op 15 Augustus a.s.
vrachtvrij het gebouw der Maatschappy heb
ben bereikt. Zij moeten plat verpakt tusschen
twee stukjes carton, worden ingezonden of be
zorgd aan het adres van de Maatschappij „Arti
et Amicitiae", Rokin 112, Amsterdam.
De teekeningen zullen beoordeeld worden
door een jury, samen te stellen uit twee leden
van het bestuur der Maatschappij „Arti et
Amicitae", een schilderes en een schilder aan
te wijzen door de vergadering van stemheb
bende leden der maatschappij, een lid te be
noemen door de „Huldigingscommissie 1938",
een lid aan te wyzen door den minister van
Onderwijs. Kunsten en Wetenschappen en een
door de Ned. Vereeniging voor Teekenonder-
wijs.
De uitslag der prijsvraag zal omstreeks 1
September 1938 in de dagbladen worden be
kend gemaakt.
Nauwelijks hebt Ge U ter ruste begeven,
of die kwellende nachthoest begint weer I
Neem daarvoor nu de vanouds beproefde
Akkers Abdijsiroop, welke door een nieuwe
toevoeging van Apotheker Dumont thans
nóg sneller en nóg krachtiger werkt.
Begin vandaag nog en vannacht reeds zult
Ge rustig kunnen slapen door de bekende
het beproefde hoest-geneesmiddel!
Per flacon 90 ct., f. 1.50, f. 2.40. Overal verkrijgbaar.
Hoe grooter flacon, hoe voordeeliger het gebruik.
Over de uitvoering der bekende show
operette van Paul Abraham, „Victoria en
haar Huzaar", die op den Tweeden Paaschdag
in Casino zal worden opgevoerd, schrijft de
pers o.m.:
De intense spanning, waarmee de aanwe
zigen de drie bedryven hebben gevolgd, het
geestdriftige applaus, dat vele malen by open
doek opklonk voor prachtig gezongen of ge
speelde scènes en voor de karakteristieke
dansen, waren evenzoovele uitingen van het
onmiskenbare niveau, waarop de weergave
stond. Er zat spirit en vaart in en wie kon
onbewogen blijven bij het hooren van die be
kende meeslepende melodieën.
N De regisseur Reinhard Rijke, die men bij
zoo'n uitvoering niet ziet, heeft weer bijzonder
knap werk geleverd. De tooneelaankleeding,
van de finales iets bijzonders te maken, de
verzorging van het aantal kleinigheden, waar
zooveel van afhangt het acteeren. dit alles
was evenals voorheen tip-top in orde. De heer
Rijke verstaat zijn vak. De onzichtbare heeft
weer een groot aandeel in het succes gehad.
Links Mevr. Dora AriszSchrama, en rechts
Mimi Mathyssen, die beiden in Paul Abra-
ham's zangspel „Victoria en haar Huzaar" een
hoofdrol vertolken, en voelke operette tweeden
Paaschdag in Casino gegeven wordt.
(Cliché's in bruikleen afgestaan door
Haarlem's Dagblad).
Geref. Kerk. (Jullanapark).
le Paaschdag 's morgens 9 uur,
caDd. J.J. Kedde van Utrecht
's Morgens 10.45 cand. J.J. Kedde
's Avonds 5.30 uur, Ds. Tollenaar
2e Paaschdag s morgens 10 uur,
Ds. Tollenaar
Geref. Kerk (Rehoboth-Kerk).
le Paaschdag 's morgens 10 uur,
Ds. Tollenaar, bevestiging ouderling
's Avonds 5.30 uur, cand. J.J. Kedde
Collecte voor de zending onder Heidenen
en Mohammedanen
2e Paaschdag geen dienst
Oud Geref. Kerk (Hoogstraat).
le Paaschdag 10 en 5.30 uur, leesdienst
2e Paaschdag 10 uur, leesdienst
2e Paaschdag 's avonds 7.311 uur
Ds. Kramp, van Enkhuizen.
Bevestiging Lidmaten
Chr. Geref. Kerk (Steengracht).
le Paaschdag, 's morgens 10 en 's avonds
5 uur, de heer J. Rebel
2e Paaschdag 10 uur, de heer J. Rebel
Herst. Evang. Luth. Gem. (Weezenstr.).
le Paaschdag 10.30 uur, Ds. W.J.F. Meiners
Solozang
Doopsgezinde Gemeente (Kerkgracht).
le Paaschdag 10 uur, Ds. P.J. Smits
Oud-Katholieke Kerk (Langestraat 76)
le Paascheag 10 uur, dienst
Vesper 7 uur n.m.
2e Paaschdag, 10 uur, Kerkdienst
Evangelisatie (Palmstraat).
le Paaschdag 10 uur, cand. J.J. Koning
van Utrecht
Maandag 2e Paaschdag 10 1
Ds. C.A. ter Linden, van A>
Gebouw Middenstraat 117.
le Paaschdag.
's Avonds 8 u„ Evangelisatie-samenkomst
Donderdagavond 8 uur, bybelbespreking
Evangelisatiegebouw, Vy'zelstraat:
le Paaschdag.
's Morgens 10.30 uur, samenkomst
Zondagmid. 4 u„ straatprediking Tulndor
's Avonds 8 uur, samenkomst
2e Paaschdag 's avonds 8 uur, samenkomst
Leger des Heils.
le Paaschdag.
7 uur v.m. Paaschwyding
10 uur v.m. Heiligingsdienst
8 uur n.m Verlossingssamenkomst
Donderdag 8 uur n.m. Heiligingsdienst
Kerk van Jezus Christus, Janzendw.str. 8
le Paaschdag.
's Morgens 9.30 en 's avonds 5 uur
Samenkomsten.
Hersteld Apostolische Zending Gemeente
Slutsdykstraat hoek Schagenstraat.
le Paaschdag. Geen dienst
2e Paaschdag 10.30 u., dienst
HUISDUINEN
Ned. Herv. Gemeente.
le Paaschdag 's morgens 9 uur,
Ds. M. van Wichen
JULIANADORP
Ned. Herv. Gemeente.
le Paaschdag 10.30 uur, Ds. M. van Wichen
Zendingsgebouw „De Ster der Hope".
le Paaschdag 's morgens 10 en 's avonds
7 uur, Ds. N. de Zeeuw
GEVEN WIJ VOOR
APOTHEKEN.
Van hedenavond 10 uur tot 2en Paaschdag
's morgens 8 uur is alleen geopend de apo
theek van A. P. Hoolmans. Spoorstraat.
Op 2en Paaschdag is alleen geopend de
apotheek van W. H. Kingma, Kanaalweg.
Van Dinsdag 19 April tot Maandag 25
April wordt avond- en Zondagdienst waar
genomen door H..J, Rootlieb, Binnenhaven.
OP- EN ONDERGANG VAN ZON
En TIJD VAN HOOG- EN LAAG WATER.
Wintertyd
Zon
op: ond.: Hoogw%ter
5.01 19.00 8.50 20.55
4.59 19.01 9.20 21.30
4.57 19.03 9.40 22.05
4.54 19.05 10.05 22.35
4.52 19.07 10.35 2310
4.50 19.08 11.10 23.50
4.48 19.10 12.00
April
Z 17
Laagwater
2.50 15.05
18
19
W 20
D 21
22
23
3.20
3.45
4.05
4 30
4.50
5.25
15.35
16.05
1630
17 00
17 35
18.25
BEZOEK VAN ZWITSERS AAN
NEDERLAND.
Per extra-trein wordt hier te lande op 26
April a.s. een gezelschap Zwjtsers verwacht,
ten getale van ongeveer 300 personen. Deze
reis, welke tot 30 April duurt, is georganiseerd
door de Zwitsersche Bondsspoorwegen. De lei
ding bij het bezoek hier te lande berust, even
als vorige jaren, by de Nederlandsche Reisver-
eeniging. Tijdens hun verbluf in ons land zullen
bezoeken worden gebracht aan Den Haag,
Scheveningen, Rotterdam, Amsterdam, Volen-
dam. Marken en de bloembollenvelden. Voorts
staat op het programma een bezoek aan de
provincie en de stad Utrecht.